Luisteren en kijken naar
WAT JE ZELF WILT
IM!
Pablo Neruda:
DAT DE HOUTHAKKER ONTWAKE
Avontuurlijkste schrijver van vandaag
is
'I
RUSSEN
BEELDPLAAT
Beeldplaat
Kabel-TV
Masochisme
IS
Massa-artikel
ZATERDAG 8
23
DECEMBER
1973
Erbij
3ESS
'ij:
ilfweg
toekomst
de
van
en
van
•oor
beeldplaat steekt daarbij gunstig
epos
BIESHEUVEL BEVESTIGT TALENT IN
TWEEDE BUNDEL KORTE VERHALEN
verder
huis
van
J. M. A. BIESHEUVEL
en
stijlvoorbeelden!
moet zoeken.
is geweest. Hij is er, te oordelen naar de
foto op de achterzijde, weer aardig bo
venop gekomen.
den, tenminste bij de toestellen zoals, die
nu in de winkel staan.
De speelduur van een Teldec-plaat is
10 minuten. De plaat wordt met hoes en
•zijr reeds programma’s voor 11.000 ver
schillende plaattitels samengesteld.
Aan een beeldplaatspeler zonder pro
gramma heeft tenslotte niemand iets. Nu
is MCA als firma veel meer geïnteres
seerd in de produktie en verkoop van
beeldplaten, de software, dan in de ver
koop en produktie van platenspelers, de
hardware. Het gerucht wil nu dat Phi
lips en MCA hun systeem gaan stan
daardiseren, zodat de MCA-plaaL op de
Philips-speler past.
wikkeld en grillig, maar toch duidelijk
samenhangend geheel vormen.
:e
2
ENTEN
Er zijn trouwens meer overeenkom
sten aan te wijzen tussen Biesheuvel en
de Amerikaanse Armeniër al was het
maar, dat ze allebei met wonderbaarlij
ke gelijkmoedigheid de zwaarste slagen
van het lot weten op te vangen. Het is
natuurlijk best mogelijk, dat hij nog
nooit een letter van Saroyan heeft gele
zen, want van beïnvloeding is, voorzover
ik zien kan, nergens sprake. Maar mis
schien heeft Biesheuvel wel eens iets
óver deze voorganger gelezen, bijvoor-
Net als Saroyan is Biesheuvel in staat
over „alles” te schrijven en zich ook
praktisch elke stijl eigen te maken. In
zijn eerste boek trof mij nogal eens de
briefstijl van Gerard Kornelis van het
Reve. In „Slechte mensen” is dat niet
meer het geval. Intussen is hij er wel
achter gekomen, dat hij zijn invloeden
Daarbij zijn twee systemen te onder
scheiden: programma’s vastgelegd op vi
deotape die via een videorecorder weer
gegeven worden en programma’s op
beeldplaten die via de beeldplaatspeler
afgespeeld worden. Zowel de videorecor
der als de beeldplaatspeler kan op een
standaard kleuren-tv aangesloten wor-
Rodenko in een van de eerste nummers
van „Litterair Paspoort” heeft gepubli
ceerd.
Op dit moment maakt de videotech
niek alle discussie over communicatie
alleen nog maar verwarder. De techni
sche mogelijkheden worden voor veel
toepassingen overschat, voor andere situ
aties onderschat en de technische en
inhoudelijke problemen worden door el
kaar gehusseld. De fabrikanten van de
apparatuur hebben een aardige bijdrage
geleverd aan die verwarring door
gedreven door naijver en onderlinge
concurrentie een zeventiental video
systemen op de markt te brengen en
voor de beeldplaat voorlopig al een vijf
tal onderling niet uitwisselbare systemen
aan te kondigen.
„SLECHTE MENSEN” is binnen ruim een jaar de tweede bundel van J. M. A.
Biesheuvel en ook dit door De Harmonie in Amsterdam uitgegeven boek bevat, net
als „In de bovenkooi”, 28 verhalen. Volgens de legende heeft hij nog honderden ver
halen in portefeuille. Ook als deze reserve niet op hetzelfde peil staat als wat er nu
is gepubliceerd, dan mag Biesheuvel gerust een fenomeen worden genoemd; een
fenomeen dat dan een treffende gelijkenis vertoont met Will'iam Saroyan, die toen
hij zijn eerste bundel short-stories uitgaf, ook al een keuze kon doen uit een voorraad
van honderden.
De onderwerpen in deze nieuwe bun
del zijn nagenoeg dezelfde als in de
vorige. Scheepsavonturen nu niet
meer als de veelgepeste ketelbink, maar
als steward op de „Rijndam”, een avon
tuur dat eindigt in de psychiatrische
inrichting Endegeest bij Leiden en zo
kortsluiting maakt met het tweede on
derwerp, de krankzinnigheid, die blij
kens het slotverhaal „Paviljoen een
Zo’n 70 pct. van de Nederlandse huis
houdens heeft nog geen kleuren-tv. Als
men daar binnenkort ook nog voor een
gelijk bedrag een beeldplaatspeler bij
zou willen hebben, dan is het duidelijk
dat een fikse aanslag op de portemon-
naie wordt gedaan. Voor een omroepbij
drage krijgt men dan alleen nog de
actualiteit op de buis: het harde wereld
nieuws, afgewisseld met de Johnny's en
Rijks die hun nieuwste plaat aanprijzen.
De beeldplaatrage wordt een commerci
eel gebeuren van de eerste orde, waarbij
de consument sterk in de schoenen moet
staan.
Een derde gewichtige partij in de dans
om de beeldplatenmarkt vormt de Ame-
rikaanse firma MCA. Deze onderneming
heeft een platenspeler aangekondigd die
volgens een aan Philips verwant systeem
werkt. Maar MCA heeft nog iets be
dacht dat van wezenlijk belang is voor
het doen slagen van een beeldplaatsy-
steem. MCA beschikt over de rechten
van duizenden kilometers speelfilms,
muziekfilms en documentaires. Daaruit
Derde onderwerp: het huwelijksleven
met de kordate Eva. Vierde: het baantje
(eigenlijk valt dit onder 1, want de
avonturen als zandstraler verschillen
niet zoveel van de lotgevallen ter zee).
Vijf: jeugdherinneringen, hier voorna
melijk gepresenteerd door het verhaal
„Thalassa.” Zes: Russische rapsodieën
(zie hiervoor). Zeven: fantastische verha
len, voor mij overigens het minst aan
trekkelijke onderdeel van zijn oeuvre,
hoewel in dit nieuwe boek „Geborgen
heid” erg goed is.
Kabel-tv vormt daarbij wel de hoofd
schotel. Er zijn in Nederland al gemeen
ten, zoals Goirle, Melick-Herkenbosch,
Dronten e.a., waar de individuele tv-
antenne geweken is voor de zegeningen
van de kabel. Door de kabel kun je zes,
twaalf en bij een verdergaande ontwik
keling nog meer programma’s aangebo
den krijgen. Onoverkomelijke technische
problemen zijn er niet, de ontwikkeling
van de kabel kent haar begrenzingen
door economische en politieke wetmatig
heden. De aanleg van kabels vergt grote
investeringen en die zullen door exploi
tatie terugverdiend moeten worden.
Zo zou men nu al de 56 verhalen uit
de twee boeken kunnen groeperen
men zou zien, dat ze veelal in elkaar
overgaan, dat Biesheuvel bezig is met
het schilderen van fresco’s in een laby-
In de verdere ontwikkelingen van de
audio-visuele technieken krijgt de kleu-
renbuis een nog veel centralere rol. Op
de eerste plaats omdat statistici bere
kend hebben dat rond 1980 op enkele
„dwaallichten” na iedereen in Nederland
een kleurentoestel zal bezitten en op de
tweede plaats omdat het tv-toestel nog
vele andere vormen van programma-
aanvoer mogelijk maakt dan die we nu
benutten.
Het doorgeven van programma’s valt
echter voor Nederland binnen de om
roepwet en internationaal zijn er vele
complicaties ten aanzien van auteurs
rechten. De kabel maakt lokale televisie
technisch eenvoudig, maar een kleine
gemeenschap kan nooit voldoende mid
delen opbrengen om een eigen tv-station
in stand te houden. Zeker niet als dat
station geen reclameboodschappen mag
uitzenden zoals nu het geval is. Voordat
dan ook alle mogelijkheden die de kabel
te bieden heeft werkelijk gebruikt gaan
worden, hebben andere distributievor
men voor via het tv-toestel te vertonen
programma’s hun grote kans.
identiteit in enkele verhalen. Hoe dan
ook, „Slechte mensen” is een boek waar
in Biesheuvel zijn reputatie als de avon
tuurlijkste schrijver in onze hedendaagse
letteren rijkelijk bevestigt.
pool, ook al een romantisch-masochistl-
sche „zetting” heeft.
Ik merk dat ik bij de invloeden ook
nog die van Nabokov moet noemen, wat
vooral blijkt uit het spel met de eigen
Film, televisie, video, dia met geluid zijn allemaal technieken die onder
het verzamelbegrip audio-visuele communicatie vallen. Vooral „video”
heeft een magische klank. Het opnemen van beeld en geluid op een video
recorder waarmee het resultaat direct via een televisietoestel bekeken en
beluisterd kan worden, is de laatste jaren door velen als dé oplossing ge
zien voor het opheffen van alle communicatiestoornissen tussen groepen
van mensen. In het jeugdwerk en bij actiegroepen wordt de videorecorder
als een effectief wapen beschouwd bij de begeleiding van sociale pro
blemen en ter ondersteuning van inspraakprocedures. Op het aan het
videogebeuren gewijde Agora-congres in december 1972 in Groningen
werd dan ook gepleit voor de oprichting van centrale instituten, waar
iedereen gratis over apparatuur moet kunnen beschikken om zijn mening
op videotape vast te leggen. Rond de eenvoudige zwart-wit videorecorder
is dan ook een cultus ontstaan met een eigen jargon, die door Kees van
Kooten en Wim de Bie in een van de afleveringen van Het Gat van Neder
land messcherp werd gepersifleerd.
Op grond van psychologische catego
rieën zou men overigens weer een heel
andere indeling kunnen maken, waarbij
een prominente plaats toebedeeld zou
moeten worden aan het masochisme, de
ketelbinkverhalen uit het eerste boek en
hier bijvoorbeeld „Kerstmis”, dat trou-
Nu zijn het de negentiende eeuwse
Russen: Tolstoi en, in het zeer voortref
felijke verhaal „Rasskas bjes titula”
(Russisch voor „Verhaal zonder titel”)
niemand minder dan Gogol! In dit soort
verhalen gedraagt Biesheuvel zich als de
merel, die andere zangvogels imiteert en
ze, al nabootsend, overtreft.
al in de speler geschoven, omdat de zeer
fijne groeven in het oppervlak zeer snel
beschadigd worden door stofjes en duim
afdrukken. Het in de plaat geperste
signaal wordt door een keramisch ele
ment met een diamanten kop afgetast.
Maar al is dan de Teldec-beeldplaat als
eerste op de markt, daarmee is de slag
nog niet gewonnen.
Philips demonstreerde op de Vidca, die
in oktober in Cannes gehouden werd, de
Philips VLP disc, Video Long Play Disc.
Het Philips systeem is technisch totaal
verschillend van het Teldec-systeem. De
informatieputjes van het beeldsignaal in
de plaat, die beschermd wordt door een
vast op de plaat aangebrachte metaalfo
lie, wordt met een kleine laser afgetast.
In de praktijk betekent dit dat de Phi
lips VLP ongevoelig is voor stof op het
oppervlak en ook duimafdrukken daarop
beïnvloeden de beeldkwaliteit niet. Bo
vendien bevat deze plaat van 30 cm
een „normale” langspeelplaat heeft de
zelfde afmeting 45 minuten program-
mastof.
Philips verwacht medio 1975 speler en
plaat op de markt te kunnen brengen.
Prijzen zijn nog niet bekend, maar de
indicaties van Philips-zijde doen veron
derstellen dat de eerste platenspelers iets
goedkoper dan een kleuren-tv zullen
zijn en de beeldplaat driemaal zo duur
als een audio-langspeelplaat.
Nadat van Neruda, de in september
van dit jaar gestorven Chileense
dichter, een Nederlandse bewerking
verscheen, in vertaling van Dolf Ver
spoor, van „De Toppen van Macchu
PicchU”, een gedeelte uit de „Canto
General Grote Zang”, verscheen
thans een Nederlandse bewerking van
Mark Braet, getiteld „Dat de Hout
hakker Ontwake”, uit het 2de deel
van de „Canto General”. Het betreft
hier een losbladige uitgave, in een
oplaag van 500 door de vertaler ge
signeerde exemplaren; de zeer leesba
re tekst tegen een met groene bomen
verlucht fond, is verzorgd door de
Sonnevïlle Press in Brugge en Nijgh
Van Ditmar in Den Haag.
Nerudas meesterwerk, een
van' het Amerikaanse continent dat
wereldbekendheid kreeg, heeft door
de dramatische gebeurtenissen in
Chili, in september van dit jaar,
nieuwe actualiteit verworven.
De 15.000 verzen van de „Canto
General” vormen samen een visionai
re natuurgeschiedenis, een politieke,
sociale en rassengeschiedenis van
Amerika, die nu eens met bewonde-
ende liefde, dan met radicale haat
een zeer persoonlijke ideologie wil
dienen.
In zijn „Grote Zang” maakt Neruda
het duidelijk dat in het Amerika van
vóór de komst der „Conquistadores”
nog de eendracht en harmonie van
het Paradijs heerste, doch dat de
veroveraars, met de heerschappij van
de grote industriële ondernemingen,
ook de bewoners van zijn vaderland,
het sombere, kille Zuid Chili, uit hun
paradijselijk bestaan hebben verdre
ven. Toch wil Neruda, die de Nobel
prijs voor Literatuur en de internatio
nale Lenin-prijs verwierf, niet als
maatschappijcriticus worden be
schouwd, doch als dichter:
Soy nada mas que un poeta:
os amo a todos
Ik ben alleen maar dichter;
ik heb allen lief.
De in zijn verzen gebruikte beelden
Ter afronding van het begrip beeld
plaat nog dit: het programma voor een
beeldplaat moet in professionele studio’s
met grote filmcamera’s of de zeer dure
televisiekleurencamera’s en bijbehorende
apparatuur gemaakt worden. Het pro
gramma komt eerst op een zogenoemde
„moederhand’waarna de matrijzen ge
maakt worden, waarmee de platen ge
perst kunnen worden. Alleen bij grote
aantallen platen van één programma
kan ,een betaalbare prijs per plaat gere
aliseerd worden. Voor de distributie van
videó-programma’s zoals die in semi-
professionele studio’s gemaakt worden,
heeft de beeldplaat als distributievorm
dan ook geen betekenis.
De programmaleiding van de ZDF
(Duitse Televisie) heeft al de verwach
ting uitgesproken dat door de beeldplaat
de aard van de tv-programma’s gaat
veranderen. De beroemde amusements-
artiesten zullen volgens ZDF onder
contract komen bij de producers van
beeldplaten en niet meer willen optre
den in complete tv-shows. Ze zullen
hooguit toestemming krijgen om op de
buis te komen voor het pluggen van hun
platen of voor interviews waarin ze
stralend zullen vertellen dat van die en
die plaat er 100.000 exemplaren verkocht
zijn. Bioscoopfilms worden dan boven
dien liever via platen verkocht dan dat
de eigenares ze aan de omroepen aan
bieden.
Alle beeldplaatsystemen hebben één
nadeel ten opzichte van de videocasset-
te-recorder: met een beeldplaatspeler
kunnen alleen programma’s weergegeven
worden, eigen opnamen of het vastleg
gen van tv-programma’s zijn uitgesloten.
zijn van een ontwapenende eenvoud:
Ode aan de Ui; Ode aan het koper;
aan het Brood; de Druiven en de
Wind”. Een opgewekte gelatenheid is
hem daarin niet vreemd.
In „Het Lied van de Houthakker”
zingt hij van het Ruige Arizona, het
Naakte Wisconsin. Duidelijkheid en
onverbloemdheid kenmerken zijn
verzen. Hij bezingt Amerika’s grote
zonen: Jefferson, Melville, Whitman
ontelbaar als het graan; Poe, Drei
ser, Wolfe. Hier beweent hij de verlo
ren onschuld van zo velen van zijn
landgenoten; de vervreemding van
zichzelf; daar steekt plotseling de
verbittering op om zo veel onrecht,
de afschuw van zo veel geweld en
dood; de haat tegen zo veel onder
drukking:
Een onverwachte gast,
geweldig, alles verdrukkend
heeft zich in je huis
gedrongen, soldaatje.
Je bloedsbroeder hebben ze
gehangen en verbrand.
De Canto General zingt ook van de
tijd waarin schrijvers en geleerden
vluchten moesten en (le verschrikking
„tot de uiterste hoeken van de aarde
doordrong”; zingt van het welriekend
Oeralwoud, bezweert de meisjes van
Arkansas, de monteur uit Detroit, de
oren open te zetten voor de enorme
mensenwereld.
Neruda wijst op de verbondenheid
der mensen:
Mijn broeder Juan verkoopt schoenen
zoals jouw broeder John
Hij herinnert aan het bloed dat
heeft gevloeid in Frankrijk, in Spanj
je, in Rusland en Griekenland en hij
bezweert in verzen van hart tot hart
te verhinderen dat de machinegewe
ren weer zullen ratelen, dat niets van
dat alles meer gebeure: Dat de Hout
hakker ontwake; dat de vrede kome,
want
ik ben hier gekomen om te zingen
ik ben maar een dichter;
ik hou van allen
S. TEUNISSE
Schrijver van bijgaand artikel over
toepassingen
beeldplaat is Jacques Meijer. Meijer
(39 jaar) is behalve directeur
Auvicom-Van Gelder, een produktie-
maatschappij van films, video-pro-
gramma’s en dia-met-geluidprogram-
ma’s, hoofdredacteur van het maand
blad .Fototribune’ en het vakblad
„TFF” (Televisie, Film, Fotografie).
Auvicom bezit een studiogebouw in
Amsterdam en een videoreportagewa-
gen waarmee op lokatie videopro
gramma’s gemaakt kunnen worden.
Het bedrijf maakt tevens veel docu
mentaires, tv-commercials en be-
drijfscursussen.
Bij de ongeveer 17 videorecordersyste-
men zijn nogal wat variaties in de
gebruiksmogelijkheden. Voor huiskamer
gebruik is een videocassetterecorder het
aangewezen apparaat. Voor massadistri-
butie kent de videocassette echter opval
lende beperkingen: de prijs van een
„kale” cassette, zonder programma dus,
is minimaal ƒ50; het vermenigvuldigen
van cassettes gaat uiterst traag, is daar
door duur en het verzenden van een
cassette vergt door zijn gewicht een
behoorlijk bedrag aan postzegels.
De beeldplaat steekt daarbij gunstig
af: bij het Teldec-systeem vergt één
plaat hooguit één gulden aan kunststof
(vinyl) de platen worden razendsnel ge
perst en wegen slechts enkele grammen.
De beeldplaat heeft alles in zich om net
zo gewoon als de grammofoonplaat te
worden.
De slag om de beeldplatenmarkt is in
volle gang. De combinatie Telefunken-
Decca brengt vanaf januari de Teldec-
beeldplaatspeler en de Teldec-plaat op
de markt. De prijs van de speler be
draagt circa 1000 en een plaat met
daarop een programma gaat afhankelijk
van de inhoud 10 tot 30 kosten.
iM!’
iT"
S
