Regionaal fonds en energiebeleid grote problemen
ring
Watergate-band met
opzet uitgewist
Gesprek verloopt moeizaam
Spoorwegstaking hield veel
Engelsen thuis
Tunesië lijkt terug
te krabbelen
Smrkovski: Dubceks „volksmenner
LIP-fabrieken
gaan mogelijk
weer draaien
I
achtergrond
2
Geluidstechnici in rapport
Heath wil verder overleg met mijnwerkers
Referendum over fusie uitgesteld
WOENSDAG 16 JANUARI
1974
3
(Van onze redacteur in Washington)
Olieconferentie
Franse nederlaag
van Kissinger.
Krijgsgevangenen
(Van onze redacteur in Londen)
Na negen maanden
Mikpunt
Degradatie
JERUZALEM. Het pessimisme
krijgt in Jeruzalem de overhand
Hoe langer Kissinger in Jeruzalem
blijft, hoe slechter dat voor Israel is.
Het wordt ook niet als bijzonder
gunstig gezien dat de besprekingen
’s avonds laat doorgaan en er be
langrijke beslissingen genomen moe
ten worden op een tijdstip dat de
vermoeidheid een rol kan gaan spe
len. Dat is wellicht ook de taktiek
(Van onze redacteur in Brussel,
Henk Kolb)
dinsdag opnieuw stakingen zullen
zijn.
De door de
aangewezen
vastgesteld
achttien mi-
op de Witte-Huisgeluids-
band vrijwel zeker met opzet zijn
uitgewist. Ze hebben verder in hun
officiële rapport verklaard dat er
vijf tot zeven keer geprobeerd is op
dat stuk van de geluidsband ge-
PRAAG (AFP, Reuter en DPA) Josef Smrkovski, een van de
belangrijkste medewerkers van Alexander Dubcek, is maandagavond
naar gisteren is bekendgeworden in Praag overleden. Hij leed
aan kanker. Smrkovski is 62 jaar geworden.
LONDEN De nationale spoor
wegstaking van een dag veroorzaak
te gisteren een verkeerschaos op de
invalswegen naar Londen. Naar
schatting tien percent van de
2,5 miljoen Londense forensen be
gon dan ook maar niet eens aan de
martelende reis. De dreiging van
een verlenging van de staking tot
vandaag werd te elfder ure afge
wend. Het is nog onzeker of er aan
staande zondag en volgende week
WASHINGTON
W atergate-rechtbank
deskundigen hebben
dat de ontbrekende
nuten op de
BRUSSEL De EEG heeft zich
nog steeds niet kunnen bevrijden
uit de diepgaande onenigheid over
het regionale fonds en over het ge
meenschappelijk energiebeleid. Na
twee dagen afmattend vergaderen
zijn de ministers van Buitenlandse
Zaken gisteren zonder besluiten
van werkelijke betekenis uiteenge
gaan onder achterlating van de
mededeling dat op 30 januari een
extra bijeenkomst over het regio
nale fonds wordt gehouden.
sprekken op te nemen, maar dat
deze steeds weer werden uitgewist.
EEG-gesprek
weer mislukt
mers
Jeruzalem steeds
pessimistischer
nu
Zelfs
zijn
afzetting
blijft
na
t provin-
ratie zelf
n zich op
:n oplos-
TUNIS (AP). De Tunesische rege
ring heeft gisteren bepaald dat er geen
nationaal referendum gehouden zal wor
den over de voorgenomen unie met Li
bië voordat de Tunesische grondwet is
herzien een proces dat tenminste en
kele maanden zal duren.
naai gedemilitariseerd wordt, het Suez-
kanaal weer wordt geopend en het leven
in de kanaalzone wordt genormaliseerd.
provincie
elijk zijn
uursleden
de heren
trgelijkhe-
ipasse te
Stop de
gevraagd
zee keeer
meerder-
zou daar
voor zijn,
ugde die
arden in
idagen in
r kunnen
egen dan
rne groep
in het
■rd opge-
aannam,
van een
van een
rechtelijk
ren vast-
Arnhem
n vragen
lie vijftig
i enkele
1 hebben
Terstegge
;oegezegd
■naar één
pakken.
afzonderlijk ontvangen door Bourguiba,
Nouira en Habbi Chatti, de nieuwe mi
nister van Buitenlandse Zaken.
Na het onderhoud met Nouira weiger
de Amadi verslaggevers te woord te
staan. Hij keek zeer verstoord en schoof
bruusk verslaggevers opzij die hem de
weg versperden.
Inmiddels hebben ook de andere lidsta
ten op hun eigen en dringende verzoek
een uitnodiging ontvangen.
In maart van hetzelfde jaar stapt
Smrkovski het partijpresidium binnen
iding van
zwakzin-
sn Dolder
{getreden
f- dr. s.
huis heb-
korte tijd
elen. Eén
ct tussen
51 Muller
c, school-
Paviljoen
n op kor-
van drie
ongeveer
et vorige
jaar van
r voorzit-
J. Veld
mens be
et eerste
eworden.
itum be-
eneraal.
jk'en van
tic huis-
itributie-
Er is et
■rde gis-
>edrijven
emeente-
t de ge
iden op-
den.
at zij een
ende be-
lelhuis, al
tuur, wil
»r Drech-
egen „als
ontstaat
:h gedra-
echten en
reglement
Premier Heath verklaarde gisteren in
het Lagerhuis dat de onderhandelingen
over een oplossing van het mijnwerkers-
geschil met de vakbondsleiders, die in de
overkoepelende TUC verenigd zijn, door
de regering nog niet als afgesloten wor-
ige week
uur heeft
et onmid-
ndal moet
leeft een
en. „Nor-
rwogen u
maar dat
n niet de
uur hem
Overijs-
hun kin-
aer naat
1 maart
cilometer
kruising
r school
De onderhandelingen met en via Kis
singer gaan in hoofdzaak over: wat ge
beurt er in de volgende stadia, nadat
Israel zich tot de Mitlapas heeft terug
getrokken. Het is een feit dat Israel
bereid is zich in dat tweede stadium
honderd kilometer van het Suezkanaal
terug te trekken op voorwaarde dat het
hele prijsgegeven gebied tot het Suezka-
PvdA-voorzitter André van der Louw
heeft de Russische ambassadeur in ons
land in een brief gevraagd eraan mee te
helpen dat Syrië zijn Israëlische krijgs
gevangenen uit de laatste oorlog laat
gaan. „Het zal u bekend zijn dat Israel
en Egypte inmiddels alle krijgsgevange
nen hebben uitgewisseld en dat daaraan
voorafgaande het Rode Kruis heeft be
middeld. Ik denk dat deze uitwisseling
van krijgsgevangenen mede het klimaat
heeft mogelijk gemaakt waarin de be
sprekingen in Genève tot stand kunnen
komen”, aldus Van der Louw in zijn
brief.
Van der Louw noemt deze behande
ling in grove strijd met de Conventie
van Genève, die juist beoogt een goede
behandeling van krijgsgevangenen veilig
te stellen.
De ministers van Buitenlandse Zaken
hebben zich gisteren eveneens bezigge
houden met het antwoord van de EEG
op Nixons uitnodiging om op 11 februari
in Washington te komen praten over de
olievraagstukken. Oorspronkelijk waren
daarvoor slechts vijf EEG-lidstaten uit
genodigd: Italië, Frankrijk, de Bondsre
publiek, Groot-Brittannië en Nederland.
Belangrijker misschien nog dan deze
onthullingen, is de mededeling in het
rapport dat deze technische ingrepen
alleen uitgevoerd konden worden door
middel van toetsen die met de hand
bediend worden. Dit is van belang om
dat president Nixons secretaresse, Rose
mary Woods, onder ede verklaard heeft
dat zij zelf verantwoordelijk was voor
het per ongeluk uitwissen van ongeveer
vijf van de achttien minuten, doordat zij
de voetpedaal van het bandopnameappa-
raat tijdens een telefoongesprek inge
drukt hield. Deze tegenstrijdigheden
kunnen betekenen dat mevrouw Woods
meineed heeft gepleegd.
e overge-
r van de
V. Drech-
is, hebben
t met een
gemeente
provincie
:baar ge-
Josef Smrkovski werd voor de eer
ste keer in juni 1970 in een Praagse
kliniek opgenomen. Hij leed aan kan
ker in de heup, moest een operatie
ondergaan en kreeg daarna een in
tensieve kobaltbestraling. Sindsdien
kon hij zich nog slechts met behulp
van krukken voortbewegen. Zo werd
hij door correspondenten van de wes
terse pers gezien tijdens de begrafenis
van de schrijver Jan Prochazka in
februari 1972 en voor de laatste
maal in april 1973 bij de cre
matie van oud-minister van Binnen
landse Zaken Josef Pavel. Drie
maanden geleden moest Smrkovski
opnieuw in de kliniek worden opge
nomen waar hij maandagavond Iaat
overleed.
Het regionale fonds is bedoeld om met
middelen van de Gemeenschap steun te
verlenen bij de herstructurering van
achtergebleven gebieden in de lidstaten.
Daarbij gaat het in de allereerste plaats
om Ierland, Zuid-Italië en Schotland.
Maar de Bondsrepubliek, die ten naaste
bij een derde van de middelen moet
fourneren (netto), vindt dat de Europese
Commissie haar plannen die 52 percent
van het totale EEG-grondgebied bestrij
ken, veel te ruim heeft bemeten. Duits
land weigert dan ook op die basis mee
te werken.
De Britten, voor wie het regionale
fonds niet alleen van financiële doch
ook van grote binnenlandse politieke
betekenis is, eisen daarentegen nog meer
dan de commissie wilde geven. Zij heb
ben een voor hen bevredigende oplossing
gevonden in de blokkering van de aan
loop naar een gemeenschappelijk ener
giebeleid.
Een akkoord tekent zich nog niet
duidelijk af, temeer niet omdat Frank
rijk de dag tevoren in de la-ndbouwver-
gadering een opmerkelijke nederlaag
had moeten slikken. In die bijeenkomst
wilde de Franse minister Chirac een
verhoging van de rundvleesprijs door
drukken. Geen der andere lidstaten ech
ter voelde ervoor de rundvleesprijzen los
te maken uit het prijzenpakket van de
landbouw en die apart te verhogen. De
landbouwprijzen moeten volgens een
schatting van deskundigen met acht tot
tien percent omhoog, maar dan geza
menlijk en vervroegd zodat zij op 1
maart in werking kunnen treden.
Chirac dus woedend af na elf uur van
discussies die uitsluitend ten doel had
den deze Franse bewindsman de voor
wendselen te verschaffen waarmee hij
Het personeel van de Londense onder
grondse heeft nu op zijn beurt een
staking tegen 4 februari aangekondigd.
Het gaat hier om meer dan 10.000 man.
Het voorstel tot de staking werd gedaan
door een actiecomité dat buiten de offi
ciële vakbonden om werd gevormd.
Tijdens de tweede wereldoorlog is
hij een van de organisatoren van het
verzet tegen de nazi’s en in 1945 leidt
hij de opstand van Praag.
Als lid van het politburo en als
minister van Landbouw valt hij ten
tijde van het proces tegen Slanski in
ongenade. In 1951 wordt hij gearres
teerd, gemarteld, als „Gestapo-agent”
veroordeeld tot levenslang maar in
1955 weer vrijgelaten. Zijn volledige
rehabilitatie vindt plaats in 1963 en
drie jaar later wordt hij geroepen tot
lid van het centrale partij comité. Met
een door hem gevormde groep van
deskundigen bereidt hij de val
van Antonin Novotni en de politieke
opkomst van Alexander Dubcek in
1968 voor.
zich tegen de woede van zijn kiezers
thuis kon beveiligen. Deze kiezers im-
zijn voor een belangrijk deel
vleesproducenten die tot hun verrassing
met dalende prijzen werden geconfron
teerd in een tijd van officiële vleeste-
korten waarvoor de EEG nog kortgele
den allerlei stimulerende maatregelen
voorschreef.
(Van onze redacteur in Parijs)
PARIJS. Na een staking van negen
maanden, een eerste experiment van ar-
beiderszelfbestuur, een bezetting door de
oproerpolitie en een mislukte bemidde
lingspoging van de regering, lijkt de
grootste Franse horlogefabriek van Lip
dan toch eindelijk weer te zullen
gaan draaien.
nvereni-
egen hel
n, waar-
/erboden
direct tl
i Hanoi.
In de vergaderingen van maandag en
dinsdag is wel voortdurend nieuw cijfer
materiaal op tafel gelegd om modellen
van compromissen aan te kleden, hoewel
iedereen ermee akkoord gaat dat de drie
ergste noodgebieden in de Gemeenschap
niet veel minder mogen krijgen dan wat
de commissie heeft voorgedragen.
en wordt hij gekozen tot voorzitter
van de nationale vergadering, on
danks de tegenstemmen van de con
servatieve afgevaardigden. Zeer tot
zijn ongenoegen maar met de kleine
hoop het nog te kunnen redden on
derhandelt hij, samen met Dubcek, in
Cierna nad Tisou met de leiders van
de latere interventiemachten. Na 21
augustus, bij zijn terugkeer uit Mos
kou, wordt hij gedegradeerd, althans
wordt hij ontheven uit zijn funktie
als voorzitter van het federale parle
ment en krijgt hij slechts het voor
zitterschap van de Volkskamer. Wel
blijft hij lid van het partijpresidium-
genstrijdigheden.
Feit is wel dat hij het was die, na
de Russische invasie en de terugkeer
uit Moskou waar hij met zijn colle
ga’s de „akkoorden van Moskou” had
getekend, zich belastte met de moei
lijke taak het Praagse volk de jong
ste ontwikkelingen uit te leggen en te
pogen de ernstig geschokte opinie
nieuwe hoop te geven.
De kortgeknipte, borstelige boeren
zoon en bakkersknecht uit Bohemen
had een zeer wisselvallig leven, met
grote hoogte- en dieptepunten. Hij
werd op 26 februari 1911 in Valenka
Op dit moment lijkt het er niet op dat
Egypte bereid is aan Israels eisen tege-
- moet te komen. Het uitstel van de
besprekingen in Genève tot 25 januari
wijst ook in de richting van een impas
se, terwijl de benoeming van twee nieu
we commandanten in Israel generaal
Aden aan het Egyptische front en aan
het Syrische front generaal Goer die
tot nu toe de militaire delegatie in
Genève heeft geleid geen gunstig te
ken voor het slagen van de besprekingen
schijnt. De beide generaals staan als
sterke mannen bekend en dat duidt er
op dat Israel zeker rekening houdt met
de mogelijkheid van oorlog.
geboren, sluit zich op 19-jarige leef
tijd aan bij de communistische partij
en klimt snel op tot verantwoordelij
ke posities binnen de communistische
jeugdbeweging en de vakbonden.
Washington te voeren beleid bereikbaar
is. Al te veel illusies mag men daarover
niet hebben. De Fransen vinden dat
Nixons uitnodiging op een slecht geko
zen moment in de bus plofte, dat de
kwestie slecht is voorbereid omdat niet
alle lidstaten zijn gevraagd en dat er
wederom vooraf geen enkel overleg met
de EEG heeft plaatsgehad over de wijze
waarop de uitnodigingen zouden worden
ingekleed en aan wie ze moesten worden
„Tot mijn grote spijt moet ik consta
teren dat met name de regering van
Syrië op geen enkele wijze wenst mee te
werken aan een uitwisseling van krijgs
gevangenen, noch aan het toelaten van
vertegenwoordigers van het Rode Kruis
bij de Israëlische krijgsgevangenen. Bo
vendien ben ik zeer verontrust over de
berichten over de behandeling van de
Israëlische krijgsgevangenen die zelfs zo
ver gegaan schijnt te zijn dat een aantal
van hen is omgebracht.”
Als gevolg van de massale demon
straties in maart 1969 (na de over
winning van de Tsjechoslowaakse ijs-
hockeyploeg op de Russische equi
pe) waaraan Smrkovski persoonlijk
deelneemt, wordt hij door de partij
leiding veroordeeld en uit het presidi
um gezet. Eind 1969 wordt hij door
het centrale comité uitgestoten en
ontheven van zijn officiële funkties.
Door deze beslissing, die bekend ge
maakt werd door premier Hedi Nouira,
is de totale unie tussen de beide landen,
waartoe zaterdag een overeenkomst
werd ondertekend door de Tunesische
president Habib Bourguiba en de Libi
sche leider Kadaffi, in feite voor onbe
paalde tijd uitgesteld.
De eerste aanwijzing dat er iets mis
ging met de voorgenomen unie kwam
maandag toen Bourguiba plotseling de
stuwende kracht achter- het plan, minis
ter van Buitenlandse Zaken Mohammed
Masmoudi ontsloeg.
Sinds het ontslag van Masmoudi heb
ben de door de regering beheerste pers,
radio en televisie aanmerkelijk minder
aandacht aan het unieplan geschonken.
Aan het einde van een anderhalf du
rende vergadering van de Tunesische
raad van de republiek maakte Nouira
bekend dat Tunesië „zo spoedig moge
lijk” zal beginnen aan een herziening
van de grondwet. In de tussentijd, aldus
de premier, zal er met Libië onderhan
deld worden „om de omvang van de unie
en het stadium van zijn verwezenlijking
vast te stellen.”
Masmoudi verklaarde later tegenover
de verslaggevers dat hij er bij de verga
dering op had aangedrongen het refe
rendum over de unie op 18 januari te
laten doorgaan, zoals was overeengeko
men in het akkoord dat door Bourguiba
en Kadaffi op het eiland Djerba werd
ondertekend.
„Ik heb ze verteld dat als we nu
terugkrabbelen, het een zeer vreemde
tadruk zou maken en Tunesië door de
gehele wereld zou worden uitgelachen”,
aldus Masmoudi. „Ze wilden niet naar
me luisteren,” zo voegde hij eraan toe.
Hij wilde niet zeggen of de raad over de
kwestie had gestemd, maar eerder had
hij al verklaard dat de oppositie tegen
een onmiddellijke unie met Libië wordt
geleid door premier Nouira.
De Libische minister van Binnenland
se Zaken Amidi, die door Kadaffi inder
haast naar Tunis werd gezonden in een
Poging de fusie nog te redden, werd
Het rapport van de technici, dat acht
pagina’s bevat, werd aan de Watergate-
rechter John Sirica overhandigd, en hij
zal het op zijn beurt ter hand stellen
van de „grand jury” van geselecteerde
burgers die uiteindelijk moet uitmaken
of er dagvaardigingen moeten worden
getekend, en tegen wie.
De verdwenen achttien minuten op de
geluidsband beslaan het allereerste ge
sprek over de Watergate-affaire dat pre
sident Nixon en zijn topassistent Bob
Haldeman op 20 juni hadden, drie dagen
na de inbraak bij de Democraten. De
speculaties in de hoofdstad waren on
vermijdelijk dat het Witte Huis nu heeft
geprobeerd dit kennelijk compromitte
rende gesprek te vervangen door een
onschuldiger conversatie, maar dat men
daarin ook jia verschillende nieuwe star
ten en evenzovele uitwissingen niet
slaagde zonder verdachte sporen op de
band achter te laten.
De betrokkenen zouden tenslotte be
sloten hebben de geluidsbanden dan
maar met het „gat” van achttien minu
ten vrij te geven, hopend dat er geen
tweede nationaal protest zou losbreken
zoals na het ontslag van de speciale
aanklager Archibald Cox.
De geluidsbandtechnici zeiden er ver
der zeker van te zijn dat het de oor
spronkelijke bandopname was, en dat
het gezoem erop afkomstig was van de
elektrische bedrading van de opname-
machine, en niet van de elektrische
schrijfmachine en de lamp op het bu
reau van secretaresse Woods, zoals één
van de Witte-Huis advocaten destijds
suggereerde.
Dit wijst op zichzelf al op een gering
vertrouwen in de eenstemmigheid van
de EEG en de mate waarin die Gemeen
schap de belangen van zijn niet-uitgeno-
digde lidstaten zou kunnen behartigen.
Dit wantrouwen bleek gisteren temeer
gerechtvaardigd omdat de ministers te
maken kregen met een weigerachtig
Frankrijk en een niet zo enthousiast
Engeland. Op de punten waar de EEG
het onderling eens is zal de Duitse
minister Scheel spreken als voorzitter
van de ministerraad maar buiten dit
terrein spreekt ieder land voor zichzelf.
Eerst op 3 en 4 februari zullen de
ministers van Buitenlandse Zaken uit
maken in hoeverre een maximale har
monisatie van standpunten over het in
Josef Smrkovski was in de ogen
van zijn landgenoten evenzeer als
Alexander Dubcek de personificatie
van de beloften van de „Praagse
Lente”. Mocht de vroegere secretaris
van de Tsjechoslowaakse communis
tische partij aan deze politieke lente
zijn gezicSht hebben gegeven,
Smrkovski, gaf er zijn stem aan als
„volksmenner”. Voor de een was hij
inderdaad de menner bij uitstek,
maar voor zijn vijanden die hem zijn
uitzonderlijk grote populariteit ver
weten, was hij de demagoog vol te-
den beschouwd. Dit was een opvallende
verklaring omdat na de bijeenkomst van
de vakbondsleiders en de eerste minister
afgelopen maandag geen enkel nieuw
licht op de zaak geworpen was, en de
geruchten steeds sterker geworden wa
ren dat de conservatieve regering tegen
14 februari verkiezingen zou uitschrij
ven.
Vandaag komen de vakbondsleiders
bijeen om opnieuw na te gaan in hoe
verre ze de regering kunnen verzekeren
dat eventuele Ionen voor de mijnwer
kers boven het anti-inflatoire plafond
niet tot resultaat zullen hebben dat
andere bonden zich op dit precedent van
de mijnwerkers beroepen. Ook van deze
bijeenkomst wordt echter niet veel re
sultaat verwacht. De op zichzelf machti
ge vakbondsaanvoerders kunnen zich er
niet op vastleggen dat ze niet binenkort
ook eisen zullen stellen die boven de
mogelijkheden uitgaan die de regering
binnen haar anti-inflatiepolitiek heeft
gesteld.
Dit zouden ze kunnen doen onder
druk van hun achterban, ook al hadden
ze dan aan de regering beloofd een
eventuele overeenkomst met de mijn
werkers niet met zoveel woorden als een
hefboom voor hun eigen eisen te gebrui
ken.
De Schotse communistische mijnwer-
kersleider MacGahey, die vindt dat het
leven in de Sowjet-Unie beter te verdra
gen is dan in Groot-Brittannië, heeft
vastgesteld dat, sinds het loongeschil be
gon, de prijzen alweer zo omhoog zijn
gegaan dat de oude looneisen van de
mijnwerkers die de regering niet wil
inwilligen reeds te laag geworden
zijn.
Kissinger en Eban vlak voor een van hun vele gesprekken.
Smrkovski mikpunt nummer één van
de pers die hem kwalificeert als „de
politicus met twee gezichten” (een
benaming ontleent aan een brochure-
die begin 1960 over hem verscheen en
destijds aanleiding was voor een hef
tige polemiek). Tenslotte was het Ru
de Pravo, het partij-orgaan, dat hem
in september 1971 zeer heftig aanviel
voor zijn interview met een Italiaans
blad. Hij was „doelbewust naar de
vijand overgelopen” en had zich aan
de vooravond van de verkiezingen
„laten lenen voor anti-Tsjechoslo-
waakse propaganda”.
De ongeveer 1200 arbeiders hebben
zich tenminste akkoord verklaard met
een nieuw regeringsplan dat voorziet in
een geleidelijke hervatting van de pro-
duktie die eind maart zijn beslag zou
kunnen krijgen. Op dat moment zouden
weer ongeveer 300 arbeiders onder een
nieuwe directie het werk hervatten. Een
groep van 500 andere Lip-arbeiders zou
den in de loop van het jaar w er
worden ingeschakeld. In beginsel zal
niemand definitief worden ontslagen.
gericht.
Daarbij komt dan nog dat enkele
EEG-landen er niet zo bar veel vooi
voelen om samen met de veel minder
kwetsbare Amerikanen een actiegroep
tegen de olieproducenten op te bouwen.
De Europese commissie wil dit ook heel
nadrukkelijk aan de oliestaten berichten,
want je weet tenslotte nooit hoe een
Europees woord in die landen verkeerd
kan vallen.
