Eis van opstandige Griekse studenten:
Geen uitwisseling
krijgsge vangenen
Minder vluchten
Pompidou in
Salt -overleg één
over oceaan
maand opgeschort
Politieke gevangenen op
Boeroe
nco
Engeland
Vti
NS-Minitrips
in eigen land
Na het bestand: waarheen, Israel?
VOORLOPIG STANDPUNT VAN SYRIË
IRA-leider gedood
MR. GEERTSEMA
OFFICIEEL
COMMISSARIS
u
achtergrond
Kaas
met ster-allures
ml
Ba* 1
ZATERDAG
1 7
NOVEMBER
1973
3
z
N
voordelig uit met NS
7
niet vergeten...Frico eten
I
3 dagen
Zuid-Limburg
Montferland
Bergen (NIL)
Twente
Drenthe
Zeeland
Friesland
Brabant
Giethoorn
5 dagen
Schiermonnikoog
Ameland
Terschelling
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
Twee condities
Ondoenlijk
Beperkingen
Beperkingen. Onze gegevens haalde
we uit de verslagen van de bekende
journalisten Mochtar Loebis, Rosihna
Anwar en Jacob Oetama. Aangete-
kent dient te worden dat die versla
gen zijn die tijdens een eerste offici
eel bezoek zijn geschreven. Bij officië
le bezoeken zijn er altijd beperkin
gen, en de psychologen die waren
meegereisd wezen er op Boeroe al op
dat de gevangenen tegen de journa-
listen minder openhartig waren dan
tegenover henzelf.
2 dagen
Amsterdam va f 51.-
Den Haag Schevenmgen
ï.af 60.-
iat
WW
na
Vertrek dagelijks.
n-
Er zijn maar weinig geneesmiddelen”.
f
n
aft
jn,
ige-
aeld
arin
los-
nen
lag-
va.f 62.-
VAf 66.-
va f 68.-
va f 69.-
VAf 73.-
VAf 73.-
va f 79.-
VAf 80.-
VAf 85.-
VAfll3.-
VAfll3.-
VAfll5.-
gesneuvelde Syrië'
op Israëlische gew
Tussen nu en de 15e december zullen
de gespreksparners met hun regeringen
gaan overleggen, zo is vernomen.
Uit
het
in
het
op—
>oe-
:ers
van
J.
aan-
k-
iet
te
nd
kt,
on
niet
die
Re
de
zit-
leer
•s
;t
r
j-
i-
ie
et
et
leel
ijn-
s is
iige
:ht-
de
im
•a-
de
lat
an
cier
ge-
een
zijn
het
dIo-
)aal
sen
;itie
’t
LONDEN. President Pompidou van
Frankrijk is vandaag en gisteren de gast
van premier Heath op diens buitengoed
Chequers. De informele discussies tussen
de beide politici zullen gaan over EEG-
zaken, over de toestand in het Midden
oosten. vooral het olieprobleem en de
verhouding met de Verenigde Staten.
W DAG DAG
in
zi
et
*n
?ft
ar
n-
en
d-
;us-
de
tar-
Dra.
liet
De
iri-
?en.
10
en
r.
•n
ti.
r.
P
Er zijn twee condities voor vrijla
ting van de politieke gevangenen, zo
vertelde de generaal in het kamp. De
ideeën en overtuiging van de gevan
genen moeten eerst veranderen. Ten
tweede moet de Indonesische samen
leving hen opnieuw willen accepte
ren. De vraag werd niet gesteld of de
Indonesische samenleving of de ge
rechtelijke macht ook geconsulteerd
waren, toen deze 10.000 verbannen
werden naar dit onherbergzame ei
land.
GENEVE (UPI). De Verenigde Sta
ten en de Sovjet-Unie zijn gisteren
overeengekomen *hun besprekingen over
een beperking van de strategische wa
pens een maand op te schorten. Een
reden voor de onderbreking werd offi
cieel niet gegeven.
De oplossing die alle gestreden oorlo
gen zou rechtvaardigen en goedmaken is
nauwelijks te zien. Dat Israel moet blij
ven bestaan in de huidige baaierd van
omringende gevaren en moet worden
beveiligd met de hulp en steun van zijn
weinige vrienden, lijkt boven alle twijfel
verheven. Maar hoe dat beveiligde Israel
zijn eigen zaken zal kunnen regelen
zonder zijn eigen karakter te verliezen
en zijn roeping tot het worden van een
„herberg voor alle verdrevenen” op te
geven, blijft een benauwend vraagstuk.
Men moet wel een bodemloze optimist
zijn om te verwachten dat de positie
van de staat Israel na de verwikkelingen
en afspraken van de laatste tijd een
rooskleurige toekomst heeft verworven.
Het gevaar dat Israel na verloop van
jaren inplaats van een theocratisch gere
geerde heilstaat „overvloeiend van melk
en honing”, een soort valkuil voor het
orthodoxe en eigenaardige jodendom zal
blijken te zijn, is verre van denkbeeldig.
Dat gevaar schuilt in twee aspecten:
in de eerste plaats blijft de mogelijkheid
van een Arabische overval op Israel en
een vernietiging door middel van wa
pens nog altijd reëel, waarbij het al
leenstaande Israel een tamelijk gemak
kelijke prooi zou kunnen zijn door bun
deling van alle Arabische en met de
Arabieren bevriende machten en krach
ten. In de tweede plaats kan het toege
ven van Israël aan Arabische eisen ten
aanzien van de „Palestijnse staat” en de
invasie van Arabische elementen binnen
de Israëlische gemeenschap een zodanige
verzwakking van het zuiver joodse ka
rakter der Israëlische samenleving ten
gevolge hebben, dat er een heterogene
staat overblijft die in versneld tempo tot
versmelting van het joodse element
leidt. Dat laatste gevaar is trouwens ook
al evident aanwezig in het huidige Is
rael, waarvan de structuur steeds meer
verwestert en door menging zijn speci
fiek joodse karakter prijsgeeft.
DAMASCUS, (DPA en UPI). Syrië
heeft gisteren officieel verklaard er
voorlopig niet voor te voelen de 127
Israëlische krijgsgevangenen uit te wis
selen.
Hoe meer Israel zich moet oriënteren
op West-Europa en Amerika, des temeer
worden jongere generaties in het land
exponenten van het moderne geïndustri
aliseerde westen en des te minder blijft
het kenmerkende van de joodse cultuur
overheersen.
THENE (AFP, UPI en Reuter) -
De studenten die gisteren universi-
teisgebouwen van Athene bezet
ten, hebben gisteren het verdwij
nen van het huidige regime geëist.
Ze dringen aan op een algemene
staking van de arbeiders om hun
doel te bereiken.
Terwijl de eis gesteld werd de
den zich opnieuw heftige botsingen
tussen een duizendtal studenten en
politie voor. De studenten gooiden
met stenen en de politie antwoord
de met de wapenstok en begon la
ter de stenen terug te gooien.
„Op deze Syrische laagheid reageren
wij niet”, zo verklaarde een Israëlische
militaire woordvoerder gisteravond naar
aanleiding van de beschuldiging van Sy
rische zijde, dat Israëliërs zich aan lij
kenschennis zouden hebben schuldig ge
maakt. Volgens Syrië zouden Israëlische
artsen trommelvliezen en netvliezen van
’■'ben overgeplant
Pompidou en Heath zullen, naar men
aanneemt, stappen ondernemen om de
olievoorraden in de EEG te „poolen’
waarvan ons land zou kunnen profite
ren. De regeringen van zowel Frankrijk
Premier Golda Meir en minister van
Defensie Dayan gingen als eersten het
vliegtuig in om de piloten te verwelko
men, op de voet gevolgd door de chef-
staf van de luchtmacht, generaal Peled,
en zijn voorganger, generaal Hod. Daar
na kwam het gezelschap met de piloten
naar buiten: mensen roepen, huilen en
schreeuwen van opwinding.
De regering zal morgen een nationale
onderzoekscommissie instellen onder
voorzitterschap van de president van het
Hooggerechtshof ota te onderzoeken wat
er in en direct vóór de oorlog allemaal
is misgegaan.
WASHINGTON. (UPI) Amerikaan
se luchtvaartmaatschappijen hebben
donderdag een eerste overeenkomst kun
nen sluiten met andere luchtvaartmaat
schappijen ter beperking van het aantal
vluchten over de Atlantische Oceaan om
brandstof te besparen.
Pan American World Airways, Trans
World en British Overseas Airways
Corp, zijn overeengekomen de vluchten
tussen Londen en Philadelphia en Lon
den en Boston te beperken. Op beide
lijnen zal slechts vijf maal per week in
plaats van zeven maal per week worden
gevlogen.
ren zich zo duidelijk demonstreren. De
vrienden van Israël en dat zijn er
meer dan in tijden van vrede en rust
zou kunnen worden verondersteld
blijven in hun sympathie toch altijd
hinken op twee gedachten, die talrijke
twijfels oproepen. De ene gedachte is,
dat misschien de resten van het over de
gehele wereld verspreide jodendom zich
in Israel hebben verzameld zonder te
beseffen dat deze concentratie het de
vijand gemakkelijker maakt het gehele
joodse volk uit te roeien. De tweede
gedachte: stel dat Israel zich handhaaft
en een soort vrede bereikt met zijn
naburen in het Midden-Oosten, moet die
vrede dan niet onherroepelijk worden
betaald met de secularisatie en opoffe
ring van alles wat specifiek joods is in
Israel, en met het afglijden van het land
naar het niveau van een modern gestruc
tureerd, materialistisch geaard en ver
westerd soort gemeenschap als de Ame
rikaanse, Westeuropese gemeenschappen
geworden zijn.
Het overleg is begonnen op 21 septem
ber. Sindsdien zijn de vertegenwoordi
gers van de twee landen tien maal
bijeen geweest. De oorlog in het Midden-
Oosten en de alarmtoestand van de
Amerikaanse strijdkrachten hebben het
overleg niet onderbroken.
Onze redacteur in Jeruzalem tekent
hierbij aan: Er heerste gisteren rond elf
uur grote opwinding op het vliegveld
Lod bij Tel Aviv. Opnieuw arriveerde
een Rode Kruis-vliegtuig uit Cairo met
Israëlische krijgsgevangenen en onder
hen bevonden zich de negen piloten, die
al vier jaar in Egyptische gevangeissen
hebben doorgebracht.
BELFAST (AFP). De 23-jarige Mi
chael McVerry, een van de leiders van
de IRA is in een vuurgevecht met
Noordierse politieagenten om het leven
gekomen.
Volgens conferentiekringen echter zijn
de besprekingen tot dusver „zoals ge
bruikelijk constructief geweest”.
Tot de onderbreking werd besloten op
de vijftigste bijeenkomst in de tweede
onderhandelingsronde door de leiders
van de Amerikaanse en de Russische
onderhandelingsdelegatie, Alexis Johnson
en Vladimir Semjonov.
De tweede ronde gaat vooral over
kwalitatieve beperkingen van het'raket-
arsenaal, vooral wat betreft de „Mirvs”,
raketten met meervoudige koppen, die
onafhankelijk bestuurd kunnen worden.
Tijdens de eerste ronde werd overeen
stemming bereikt over een plafond voor
het aantal aanvalsraketten en werd het
aantal raketafweerbases beperkt tot
twee voor elke partij. Rond kerstmis
zullen de besprekingen in Genève op
nieuw door een reces worden onderbro
ken.
als Groot-Brittannië blijven erbij dat
het voorlopig beter is hun goede relaties
met de Arabische wereld te gebruiken
om voor het olieprobleem een politieke
oplossing te zoeken.
Als morgen de ministers van Buiten
landse Zaken aan de discussie op Che
quers deelnemen, zal het Frans-Engelse
kanaaltunnelverdrag worden onderte
kend. Het Britse parlement keurde dezer
dagen een wet goed die voorziet i-i het
eerste bedrag dat bestemd is voor proef
boringen, die aan het werkelijke grote
werk vooraf zullen gaan. Het ziet ernaar
uit dat de droom van de kanaaltunnel
ten slotte toch werkelijkheid zal worden.
Met, zoals volgens hem een goed com
missaris betaamt, de sleutels van alle
Haagse openbare deuren aan zijn sleu
telbos en een breekijzer in zijn achter
zak. Beide wil hij hanteren met de
fluwelen handschoenen, die eventueel
tot zijn ambtelijke bagage behoren.
In zijn rede zei mr. Geertsema geluk
kig te zijn dat bij het provinciaal be
stuur van Gelderland openbaarheid en
openheid al ver voortgeschreden zijn.
Heeft men eenmaal die begrippen aan
vaard, dan kan ik de praktijk blijken dat
men slechts zelden op geheimhouding
hoeft terug te vallen. „Te lang heeft er
ook op het terrein van het openbare
bestuur een soort koud-watervrees voor
openbaarheid bestaan”, aldus de nieuwe
commissaris.
Honderden studenten maken het V-
teken bij het bezette universiteitsge
bouw in Athene, dat nu al vier dagen
bezet wordt gehouden. De studenten ei
sen het vertrek van het regime-Papado-
poulos.
Alle informatie in de brochure
„Toeren met NS” op het
station.
op de Berlijnse muur. Maar later
geeft hij toe dat je tien uur met een
motorboot moet varen voor je in een
stuk bewoonde wereld bent.
„Een kundigheid (die van de palitie-
ke gevangenen) om uit lokale hout
soorten en oud ijzer gamelaninstru-
menten te maken was een bewijs van
hun creativiteit”.
Later verklaarde de gevangenzit-
tende schrijver Omar Pramoedya
Anata Toer:
„Ik zou graag willen werken”. Maar het
lukt hem slechts 15 minuten per dag
om te schrijven. Hij kan slechts vijf
minuten lezen. Meer is onmogelijk
door de dwangarbeid op het veld.
Toen hij aan een historische roman
werkte, die speelde in de koloniale
tijd en hij na maanden bij pagina 109
was, pakte de kampcommandant zijn
manuscript af. Toen zijn huis na de
staatsgreep werd doorzocht raakte hij
al twintig andere manuscripten kwijt.
Een andere gevange op Boeroe is
de dichter Rivai Apin. Op de vraag of
hij nog schreef, antwoordde hij: „Dat
is onmogelijk. De levensomstandighe
den, zowel lichamelijk als geestelijk,
maken het ondoenlijk om te denken
of iets te maken”. Gevraagd hoe hij
de situatie zag, zei hij: „Alles is een
ramp. De Indonesische samenleving
zal er op den duur op vooruitgaan,
want alle rampen eindigen in goede
dingen”.
Hij klaagde erover dat hij zo hard
moest werken op het veld, zodat hij
bijna niet meer kon nadenken. De
m-nister van Justitie was trots op dat
werk. Hij verklaarde op Boeroe: „Het
•wheim dat hier het oerwoud zo snel
ontgonnen is, ligt in het feit dat de
"«■wangenen een strikte discipline
kennen”. Toen generaal Soemitro on
het vliegveld van Boeroe aankwam,
vroeg hij een van de kinderen, die
met zijn moeder werd herenigd met
de gevangen zittende vader: „Zou je
nog naar Java willen terugkeren”?
De generaal kreeg geen antwoord en
het kind huilde. Mochtar Loebis: „De
generaal was bewogen. Iedereen had
tranen in zijn ogen. Het is waar:
Indonesiërs zijn zachtaardig en kun
nen gemakkelijk in vervoering wor
den gebracht”.
Prof. Fuad Hasin, psycholoog aan
de Universiteit Indonesia, verklaarde
dat je de overtuigde politieke gevan
genen er zo uit kon halen op Boeroe
omdat zij vasthielden aan hun ideeën.
Zij hadden een „kritische en dialecti
sche manier van denken”. Na ze
ven jaar gevangenschap stelden zij
nog de vraag: „Waarom worden we
niet voor de rechter gebracht”? Het
legercommando voor de „Terugkeer
van de Veiligheid” wil hen omscho
len. Dat wordt meer gedaan met
behulp van Moslimpredikers. Maar de
gevangenen klaagden over die predi
kers. De Moslimpriesters hielden vol
dat de gevangenen rechtstreeks naar
de hel zouden gaan. Nu zoekt men
meer gematigde predikanten voor
Boeroe.
Dit alles geeft reden tot grote be
zorgdheid bij de orthodoxe joden zelf
maar ook bij hen die in Israel de
redding hebben gezien van het joden
dom, na de vernietigende pogroms en
massamoorden gedurende de eerste helft
van deze eeuw. Het geloof aan Israel als
het nieuwe Kanaan, waarin het „uitver
koren volk” een veilig tehuis zou vinden
om behouden te blijven naar eigen aard
en wezen, krijgt een ernstige schok
wanneer deze externe en interne geva-
Het gevecht werd in de nacht van
donderdag op vrijdag gevoerd in Keady
in het graafschap Armagh, waar de IRA
een aanval op een politiebureau had
ondernomen.
de bereiken en in zijn memorie van
toelichting schrijft dat de ontwikke
ling alleen succes kan hebben als er
een mate van vrijheid in het zich
ontwikkelende land bestaat werd
in de Indonesiche kranten verslag
gedaan van dit bezoek.
Poëtisch begint Mochtar Loebis:
..Als er geen politieke gevangenen op
Boeroe zouden zitten, dan leek het
erop of de oude Dakota een groep
toeristen naar een prachtig tropisch
eiland bracht”. Bij aankomst in het
kamp Savajana zae Loebis geen to
rens en geen machinegeweren, zoals
(Van onze speciale verslaggever W. Nieuwenhuis)
DJAKARTA „Na een volle dag in de brandende zon ben ik zo
moe dat ik niet meer kan denken. Het menu bestaat uit bladeren,
alle soorten bladeren. Alleen de bladeren van het raam en de deur
heb ik nog niet gegeten. Verder krijg ik niets anders. Na acht jaar
vastgehouden te zijn, wordt werkelijk de grens overschreden van
wat je als mens kunt doorstaan. Er is maar één vraag: Wanneer
worden we ooit voor de rechter geleid, zodat wij weten waarvoor
men ons wil aanklagen. Zeventig percent van de gevangenen hier
lijdt aan malaria, want de muggen zijn hier veel groter dan op Java.
KOLONELS GA WEG”
(Van onze correspondent)
ARNHEM. Na een periode van vijf
en een halve maand heeft Gelderland
weer een commissaris der koningin. Tij
dens een bijzondere vergadering
Provinciale Staten heeft mr. W.
Geertsema gistermiddag dat ambt
vaard.
De studenten van het polytechnicum
verklaren dat ze het voor de problemen
in hun land een belangrijke voorwaarde
vinden dat het tirannieke regime van de
junta verdwijnt en dat de macht aan
het volk komt.
De verklaring werd voorgelezen voor
de journalisten die verzocht waren naar
het polytechnicum te komen. Een pers
conferentie die de studenten vervolgens
zouden geven, ging niet door, omdat de
studenten bang waren dat vragen ge
steld zouden worden waarop ze het ant
woord schuldig zouden moeten blijven.
Een architect die de bijeenkomst bij
woonde bouwkunde is een van de
studierichtingen van het bezette poly-
technicum-gebouw deelde mee dat de
leden van de bond van architecten van
daag in staking zijn gegaan uit solidari
teit met de studenten.
In Saloniki hebben 1500 studenten het
polytechnicum van de plaatselijke uni
versiteit bezet. Ook zij hebben een be
roep op de Grieken gedaan het kolonels-
regime omver te werpen dat „alle vrij
heid, gerechtigheid en nationale soeve
reiniteit overboord heeft geworpen.
Vandaag zal premier Spyros Markezi-
nis een persconferentie houden. Hij zal
het dan waarschijnlijk ook hebben over
herstel van de parlementaire democratie
in Griekenland, waar sinds de staats
greep in april 1967 eën dictatuur werd
gevestigd.
Markezinis geeft zijn eerste persconfe
rentie .sinds hij in oktober premier werd
van een geheel uit burgers bestaand
kabinet.
In het polytechnicum van Athene
hebben zich ongeveer vijfduizend stu
denten verschanst. Op de campus en in
de omgeving houden zich ongeveer vijf
tienduizend studenten op. Ze roepen leu
zen tegen president George Papadopou
los, tegen het „fascisme” en tegen de
Verenigde Staten.
De campus van ..het polytechnicum ligt
bezaaid met afval. De muren zijn volge
klad met revolutionaire leuzen. Binnen
het complex schijnt gebrek aan eten te
ontstaan, want er is aangedrongen op
zuinigheid. De telefoon is afgesneden,
maar er is nog wel water.
Wat is dan de winst geweest van al
die oorlogen, al dat geofferde bloed, al
die idealen en standvastige verdedigings-
acties? Deze winst: het technocratische
Amerikaans-Europese welvaartsmodel
dat vaste voet heeft gekregen in het
Midden-Oosten? Dat is een winst die
noch opweegt tegen de offers, noch be
geerd werd door de joden. Het is geen
winst waarmee de wereld verheugd zou
moeten zijn, want zij zou betekenen dat
diezelfde wereld had moeten afrekenen
met alle waarden die in de eeuwenoude
religieuze en culturele joodse ziel tot
heil van de mensheid bewaard hadden
moeten blijven.
Dat zijn de eerste uitspraken van
enkele van de 10.000 politieke gevan
genen op het eiland Boeroe tussen
Sulawesi en Irian Barat, niet ver van
Ambon, die nu al weer sinds 1969
worden vastgehouden. Het zijn uit
spraken die te lezen vallen in versla
gen van een geselecteerde groep In
donesische journalisten die voor het
eerst naar Boeroe mochten om een
humanitaire missie van generaal Soe
mitro. het hoofd van het bureau voor
restaturatie van de publieke veilig
heid, te verslaan.
De generaal vloog samen met een
aantal psychologen op 10 oktober
naar Boeroe om de gevangenen te
vertellen wat er de afgelopen vier
jaar in de wereld gebeurd was en om
de gevangenen te vertellen dat zij
vooral toch hoop moesten hebben, dat
zij nog steeds Indonesische broeders
waren en dat zij niet voor altijd op
Boeroe in het kamp zouden moeten
blijven. Juist enkele dagen voor het
bezoek van de Nederlandse minister
voor ontwikkelingssamenwerking, drs.
J. Pronk die met buitenlandse
hulp vooral de minst bedeelden wil-
Volledig verzorgd, dus
incl. reis van ieder
station, logies en
maaltijden.
