Echtscheiding-referendum houdt Italianen bezig
Belgisch ministerie van Binnenlandse Zaken:
Moord „was
mogelijk
verlengt noodtoestand
„Goelag Archipel” zit Moskou dwars
Heath „niet door de knieën”
vergissing”
MINISTER PRETI: „VOLKSSTEMMING BETEKENT NIET EINDE VAN DE WERELD
Gelijktrekking van
rijbeperkingen in
EEG-landen gevraagd
OOK TREINBESTUURDERS DREIGEN MET STAKING
Twee broertjes onder
vrachtauto
Boete voor Spaanse
priesters na
zitactie
Kabinetsformatie in
Turkije weer mislukt
achtergrond
DONDERDAG 10 JANUARI 1974
Open vraag
PROCES IN OSLO
Raffinaderij
Tweedaagse werkweek
Pessimisme
Ontstaan
4^
tot
voor
Voor de overige politieke partijen,
PREMIER HEATH
men
SOLZJENITSIN
l>'
Deze wet is vergeleken bij de meeste
andere Europese landen nog heel
beperkt, maar voor de traditioneel
ingestelde katholieken, die het hu
welijk zien als een sacrament dat
onder geen enkele omstandigheid
In een toelichting wordt erop gewezen,
dat de nu door elke lidstaat onafhanke
lijk getroffen regelingen grote verwar
ring zullen veroorzaken bij de toeristen
die bij hun vakantie in het buitenland
van hun auto of motor gebruik maken.
kan worden verbroken, is de wet
iets vervloekts
turn
juni.
Zowel bij het Belgische ministerie van
Defensie als bij het NAVO-hoofdkwar-
tier in Brussel is officieel „niets bekend”
over deze diefstallen.
Zes pantserwagens van de Westduitse
grenspolitie hebben gisteren de bewaking
overgenomen van de olieraffinaderij in
de Beierse plaats Ingolstadt.
Ook de politie die in en om de raffi
naderij gestationeerd is, is versterkt. Een
woordvoerder van het Beierse ministerie
Zij zijn van mening dat het referen
dum de neo-fascisten in de kaart
zal spelen, die zich zullen opwer
pen als de enig overgebleven voor
standers van de traditioneel katho
lieke opvattingen van het land.
ner van de Italiaanse coalitierege
ring van vier partijen.
HET IS in dit verband interessant
nog eens te herinneren aan het ont
staan van „Goelag archipel”. Het was
aan het eind van de jaren vijftig dat
de auteur, die toen in Moskou zeer
geliefd was en juist „Een dag uit het
leven van Ivan Dennissowitsj” had
gepubliceerd, dit boek over het leven
in de kampen schreef.
Harold Wilson, de leider van de La-
bouroppositie, beschuldigde de regering
Treinbestuurders dreigen alle treinen
tot staan te brengen als er maar één
collega zo zou worden gestraft. Als dit
dreigement wordt uitgevoerd komt het
spoorwegverkeer, dat nu slechts beperk
te diensten onderhoudt, gdieel tot stil
stand.
DEN HAAG (ANP) In de n egen
EEG-landen moeten de getroffen maat
regelen met betrekking tot rijbeperkin
gen en snelheidsbeperkingen voor mo
torvoertuigen gelijk getrokken worden,
zeker voor het nieuwe vakantieseizoen
begint.
Dat de kwestie diepe verdeeldheid
gaat zaaien in een maatschappij die
tracht het verstedelijkte industriële
noorden te verzoenen met het sterk
onderontwikkelde agrarische zuiden
en,
LONDEN (Reuter en DPI) Premier
Edward Heath heeft gisteren verklaard
dat de 260.000 mijnwerkers Engeland
„ten verderve zullen voeren, als zij blij
ven vasthouden aan hun looneisen”.
Heath verzekerde dat het kabinet niet
door de knieën zal gaan.
De kwestie staat nu voorop bij zowel
politici en commentatoren, zeer tot
ongenoegen van hen die menen dat
het land zich meer zorgen zou
moeten mak'en om de gevolgen van
de energiecrisis en de kwijnende
economie. Sommige ministers wij
zen er al op dat het referendum
niet het belangrijkste is. Het bete
kent niet het eind van de wereld,
aldus minister van transport Lugi
Preti, sociaal-democraat. „De rege
ring is er niet rechtstreeks bij be
trokken en moet aan het werk
blijven”.
Bijna iedereen is het erover eens dat
alleen de uiterst rechtse katholie
ken, die meer dan 1,3 miljoen
handtekeningen hebben verzameld
voor het in gang zetten van het
referendum, er baat bij hebben.
Deze willen eenvoudig de nu drie
jaar oude echtscheidingswet ophef
fen.
Tot dusver heeft het Vaticaan het
innemen van een formeel stand
punt vermeden, hoewel velen me
nen dat het streeft naar een voor
allen aanvaardbare oplossing waar
mee de noodzaak' van een eenvou
dig referendum van ja of nee zou
kunnen worden vermeden.
■Dat bittere verwijten over en weer
tussen de christen-democraten en
hun coalitie-partners opnieuw een
regering ten val zal brengen de
35ste van na de oorlog.
Lange rijen wachtende mensen op het
Liverpoolstreet station in Londen. Bij de
Britse spoorwegen wordt volgens de
reglementen gewerkt wat tot resultaat
heeft dat er veel diensten uitvallen. Als
de spoorwegleiding zijn dreigementen tot
uitvoering brengt bestaat de kans dat
vandaag helemaal geen treinen meer in
Engeland zullen rijden.
Deze geruchten zijn echter door ho
gerhand tegengesproken en afgelo
pen weekeinde liet senator Fanfani
weten dat de christen-democraten
de pogingen om het referendum
tegen te houden niet zullen steu
nen.
Een bijeenkomst van de minister voor
de werkgelegenheid, William Whitelaw,
met het voltallige bestuur van de mijn-
werkersbond leverde gisteren geen enkel
resultaat op. De leider van de mijnwer
kers, Joe Gromley, stak zijn pessimisme
niet onder stoelen of banken. „Ik geloof
niet dat wij nog aan verdere mislukte
vergaderingen zullen meedoen”, aldus de
mij nwerkersleider
In het Lagerhuis zei Heath dat de
noodbevoegdheden van levensbelang wa
ren om het land te behoeden voor een
volledige ineenstorting van de energie
voorziening. Volgens hem heeft de drie
daagse werkweek die sinds het begin
van dit jaar voor de industrie van
kracht is ongeveer 1,5 miljoen ton steen
kool bespaard en het elektriciteitsver
bruik met circa 21 percent verminderd.
Behalve de mijnwerkers wensen ook
de 29.000 treinbestuurders een loonsver
hoging. Als tegenmaatregel tegen hun
actie om strikt volgens de regels te
werken, heeft de spoorwegleiding be
paald dat machinisten die na vannacht
„om geringe redenen” weigerden te wer
ken zoals bijvoorbeeld omdat er in
hun cabine geen haakje is om hun jas
op te hangen een dag op hun salaris
zullen krijgen gekort. De leider van de
machinistenbond, Ray Buckton, noemde
deze maatregel „een oorlogsverklaring”.
Dit standpunt heeft het Tweede-Ka-
merlid Jansen (PPR), samen met zijn
fractiegenoot Waltmans, gisteren neerge
legd in schriftleijke vragen aan de mi
nisters Van der Stoel van Buitenlandse
Zaken en Westerterp van Verkeer en
Waterstaat.
Velen zien de christendemocraten nog
steeds als de „politieke arm” van
de Rooms-Katholieke kerk. Drie
jaar geleden stemde deze partij in
het parlement tegen de wet, die
voor de eerste maal in Italië de
mogelijkheid tot echtscheiding
opende.
In kringen van het ministerie van
Buitenlandse Zaken kon men gisteren
horen zeggen dat daar de indruk bestaat
dat dit soort geruchten over Sam-raket-
ten en guerrilla’s soms met opzet ver
spreid worden om onrust te verwekken.
Niettemin „blijft men in België waak
zaam.”
DE AANVALLEN van het officiële
persbureau Tass, gebaseerd op de pa
rallellen die de a iteur legt tussen de
verschillende regimes (tsaristisch, .sta
linistisch en hitleriaans), hebben naar
het schijnt als doel niet het werk van
de schrijver in deskrediet te brengen
maar zijn sociale draagwijdte en zijn
politieke invloed op een moment dat
de Sovjet-Unie zich moeite getroost
toe te naderen tot het westen.
Maar in tegenstelling tot wat de
schrijver te kennen heeft gegeven
blijkt uit een commentaar in het
partijblad „Pravda” dat de Russische
autoriteiten er niet zoe zullen over
gaan hem te arresteren en een poli
tiek proces aan te doen, analoog aan
dat waarvan acht jaar geleden de
schrijvers Andrej Sinjavski en Joeli
Daniel het slachtoffer werden. Een
van de rechtse liberalen tot de
communisten, betekent het referen
dum alleen maar een last. Twee
dingen worden gevreesd:
Naar hun mening weerspiegelt deze
niet de geest die sprak uit de conclu
sies van het 20ste partijcongres, maar
houdt hij schijnbaar een belangrijke
stap achteruit in door thema’s en
politieke formules op te halen die
stammen uit het stalinistische tijd
perk. Tass stelt bijvoorbeeld dat „het
kapitalisme aan de drempel van de
ondergang staat” en dat de algemene
lijn die de Sovjet-Unie volgt onver
mijdelijk zal zegevieren.
ROME (Reuter). Italië staat op het punt overspeeld te worden door een
bittere en mogelijk explosieve politieke campagne, nu over de Italiaanse echt
scheidingswet een referendum nadert dat door bijna niemand gewenst wordt.
De Italiaanse politieke leiders z(jn er in geslaagd het referendum bijna twee
jaar tegen te houden. De kwestie zaait grote verdeeldheid in het land en ver
deelt de politieke groeperingen in rooms-katholieken die zich bitter tegen de
wet verzetten en niet-katholieke groepen.
er van dat zij de mijnwerkers de schuld
wil geven van alle problemen en het
publiek tegen hen wil opzetten. Hij ver
dedigde de mijnwerkers tegen beschuldi
gingen dat zij op grond van linkse
opvattingen uit zouden zijn op de ineen
storting van de Britse democratie. „Nie
mand die hen kent zal ooit zo’n beschul
diging uiten”, aldus Wilson.
Volgens hem hebben de Britten „zelfs
volgens de maatstaven van de huidige
regering” in deze generatie nooit zo
verbitterd en verdeeld tegenover elkaar
gestaan. Hij zei dat de zaak volkomen is
vastgelopen. De regering, het parlement,
de industrie en de vakbeweging zijn
naar zijn mening allen even machteloos.
MOSKOU (AFP) De sinds kort ontketende campagne tegen de
schrijver Alexander Solzjenitsin wordt door intellectuele kringen
in de hoofdstad van de Sovjet-Unie gezien als een waarschuwing aan
alle dissidente auteurs die de moed zouden hebben de Nobelprijswin
naar te imiteren. Het feit dat de pers drie dagen heeft gewacht al
vorens de publieke opinie in te lichten over het bestaan van het laat
ste werk van Solzjenitsin, de „Goelag Archipel” (in de Russische taal
in Parijs gepubliceerd), schijnt erop te duiden dat de Russische lei
ders tot nog toe geen gezamenlijke houding hebben bepaald tegen
over het geval Solzjenitsin.
Voor de gemiddelde Russische bur
ger bevatten de onthullingen van de
schrijver van de concentratiekampen
in de stalinistische periode niet meer
dan hij al weet sinds het 20ste partij
congres van februari 1956, en vooral
sinds de publicatie in de Sovjet-Unie
van het eerste boek van de bekende
schrijver, „Een dag uit het leven van
Ivan Denissovitsj”.
BRUSSEL (ANP, DPA en AP) Een woordvoerder van het Belgische
ministerie van Buitenlandse Zaken heeft gisteren officieel bekend ge
maakt dat de laatste tijd verscheidene luchtdoelraketten verdwenen zijn
uit militaire opslagplaatsen in Europa. Hij wilde niet preciseren of het hier
om West- of Oost-Europa gaat. Wel zei hij dat de alarmtoestand die sinds
enige tijd geldt voor vliegvelden in Europa, het gevolg is van inlichtingen
die veiligheidsdiensten van verscheidene landen in Europa over deze dief
stallen verschaft hebben.
Tot nü toe was aangenomen dat Pa
lestijnse verzetsstrijders een of meer
SAM-7 raketten Europa hebben binnen
gesmokkeld. De verklaring van de
woordvoerder van het ministerie van
Buitenlandse Zaken in Brussel gaat ver
der dan de verklaring die hij eerder op
de dag gaf. Toen zei hij dat er niets
bekend was van de aanwezigheid van
SAM-7-raketten op het Belgische grond
gebied.
„Er is”, aldus die eerste verklaring
letterlijk, „geen enkel duidelijk bewijs
dat er zich op Belgisch grondgebied één
of meer Sam-7-raketten bevinden, al
dan niet verborgen in auto’s.”
ANKARA. (REUTER) In Turkije is
de kabinetsformatie gisteren verder in
het slop geraakt doordat een tweede
poging van de onafhankelijke premier
Nairn Talu tot vorming van een nieuwe
regering op niets is uitgelopen.
Sinds de verkiezingen van oktober die
geen duidelijke winnaar opleverden, be
schikt het land niet over een doeltref
fend bestuur. De coalitieregering die ten
tijde van de verkiezingen aan de macht
was, neemt onder leiding van de eerste-
minister Talu de lopende zaken waar,
maar zij kan niet effectief optreden in
dringende zaken als de oliecrisis, de snel
toenemende inflatie en het besluit van
de Westduitse regering geen nieuwe
Turkse gastarbeiders toe te laten.
De Griekse minister van Openbare
Orde George Tsoumanis heeft opdracht
gegeven de luchthaven van Athene
scherp te laten bewaken. De luchthaven
is omringd door pantserwagens. Ook op
andere luchthavens in Griekenland is
verscherpte bewaking ingesteld.
Dit zou betekenen dat er straks niet
drie maar slechts twee dagen per week
in de Britse industrie zal kunnen wor
den gewerkt of de stroomvoorziening
aanzienlijk zal moeten worden beperkt,
aangezien 75 percent van de kolen voor
de elektrische centrales per trein wordt
vervoerd.
Volgens de regering is het aantal arbei
ders dat als gevolg van de crisis zonder
werk is gekomen tot 916.000 man geste
gen- Het Britse industrieverbond waarin
ongeveer 2.000 ondernemingen uit de
zware industrie zijn vertegenwoordigd,
gaf gisteren als zijn mening dat de
Britse industrie, als de crisis voortduurt,
tegen de lente vrijwel op de knieën zal
zijn gedwongen.
„RAKETTEN GESTOLEN”
TOCH BLIJVEN enkele waarne
mers in Moskou zeer gereserveerd in
afwachting van de uitkomst van de
werkelijke motieven die achter de
hele campagne schuilgaan en hun
invloed op de buitenlandse politiek
van de Sovjet-Unie. De context
waarin Tass zijn veroordelingen uit
spreekt stemt hen erg sceptisch.
Het Vaticaan blijft natuurlijk even
absoluut tegen echtscheiding afs al
tijd, maar de afgelopen week zijn
er hardnekkige geruchten geweest
over intensieve onderhandelingen
tussen Vaticaanse functionarissen
en de secretaris-generaal van de
christen-democraten, senator
Amintore Fanfani, over een manier
waarop het referendum kan wor
den vermeden.
dat steeds meer mensen de wet
zullen aanvaarden naarmate deze
langer van kracht is en dat was
vorige maand drie jaren. Het ziet
er nu echter naar uit dat de fun
damentele vraag of de Italianen
een eind kunnen maken aan een
naar hun mening mislukt huwelijk
hopeloos wordt verduisterd door
andere politieke overwegingen.
dergelijke houding van de leiders in
het Kremlin zou, zo is men in Mos
kou van mening, het hele proces van
ontspanning bovendien op de helling
zetten.
Desondanks is het goed mogelijk
dat Solzjenitsin ongerust is omdat hij
de wet op het monopolie van de
deviezen overtreedt als hij weigert
het honorarium van zijn buitenlandse
uitgevers naar Rusland te laten over
schrijven. Volgens de Russische
rechtsdeskundigen wordt het in dat
geval het bureau voor de auteurs
rechten (drie maanden geleden opge
richt) dat als burgerlijke aanklager
zal optreden en niet dé staat, want
dit bureau is een burgerlijke instel
ling en geen staatsorgaan. Maar ook
dan nog neigt men in intellectuele
kringen naar de hypothese dat de
schrijver niet voor de rechter zal wor
den gedaagd.
Het feit dat „Goelag archipel” in
zijn oorspronkelijke tekst in Frank
rijk is gepubliceerd en niet elders in
het westen zal in officiële Russische
kringen waarschijnlijk tot een mis
noegen leiden, vergelijkbaar met de
ontvangst die recente Franse verkla
ringen ten deel is gevallen over de
Russisch-Amerikaanse toenadering.
van Binnenlandse Zaken verklaarde in
verband hiermee dat de raffinaderij tot
de instellingen behoort die „speciaal be
dreigd worden”. Op de vraag of het
Beierse ministerie van Binnenlandse Za
ken een aanslag van Arabische guerril
lastrijders vreest, antwoordde de woord
voerder: „Wij kunnen dit niet ontken
nen.”
De conservatieve regeringsleider sprak
bij de opening van een spoeddebat van
twee dagen waarvoor het Lagerhuis van
reces is teruggeroepen. Het kabinet heeft
inmiddels de noodtoestand die sinds 12
november van kradht is, voor de derde
tnaal met één maand verlengd. Het is
de eerste maal sinds de algemene sta
king van 1926 dat de noodtoestand lan
ger dan twee maanden van kracht zal
zijn.
Hoe de Italianen gaan stemmen is
een open vraag. Vermoedelijk zal
het op het kantje af zijn, hoewel
de meeste commentatoren menen
Het grootste struikelblok voor een
compromis is de Christen-Demo-
cratische Partij, de grootste van
het land en de voornaamste part-
HEEL EN PANHEEL. (ANP) In de
Dorpsstraat van Heel(L) zijn gisteravond
twee broertjes onder een vrachtwagen
gekomen. De elfjarige Adriaan Verver-
gaert uit Heel was op slag dood. Zijn
broertje werd zwaar gewond naar een
ziekenhuis in Roermond gebracht. De
oorzaak van het ongeluk is nog niet
opgehelderd.
BILBAO. (REUTER) In Bilbao zijn
gisteren acht priesters veroordeeld tot
25.000 en 100.000 peseta boete 1000 tot
4000) wegens deelneming aan een zit-
demenstratie vorige maand in het bis
schoppelijke paleis in Bilbao.
Eerder waren al vijf andere priesters
voor hetzelfde feit veroordeeld. De de
monstratie werd gehouden ter onder
steuning van zes priesters die in een
speciale priestergevangenis in hongersta
king waren gegaan.
De veroordeelden hebben besloten
geen boete te betalen en in plaats daar
van gevangenisstraffen te ondergaan.
Maar zelfs de christen-democraten
zien niet graag een referendum
over deze kwestie, uitgezonderd een
kleine rechtse groep in de partij
onder leiding van oud-premier Gi
ulio Andreotti.
OSLO. (UPI, DAP) De moord op de
Marokkaan Achmed Bouchiki, die in juli
vorig jaar in de Noorse stad Lolleham-
mer werd doodgeschoten door twee le
den van een pro-israëlische groep, was
mogelijk een vergissing. De moord had
een leidende figuur van de Palestijnse
organisatie „Zwarte September” uit de
weg moeten ruimen.
Een van de verdachten in het proces
in Oslo, de Zweeds-joodse Marianne
Gladnikoff zei gisteren te betwijfelen of
Bouchiki werkelijk de gezochte man
was.
De groep die tot opdracht had de man
te schaduwen, beschikte slechts over één
erg onduidelijke foto van de gezochte
persoon. Marianne Gladnikoff gaf toe
dat zij en andere verdachten Bouchiki
hadden geschaduwd voor hij werd ver
moord. Maar ze had de leider van de
groep, bij haar bekend als „Mike”, ver
teld dat ze twijfelden, of hij de gezochte
man was- Deze „Mike” is volgens de
Noorse politie een Fransman, die Noor
wegen al vóór de moord verliet.
De Zweedse veronderstelling is dat
haar groep alleen tot doel had er achter
te komen wat de Zwarte September van
plan was vliegtuigkapingen of andere
terreuracties om dan de Noorse auto
riteiten te kunnen waarschuwen. Ze wist
niet dat hij doodgeschoten zou worden.
Een deel van het proces tegen de zes
joodse verdachten in deze zaak werd
gisteren achter gesloten deuren gehou
den. Naar de twee mannen, die de
dodelijke schoten op Bouchiki losten,
wordt nog gezocht. Mogelijk is één van
hen een Engelsman. Een van de zes
verdachten, de Deen Dan Aerbel, heeft
de politie verteld dat de moord op
Bouchiki was georganiseerd door de Is
raëlische Inlichtingen Dienst.
De zes staan terecht wegens mede
plichtigheid aan de moord, het illegaal
verzamelen van inlichtingen en, wat
twee van hen betreft, het gebruik van
valse paspoorten.
Zoals met het merendeel van zijn
werk het geval was mocht het des
tijds niet verschijnen. Solzjenitsin had
weliswaar teruggegrepen naar de
conclusies van het geheime rapport
van Nikita Kroesjtsjev dat het 20ste
partijcongres had beheerst, maar hij
had de moed gehad te schrijven dat
„de concentratiekampen waren uitge
vonden door de Sovjet-Unie” (wat
hem op dit moment de beschuldiging
schijnt op te leveren van landver
raad). Om deze reden ook verbood
aan het begin van de jaren
zestig een toneelstuk van de auteur
getiteld „Het rendier en de vrouw
van lichte zeden”.
Dit stuk, dat zkch afspeelt in de
kampen, had moeten worden opge
voerd in het Sovremmennik-theater
in Moskou. Desondanks werd de
schrijver eind 1961 voorgedragen voor
een literaire Lenin-prijs en had de
Pravda in die tijd geen woorden ge
noeg om de toekomstige winnaar van
de nobelprijs lof toe te zwaaien.
Enkele jaren later was publikatie
in de Sovjet-Unie van zijn voor
naamste boeken, „De eerste cirkel” en
„Kankerpaviljoen”, bijna een feit,
met name door het tijdschrift Novi
Mir dat toen werd geredigeerd door
de dichter Alexander Tvardovski.
Maanden lang hebben de politieke
leiders naar een grondwettige ma
nier gezocht om er onder uit te
komen, maar nu ziet het er naar
uit dat het referendum inderdaad
gehouden zal worden, op een da-
tussen midden aprif en 15
