ra
WAT IS EEN
KOMEET?
I
I
Ih
K
r.
Slaventaaltje
Zelf op pad
X,
21
19 73
ZATERDAG 10
NOVEMBER
Erbij
.30AN
C20 JAN
21250000 KM
AVOND
Zichtbaar
OCHTEND
zichtbaar
4 NOV.
2U;
alt air;
HM
IBECV
F
1
1
^WMVWVVVVVVWMVVVVUVVMVVWVWVVWWWMWWIAi
BEDRIJVIGHEID ROND KOMST VAN DE KOMEET KOHOUTEK
>AAAAAA#V^A«^J*^A/VVVVAmVV\AA/WVWVWV\/\/VV^A/VVVVVVVVVVV\AAAƒ\/VV^AfWVVVVVVVVVWMVVVW\AAI^An/VVVVVVVV,
P. BOK
neemt
^VVV\A/WWVVVV\AA/VVVVVVVVVVVVVVVVVVVV\A#V\AA/VVWVVVVWVVVVVWVVVWVIAfVVVVVVVIfVVVVWVVVVIAAAMWVVWIi
WVVV\A/\/VW1^AAAAA/VWVVVVVWVVVVVVVVVVVVVVVVVVUVVVVVVVl*/VVVVVVVVVV\n/*«n<’VV->.n/w
W
ANTILLIAAN WORSTELT MET TAALBARRIÈRE
I
jen.
sn
Is
.1
PE6ASUS
5
FORMALHAUT
SCHUTTER
A
t-
10 JAN.
1 3AN.
ZON
IO3AH>;
Ar’ «5>-
j. 1-
15 DEC.
1DEC.
1 MAART
1 APRIL
W
F
5
Verbindt men aarde en komeet met elkaar door een rechte lijn (uiteraard de po
sities op gelijke data) dan loopt die lijn van de aarde uit aanvankelijk rechts van de
zon, later links. In het eerste geval is de komeet ’s ochtends voor zonsopgang te zien,
in het laatste geval ’s avonds na zonsondergang.
De gunstige perioden z(jn in de eerste plaats half november tot ongeveer 15 decem
ber en vervolgens 3 januari tot omstreeks half februari, de eerste periode dus ’s och
tends en de tweede ’s avonds en ’s nachts.
Op de bovenste tekening is de baan van komeet Kohoutek weergegeven tegen de
achtergrond van de sterrenhemel. De dikke witte doorlopende lijn van rechts naar
links die als een soort hangmat over de schets loopt, stelt de baan van de komeet
voor. De breed getekende delen van de baan duiden op de perioden waarin de ko
meet van de aarde af het best zichtbaar is.
lar
eet
;en
I.
i
direk-
Beels-
inwic
orden
ten
nis
dan ook inderhaast samengestelde appa
ratuur en fotomateriaal mee die aanvan
kelijk niet tot de uitrusting behoorden.
De belangrijkste waarnemingsperiode
vanuit Skylab zou zijn de eerste helft
van januari, wanneer de komeet Kohou
tek het dichtst langs de zon is gegaan en
de coma en staart in de grootste „op
winding” zijn. Maar volgens het oor
spronkelijke schema zou de derde Sky-
lab-bemanning op 4 januari terug moe
ten zijn op aarde en dus uiterlijk 2
januari begonnen moeten zijn aan de
voorbereidingen voor deze operatie.
Waarom dan niet het vertrek wat
uitstellen en dus ook de terugkeer? Daar
zijn problemen aan verbonden en de
NASA zit daar nog altijd over te pieke
ren. Het energiesysteem van Skylab, dat
door het wegslaan van een zonnepaneel
nimmer op volle kracht heeft kunnen
werken, begint tekenen van uitputting te
vertonen. Het is de vraag of het systeem
het twee weken langer kan uithouden
1. Lancering volgens schema op 11 no
vember en terugkeer op 4 januari
waardoor veel waardevol studiewerk
moederland dan op de eigen regio. An
tilliaanse acteurs als Cola Debrot en
Boelie van Leeuwen vonden hun publiek
meer in Nederland dan in de Antillen.
Het was eerder literatuur over de Antil
len, dan Antiliaanse literatuur.
ïgt
,X(>
06.
93.
al
id.
>or
nd
1UGUUJ
ide
it”
or
sm.
LEEUW
A
ken
istrie,
rn.'fle-
W
c-
SPICA
Over de gehele wereld wordt steeds
intensiever gewerkt en samengewerkt
in sterrewachten en ruimtevaartcen-
tra voor een zo uitgebreid mogelijke
studie van het „hemels spektakel” dat
binnenkort wordt verwacht: de op
zienbarendste komeet sinds mensen-
heugnis: Kohoutek. Indertijd schre
ven wij summier over het fenomeen
rond de komende kerst. Nu er nauw
keuriger gegevens over de komeet
bekend zijn, willen wij iets dieper
ingaan op het verwachte hemelver-
.1OKT.
■V
kan men wellicht ook voldoende le
ren, om een onderzoek ter plaatse in
1986 meer kans van slagen te geven.
Ten dienste van hen, die nu eens
nauwkeuriger willen weten hoe dat
allemaal met aarde, komeet en zon in
elkaar zit en hoe het hemelverschijn
sel verloopt, plaatsen wij hierbij te
vens een schets met een uitvoerig
toelichtend bijschrift. Men kan daar
uit lezen, wanneer Kohoutek te zien
zal zijn en waarom speciaal in die
perioden.
Het fiasco kan natuurlijk zonder veel
moeite worden afgewenteld op de brede
rug van het koloniale tijdperk. Tot 1954
en ook nog vele jaren daarna werd het
Papiamento behandeld als het overblijf
sel van een slaventaaltje, dat uit de
„beschaafde” samenleving moest worden
geweerd. Dat ging vooral op school nog
al drastisch. Een leerling die het waagde
in de klas, maar ook op de speelplaats,
Papiamento te spreken, kreeg van de
Nederlandse frater of onderwijzer een
oorvijg, die hem voor verder af glijden
moest behoeden. Bleef een leerling hard
nekkig in de boosheid, dan werd hij
verwezen naar de armenschool.
Maar ook na 1954, het jaar waarin de
Nederlandse Antillen autonomie verkre
gen, is er weinig ten goede veranderd.
Het verzet tegen het Papiamento werd
weliswaar geleidelijk minder, maar van
28 DEC
PERIHELIUM
KERSTMIS
In de woonkamer van een Antilliaans gezin is een boekenkast een zeer zeldzaam
voorkomend meubelstuk. Een Antilliaan leest weinig of helemaal niet: De krant wil
nog wel eens lukken, maar aan een boek komt hij niet toe. De literatuur van de
Nederlandse Antillen is een kasplantje, waarvan verwacht wordt dat het in een
dorre bodem wortel zal schieten. „Het is de schuld van de taalbarrière”, zegt Guil
lermo Rosario, een van de weinige Antilliaanse auteurs, die romans en korte ver
halen in het Papiamento schrift en die er zo nu en dan ook nog in slaagt een van
zjjn werkstukken in drukvorm aan de man te brengen.
intellectuele elite, die zijn opleiding in
Nederland heeft genoten.
Zodra een Antilliaan de schoolbanken
verlaat, klapt hij de boeken dicht en
doet ze in de meeste gevallen nooit meer
open. Aan een boek in het Nederlands
begint hij niet: het kost hem te veel
moeite en roept weerstanden op tegen
de taal die hem gedurende zijn hele
schoolloopbaan heeft dwars gezeten. Pa
piamento heeft hij nooit leren lezen en
er is bovendien te weinig leesmateriaal
voorhanden. Daarmee is dan het lot van
de Antilliaanse literatuur bezegeld.
dan was geprogrammeerd. Dan moet de
derde bemanning extra apparatuur mee
nemen om die energievoorziening nog
wat langer op redelijk peil te houden.
Maar dat betekent meer gewicht in de
Apollo naast de toch al niet voorziene
nieuwe apparatuur voor de waarneming
van de komeet Kohoutek.
Dan komt er nog wat bij. Het blijkt
dat de tweede Skylab-bemanning on
danks misselijkheid in de eerste dagen
veel meer gegeten heeft dan op het
programma stond. Alle voedselvoorraden
voor de drie achtereenvolgende beman
ningen waren in mei met de toen nog
onbemande Skylab de ruimte in gescho
ten. De derde ploeg moet nu ook extra
voedsel meenemen.
NASA stond nu voor de keus uit drie
mogelijkheden:
Aanvankelijk was 9 november vastge
steld als lanceerdatum voor de derde
bemanning van het Amerikaanse ruim-
telaboratorium Skylab. Deze bemanning
zou 56 dagen in de ruimte moeten blij
ven en op 4 januari terugkeren naar de
aarde. Later werd om technische rede
nen de lanceerdatum tot 11 november
verschoven en dat werd door een storing
nu 15 november. Deze bemanning bestaat
geheel uit ruimtedebutantenmarinepi-
loot Gerald P. Carr die commandant
van de missie is, ingenieur en sterrekun-
dige Edward G. Gibson, en de straalja
gerpiloot William R. Pogue die fungeert
i
ARCTURUS
WATERMAN
als commandant van de Apollo waarmee
de heen- en terugreis naar Skylab wor
den gemaakt.
Het was de bedoeling, dat na de eerste
bemanningen die zich hoofdzakelijk zou
den bezighouden met bestudering van de
menselijke problemen in de ruimte en
de waarneming van zonneverschijnselen,
de derde bemanning observatie van de
sterrenhemel en vooral de aarde vanuit
de ruimte tot hoofdtaken had.
Dat is nu geheel veranderd. Natuurlijk
zal niet het hele oorspronkelijke pro
gramma overboord worden gegooid,
maar de komeet Kohoutek is wel tot
hoofdobject gepromoveerd door de tele
scopen en andere camera’s van het ruim-
telaboratorium.
Daartoe is het instrumentarium, dat
de Apollo met de derde bemanning mee
neemt naar Skylab, geheel veranderd. Er
gaan camera’s en fotomateriaal mee die
oorspronkelijk niet op het programma
stonden. Het is een gelukkig toeval, dat
de astronomisch onderlegde Edward
Gibson deel uitmaakt van deze derde
bemanning.
Het is namelijk bijzonder interessant
de komeet Kohoutek vanuit de ruimte
waar te nemen. Het licht dat de aardse
telescopen vanuit de ruimte bereikt,
wordt voor een zeer groot deel onder
schept door de aardse atmosfeer waar
door veel informatie de aarde niet be
reikt. Onder meer geldt dit het stra-
lingsgebied in het ultraviolet. Vanuit de
ruimte boven de atmosfeer kunnen der
halve unieke waarnemingen worden
verricht en foto’s gemaakt, die vanaf de
aarde niet mogelijk zijn.
De derde Skylab-bemanning
Guillermo Rosario heeft het over een
taalbarrière, maar uit de toeristenfolders
komt iedere Antiliaan met een talen
knobbel naar voren: hij spreekt Papia
mento, Nederlands, Spaans, Engels en
als hij de mulo-school heeft bezocht ook
nog een beetje Frans en Duits. Daar is
men dan ook op het departement van
onderwijs zeer trots op, want deze veel-
taligheid is mede te danken aan het
Nederlandse onderwijssysteem.
Aan dit zelfde onderwijssysteem is het
echter ook te wijten dat een Antilliaan
zich in vele talen weet te behelpen,
maar dat hij zich eigenlijk in geen
enkele taal voldoende kan uiten. Ook
niet in zijn eigen Papiamento, want deze
taal heeft hij nooit goed geleerd. De
Antilliaanse jeugd wordt stug bezigge
houden met de Nederlandse taal en
letterkunde, maar voor lessen in de
Papiamentse taal en letterkunde is op
een Antilliaanse school geen plaats.
Het Nederlands is nog steeds de offi
ciële taal van de Nederlandse Antillen.
Het Antilliaanse onderwijs is er echter
nooit in geslaagd om deze officiële taal
tot een redelijke gebruikstaal te maken.
Wat erger is; dat zelfde onderwijssys
teem is nog steeds de grootste sta-in-de-
weg voor de ontwikkeling van het Papi
amento.
BAAN AA^DE
schijnsel en de plannen, die de astro
nomen hebben om het verschijnsel
vanaf de aarde en vanuit de ruimte
waar te nemen.
Wellicht dat men in 1986, wanneer
de komeet van Halley weer in de
buurt van de zon is, een onbemand
ruimtevaartuig naar dit hemelli
chaam zal sturen om ter plaatse de
bouw, herkomst en ouderdom van
kometen te bestuderen thans zal
men het nog met waarnemingen op
afstand moeten doen. Maar daaruit
In deze tekening is schetsmatig aangegeven, hoe het hemels spektakel van de ko
meet Kohoutek zich belooft te ontplooien. Het gaat om twee hemellichamen, de aarde
en de komeet, die zich beide in een baan om de zon bewegen.
De baan van de aarde is als een stippeltjesljjn getekend. De baan van de komeet
ten dele als een doorlopende Ijjn, ten dele als een streepjeslijn. Die banen liggen elk
in een plat vlak. Die twee baanvlakken vallen niet samen. Zij maken een hoek van
14 graden met elkaar. In de tekening kijkt men vanuit de ruimte loodrecht op het
vlak van de komeetbaan. Het vlak van de gestippelde aardbaan is daardoor op de
tekening verschenen als een ellips. Die aardbaan is in wezen ook een ellips, maar op
het oog niet te onderscheiden van een cirkel wanneer men er loodrecht op zou kijken.
Dat is in deze tekening dus niet het geval. Als een dunne streepjeslijn is de snijlijn
van de twee baanvlakken aangegeven. De baan van de komeet is als een gesloten lijn
getekend waar deze „boven” het vlak van de aardbaan ligt en als een streepjeslijn
waar deze „beneden” dit vlak ligt.
met de litteratuur in het Papiamento.
Een Papiamentstalige auteur moet het
hebben van zijn idealisme. Hij schrijft
voor een publiek dat niet heeft leren
lezen, en moet zijn boeken aan de man
zien te brengen zonder uitgever, zonder
distributieapparaat en zonder enige
overheidssteun. Als hij heel erg lang
blijft zeuren, wil de Stichting Culturele
Samenwerking (Sticusa) wel eens een
paar exemplaren van zijn werkstuk af
nemen. Hierbij in het midden latend of
deze subsidie gezien moet worden als
een aanmoedigingspremie, dan wel als
smartegeld.
Toch zijn zij er, de auteurs in het
Papiamento: de dichter Ellis Juliana,
wiens grootste verdienste misschien wel
is dat hij heeft aangetoond dat het
Papiamento, als iedere volwaardige taal,
dichterlijk bespeelbaar is. Ellis Juliana
schrijft nóg steeds gedichten, maar pu
bliceert nog zelden. Hij is nu beeldhou
wer en archeoloog, wat minder proble
men oplevert.
Guillermo Rosario is de meest pro-
duktieve onder de Antilliaanse auteurs
met zes romans, vijf toneelstukken en
meer dan 30 korte verhalen. Geldgebrek
is de voornaamste oorzaak van het feit
dat het merendeel van zijn werkstukken
niet verder is gekomen dan het school
schrift waarin zij zijn opgeschreven,
Drie romans heeft hij tot nu toe weten
uit te geven. De laatste zelfs met finan
ciële steun van een lokale boekhandel.
„Als volkskind kan ik niet anders dan
mij afzetten tegen de sociale wantoe
standen en dit vind je overal in mijn
werk terug. Mijn boeken zijn bestemd
voor het gewone volk, maar de gewone
man wil niet lezen. Als ik een boek
uitgeef, haal ik nauwelijks de drukkos
ten eruit.” Behalve zijn financiële zorgen
heeft hij dan nog het spellingprobleem.
Zijn laatste roman heeft hij geschreven
in de spelling-Roemer. Nadat deze spel
ling was afgeketst, heeft hij hem omge
zet in de spelling-Maduro, en nu is deze
spelling ook weer getorpedeerd.
Voor de meeste Antillianen is het
Papiamento niet meer dan een opper-
vlaktetaal, waarvan de ontwikkeling is
blijven stilstaan op het moment dat hij
voor het eerst de school is binnengegaan.
Zij kunnen het slechts gebruiken voor
gesprekken in de huis-, tuin- en keu-
kensfeer. Ligt het onderwerp van het
gesprek iets dieper, dan lopen zij vast.
Ook in het Nederlands, want die taal
beheersen ze evenmin voldoende. Een
uitzondering hierop vormt uiteraard de
Wilfried Ortega schrijft romans in het
Papiamento, volksverhalen bestemd voor
de grote massa. Als hij een boek af
heeft, moet hij eerst het geld bijeen zien
te scharrelen om zijn werkstuk te laten
drukken. Een oplage, die nooit boven de
2000 exemplaren uitkomt. Daarna moet
hij zelf op pad om zijn boeken te
verkopen. Huis aan huis, want in de
boekhandel komt zijn publiek niet. Twee
gulden vraagt hij voor zijn roman en
dat kan door zijn klanten meestal niet
worden opgebracht. Hij verkoopt zijn
boeken nu op afbetaling a raison van
twee kwartjes per maand. Die man loopt
wat af voor de volkskunst en -gunst.
Het geval-Ortega is illustratief voor
iedere Antilliaan die zich bezighoudt
De komeet Kohoutek heeft heel
wat wetenschappelijke studiepro
gramma’s overhoop gehaald. Die
programma’s, die worden uitge
voerd met zeer kostbare appara
tuur, zijn vaak jaren tevoren opge
steld. Maar jaren geleden wist men
nog niet van het bestaan en ver
schijnen van de komeet Kohoutek.
Deze onverwachte verschijning
heeft tot veel overhaast „omtur
nen” van programma’s geleid. On
der meer van de taken, die de der
de bemanning van het Amerikaan
se ruimtelaboratorium Skylab
moet uitvoeren. En misschien zelfs
een verandering van het tijdstip
van lancering of van de duur van
het verblijf van de drie astronauten
in de ruimte.
SCHORPIOEN
iT"
15 DEC. -A.
KERSTMIS j.
13AN.<
Deze bronnen zijn inmiddels opge
droogd, en de Nederlandstalige literatuur
leek in de Antillen ten dode opgeschre
ven, totdat er in de afgelopen maanden
plotseling weer twee Antilliaanse ro
mans op de Nederlandse boekenmarkt
verschenen. De roman Sherry van Diane
Lebacs en Dubbelspel van Frank Marti-
nus Arion. Opmerkelijk is dat het hier
gaat om twee jonge, progressieve Antil
lianen, die zich steeds beijverd hebben
voor een verdere ontplooiing van het
Papiamento. Hun motief om in het Ne
derlands te publiceren, is identiek aan
dat van hun voorgangers uit de kolonia
le tijd: „In het Nederlands bereiken wij
een groter publiek.” Waarbij zij echter
voorbijgaan aan het feit dat zij hel
overgrote deel van de Antilliaanse be
volking buitenspel zetten: door de taal
en door de prijs van hun romans.
.AA.*-
een doelbewuste ontwikkeling van de
eigen taal is tot op de dag van vandaag
weinig te merken.
Er wordt ontzettend veel gesproken en
geschreven over de „eigen identiteit”,
ook door de heren regeerders, die het
echter volledig laten afweten als zij tot
daden moeten komen. Zij zijn als de
dood zo bang dat de ontwikkeling van
het Papiamento de Antilliaanse bevol
king mondig zal maken. De leidingge
vende politici, die het op de verkiezings-
podia zo druk hebben over „ons onder
wijs”, saboteren nu al jarenlang een
herstructurering van het Antilliaanse
onderwijssysteem. Zij presteren het zelfs
steeds weer iedere poging om tot een
uniforme spelling van het Papiamento te
komen, te torpederen. De schrijfwijze
van het Papiamento is tot nu toe een
„free for all”.
Iedere poging om tot een officiële
spelling te komen, is tot nu toe gestrand
in de regeringsgebouwen. In 1970 leek
het er even op dat het zou lukken. De
onderwijzersvereniging Don Bosco vierde
zijn zilveren jubileum, en de toenmalige
premier Erensto Petrona kwam met veel
fanfare met een jubileumgeschenk op de
proppen: de spelling-Roemer. Verder
dan deze aanbieding is het echter niet
gekomen.
Het werkstuk heeft enkele jaren in
een la gelegen, waarna het door de
volksvertegenwoordiging werd afgewe
zen. Een groep Antilliaanse deskundigen,
de commissie-Maduro, toog ijverig aan
het werk om het de politici meer naar
de zin te maken. Zij produceerde in zeer
korte tijd een voorlopige spelling, die
slechts tot doel had de eerstkomende
vijf jaar te overbruggen. Tevergeefs; ook
de voorlopige spelling-Maduro is inmid
dels getroffen door het veto van de
volksvertegenwoordiging.
Tegen deze achtergrond zal het duide
lijk zijn dat men in de Nederlandse An
tillen moeilijk een literatuur-traditie kan
verwachten. De activiteiten in de Neder
landse tijd waren meer gericht op het
ten, di op Kohoutek worden- gericht, in
het bijzonder de televisiecamera’s. Ver
der wordt de Amerikaanse Pionier 8
ingeschakeld die sinds medio 1972 op
weg is naar de planeet Jupiter. Toevallig
is er een periode, waarin deze onbeman
de ruimtesonde zich „achter” de .- aart
van de komeet Kohoutek bevindt vanaf
de aarde gezien. Men hoopt uit de ver
vorming van radiosignalen van deze Pio
nier tijdens passage door de komeet-
staart gegevens te kunnen krijgen om
trent de aard van deze staart.
De satelliet Copernicus (OAO-3) zal
spectografische opnamen gaan maken
voor gegevens omtrent de bewegingen in
het ijle gas van de coma en de staart.
De Amerikaanse satelliet OSO-7 is op
nieuw geprogrammeerd voor ultraviolet-
metingen met betrekking tot Kohoutek.
Daarmee worden allerlei andere taken
van deze ruimtevaartuigen voorlopig op
geschort, maar men acht toch de studie
van de komeet Kohoutek op het ogen
blik belangrijker.
Voorts stuurt het Ames Research Cen
tre in Amerika herhaalde malen twee
zeer hoog vliegende straaltoestellen de
lucht in om boven 90 percent van de
atmosfeermetingen te verrichten. De
NASA lanceert een aantal kortlevende
raketten met waarnemingsapparatuur
naar de ionosfeer om daar eveneens
waarnemingen te verrichten. Bovendien
worden in Amerika voorbereidingen ge
troffen om radarsignalen naar de ko
meet te zenden en uit de terugkaatsende
signalen nieuwe kennis omtrent het
„bouw-afval van ons zonnestelsel” te
vergaren.
t.- 4
1NOV.
over Kohoutek niet kan worden ver
richt;
2. Lancering van de bemanning tien
dagen later (21 november) met het
risico dat de energievoorziening van
Skylab het gaat begeven, of;
3. Lancering op tijd (11 november) met
een verlengde vluchtduur tot bijvoor
beeld 70 in plaats van 56 dagen
waarbij dan wel apparatuur voor de
energievoorziening moet worden mee
genomen ten koste van wetenschappe
lijke waarnemingsapparatuur en leef
tocht. Dat laatste is niet het belang
rijkste. De bemanning kan iets so
berder leven zonder de missie in ge
vaar te brengen.
Inmiddels is de lancering tot 15 novem
ber uitgesteld, maar dat om technische
mankementen.
Overigens hebben niet alleen de men
sen van Skylab zich moeten „omturnen”
in verband met Kohoutek. Een heel
arsenaal van aardse en ruimtelijke
waarnemingsstations is sinds juni in ac
tie gekomen.
Voor zover thans bekend zullen de
grote sterrenwachten in Amerika en
Chili (een gezamenlijk westers project)
en van de Krim in Rusland waarnemin
gen concentreren op Kohoutek en de
resultaten daarvan uitwisselen. Observa
toria over de gehele wereld hebben zich
bij die samenwerking aangesloten. Maar
niet alleen vanuit Skylab in de ruimte
en observatoria op aarde zal Kohoutek
nauwkeurig worden gevolgd, ook op vele
andere manieren vanuit de ruimte.
Een Amerikaanse Mariner, op weg
voor een tocht langs Venus en (voor het
eerst) langs de binnenste planeet Mercu-
rius, heeft camera’s en meetinstrumen-
Kometen zijn, wat de vaste kern
betreft, betrekkelijk kleine hemelli
chamen. Losjes samengeklonterd kos
misch puin, steenklompen die verbon
den en omgeven zijn door bevroren
gassen. Waarschijnlijk zijn het onge
bruikte restanten van het verspreid
door de ruimte zwevend materiaal,
waaruit het zonnestelsel of een sfer
en planetenstelsel elders werd opge
bouwd.
Het staat niet vast of de kometen,
die wij af en toe waarnemen doordat
zij in de buurt van de zon komen,
alle tot het zonnestelsel zelf behoren,
of dat er ook exemplaren zijn die
vanuit de interstellaire ruimte een
vluchtig bezoek aan de zon brengen
om daarna weer in de eindeloze
ruimte te verdwijnen.
De min of meer vaste kern van een
komeet is waarschijnlijk (men weet
er nog betrekkelijk weinig over) en
kele tientallen kilometers in door
snee, in zeldzame gevallen ook aan
zienlijk groter. Maar de omhullende
wolk van waterstof in gasvorm, ver
moedelijk bijeengevoegd in de inter
planetaire of interstellaire ruimte tij
dens de langzame vlucht ver van de
zon, kan bijzonder omvangrijk zijn.
Men vermoedt, dat deze atmosfeer
of „coma” van de thans naderende
kerstkomeet Kohoutek een diameter
heeft van ongeveer tien miljoen kilo
meter, dat is zevenmaal de doorsnee
van de zon, ruim 800 maal de door
snee van de aarde, ongeveer 25 maal
de afstand tussen aarde en maan. (De
staart moet tientallen miljoenen kilo
meters lang zijn).
Deze waterstofwolk en ook gassen
uit de kern die door het zonlicht
worden ontdooid, worden ten dele
door de stralingsdruk van de zon
weggeblazen. Daardoor ontstaat de
staart van een komeet, die derhalve
(vrijwel altijd) van de zon is afge
keerd. In de nabijheid van de zon
licht de staart op.
Astronomen hebben een bijzondere
belangstelling voor kometen, omdat
men meent, dat zij de restanten on
gebruikte bouwstenen voor ons zon
nestelsel zijn.
.#*■-
28DEC
