Socialistische Internationale blijft vaag
Twee mensen
Pronk in Djakarta met
op Tjeukemeer
demonstratie begroet
omgekomen
Bestand Israel-Egypte ondertekend
achtergrond
„Ambassade in Chili redde
al 67 vluchtelingen
Ambassaderaad mr. A. B. Hoytink:
99'
MINISTER GAAT PRATEN OVER HULP
HAAGSE POLITIE
NEEMT WAPENS
IN BESLAG
3
MAANDAG 12 NOVEMBER
1973
(Van onze redacteur in Londen)
Uitleg
Zeilboot omgeslagen
(Van onze speciale verslaggever)
Kogelgat
Chaos
Nog oorlog
(Van onze redacteur in Santiago,
Henk Ruyssenaars)
Tegenvallers
DJAKARTA Een kleine hon
derd demonstranten begroetten
gistermiddag minister J. Pronk bij
zijn aankomst in Indonesië. De
studenten die grote spandoeken
meevoerden, waarop geschreven
stond: „Indonesië voor Indonesië”,
vroegen de Nederlandse minister
om als voorzitter van de raad die
de hulpfondsen voor Indonesië ter
beschikking stelt, de IGGI, meer
aandacht te hebben voor de ont
wikkeling van Indonesië.
(Van onze correspondent)
TEL AVIV De sluiting van het bestand: Een verzameling van
mensen die elkaar kapot schieten zolang het oorlog is, en elkaar de
hand drukken in dit geval via derden om verder te kunnen
leven. In een tent in de openlucht, twintig meter van de grote weg af,
vindt de ontmoeting plaats. Vorige ontmoetingen hebben een paar
kilometer noordelijker plaats gevonden, maar de Egyptenaren had
den daar bezwaar tegen gemaakt, omdat dat op door Israel bezet ge
bied lag. Daarom wordt precies in het niemandsland, op de honderd
eneerste kilometer van de weg Suez-Cairo, de tent van Finse makelij
opgezet. Israëlische en Egyptische soldaten meten met passen de
afstand van de tent tot de hekken waarachter de journalisten en an
dere toeschouwers moeten blijven. Die afstand moet van de tent af
aan beide kanten precies gelijk zijn.
SANTIAGO DE CHILE
Voor de deur van de Nederland
se ambassade in de hoofdstad van
Chili staan met lichte machine
geweren bewapende soldaten,
die iedereen die de ambassade
probeert binnen te komen scherp
controleren. „Het begon met het
echtpaar Van der Putten; de heer
Van der Putten was hier werk
zaam als correspondent voor o.a.
de NRC. Toen na de coup op
11 september bleek dat de mili
taire autoriteiten het niet eens
waren met de wérkzaamheden
van dit echtpaar op politiek ge
bied, heb ik ze in het centrum
van Santiago opgehaald. Thuis
konden ze niet meer komen.
Daarmee begon de vluchte
lingenstroom”, vertelde mr. A.
B. Hoytink, ambassaderaad in
Santiago, die sedertdien onafge
broken met vluchtelingenproble
men wordt geconfronteerd, zoals
overigens de hele ambassadestaf.
Golda Meir niet veel wijzer in Londen
met
J
een flesje Israëlische
andere mogelijkheden
De sfeer: er wordt gesproken over
Deelnemers aan de Socialistische Inter
nationale in Londen: Van links naar
rechts de Britse Labourleider Harold
Wilson, de Nederlandse premier Joop
den Uyl, de Israëlische premier Golda
Meir, de Oostenrijkse voorzitter van de
Socialistische Internationale Bruno Pit-
termann en de Westduitse Bondskanse-
dat
oor-
zijn.
het Engels. Na een
minuten zetten zij
over de uitvoering
getekende overeen-
gaan er toch uit, hebben we gezegd,
waarom dus niet wat sneller de pa
pieren verstrekken? Laat ze toch vrij
en gewoonweg vertrekken. Antwoord
hierop hebben we nog niet, maar we
weten dat ze het ter harte hebben
genomen”.
Waarom willen de meeste van deze
mensen vertrekken?
„Omdat ze weten en dat is ons
ook helemaal duidelijk dat hun
lot in Chili niet erg plezierig zal zijn
als ze blijven. We controleren dat, en
alle „gasten” die we hebben, kunnen
echt wel beter vertrekken.”
houten stoelen aan
houten tafel tegeno-
Hoe het ongeval precies is ontstaan, is
niet bekend .Niemand heeft het ongeluk
zien gebeuren. Waarschijnlijk is de boot
in een windvlaag omgeslagen.
„De beginfase”, zo staat in het pamflet
van de studenten, „is nu afgesloten, en
de koers van onze ontwikkeling zal nu
moeten worden herzien. Op dit ogenblik
groeit onze afhankelijkheid ten opzichte
van de donor-landen. Dit stelt ons te
leur, want uiteindelijk helpt dat Indone
sië niet. De kans op wraak is groot. Wij
smt
gie.
de
en
lin-
dag-
par-
itru-
an-
■oet
znj
bo
de
de
zan
dat
om-
ge-
:ijn
een
ver-
fge-
ier-
een
iva-
van
Het
in
ruis
eins
585
in-
er-
ter
ee-
egt
'Ü-
ben
ogd
rn-
ing
;ie-
nde
ra-
aat
ver
ode
wie
:sen
be-
ica-
en
zijn
wa
ll de
den.
?en-
het
.aats
on-
ver-
gan-
nge-
istig
ssen
ent*
le
men
itaa]
aar-
tuk-
m.
ens-
'gen
zijn
ge-
auto
De
eis je
oog-
rgen
eden
be-
uit
in.
acht
het
auto
voor
s te
en
itof-
3ron
Eli-
zullen hebben gesteld zich zoveel moge
lijk van de pro-Arabische toon te dis
tantiëren door zich te verliezen in een
Byzantijnse uitleg van de tekst, met
name van de volgorde der overeengeko
men punten. Voor Nederland bestaat de
zin van de resolutie er immers hoofdza
kelijk in om de Fransen en de Britten
de mogelijkheid te bieden gemakkelijker
met de Arabische oliesheiks over een
vermindering van de boycot jegens ons
land te overleggen. En zo heeft ieder
land zijn eigen uitleg en zijn eigen
excuus..
De Israëlische premier was zaterdaga
vond in de Britse hoofdstad aangeko
men. Diezelfde avond nog had ze een
lang gesprek met de socialistische oppo
sitieleider Harold Wilson. Ondanks aan
vankelijk anders luidende geruchten
heeft mevrouw Meir vandaag een onder
houd met premier Heath. Daarna geeft
de Israëlische premier een persconferen
tie. De Nederlandse minister-president
Den Uyl had gistermorgen een onder
houd met premier Heath. Over de afloop
van dit gesprek wilde de premier geen
mededelingen doen.
LEEUWARDEN (ANP). Op het
Tjeukemeer is zaterdagmiddag een zeil-
schouw omgeslagen. De twee opvaren
den, de 27-jarige S. Angela uit Delfstra-
huizen (Fr.) en de 29-jarige mevrouw A.
J. U. Kroon-van Efferink uit Ubbergen
bij Nijmegen, zijn naar de rijkspolitie te
water van Lemmer aanneemt, verdron
ken.
streeks met elkaar geconfronteerd.
Eerst proberen de Egyptische jour
nalisten door de linies van de Egypti
sche militaire politie heen te breken.
Geen militaire politie en soldaten van
de verenigde Naties kunnen hen te
genhouden. Zij mogen in de tent
kijken, tot woede en jalouzie van de
journalisten uit Israel: zij mogen la
ter, maar dan in kleine groepjes tege
lijk.
LONDEN De spoedbijeen-
komst van de Socialistische Inter
nationale in Londen heeft niet bijs
ter veel resultaat opgeleverd voor
de Israëlische premier Golda Meir.
Oud-premier Harold Wilson kwam
op een persconferentie na afloop
van de vergadering van socialisti
sche leiders uit twintig landen niet
verder dan het woord „solidariteit”
voortdurend te gebruiken zonder
het verder uit te werken.
Gistermorgen is de rijkspolitie te water
direkt begonnen met zoeken. Vandaag
begon de politie met dreggen.
Hoe is de situatie van de vluchte
lingen in het algemeen?
mag aannemen is, dat de
die
de
een historisch moment. Het is voor
het eerst sinds 1949 dat Egypte en
Israel een overeenkomst sluiten. Iede
re groep die bij de ceremonie aanwe
zig is, heeft zo zijn eigen sfeer. Voor
de soldaten is het veelal een uitje,
een onderbreking van de dagelijkse
inspanningssleur. Wat er precies gete
kend wordt en wat er aan de hand is,
weten zij niet. De journalisten jagen
op nieuws: zij moeten het historische
moment aan de wereld kunnen ver
tolken en dringen daarom zowel
Egyptische als Israëlische militaire
politie weg om hun doel te bereiken.
De ondertekenaars, met de VN-ver-
tegenwoordiger in het midden, pose
ren onbewogen voor de journalisten
en blijven een half uur lang zwijgend
zitten tot alle journalisten voorbij zijn
geparadeerd. Ze tekenen 3 documen
ten en drinken
limonade.
Ze ziten op
een eenvoudige
ver elkaar en aan het hoofd generaal
Silasvuho met zijn twee adjudanten.
Nadat de documenten getekend
zijn, beginnen de journalisten onge
duldig te worden. Zij kijken tegen de
zon in en kunnen weinig van het
gebeuren zien dat binnen plaatsvindt.
De hele oorlog hebben velen tegen
wil en dank meegedaan aan de pro
pagandaoorlog, nu worden zij recht-
„In totaal hebben we tot dusver 67
mensen kunnen redden. Tegenvallers
hebben we genoeg: vandaag zouden
bijvoorbeeld 13 mensen met Air
France vliegen en 12 zouden recht
streeks met de KLM gaan, maar nu
horen we dat voor 14 van hen de
„salvoconducto’s” (vrijgeleidebrieven)
weer zijn ingetrokken. Dat is wel een
teleurstelling natuurlijk.”
Het wordt een geweldige chaos, en
het hoge gezelschap blijft intussen
rustig en zwijgend in de tent zitten
tot alle journalisten hen hebben be
zichtigd en gefotografeerd. Een his
torisch moment, daar wil een i eder
getuige van zijn en dat moet je een
beetje rekken, wil de hele wereld
ervan mee kunnen genieten.
Er komen Rode-Kruiswagens aan
rijden. Zou er nu al een uitwisseling
van de eerste krijgsgevangenen
plaatsvinden? Dat zal echter pas ge
beuren als de VN de controle op deze
weg zullen hebben overgenomen voor
de transporten naar Suez en het der
de leger, zoals in de overeenkomst
staat.
Mevrouw Golda Meir heeft gisteren
bijna een uur lang gesproken op de con
ferentie. Hij gaf een openhartig verslag
Op de ambassade bevinden zich pro
minente figuren als Hernando Millas,
de grijze eminentie van de Chileense
Communistische Party, Gladys Ma
rin, communistisch propagandiste, en
veel anderen die hun leven niet meer
zeker zijn. De ambassadestaf trou-
wens ook niet: toen kort geleden de
secretaris mr. R. Vornis, met een
„gast” voorreed bij de ambassade,
werd hij beschoten. Een kogelgat in
zijn auto bewijst onder welke om
standigheden de ambassadestaf haar
werk verricht.
heeft gekregen. Toen is met toestem
ming van Buitenlandse Zaken en de
steun van de ambassadeur de toeloop
begonnen van Chilenen en andere
buitenlanders.”
Terwijl het vreedzame tafereel zich
op een paar vierkante meters af
speelt, is direct daarbuiten de oorlog
nog duidelijk zichtbaar en merkbaar:
uit de stellingen kijken wrakstukken
van Israëlische en Egyptische kanon
nen zwijgend toe bij dit vredesgebeu-
ren. Als generaal Jarif van de onder
tekening terugkomt, zegt hij een paar
woorden: „Door de overeenkomst met
Egypte te tekenen, hebben we de
eerste stap gezet op de lange en
moeilijke weg die leidt tot een oplos
sing van het conflict tussen ons en
onze buren, en tot vrede met hen.
Laten we de feiten zien zoals ze zijn
en onszelf niet voor de gek houden:
In de plastic zakken zaten een Duits
machinepistool (Schmeisser) mp 40, kali
ber 9 mm volgens de politie een
bekend parachutistenwapen een Itali
aans pistool Bernardelli pnt 22 (een
precisiewapen) een Babybrowning en
(een Belgisch pistool van kaliber 6.35) en
tenslotte een Amerikaanse revolver van
Smith en Wesson.
laten we geloven in onze kracht en
ons vertrouwen schenken aan ons
leger, het joodse volk en aan Israel
en de landen van de verstrooiing. Als
er twijfels zijn in onze harten over
de perspectieven, laten we dan duide
lijk zeggen dat het leger paraat staat;
zowel op dit front als op alle andere
fronten. Ons leger is voor ons de
verzekering dat we verder kunnen
gaan op de moeilijke weg die nu voor
ons ligt”.
Het pamflet vervolgt: „Stukken land
worden opgeëist en verpacht, kleinere
textielbedrijven gaan eraan, onze bossen
worden verwoest en dë olievelden dro
gen op. Intussen wordt het onderwijs
verwaarloosd en wordt een volgende ge
neratie schade toegebracht. Onze rege
ring zou harder moeten werken op bin
nenlands terrein en de talenten en rijk
dommen van Indonesië zelf beter moe
ten besteden, zodat we minder afhanke
lijk worden”.
„Degenen, die deze generaals aan de
macht hebben geholpen, zijn niet de
slachtoffers dat zijn zij die in de
toekomstige generatie moeten leven”, al
dus het pamflet.
Minister Pronk nam de petitie zonder
te reageren in ontvangst, de studenten
werden later door de politie weggeleid.
De minister zei op het vliegveld dat hij
naar Indonesië was gekomen om zich
een oordeel te vormen van de behoefte
van Indonesië, alvorens hij de volgende
maand de conferentie van de landen die
Indonesië bij de ontwikkeling assisteren,
moet voorzitten.
De oliesituatie wil de minister alleen
bespreken als zich daarvoor een gelegen
heid voordoet.
De Indonesiërs zijn enigszins beducht
voor de academische strengheid en de
harde uitspraken van de minister. Om
de gesprekken wat gemoedelijker te la
ten verlopen, hebben zij de gehele Ne
derlandse delegatie in batik overhemden
naar maat gestoken.
zijn niet langer trots op buitenlandse
hulp en op buitenlandse investeringen,
als het alleen maar betekent nog grotere
wolkenkrabbers, nog meer hotels, nog
meer Toyota-auto’s, nog grotere textiel
bedrijven, nog meer nachtclubs, stoom
baden en coca-cola. En dat alles terwijl
meer mensen geen werk kunnen vinden
op dit moment en meer mensen geen
woning kunnen krijgen”.
De komst van minister Pronk naar
Indonesië werd enigszins nerveus tege
moet gezien, zowel door de Indonesische
regering als door sommige Nederlandse
diplomatieke vertegenwoordigers in Dja
karta. Men hoopt hier dat de minister
zal zwijgen over de corruptie en politie
ke gevangenen. Overigens is minister
Pronk niet op Indonesische invitaties
ingegaan om ook een gezellig dagje in
Bali door te brengen.
Generaal Jarif krijgt applaus van
een Israëlische soldaat. „Niet toege
ven”, wordt hem toegeroepen. Hij
schudt geen handen. De generaal van
de Verenigde Naties, Silasvuho, be
groet zijn gasten en gaat hen voor in
de tent. Het doek gaat althans voor
lopig dicht voor de toeschouwers.
De woordvoerder van de Verenigde
Naties vertelde na afloop van de
ceremonie dat er drie documenten
zijn getekend, alle in het Engels. De
sfeer was correct en de generaals
hebben rechtstreeks met elkaar ge
sproken, ook in
pauze van tien
hun bespreking
van de zojuist
komst voort.
Labour-Ieider Harold Wilson zei dat
„iedereen het er over eens was dat het
een nuttige en kameraadschappelijke
discussie was geweest. Er was geen con
frontatie”. Wel maakte hij melding van
verschillen van interpretatie en nadruk.
Gistermiddag vond de politie de omge
slagen boot waarvan het zeil nog was
gehesen. Inwoners van Echtenerbrug
hebben de zeilschouw zaterdagmiddag
om vier uur voor het laatst gezien.
Wat men
socialisten die medeverantwoordelijk
waren voor de EEG-resolutie vorige
week in Brussel, nu alles in het werk
DEN HAAG (ANP). Een vuurwa
penteam van de Haagse politie heeft
donderdagmorgen j.l. zo is gisteren be
kendgemaakt, na een anonieme tip een
omvangrijk wapenarsenaal in beslag ge
nomen. De wapens lagen schietklaar on
der een bed in een Haagse woning in de
Transvaalbuurt.
Aangehouden is een 16-jarige jongen
zonder beroep, die heeft verklaard dat
de wapens van hem zijn. De jongen
blijkt bij meerdere politiekorpsen in Ne
derland bekend te zijn, onder meer we
gens vermogensdelicten. Hij is vandaag
aan de officier van justitie in Den haag
voorgeleid.
Dan gaat generaal Jarif de tent in
waar hij met zijn gevolg overlegt
over het vervolg van de besprekin
gen. Ruim een uur heeft het ceremo
nieel geduurd. Dan de reis terug van
het vliegveld van Fayied. Evenals op
de heenreis zitten er soldaten in het
vliegtuig die verlof krijgen of van
verlof terugkomen. De soldaten heb
ben een eigen gevoel voor cynische
humor: het kapotgeschoten hoofd
kwartier van het vliegveld Fayied
heet Hilton en de mecanicien in het
vliegtuig, die instructies geeft bij lan
den en opstijgen, wordt hardnekkig en
zeer tot zijn ongenoegen „de stewar
dess” genoemd.
Het grote Hercules-transportvlieg-
tuig, volgepropt met 200 soldaten en
journalisten, vliegt in de kanaalzone
maar enkele meters boven de grond-
vanwege de Egyptische SAM-raket-
ten. De wapenstilstand is getekend.
Beide partijen gaan terug naar hun
bases in Cairo en Tel Aviv. ’s Avonds
geeft vice-premier Alon commentaar:
begin december mogelijk de eerste
bespreking tussen Israel en Egypte.
Israel zal natuurlijk voor de verkie
zingen op 31 december niet veel con
creets kunnen bespreken, maar over
veel formele en technische zaken kan
nu al gesproken worden. De e erste
test van het bestand komt nu: zullen
de krijgsgevangenen binnen korte tijd
thuis komen en zal de blokkade wor
den opgeheven?
Zolang deze vragen niet beant
woord zijn, spreken de Israëliërs lie
ver van een speciale dan van een
historische gebeurtenis.
van de gebeurtenissen die zich vóór en
gedurende de oorlog hebben afgespeeld.
Ze wees met nadruk op het grote aantal
doden dat Israel in de oorlog te betreu
ren had gehad.
Mevrouw Meir was naar Londen ge
komen om een nieuwe indruk te krijgen
van de houding van de sociaaldemocra
tische regeringsleiders. Van deze indruk
zal het afhangen hoe haar timing zal
zijn voor de komende vredesonderhan
delingen met de Arabieren.
Na de als pro-Arabisch opgevatte re
solutie van de negen EEG-staten, die
vorige week in Brussel werd opgesteld,
was het mevrouw Meir erom te doen
erachter te komen hoever haar socialis-
ten-broeders in West-Europa, van plan
zijn haar in haar komende en moeilijke
onderhandelingen met de Arabieren
te steunen.
Het geheel heeft iets weg van een
arena. De groene tent in het midden.
Een cordon van fris en glimmend
uitziende VN-soldaten met blauwe
helmen daaromheen, en aan beide
kanten, een eind van de weg af, de
toeschouwers: soldaten en journalis
ten, op het dak van de autobussen.
Om precies drie uur komen uit beide
tegenovergestelde richtingen partijen
voor de tent aan. Generaal Jarif met
zijn gevolg voor Israel en generaal
Mohammed Gamazi voor Egypte.
De kanselarij, het gebouw van de
landbouwafdeling en de residentie
zijn onder bewaking gesteld sedert
bekend werd welke prominente figu
ren er hun toevlucht hadden gezocht.
Als degenen die de ambassade binnen
willen geen behoorlijke reden voor
hun bezoek kunnen opgeven dan
worden ze voorlopig in hechtenis
genomen om te worden verhoord.
Hierbij is het tot zeer onverkwikke
lijke incidenten gekomen. Een echt
paar dat vertwijfeld probeerde de
ambassade binnen te komen, werd
voor de deur gearresteerd. Ze werden
gedwongen languit op de grond te
gaan liggen, terwijl in afwachting
van het transport de soldaten hen
telkens schopten en sloegen. Na pro
testen van het ambassadepersoneel
hield men op.
„Nadat we eerst de Nederlandse
journalisten die echt in gevaar wa
ren, hebben geholpen de heer en
mevrouw Van der Putten, de TROS-
correspondent Anton Foeck en de
free-lance journalist Koos Koster
kwam een golf van paters, priesters,
missionarissen en zusters. In het be
gin waren dat er 27. De eerste weken
hebben we dus 31 mensen het land
uit gekregen, allemaal Nederlanders.
Daarna zijn we na toestemming van
uit Den Haag begonnen niet-Neder-
landers het land uit te helpen. Tot
dusver 29 mensen, de grote meerder
heid Chileens, en een paar Uruguaya-
nen en Brazilianen. Er zijn weinig
ambassades die erin slagen Chilenen
het land uit te werken, maar dat is
ons dus gelukt.”
Hoeveel mensen bevinden zich mo
menteel (zaterdag 10 november) op
ambassade en kanselarij?
„We hebben op het moment 24
mensen, van wie de laatste er giste
ren is bijgekomen. Nu zijn we bezig
vrijgeleidebrieven te bezorgen zodat
dit gezelschap binnenkort ook kan
vertrekken.”
Bestaan er
om mensen op te vangen?
„Buitenlandse zaken heeft, na veel
overreding in Den Haag door ambas
sadeur Goedhart, toestemming gege
ven om een Zwitsers retraitehuis te
huren. Daar hijsen we dan de Neder
landse vlag en kunnen wij nog veel
meer mensen onderbrengen, omdat de
landbouwafdeling en de ambassade
vol zitten. We hopen begin volgende
week zo ver te zijn dat we dat
kunnen doen. We zijn overigens de
enige ambassade die voor eind sep
tember zo veel mensen het land uit
„Eerlijk gezegd hebben we een
voortreffelijke samenwerking met de
chef-protocol, de heer Barrios, en ook
in samenwerking met andere ambassa
des krijgen we mensen eruit. Verder
hebben we met de nestor van het
corps diplomatique, van de Peruaanse
ambassade, en met de Franse ambas
sade een démarche gedaan bij de
regering. We hebben geprobeerd dui
delijk te maken dat de toestand voor
veel van deze politieke vluchtelingen
onhoudbaar begint te worden. Ze
