Toneelgroep Baal met verhaal van Roland Topor
JOKO VIERT ROMMELIGE VERJAARDAG
BOUNTY-MUITERIJ IN
DOCUMENTAIR VERHAAL
ook mode
Theo Bruins onvergetelijk
Grieks acteur
verbannen
in Berio’s Sequenza IV
SAMEN MET DE LUIPAARD SALINA
Chrisje en Peter in Waaldrecht
Humor kent
EXQUIS DINFREN
in intieme sfeer doet u bij
Bistro Cantecleer
KvanVELEN
WA'
I
ha
k
EEEE wij ONTVlNGHl WP-JAARBOEK
NIEUWE KIJK OP RAMPREIS
MODERNE PIANOMUZIEK IN CONCERTGEBOUW
Soldatendom niet
alleen
geinig
JATERD AG
1 2
1974
JANUARI
l m
FILM, TELEVISIE en een uit
gebreide serie boeken hebben er
voor gezorgd dat de beruchte
laatste reis van de HMS Bounty
vrijwel iedere Nederlander be
kend zal zijn. Miljoenen mensen
over de hele wereld zullen kun
nen vertellen hoe het Britse schip
na een lange reis, opgezet om
jonge broodvruchtbomen over te
brengen van Tahiti naar West-
Indië, uiteindelijk in handen viel
van een groep muiters onder lei
ding van Fletcher Christian; hoe
deze begaafde jongeman van
goede komaf kapitein Bligh en
zijn aanhang op drift zette in een
barkas van net tien meter lengte
en hoe het restant muiters uit
eindelijk op één na zo’n
honderdentachtig jaar geleden
aan hun gewelddadig einde kwa
men op het afgelegen Polynesi
sche eilandje Pitcairn.
HAARLEM. De klavier-serie
van de stichting Stadsschouwburg
en Concertgebouw-Haarlem werd
vrijdagavond voortgezet met de
piano-voordracht door Theo Bruins
in de Tuinzaal van het Haarlemse
Concertgebouw. Bruins heeft bij de
opbouw van zijn carrière een speci
alisme verworven van moderne en
hedendaagse, zogenoemde avant-
gardistische muziek. Men kan er
zeker van zijn, dat hij zijn artistieke
persoonlijkheid daarbij niet heeft
prijs gegeven en zijn vertrouwen in
hetgeen als nieuwe muziek werd en
wordt aangeboden als een voor hem
sterk levend geloof belijden wil.
EERSTE IJMUIDER
MARKIEZENFABRIEK
JAC HEIJER.
TEKDEVEXS XIXACHTO&.
P. ZWAANSWIJK
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
H.R.
H.R.
N.V.—
N.
te
Peter Tetteroo en Chrisje Veth.
MALMBERG—DEN
vertelt
een
weer
het
THEO KLEIN
Waal-
goud”
werkt als een botte bijl na de vlijm
scherpe absurde vorm, waarmee Topor
de afhankelijkheid en omkoopbaarheid
van de werknemers tegenover het fas-
citoïde stelletje welgestelden en welge-'
leerden stelt.
De voorstelling lijkt me nog niet af.
Hans Dagelet als Joko wordt verleid
door Kitty Courbots als Wanda.
Op de pianoavond van vrijdag heeft
hij daarvan fanatiek getuigd met de
voordracht van een programma, dat in
hoofdzaak aan nieuwe werken gewijd
was. Hij speelde ook uit Debussy’s „Ima
ges” vier composities, die daarbuiten
vielen, maar die nochtans door de trant
van zijn spel daarbij werden betrokken.
Deze betroffen de sonate no. 3 van
Paul Hindemith, een compositie uit 1936,
zeggen, en waarin Leonard Flank en de
zijnen terecht iets in zien, veel scherper
was overgekomen. Bij de opvoering van
..Baal” bleven alle spelers voortdurend
zichtbaar, waardoor je steeds kon zien
hoe ze theater maakten en hoe heerlijk
ze dat vonden. Die formule miste ik nu
node.
KOSMOS—AMSTERDAM
Ole Lund Kirkegaard genoegzaam
bekend van „Lutje Giel” en „Albert”
schreef en tekende nu weer een heel
verdienstelijk en gek boek bij elkaar
met de titel „Orla de Kikkerslikker”.
t tmvij
UIL BUfi
Ik geloof dat men bij enig doordenken
tot de ontdekking kan komen dat het
veel eenvoudiger en korter kan. De cos
tumering en het decor geven het geheel
een te grote pretentie. Zonder die niet al
te best gebruikte hulpmiddelen (de be
lichting was ook al slecht), hadden de
spelers het allemaal zelf, met hun eigen
fysieke mogelijkheden, moeten uitdruk
ken. Ik geloof dat dan wat Topor wil
geluidexpansies betrof, in absolute zin
werden bepaald door het klankgevend
vermogen van de vleugel, die hij be
speelde.
DELTOS ELSEVIER—AMSTERDAM
Hans Werner: „Gaatjes in de re
genboog”. De computer van de PTT,
„Oom Leo” genaamd, speelt een be
langrijke rol in dit boek. Door een
fout van Oom Leo, die hij steeds
herhaalt, wordt de vader
jongetje
eigen, originele, en op verschillende
punten onthullende versie kunnen
produceren. Vooral de dramatische
hoogtepunten in de geschiedenis, zoals
het afstoten van de barkas, de kwaaie
en goeie confrontaties met de Polyne
siërs, de levensgevaarlijke reis met de
barkas naar Timor en de slachtpartij
op Pitcairn maakt Richard Hough
door zijn gedetailleerde beschrijving
tot boeiende leesstof. Niet minder in
teressant zijn zijn beschrijvingen van
het leven op de zeilschepen tegen het
einde van de achttiende eeuw, de
vriendjespolitiek in de hoge Britse
kringen, culminerend in de redding
van Heywood en Morrison, twee mui
ters die slechts door hun invloedrijke
relaties en familie aan de strop wis
ten te ontkomen en de vaak onbere
kenbare gevolgen van de eerste ken
nismakingen van „beschaafde” blan-
ken met de bevolking van paradijse
lijke eilanden als Tahiti. Hough heeft
met zijn nieuwe boek bewezen dat er
na twee eeuwen nog voldoende onbe
lichte aspecten aan deze muiterij kle
ven, om een spannend relaas te ga
randeren.
Gerda Rottschalk maakte een se-
rietje van min of meer populair we-
tenschappelijke verhalen voor kinde
ren vanaf ongeveer negen jaar, om ze
vertrouwd te maken met de geschie
denis van de oermens. Gerhard
Preusz zorgde voor de kleurrijke en
goede .illustraties.
AMSTERDAM De tweede produk-
tie van de nieuwe toneelgroep Baal valt
niet mee. De bewonderenswaardige com-
binatie van technische vakbeheersing en
speelplezier, die het debuut van de groep
met „Baal” van Bertolt Brecht tot zo’n
feest maakte, loopt grotendeels stuk bij
„Joko viert tzijn verjaardag”, dat gisteren
in de Brakke Grond in première ging.
Ik heb niet de indruk gekregen, dat
het instrument in staat was zijn behoef
te aan klankkracht te bevredigen. Dit
excessivisme heeft niet kunnen onthul
len in hoeverre hier sprake was van de
klank om de klank of van een expres
siemedium voor de ontlading van bewo
genheid, emotionaliteit of van het mani
festeren van vormen van schoonheid,
een begrip, dat in bepaalde kringen af
gedaan heeft.
HET IS ER DAN van gekomen:
een woordenboek van de Nederlandse
soldatenfolklore over bollen, fillers
en ouwe stompen. Het is geen boekje
voor keuse maagden of strer gere
formeerde broeders. Henk Salleveldt
en uitgeverij Tango zagen er wel
kuch in. Er zitten tenslotte heel wat
lieden in dienst en er zijn nog meer
aspirant-bollen, die al vast wel eens
zullen willen weten, wat zo de uit
drukkingen en krachttermen zijn, als
ze de kazernepoort zullen binnenstap
pen.
Er staan bekende soldatengrappen en
sterke verhalen in; illustraties die
in zijn of waren bij Jan Soldaat; solda
tenliedjes, schuttingwoorden, die nieu
we functies vervullen in dienst, uri-
noirteksten, prentbriefkaarten met het
soldatendom als onderwerp. Kortom,
het hele scala aan grappen en grol
len. De samensteller heeft alleen ge
noteerd, wat er gezegd, gedacht en
gezongen wordt in dienst. Toch heeft
hij al of niet onbewust stelling
genomen (of e. is sprake van verre
gaande nalatigheid) door bijv, niets te
vermelden van de VVDM (Vereniging
van Dienstplichtige Militairen). Het
soldatendom is niet alleen maar gei
nig tenslotte.
HET BLIJFT VERWARREND, dat
de jaarboeken van Winkler Prins ge-
post-dateerd zijn. Het jaarboek 1973
gaat over 1972. Wellicht is het een
verkoopargument, maar dat lijkt ons
bepaald geen ijzersterk verkoopwa-
pen. Deze opmerking over „het jaar in
woord en beeld” is eigenlijk de enige
negatief-kritische noot die we moeten
plaatsen bij het verschijnen van dit
naslagwerk, dat een aanvulling is van
de WP-encyclopedieën.
Sedert 1970 is de redactie van de
Winkler Prins-uitgaven overgegaan
tot het invoeren van een centraal
thema in de jaarboeken. 1972 staat in
het teken van de ontwikkelingshulp.
Hoe snel de situatie kan veranderen
is hierbij wel weer duidelijk gewor
den. De oliecrisis heeft de verhouding
van de westerse welvaartsstaten tot
de ontwikkelingslanden gewijzigd. In
hoeverre zal spoedig in 1974 blijken.
Het jaarboek geeft veel handige
informatie, veel opfrissers. Want het
blijft verwonderlijk, soms verbijste
rend hoe snel alles voorbijslipt in de
tijd. Het drama van de Spelen in
München, het bezoek van Nixon aan
China, het Amerikaanse bommen
tapijt op Hanoi en Haifong: het wordt
allemaal rap naar de achtergrond ge
schoven door nog grotere drama’s of
actuele gebeurtenissen. Dat is de ook
boeiende kracht van de WP-jaar-boe-
ken. Je ziet het allemaal weer eens
waarin de meester zich laat kennen als
een groot beheerser van de contra-
punctische schrijfwijze en als een kun
stenaar met melodische fantasie. Verder
de gevoelige Sonate no. 1 van Alban
Berg, eigenlijk een romantisch stuk, de
als klankschetsen gecomponeerde „Fünf
klavierstücke” opus 23 van Arnold
Schonberg en eindelijk ..Reflets dans
l’eau” „Hommage a Rameau”, „Mouve
ment” en „Poissons d’or” van Claude
Debussy, die vaak gespeeld met stoere,
positief-krachtige klank, briljant-virtu-
oos, waarmee het dynamische principe
van dit concert werd gehandhaafd.
Middenhavenstraat 27
IJmuiden - Telefoon 02550 - 1 41 08
Na 18.00 uur telefoon 02550 - 1 12 02
Nassaustraat 13 - Haarlem
i.v.m. de autoloze zondagen zijn
wij voortaan op zondag gesloten
en op woensdag geopend.
Voor reservering tel. 32.77.99.
De talrijke werken die er sinds die
tijd over dit klassieke zeemansdrama
zijn verschenen, hebben Richard
Hough er niet van kunnen weerhou
den nogmaals in de geschiedenis van
de twee hoofdpersonen in dit trieste
verhaal, Christian en Bligh, te dui
ken. Het resultaat, „Kapitein Bligh en
Fletcher Christian”, uitgegeven bij
Hollandia BV in Baarn, is een drie
honderd pagina’s dik werk waarin de
auteur de levensloop van beide
hoofdpersonen, hun afkomst en ach
tergrond, hun fatale samenwerking
op de Bounty en ten slotte hun
trieste einde beschrijft. Hough heeft
geen mogelijkheid onbenut gelaten
om dit tweetal zo goed mogelijk te
kunnen beschrijven. Hij bevoer de
beschreven routes om aan den lijve
te ondervinden wat de zeelui van
twee eeuwen terug’ kon overkomen,
bezocht de plaatsen waar het drame
zich voltrok en bestudeerde ten slotte
alle mogelijke werken, waaronder de
scheepsjournalen uit die tijd.
Mede daardoor heeft hij een heel
van het
Jop steeds overgeplaatst
waardoor Jop van de ene school naar
de andere verhuist in wel honderd
plaatsen.
MARKIEZEN/ZONNESCWSarteN
RDllUIKeW/LUWlBC JALOUZIEEN
Kenmerkend voor de interpretaties
van Theo Bruins was de persoonlijk
geaarde dynamiek. Voor de gradatie
daarvan bleek de pianist behoefte te
hebben aan een zeer grote nuancerings-
marge, aan grenzen, die voor wat de
UITGEVERIJ
BOSCH
Lea Smulders
Los van dit probleem kan gezegd wor
den, dat Theo Bruins een groot pianist
is, een meester in zijn vak en in zijn
stijl, waarvoor hij een verbluffende
technische vaardigheid heeft verkregen.
Weinig pianisten zullen hem evenaren in
de vertolking, die hij gaf van de Se
quenza IV van Luciano Berio. Zo de
klanksnippers laten flitsen van deze ex
hibitie van een door angst-psychose op
gejaagd wezen, zo de horreur van uit
zichtloze wanhoop laten voelen en zo de
consequente afwijzing van muziek de
monstreren als Theo Bruins in zijn on
vergefelijke vertolking heeft verricht.
Deze voordracht werd een hoogtepunt,
dat door de anderen op dit concert niet
geëvenaard kon worden.
gens voorgesteld als al dan niet terechte
liaisons van grootspreker Theo Bolt, die
tenslotte op een van hen, Linda van
Dijck, struikelt.
Het is niet voor het eerst, dat
Sasi (35) en Peter (26) in een film of tv-
produktie ontreden. Eerder vervulden ze
Mevrouw Veth, die zingt onder de
naam Sasi Naz („het is Egyptisch, mijn
grootmoeder heette zo en het betekent
Zuivere Roos”), rechtvaardigde haar
aanwezigheid in dat programma teh vol
le door het bezit van twee zoals zij
het zelf uitdrukt „salonfaehige” jacht
luipaarden.
Inmiddels is één ervan overleden,
zodat ze in Waaldrecht slechts met één
luipaard te zien zal zijn en wel de 10-
jarige Salina. Daar staat dan tegenover
dat ze wel samen optreedt met een
goede kennis: zanger-oprichter Peter
Tetteroo van de Tee Set, die haar butler
speelt.
Sasi Naz: „Ik werd kortgeleden opge
beld of ik mee wilde doen. Wel, het leek
me wel wat en toen hoorde ik, dat er
ook nog een butler nodig was. Ik heb
meteen Peter voorgesteld, met wie ik nu
al weer een paar jaar samenwerk.”
De samenwerking bestaat uit het coa-
boekenboekenboekenboek'
boekenboekenboekenboek'
boekenboekenboekenboek'
boekenboekenboekenboek'
boekenboeken
boekenboeken boekenboeken!
boekenboekenboekenboekenl
boekenboekenboekenboekenl
feoekenboekenboekenboekenl
UITGEVERIJ N. KLUWER
DEVENTER
„Joko” is geschreven door de 35-jarige
Franse schrijver en tekenaar Roland
Topor, een man van een cynisch soort
surrealisme. Leonard Frank heeft di1
boekje (in de vertaling van A. J. de
Swarte) voor het toneel bewerkt en
geregiseerd als een soort stripverhaal.
De situaties en de dialogen zijn scherp
genoeg voor theater, maar Frank heeft
ze slecht aan elkaar gezet. Van een
normale opbouw van dramatische span
ning is in het eerste deel geen sprake.
Teveel scènes 1-ken op elkaar, zonder dat
de situatie, die al duidelijk is, er nóg
duidelijker op wordt. Het is een rom
meltje, dat nog erger wordt door het
ingewikkelde decor waarover de spelers
zich vaak struikelend voortbewegen. Pas
na de pauze worden de scènes overzich
telijker en zijn beter op elkaar afge
stemd. Gestruikeld hoeft er evenmin
meer, want alles speelt zich af op een
immens bed en in de daarachter gelegen
badkuip.
Het verhaal gaat over de jongen Joko,
die voor moeder en zusjes het geld
verdient in een „reservoir”, waar ook
een congres wordt gehouden. De con
gressisten zijn dure en geleerde persona
ges, die Joko en de andere werknemers
gebruiken als taxi’s. Dat betekent tekent
een koddig heen en weer geren van
spelers, die elkaar op de rug meevoeren.
Deze’ voor goed geld gekocht dienstbaar
heid wordt op een gegeven moment
funest. De congressisten blijven, de een
na de ander, aan Joko vastplakken.
Noodgedwongen torst hij het stelletje
mee naar zijn kamertje. Daar Volgen
een paar bijtende gesprekjes, waarin de
rijken en machtigen der aarde de vloer
aanvegen met de simpele Joko, die pas
verlost wordt als zijn moeder met een
hakmes de gasten kapothakt. Het slot
pen bij het creëren van een zoals
Peter zegt „gerichter repertoire, een
beetje vergelijkbaar met het genre van
Dusty Springfield”.
In „Spreken is
HUMOR is kennelijk geen waarde
vast gegeven. Wat men vroeger leuk
vond is nu vaak oubollig of helemaal
niet leuk meer. Dat is natuurlijk niet
zo verwonderlijk, omdat er maat
schappelijk de laatste tijd nogal het
een en ander is gebeurd. Het is
interessant de humor van toen te
vergelijken met die van nu.
Het „Humoristisch album van den
negentienden eeuw”, een blad dat rond
de eeuwwisseling in Rotterdam werd
uitgegeven geeft daartoe een mooie
gelegenheid. Leonard de Vries en de
uitgeverij Skarabee (een onafscheide
lijk/ koppel) verzamelden cartoons
met tekst oftewel moppen met bij
schriften of beter moppen met bij-
tekeningen, want de tekeningen kun
nen niet zonder tekst begrepen wor
den) uit de jaargangen 1860-1970. Het
zijn vaak „cruel jokes” of grappen in
de stijl van lach-of-ik-schiet. Intussen
proef je uit dit albumpje toch wel
weer de sociale narigheid uit die tijd.
Een voorbeeld van één van de
moppen: Heer: „Johan, daar heb je,
geloof ik, weer van mijne sigaren
gestolen”. Knecht: „Maak je maar
niet benauwd, meneer, zulke bocht
rook ik niet”.
ATHENE (DPA/Reuter) De Griekse
toneelspeler Stavros Parawas, die zater
dag in Athene werd gearresteerd, is door
de autoriteiten verbannen naar het ei
land Jaros in de Egeïsche Zee. Dit heeft
zijn familie vrijdag bekendgemaakt. Pa
rawas behoorde tot de voornaamste ac
teurs van de politiek-satirische revue
«Wij zullen allen leven”, die sinds we-
ken met veel succes in de Griekse
hoofdstad wordt gespeeld en die vooral
het regime van oud-president Papado
poulos satirisch behandelt.
Het Internationaal Pers Instituut, dat
in Zürich is gevestigd, heeft bij de
Griekse regering fel geprotesteerd tegen
de verbanning, eveneens naar Jaros, van
twee Griekse journalisten die het regime
met welgevallig hadden bejegend. Een
van de journalisten was werkzaam bij
het dagblad Athens News en de ander
bij het inmiddels opgeheven tweeweke
lijks blad Christianiki.
Sasi Naz is vroeg begonnen met zin
gen en dansen. Ze is geboren in Amster
dam, wat ze na haar huwelijk verruilde
voor Rotterdam. Het dansen heeft ze
toen opgegeven, maar het zingen bleef
ze doen („Ik heb genoeg te doen, twee
pleegdochters, het luipaard en nog wat
hobby’s”).
Tot nog toe gemaakt: één elpee en een
serie singles. De elpee dateert nog van
voordat Peter Tetteroo invloed uitoefen
de op haar repertoire. Sindsdien heeft ze
geprobeerd zich toe te leggen op het
betere populaire werk. Waar ze zelf
graag naar luistert: Aretha Franklin,
Dionne Warwick en Shirley Bassey.
Redelijk succes boekte ze met „Whole
my life is in his hands”, een nummer
van de Tee Set. Het meeste respons
kreeg ze tot nog toe uit optredens in
Duitsland en, wat verder weg, in Liba
non, waar ze een graag geziene gdst is in
bijvoorbeeld het Casino de Luban
Beiroet.
Met veel animo wordt op het ogenblik
een tweede elpee voorbereid die min of
meer een visitekaartje van Sasi Naz-
nieuwe-stijl moet worden. Het is een
plaat, die is geënt op de stijl van de hier
onbekende Saryta Wright, echtgenote
van Stevie Wonder.
Peter Tetteroo: „Het wordt een plaat
waarop onder mtér de synthesizer.
Daarom gaan we waarschijnlijk naar
Engeland, want zo’n ding goed program
meren, dat is nog niet iets wat men in
Nederland echt onder de knie heeft.
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM. Toen voor
drecht-aflevering „Spreken is
(schrijver: Anton Quintana), die 21 april
op het scherm komt, nog een extrava
gante verschijning nodig was, moest as-
sistent-r.egisseuse Milka Henriques d’Ca
stro aan Sasi Naz denken. Ze kende
haar alias mevrouw Chrisje Veth te
Rotterdam als een van de mensen die
opdraafden in een vorig jaar gemaakt
programma over het houden van excen
trieke huisdieren.
teerd, goed geïllustreerd.
tweetal op het scherm in gezelschap van
Marja Habraken, Yoka Beretti, Christine
Cuehne en Linda van Dijck. Genoemde
vrouwen worden de kijker achtereenvol-
Voor zover ik het bekijk is het nieuw
voor Nederland en omdat we er alle
maal echt achter staan verwacht ik ook
dat het resultaat behoorlijk zal zijn.”
een paar rolletjes in promotiefilmpjes en
één keer een figurantenfunctie in een
Duitse speelfilm. Sasi: „Ik was cassière
en hij de gérant in een restaurant.”
enen en produceren van Sasi’s platen.
Peter Tetteroo en ook Hans van Eijck.
die het orgel bespeelt in de Tee Set,
hebben haar de afgelopen jaren gehol-
„Pietje Prik”: „Pietje Prik op de
bezem bij de heks”.
