Arrest over door
Iran verklaart beginselovereenkomst ongeldig
rechter
Tunesië blijft
onzeker over
fusie met Libië
ik
olielanden
Arabische monetaire reserves
IMF
hoofdprobleem voor
mijnwerkers geen precedent
Saigon-Peking
Dreigende botsing
Drees: Pas op
voor macht
si
st
„Extra-loonsverhoging van
opgelegde arbeid
donderdag
Nederland werkt mee
aan verbetering van
geleide wapens
GEVOLGEN OLIECRISIS OFFICIEEL NIET OP PROGRAMMA
COSGRAVE STELT
FAULKNER GERUST
TUC GARANDEERT PREMIER HEATH OPNIEUW:
OM BEZIT PARACEL-EILANDEN
■-si
3
1 7
JANUARI
19 74
2
(Van onze redacteur in Brussel, Henk Kolb)
GOUD OP STRAAT
(Van onze redacteur in Rome,
W. Nieuwenhuis)
3
BRUSSEL De vestiging van een Iraans-Belgische staatsolieraffinade-
rij annex petrochemische industrie in het gebied van Luik staat voorlopig
weer op losse schroeven. Nadat het Belgische kabinet gistermorgen na elf
uur moeizaam onderhandelen een definitieve beslissing nog had uitgesteld
om met Nederland over de plaats van vestiging en met Iran over voor
waarden voor de olielevering te gaan praten, arriveerde in Brussel een
telegram van de Iraanse staatsoliemaatschappij NIOC waarin de beginsel
overeenkomst met België ongeldig werd verklaard.
ROME Zullen de 30 tot 70 mil
jard dollar die de olie-exporteren-
de landen in 1974 gaan ontvangen
de monetaire toestand in de wereld
nog verder bemoeilijken, of valt er.
door redelijke afspraken en het
ontwerpen van een gloednieuw sy
steem iets aan te doen? Kan men in
de toekomst deze valutavloed
enigszins kanaliseren
ig “Mg
LM
jgMgüU
SSr"? jll
Raffinaderij bij Luik op losse schroeven
en
(Van onze redacteur in Londen)
niqué waarover de regering het slechts
zo aarzelend en vaag eens kon worden.
seft eer-
gemid-
er brood
ite rant-
dan de
:te rant-
de ver
is sinds
nvoering
vijs op
wijs en
n didac-
nderwijs
en lager
Volgens waarnemers in België heeft
het er toch de schijn van dat Ibramco
er uiteindelijk wel zal komen. Het in
grijpen van de Iraanse staatsoliemaat-
schappij NIOC, die voor 50 percent in de
onderneming zal participeren, heeft de
de wisselkoersen en de inflatie wat beter
in de hand gehouden kunnen worden.
De vraag blijft, nu hoe sterk men dat
papiergoud wil maken en in hoeverre d-
volmachten van het Internationale Mo
netaire Fonds worden vergroot.
Voor het TUC-hoofdkwartier in Lon
den werd gisteren gedemonstreerd voor
een algehele staking in Engeland.
moeite er niet zorgelijk uit te zien met
het oog op de ijsblokjes voor de whisky.
iderhal-
tit werd
.vas zijn
middag
trokken
onflict”
>te. De
srkeers-
-denver-
temi d
den ai'
jcht dat
itspre-
lak kan
i reden.
Vergeer
iet twee
luisvuil-
Utrecht
e goede
■meente-
dat hij
rt.
atie en
n naar
:ht. Da’
bij de
Is aan-
/estiger.
ag van
huisves-
g komt
itbijeen-
gasbo
er was.
1RM) en
Zaken!
n pas te
ng over
lijn col-
ontwikkelingen in een hogere versnel
ling gebracht: in Brussel wordt nu reeds
beweerd dat tussen de partijleidingen
van de regeringspartners inmiddels een
akkoord is bereikt over de vestiging van
de raffinaderij op basis van het commu-
LONDEN. Het Engelse overkoepe
lend vakorgaan TUC garandeert dat de
vakbonden loonsverhogingen boven het
door de regering gestelde plafond aan de
mijnwerkers niet zullen gebruiken voor
eigen looneisen. Ruim honderd vak
bondsleiders besloten tot deze garantie
op een spoedbijeenkomst. Vandaag pra
ten zij daarover met premier Heath.
Na afloop van het kabinetsberaad deel
de premier Leburton mee dat een zware
Belgische delegatie voor nieuw overleg
naar Iran gaat om te praten over de
vestiging van een Iraans-Belgische raf
finaderij in België.
De paraceleilanden staan meer in de
belangstelling dan ooit, nu men ver
moedt dat zich onder de Zuidchinese
Zee olie bevindt.
Daartoe werd samen met West-Duits-
land en Denemarken in het verband van
een „noordgroep” een zogenaamde „let
ter of intent” (voorlopig contract) gete
kend met de Amerikaanse firma Ray
theon die dit geleide wapensysteem voor
de luchtverdediging heeft ontwikkeld.
Ook een „wielgroep” met als deelnemen
de landen Frankrijk, Italië en Grieken
land heeft deze „letter of intent” ge
tekend.
De Nederlandse vliegtuig- en elektro
nische industrie zal bij de uitvoering
van de modificatie van de Hawk-syste-
men worden ingeschakeld en een be
langrijk deel krijgen in het kader van
hompensatie-orders.
De uitvoering van het programma zal
vooral werk opleveren voor Fokker en
de daarmee verbonden bedrijven, even
als voor de Hollandse Signaal Appara-
tenfabriek in Hengelo en de onderne
mingen die daarmee verbonden zijn.
Cosgrave had hem verzekerd dat de
Ierse Republiek onder geen beding tegen
de wil van de bevolking van Ulster een
wijziging van de status quo wil. Dublin
is bereid hard op te treden tegen de IRA
en de veiligheid aan de grens te ver
hogen.
Het gevolg was een nieuwe spoedver
gadering van het kabinet gisteravond,
waarin niet alleen de Iraans-Belgische
samenwerking op het spel stond, maar
tevens het voortbestaan van de huidige
regering van socialisten, christen-demo-
craten en liberalen.
De reden: België had geen bindend
antwoord gegeven op 15 januari (dins
dag), de uiterste datum die Iran wilde
accepteren nadat ai in december uitstel
van de beslissing was verleend.
en zijn vrouw wast de borden met de
hand, omdat de automatische borden
wasmachine in dit land overigens een
bezit voor alleen de allerrijksten op
nonactief is gesteld. Ook de koelkast is
uitgeschakeld «n de minister geeft zich
loedelijk
bij een
inex ge-
Amster-
makt.
ante pu-
wer het
wersluis
nmissies
defensie,
traf- en
etensbe-
ot bren-
BELFAST. Na een gesprek met de
Ierse premier Lian Cosgrave, dat vijf
uur heeft geduurd, heeft de Noordierse
leider Brian Faulkner gisteren in Belfast
gezegd zeer tevreden te zijn over het
resultaat.
Zij wensen hun belangen te spreiden,
maar willen een deel van hun zo sterk
vergrote inkomsten wel via het IMF kana
liseren waardoor de schommelingen in
de tien
de Lim-
voor ei-
hebben
nt gaan
er Frans
erp, dat
uit te
België gaat nu zo werd besloten bij
de Iraanse regering opheldering vragen
over- het telegram. Volgens vice-premier
Tindemans was het door een functiona
ris van de tweede garnituur van de
Iraanse staatsoliemaatschappij NIOC ge
richt aan een socialistische beheerder
van de maatschappij Ibramco, waarin
het Belgisch-Iraanse streven is onderge
bracht. Het kwam dan ook terecht op
het socialistisch partijbureau, maar de
beide niet-socialistische vice-premiers,
Tindemans en De Clerck, werden niet
van de inhoud op de hoogte gebracht.
De Belgische regering wil nu onmid
dellijk besprekingen beginnen op het
allerhoogste niveau en wanneer dat alle
maal nog tijdig kan worden geregeld, zal
de zware regeringsdelegatie al vrijdag
naar Teheran vertrekken.
Verder gaat het hier in Rome over de
vraag hoe men dwangmiddelen kan op
leggen aan die landen die niet op tijd
waarschuwen dat zij monetaire ver
schuivingen veroorzaken. Waarmee moe
ten die landen gestraft worden? Sommi
ge leden van het IMF willen dat het
dagelijks bestuur van dit supranationale
orgaan grotere bevoegdheden krijgt; an
deren willen dat ministers van de Club
van 20 telkens zullen beslissen over
sancties; weer anderen zoeken een speci
aal nieuw orgaan om de sancties op te
leggen en na te gaan of ze ook worden
uitgevoerd.
De vraag is ook hoe ver die nieuwe
bevoegdheden moeten gaan. Men zoekt
de komende dagen in Rome naar moge
lijkheden om de monetaire onrust in de
wereld beter in de hand te houden. De
Arabische landen, via hun delegaties,
tonen zich bereid tot samenwerking mits
dat nieuwe pakket munteenheden, waar
in de leningen en garanties worden ge
geven, hun ook een aantal zekerheden
verschaft.
r. O. W.
dat de
ils prul-
nssiebij-
voor de
a dat de
Veluwe
erreinen
of daar
voor is.
IJssel-
als een
oon- en
gezien
Premier Heath heeft nog met geen
woord gerept over eventuele vervroegde
verkiezingen, terwijl de kranten er vol
van staan en de radiocommentatoren
hun kelen schor schreeuwen over alle
mogelijke en onmogelijke gevolgen over
wat er komen gaat.
De kwestie van deze verkiezingen is
dan tot nu toe ook, voor zover het de
regering betreft, louter een verzinsel van
de journalisten, zo luidt het officieel.
Ondertussen blijft Engeland doormod
deren in het halve duister en de kou.
Een van de onderministers van het nieu
we ministerie voor Energie heeft een
typische oproep tot het volk gedaan. Hij
liet zichzelf en zijn gezin fotograferen
terwijl ze zich op rechtgeaarde Britse
manier verlustigen in het zich behelpen.
D« minister scheert zich bij kaarslicht
en praktisch op de Nederlandse grens,
blijft immers nadrukkelijk de socialisti
sche en Iraanse voorkeur genieten. Ne
derland protesteert tegen de vervuilings-
problemen die dat voor Nederland in
Limburg kan meebrengen en verlangt
een andere vestigingsplaats.
Vooral Tindemans maakt zich sterk
voor de Nederlandse zaak te meer
omdat Belgische achteloosheid bij het
behandelen van deze Ibramco-zaak
kan leiden tot Nederlandse weigerach
tigheid bij het totstandkomen van zulke
belangrijke waterstaatkundige werken
als de verbetering van de Westerschelde-
bocht bij Bath en de aanleg van het
Baalhoekkanaalprojecten waarbij de
havenstad Antwerpen het allergrootste
belang heeft.
Intussen komt dan op de achtergrond
dan ook nog een mededeling van de sjah
dat na 1985 zijn land geen ruwe olie
meer wil exporteren. Voor België zou
het echter geen zin hebben een raffina
derij op te bouwen die maar elf jaar
tijd van werken zou hebben met de
Iraanse olie.
Tijdens het kabinetsberaad hadden de
debatten zich toegespitst op twee belang
rijke punten: de vraag of de regering
nu reeds definitief tot de bouw van de
raffinaderij moest besluiten, bij alle
twijfels over de rentabiliteit en de fi
nanciering. en over de kwestie van de
vestigingsplaats. Ternaaien, nabij Luik
UTRECHT (ANP). De verviervou
diging van de olieprijzen in enkele
maanden heeft een financiële aardver
schuiving veroorzaakt. In één klap heb
ben de Perzische-Golflanden een positie
bereikt waar Japan een halve eeuw voor
nodig had.
Waakzaamheid is geboden dat de
oliestaten niet de internationale energie
maatschappijen in grote mate in handen
krijgen, waardoor ze ook de produktie
van olie uit teerzand of leisteen, in de
Noordzee of de produktie van kernener
gie of van steenkool zouden kunnen
bepalen.
Dit betoogde gisteren dr. W. Drees jr„
fractieleider van DS’70 in de Tweede
Kamer, tijdens een lunchbijeenkomst
van het departement Utrecht van de
Maatschappij voor Nijverheid en Handel.
Door de forse prijsverhogingen van
ruwe olie komt enorm veel geld groten
deels terecht in de dunbevolkte woes-
tijn-staten, die het in hoofdzaak kwijt
kunnen aan bewapening, ontwikkelings
hulp of aankoop van goederen, effecten
en wellicht bedrijven in het westen
in het verleden hebben we obligaties
Bank Nederlandse Gemeenten aan de
Arabieren verkocht. Straks kopen ze on
roerend goed en wellicht complete be
drijven. Sommige landen als Frankrijk
en Engeland maken de indruk dat ze
zichzelf al hebben verkocht, aldus dr.
Drees.
Chatti zei wel dat de fusie niet zou
plaatshebben tegen de wens van andere
Noordafrikaanse landen in. ,De unie
wordt geen feit tegen de zin van Alge
rije en Marokko in. Wij willen niet dat
de fusie plaatsheeft in een geest van
onenigheid”, zei hij.
Zowel Algerije als Marokko hebben
kritiek geuit op de verrassende procla
matie van de voorgestelde unie. Chatti
zei dat noch koning Hassan van Marok
ko noch president Houari Boumedienne
van Algerije was geraadpleegd vóór de
afkondiging.
SAIGON (Reuter). De Zuidvietna-
■nese minister van Buitenlandse Zaken
Vuong van Bac heeft gisteren in Saigon
gezegd dat Chinese schepen zijn doorge
drongen tot de wateren rondom drie
omstreden eilanden van de Paracelgroep
in de Zuidchinese zee en dat ze er, in
strijd met de Zuidvietnamese soevereini
teit, opvarenden op afzetten. Minister
Vuong veroordeelde deze „onverwachte
ujtdaging” en noemde haar een „bedrei
ging voor de vrede en veiligheid in ons
gebied”.
SYDNEY (AFP) In het stadje
Tiboobura op 1.200 km ten noord
westen van Sydney ligt het goud op
straat. Als gevolg van hevige regen
val er viel in acht uur meer dan
30 cm spoelde er veel grond weg.
Toen de bui voorbij was lagen er
goudkorrels op straat. De bewoners
zijn goudzoekers geworden.
DEN BOSCH (ANP) Het gerechts
hof te Den Bosch heeft gisteren zijn
oordeel uitgesproken over de vraag of de
rechter als bijzondere voorwaarde in een
strafzaak het verrichten van arbeid mag
opleggen.
Het ging hier over de zaak tegen een
22-jarige Arnhemmer, die op 8 december
1971 door de politierechter te Arnhem
wegens geweldpleging was veroordeeld
tot negentig dagen gevangenisstraf met
aftrek van voorarrest, waarvan 65 dagen
voorwaardelijk met als bijzondere voor
waarde dat hij zes weken aaneengeslo
ten en drie maanden gedurende de week
einden zou gaan werken in ’s Konings
Jaght, een tehuis voor lichamelijk ge
handicapte kinderen.
De officier van Justitie, die dit vonnis
te veel deed denken aan de verplichte
arbeidsdienst in de Duitse bezettingstijd,
ging ’in hoger beroep. Het gerechtshof te
Arnhem vernietigde het vonnis- en ver
oordeelde de man tot 25 dagen gevange
nisstraf met aftrek van voorarrest. Hij
had intussen het werk in het tehuis al
verricht.
De raadsman, mr. J. Huver uit Arn
hem, ging tegen het arrest van het hof
bij de Hoge Raad in cassatie, die de zaak
terugverwees naar het gerechtshof in
Den Bosch, dat gisteren zijn arrest uit
sprak.
Het hof heeft verdachte opnieuw ver
oordeeld tot 25 dagen hectenis met af
trek van voorarrest. Het hof volgde
hiermee de eis van de advocaat-generaal
mr. J. Delescen, die van mening was dat
gedwongen of verplichte arbeid moet
geschieden onder supervisie van de over
heid en niet mag worden verricht in
particuliere bedrijven.
DEN HAAG (ANP).— Nederland
vijf andere NAVO-landen hebben giste
ren overeenstemming bereikt over een
programma ter verbetering van de
„Hawk” geleide wapen-eenheden waar
mee onder meer de koninklijke lucht
macht is uitgerust. Dit heeft de lucht-
machtvoorlichtingsdienst meegedeeld.
Verre Oosten liggen. Ze zijn internatio
naal omstreden sinds de Britse marine
er in het begin van de negentiende eeuw
Chinese piraten van verjoeg.
De keizers van China en Vietnam
eisten beiden de Paraceleilanden op.
Frankrijk liet er tegen 1900 rechten op
gelden. De Japanners bezetten de eilan
den in de tweede wereldoorlog. Frank
rijk nam de zuidelijke in 1946 opnieuw
in bezit, maar de Chinese nationalisten
weigerden de Fransen ook de noordelij
ke te geven.
De Chinese Volksrepubliek eist de ei
landen die ze de Hsisja-eilanden
noemt nog steeds op. In 1950 liet
Vietnam er bij monde van het toenmali
ge staatshoofd Bao Dai ook aanspraken
op gelden.
De Engelse regering heeft overigens
eerder een gelijkluidend voorstel van
het TUC. bedoeld om tot een einde van
de huidige staking te komen, naast zich
neergelegd. De regering had namelijk als
voorwaarde gesteld dat het vakorgaan
moet beloven geen enkel ander middel
te zullen hanteren om haar anti-inflatie-
politiek te doorbreken. Het TUC is op
deze eis niet ingegaan.
Voor de ingang van het TUC-hoofd-
kwartier, waar het spoedberaad werd
gehouden, demonstreerden enkele hon
derden demonstratiebetogers voor een
algemene staking, die ten doel moet
hebben de regering-Heath ten val te
brengen.
Minister Vuong zei dat de aanspraken
van zijn land op de Paraceleilanden
teruggaaan tot 1802, toen keizer Gia
Long er een compagnie vestigde voor de
ontginning van de meststof guano. Pe
king zegt dat zijn soevereiniteitsrechten
op de eilanden teruggaan „tot het grijs
verleden”.
TUNIS (AFP, UPI, AP).— De datum
waarop de voorgenomen fusie tussen Tu
nesië en Libië ingaat is minder belang
rijk dan het feit van de fusie zelf, zo
verklaarde gisteren de nieuwe Tunesi
sche minister van Buitenlandse Zaken
Habib Chatti op een persconferentie in
Tunis. Hij zei dit naar aanleiding van
vragen, waarom de datum waarop het
Tunesische volk zirfi over de fusie kan
uitspreken, verschillende keren is ver
schoven.
Dat is de hoofdvraag die de ministers
van financiën, de directeuren van cen
trale banken en het bestuur van het
Internationale Monetaire Fonds (IMFL
De bewindsman zei dat Züid-Vietnam
vastberaden zijn soevereiniteit zou ver
dedigen en zich het recht voorbehouden
in verband daarmee alle noodzakelijke
maatregelen te nemen.
De woordvoerder van het departement
zei dat Vuong had besloten zelf een
verklaring voor te lezen om de ernst
van het incident te onderstrepen.
Vier dagen geleden werd in een verkla-
rmg van het Chinese ministerie van
Buitenlandse Zaken de soevereiniteit
over de Paraceleilanden opgeëist. De
groep ligt Op 400 mijl ten zuidwesten
van Hong Kong. Ze bestaat uit elf
eilanden en overwegend onbewoonde
riffen, die dwars over of in de buurt
belangrijke scheepvaartroutes in het
De ministers willen dat de olie-expor-
terende landen een deel van hun inkom
sten ter beschikking stellen aan die
landen die door de hoge prijzen van
invoer van olie gedwongen worden om
meer dan tevoren gebruik te maken van
de speciale trekkingsrechten van het
IMF. Vroeger werden de garanties voor
die trekkingsrechten verleend met goud
als basis. Daarna verkreeg men die rech
ten via het zgn. papiergoud.
De financiële experts zoeken nu naar
een munteenheid die dat goud op papier
dekt. Daarvoor liggen in Rome verschil
lende voorstellen op tafel. Men wil een
aantal munten gebruiken om de waarde
van die speciale trekkingsrechten uit te
drukken. Daarbij /denkt men aan dié
geldsoorten die op de wereldhandelsba-
lans het meest voorkomen, de munten
van Amerika, Duitsland, Engeland,
Frankrijk, Japan, Canada, Italië en Ne
derland, misschien nog aangevuld met
die van België en Denemarken.
Dat pakket munteenheden moet zo
sterk mogelijk blijven om de olie-expor-
terende landen te interesseren daarin te
investeren. De vraag is of de revaluatie
en devaluatie van die verschillende
munteenheden ook in het pakket volle
dig moeten worden doorgevoerd en hoe
hoog de rente moet zijn op die speciale
trekkingsrechten. De Arabische landen
zoeken een optimale zekerheid en het
Fonds zou hun die moeten garanderen
verenigd in de Club van 20, zich van
daag en morgen in Rome stellen. De
gevolgen van de oliecrisis staan wei niet
op de agenda maar he.t is toch h et
vornaamste thema dat de leden van ie
Club van 20 (die de directie van het
Internationale Monetaire Fonds vormt»
bezighoudt.
^1]
