Judas is Jezus’ kruis
Frans Bruggen zet publiek
op verkeerd spoor
Beatrix koopt
portret moeder
Recordbedrag
Hindoe-plastiek
Speelmogelijkheden
voor amateurmusici
EEG-top via
TV en radio
4
3
Kinderdrama zonder overdrijving
B
lil
r
HET PROBLEEM VAN DE KLEINE FILM
INTERPRETATIE VAN RAT-THEATRE:
ORGELCONCERT MET ALBERT DE KLERK
VANAF 1 JANUARI IN CONCERTGEBOUW
I fa m
I
13
VRIJDAG
1 4
DECEMBER
19 7 3
Children”
Railway
Onder redactie van J.P. Bos
UW BETAALBARE JUWELIER.
HAARLEM Een flink aantal
van de toehoorders, die aanwezig
waren op het orgelconcert, dat de
organist Albert de Klerk donder
dagavond in het Haarlemse Con
certgebouw heeft gegeven, waren
beoefenaars van het blokfluitspel
of behoorden in passieve zin tot de
liefhebbers van deze vorm van
muzikale activiteit. Zij waren ge
komen voor de befaamde blokflui-
tist Frans Brüggen, die als solist
aan het concert zijn medewerking
verleende.
Live and let die
JAZZ - CAFÉ
„At The Jazzcorner”
SPAARNE 104
Muziekbijdrage
slechts ƒ1,— p.p.
VANAVOND
CEES SLINGER
piano
BOB LANGEREIS
bas
JOHN ENGELS
drums
CEES SMAL
trompet
©ofieen
erg mooicaóeau
mag Best
6e taal Baar vezen!
Filmmuseum
THE ISRAEL PHILHARMONIC ORCHESTRA
o.l.v. Moshe Atzmon
De Slang
Blinde fotograaf
N achtvoorstellingen
ER IS GROTE geestelijke
moed voor nodig in deze tijd van
heftige bioscoopsensaties, een
kleine, bescheiden film over ge
wone mensen te maken, een
film bovendien die minder uit
uiterlijke activiteiten is opge
bouwd dan wel via fragmentari
sche situaties tot een karakter
tekening komt. Zo’n film is
„Baxter!” van de Engelse regis
seur Lionel Jeffries, die ook het
hier onder de toonbank gewerk
te „The
maakte.
i I W"
zo
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent)
J. HEIJER
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
(Van onze kunstredactie)
BB
Dit concert wordt onder auspiciën van het Joods Nationaal Fonds
gegeven ten bate van de Collectieve Israël Aktie.
Beschermheer: Zijne Excellentie de Ambassadeur van Israël.
Een figuur uit „Judas" door het RAT-
theatre.
DEN HAAG. In een extra, directe
uitzending uit Kopenhagen zal de TROS
op vrijdag 14 december tussen 22.35 en
23.10 uur via Nederland II aandacht
besteden aan de op die dag in de Deense
hoofdstad begonnen topconferentie van
de EEG-regeringsleiders over de energie
crisis.
Een team, onder meer bestaande uit
drs. Louis Metzemaekers, Bob Kroon en
René Stokvis (voor de regie) is daarvoor
inmiddels naar Kopenhagen vertrokken.
Wibo van de Linde zal in Hilversum de
centrale presentatie van deze extra uit
zending verzorgen.
Men hoeft niet in ensemble-vorm te
spelen, ook solistische bijdragen worden
op prijs gesteld. De keuze van het uit te
voeren werk is uiteraard vrij. Er mag
even goed een compositie van Bach of
Beethoven, Boulez of Berio worden ge
speeld, hetzij een door de amateurmusi-
cus zelf geschreven compositie.
ïr zijn geen verdere beperk-w-d» bepa-
In de twee vorige stukken is gepro
beerd de zelfgevonden speeltrant een
min of meer literair-dramatische inhoud
te geven. In „Hunchback” verzandde de
poging in te veel duistere associaties.
Maar in „Judas”, dat tot en met zondag
te zien is, lukt het de groep veel beter
herkenbaar te blijven. De vier spelers
geven een originele interpretatie van het
verraad van Judas en bovendien lukt
het ze vaak inhoud en vorm tot een
onverbrekelijk geheel te smeden. Maar
ook hier zitten weer scènes, die te zwaar
gaan van symboliek. De verbeelding van
het laatste avondmaal met voetwassing
en wijn drinken bijvoorbeeld, lijkt me
totaal overbodig. Zonder dat is de relatie
tussen Jezus, Judas en een derde figuur,
die het materialisme (Judasgeld!) verte
genwoordigt, al duidelijk genoeg.
De sadomasochistische vorm, waarin
de groep zich uitdrukt, is in „Judas” ook
inhoudelijk terug bij de bron: het chris
tendom, dat met zijn zondebesef en
schuldgevoel in ieder geval voor deze
groep een gesublimeerde vorm van ma
sochisme is. Lijden is noodzakelijk en
plezierig, want er volgt beloning op; de
beul is tevens de verlosser. In „Blind
fold” zat dat al onbewust en in „Judas”
is het een bewuste consequentie.
Judas zit hier onafgebroken met zijn
voet aan een touw; voortdurend slacht
offer van een calvinistische predestina
tie. Hij probeert vrij te komen zowel bij
de geweldloze Jezus („de andere wang
toekeren”) als bij het materialisme, het
aardse, uitgebeeld in geldzakjes, kussen
LONDEN. Een in brons gegoten
beeldje dat een dansende Hindoe voor
stelt is bij Christie’s in Londen geveild
voor 316.500 gulden. Dit is de hoogste
prijs die ooit voor een bronzen beeldje
uit het oosten is betaald.
heeft, om zijn genre
bepalen, iets te maken
„400 Cents Coups”,
HET FILMPROGRAMMA in Am
sterdam wordt natuurlijk beheerst
door de aanwezigheid van James
Bond die in Tuschinski „Live and let
die” speelt in de figuur van Roger
Moore, een film van Guy Hamilton
die maar liefst in 18 theaters door
het hele land (wat Haarlem betreft in
Palace) is ingezet. Over dit soort
films valt moeilijk te discussiëren.
Voor miljoenen is James Bond als
geheim-agent 007 het einde van film
amusement, of hij nu door Sean Con
nery of, zoals ditmaal voor het eerst
door Roger Moore („The Saint”) ge
speeld wordt.
Productieleider Harry Saltzmann en
Albert R. Broccoli hebben een suc
cesformule bedacht die van geen tij
delijke smaken afhankelijk is en ook
het succes van „Live and let die”
schijnt verzekerd. Voor anderen blijft
Bond de te gemakkelijk overlevende
held, die waanzinnige stunts uithaalt
wat ronddartelt met mooie vrouwen,
onder wie tegenwoordig ook gekleur
de vrouwen van de partij mogen zijn
en door zijn onschendbaarheid iedere
vorm van spanning bij voorbaat uit
schakelt.
Voor wat dat betreft zie ik liever
„The Getaway” (voor de 13de week in
Roxy) of „The thief wo comes to
dinner” met Ryan O’Neal, voor de
tweede week in City 1 .En zelfs „De
Slang”, waarmee City 2 deze week
opent heeft meer „body” dan het
holle gedoe met vernietigend speel
goed, waarin James Bond zo’n grote
vent is geworden.
HAARLEM. Het Concertgebouw
stelt, te beginnen in januari van het
komend jaar, amateurmusici in de gele
genheid om zelf eens op het podium te
spelen. Iedere eerste maandag van de
maand, voorlopig tot en met mei 1974
woordt daartoe de Tuinzaal vrijgemaakt
voor de amateurs.
ONGECOMPLICEERD amusement
leveren Alhambra 1 en Nöggerath die
beiden „Paper Moon” van Peter Bog
danovich op het programma hebben
genomen, een originele comedie uit
de jaren van de depressie waarin
Ryan O’Neal met zijn eigen dochter
tje een komisch duo vormen dat de
armoede van het lijf wil houden door
de verkoop van bijbels en andere
onoirbare activiteiten.
EN VOOR FILMPLEZIER in zijn
beste vorm zorgt natuurlijk Calypso
die Charlie Chaplin met Paulette
Goddard laat terugkeren in „The great
Dictator”, een van de grootste
parodieën op het dictatorschap die de
filmindustrie zich ooit veroorloofd
heeft.
AMSTERDAM. RAT-theatre uit
Engeland gaf gisteren in Mickery de
laatse van drie produkties, die het
groepje in twee jaar werken tot stand
bracht. „Blindfold”, de eersteling, was
vooral een verkenning van de onderlinge
relatie, die zich uit in een zeer geweld
dadige vorm.
lingen. De enige voorwaarde, zo stelt de
leiding van het Concertgebouw, is dat er
muziel wordt gema ..<t en dat de be
trokken musicus iets aan een aandachtig
publiek wil voorzetten. Na afloop van de
uitvoering, die voor het publiek vrij
toegankelijk is, zullen er mogelijkheden
worden geboden voor discussie.
Wie meer informa‘ie wil hebben, kan
zich wenden tot het secretariaat van het
Concertgebouw, dat in handen is van
Lenie van Schaik. Tel. 320206. i kan
zich ook bij haar opgeven door middel
van een brief of briefkaart, waarop de
naam van de betrokken musicus, de titel
van het te spelen stuk en de vermoede
lijke tijdsduur daarvan dient te worden
vermeld. In verband met de eerste uit
voering op 8 januari spoedige opgave
4r«gend gewenst.
een kleine aanleiding nodig om hem
het ouderlijk huis te doen ontvluch
ten en wat rond te zwerven tot de
politie hem verkleumd aantreft en
Roger in een ziekhuis brengt. Het
geval is natuurlijk nogal moeilijk te
determineren en aan zijn ziekbed vindt
uiteindelijk de strijd plaats tussen de
spraaklerares, uie het ziektebeeld on
derkent en de moeder die nu eens
haar rechten wil doen gelden en de
jongen voor zich opeist.
HET GENIALE VAN regisseur Lio
nel Jeffries is dat hij dit kleine
Roger Moore als de onsterfelijke
James Bond, ditmaal met een zwarte
schone.
HET NED. FILMMUSEUM zet zijn
Werner Schroeter-retrospectief op
woensdag a.s. voort met „Salomé” en
op donderdag met „Willow Springs” de
film die hij in vijf dagen in Califor-
nië draaide. Om een wonderlijke en
geheel apart staande figuur als Wer
ner Schroeter enigszins te leren ken
nen zijn deze vertoningen in het
Filmmuseum en de uitvoerige uiteen
zettingen in het begeleidende pro
grammablad onontbeerlijk.
Concertgebouw Haarlem
zondag 16 december 1973 aanvang 20.15 uur
UNIEK CONCERT
ten bate van ISRAEL m.m.v.
solisten: YEHUDI MENUHIN en ITZHAK PERLMAN, viool
programma: Bach - Concert voor 2 violen Ben Haim - Psalms
Mendelssohn - Vioolconcert in e kl. t. Brahms - le Symfonie
Entrée 15,— (a.i.), tevens een beperkt aantal plaatsen van 25,— (a.i.)
Kaartverkoop dagelijks van 10-15 uur aan de kassa van het Concert
gebouw, Lange Begijnestraat 13, Haarlem. Telefonisch van 12-15 uur
(023-320994).
van de beschreven scènes had een
sentimenteel intermezzo kunnen wor
den, maar hij heeft met een voor
beeldig inzicht in de psychologische
toestand van een puber diens contac
ten met oudere en jongere mensen
als terloops weten op te dienen. Ook
de volwassenen tonen zich niet bij
voortduring geïnteresseerd in de ge
moedstoestanden van de jongen die
toevallig hun pad kruist, maar reage
ren als normaal-belangstellenden, die
het de jongen maar al te pijnlijk
duidelijk maken dat zij niet altijd
voor hem klaarstaan.
Deze zeer reële beschrijving van
een situatie maakt de film tot een
aannemelijk drama, waarin de be
trokken jongen meer verwacht van
zijn toevallige omgeving dan deze
hem - zonder z ch te forceren - kan
bieden. De enige die faalt, is zijn
moeder of zijn vader met wie ij nog
in een wanhopige bui een teleurstel
lende „Long-distance call” heeft. Re
gisseur Lion el Jeffries beklemtoont
minder dan in „Family Life” gebeurt
de dramatische aspecten van het on
begrip. Er zit veel ongezochte humor
in zijn film die een groot deel van
succes dankt aan de jeugdige acteur
Scott Jacoby als Baxter die met het
nodige cynisme en stoere zelfspot re
ageert op de positie waarin de oude
ren hem gemanipuleerd hebben.
en kwellingen. Zowel Jezus als de ande
re twee figuren (man en vrouw) probe
ren Judas te manipuleren. Judas wordt
tenslotte zelf het kruis waaraan Jezus
sterft; de anderen zijn de lachende der
den. Dan krijgt het stuk een merkwaardi
ge, maar niet onlogische wending: Judas
hangt zich niet op, maar wordt opeens
de toneelspeler, die voor geld en applaus
geketend en wel een moeilijk hoogstand
je probeert te maken. Een zeer ontnuch
terende conclusie van een groep die zich
het betrekkelijke bewust wordt van zijn
eigen eenkennigheid.
De groep werkt voornamelijk in een
geladen stilte. In „Judas” wordt echter
gesproken; het woord werkt dan als een
bliksemslag bij heldere hemel. Dat zal
nog angstaanjagender werken als het
doordachter wordt toegepast.
In het tweede en dit laatste stuk
speelt ook een vrouw een rol, maar haar
functie blijft meestal slecht uitgewerkt,
in ieder geval onduidelijk. Ze hangt er
maar zo’n beetje bij. RAT-theatre is
door zijn vorm een typische mannen
zaak.
l
l
Met de orgelvrienden, die per traditie
steeds verwacht kunnen worden, vorm
den zij een vrij talrijk auditorium. Al
bert de Klerk leidde het concert in met
de uitvoering van orgelwerken van
Spaanse componisten uit de zestiende en
zeventiende eeuw. Eerst vertolkte hij
„Faux bourdons” van een onbekende
componist en benutte hierbij trompetre-
gisters van verrassende, fanfare-achtige
werking.
Voor een Tiento van Sebastian Aguile
ra de Heredia, in leven organist in
Zaragoza, koos de organist weer milder
tinten, maar ook nu werd de klank van
tongwerken een factor van betekenis,
hetgeen voor de andere Spaanse werken
eveneens zo het geval was, hetzij voor
akkoordenspel, hetzij voor een uitko
mende stem als in een werkje van
Francisco Peroza, dat geen twijfel liet
bestaan over de betekenis van de melo
die voor de muziek.
Hoe fraai de werking van de harmo
nie kan zijn, ook in dynamische „vlak
ken”, bewees De Klerk met de voor
dracht van een Cancion religiosa van
Antonio de Cabezón en van een Tiento
van Francisco Correa de Araujo.
Franse achttiende-eeuwse orgelmuziek
was op dit concert vertegenwoordigd
met fragmenten uit de „Messe du hui-
tième ton” van de onbekende Gaspard
Corrette, die zijn muziek duidelijk had
afgestemd op het als regel zo veelkleuri
ge registerpalet van het oude Franse
orgel.
Albert de Klerk vond ook op het
Cavaillé-Coll-orgel, dat hij bespeelde, de
vrijwel authentieke timbres, die de mis
fragmenten fraai deden klinken. Ik denk
hier aan het „Recit tendre” voor de
Nasard en het voor de „Elevation” be
stemde fragment met de karakteristieke
klank van de cromhoorn.
De betekenis van de klank voor een
muziekervaring demonstreerde de orga-
snel mogelijk weghaalt uit de VS.
waar zijn vader als een drukdoende
verzekeringsman in Californië achter
blijft.
Als de film begint zijn Roger en
zijn moeder per vliegtuig p weg
naar Londen. De jongen verveelt
zich met de film die tijdens de vlucht
vertoond wordt, gaat naar de tiolet-
ten en en spoelt met een zekere
voldoening een tevoren zorguldig in
stukken gescheurd 100 dollar-biljet
door de afwatering.
Ook zijn eerste gedragingen in de
Londense huurflat geven aan, dat
Roger het product is van een slecht
huwelijk, dat er geen enkele verbin
ding bestaat met zijn moeder die zich
in zelfbeklag afsluit van haar omge
ving. Een licht spraakgebrek (hij kan
geen R zeggen, waardoor hij bijv,
zijn voornaam als „Woger” uitspreekt)
houdt een kleine aanwijzing in, dat
hij contactstoornis heeft. Zoals iedere
jongen van zijn leeftijd redt Roger
zich wel, hij ontmoet mensen in de
lift van de flat, gaat om de jongens
op school en leidt een eigen, nogal
willekeurig leventje, waarin alleen
iedere vorm van genegenheid of sa
mengaan ontbreekt. Hij ontmoet
sympathie bij de spraaklerares dr.
Clemm (Patricia Neal) en bij een
meisje van zijn leeftijd, Nemo New
man (Sally Thomsett) en huiselijke
gezelligheid vindt hij bij een jong
getrouwd paartje (Jean-Pierre Cassel
en Britt Ekland), dat de uiste toon
vindt om hem tijdelijk uit zijn gevoel
van overbodig te verlossen.
Maar ondanks deze ontmoetingen
van welmenende mensen blijft Roger
zijn uitgesloten voelen en -r is maar
Spraaklerares, Baxter en zijn moeder
(rechts) in „Baxter!”
LAREN. De Larense kunstenaar
Corstiaan de Vries heeft donderdagmid
dag in het Haagse paleis Voorhout aan
prinses Beatrix het portret overgedragen
dat hij van haar moeder maakte. Het
portret van koningin Juliana maakte
deel uit van de collectie die werd sa
mengesteld ter gelegenheid van het re
geringsjubileum van de vorstin in sep
tember.
Corstiaans visie op de koningin bleek
het favoriete portret van prinses Beatrix
te zijn omdat zij in dit werk haar
moeder het meest herkende. De in
kleurpotlood vervaardigde tekening
krijgt een ereplaats in kasteel Draken-
steyn.
Het kunstvoorwerp, dat dateert uit de
tweede helft van de 11e eeuw en 83 cm
hoog is, werd gekocht door een Ameri
kaanse verzamelaar. Dezelfde koper be
taalde 133.600 gulden voor een pre-
Khmer beeldje in brons uit het begin
van de achtste eeuw, dat Maitreya voor
stelt.
Met deze twee stukken eindigde de
veiling van de collectie-Lamon, die
schilderijen, meubels, keramiek en ande
re kunstvoorwerpen heeft omvat- De
veiling, die zowel in de lente, de zomer
als in de herfst heeft plaatsgehad,
bracht in totaal 12.858.000 gulden op.
„DE SLANG” IS EEN onwaar
schijnlijke affaire met geheime agen
ten en contra-spionage, waarvoor re
gisseur Henri Verneuil (die goed ligt
in de internationale markt) uiteenlo
pende acteurs als Yul Brynner, Hen
ry Fonda, Dirk Bogarde, Philippe
Noiret en Michel Bouquet heeft we
ten te strikken. Een nieuw aspect op
de trieste bezigheid van dubbel spel
spelen en elkaar verraden weet ver
neuil niet te leveren en ondanks zijn
internationale rolbezetting komt hij
niet verder dan wat verwarrende ge
beurtenissen die de toeschouwer we
ten bezig te houden hoewel het hem
bij tijden ontgaat wat er zich exact
afspeelt.
kinderdrama zonder enige overdrij
ving in beeld heeft gebracht. Ieder
CINéTOL BRENGT. Een wek ean
Luc Goddard van „Une Femme
est une Femme” tot en met „Le
Weekend”. In The Movies een origi
neel dubbel-programma van Neder
landse films, waarin Adriaan Dit-
voort’s „De blinde fotograaf” (naar
een verhaal van Heere Heeresma. Een
gecombineerd wordt met „De Anti
christ” van Roland Kerbosch naar
een verhaal vanHeere Heeresma. Een
ongewoon programma, waarin twee
Nederlandse filmers van naam twee
ongewone verhalen van eigen bodem
op vaak imponerende manier verfil
men en tot bizarre resultaten komen
die het bekijken alleszins waard zijn
En in Du Midi een nieuwe Billy
Wilder die in „Avanti” zorgt voor een
dolle klucht met Jack Lemmon als
centrale figuur.
DE UITKIJK VERTOONT Truf-
faut’s „Domicile Conjugale” door
Ruud Bishoff van „Skrien” uitgeroe
pen tot de meest onderschatte film
van het vorige seizoen. Jan Troell’s
„The Emigrants” is overdag en in de
weekenden ’s nachts te zien in Krite-
rion en John Huston’s enigszins te
leurstellende „Roy Bean, the Hanging
Judge”, met Paul Newman kan men
e.v. „inhalen” in Nöggerath. Verder
veel Italiaans geweld, vampiers en
spoken waartussen „Mira” van Fons
Rademakers in Ceintuur gunstig af
steekt.
„Baxter!”
enigzins te
met Truffaut’s
maar nog meer met „Family Life”
van Ken Loach; wat een troostgeven
de vergelijking is omdat de film van
Loach na een aanvankelijk aarzelen
de inzet in het Amsterdamse Kriterion
terecht is gekomen en daar bijna een
jaar heeft gelopen. En sindsdien is
„Family Life” in bepaalde kringen
een voorbeeld van subtiele kinderpsy
chologie geworden, die het generatie
conflict minder op spectaculaire te
genstellingen dan op haast onmerk
bare mentaliteitsverschilïen laat be
rusten.
Iets dergelijks kan gezegd worden
van „Baxter!” en hoewel de film in
het algemeen geen opvoedende of
voorlichtende taak heeft, is zowel de
winst van „Family Life” als van
„Baxter!” dat dagelijks voorkomende
opvoedkundige problemen, pedagogi
sche fouten en gebrek aan inzicht in
wat kinderen motiveert onopvallend
in beide films verwerkt zitten en
daardoor onopvallend verhelderend
kunnen werken.
ROGER BAXTER is de 12 -jarige
zoon uit een zojuist gebroken huwe
lijk. Bij de echtscheiding is de jongen
aan zijn moeder toegewezen die hem
nist overtuigend met de uitvoering van
de Grand Dialogue a trois choeurs.
Als een anticipatie op Kerstmis hoorde
men nog van hem een stemmig Noël
Bressan van Antoine Reboulot en „La
Nativité” van Jean Langlais.
Overigens vergde deze muziek een
aparte luisterconcentratie van de toe
hoorders, die even tevoren op een spoor
waren gezet, dat een afsplitsing was van
de weg, die door het gebied van de
muziek liep.
Frans Brüggen had dit bewerkt met
het ten gehore brengen van zogenoemde
„Fragmente”, geschreven door de in 1930
geboren Markoto Shinohara voor tenor-
blokfluit.
Het volgen van het door Brüggen
aangewezen spoor bracht weinig nieuws.
Men hoorde een reeks schimmige klan
ken, waarvan de meeste tot de schablo-
ne geluiden behoorden, die men al enige
jaren van de strevers naar een evolutie
gehoord heeft: Flatter-zunge - trillingen,
glissandi en super-staccati. Ook het op
wekken van dubbeltonen is al geen
nieuw procédé meer.
Zo brachten Shinoharas „Fragmente”
geen verrassingen. Misschien wel voor
de betrekkelijk veel jeugdige blokfluit-
bespelers, die van Brüggens optreden
getuigen waren en die nu weten, dat je
een blokfluit op velerlei wijzen kunt
behandelen anders dan als melodie-in-
strument.
Andere indrukken van blokfluitspel
werden door Frans Brüggen gegeven bij
de vertolking van twee Canzoni van
Girolamo Frescobaldi en van de Sonate
in E grote terts van Arcangelo Corelli.
Hierbij werd de blokfluit gebruikt voor
het doel, waarvoor het instrument in
eerste instantie gemaakt werd en waar
voor Frans Brüggen zijn meesterlijke
speeltechniek heeft ontwikkeld.
Het behoeft geen betoog, dat Albert de
Klerk begeleidingen op het Flentrop-
positief verricht, voortreffelijk waren.
P. ZWAANSWIJK
