dan
Spaans verzet wil veel meer
strijd tegen de windmolens
er
TWEE JAAR VOL INCIDENTEN IN SPANJE
Falangisten nemen oude plaatsen in
i
II
I.)
23
ZATERDAG 19 JANUARI
Erbij
1974
i/ersche-
BEGRIP
PIUS XII
n,
t
VEILIGHEID
1972
JEUGD
AFSCHUW
Navarro
1973
fakture-
Torende
de team
engelse
sn
<e
s-
<e
10
d.
„GODS WERK’’
FALANGE
„DIENAREN”
- v
(Van een onzer redacteuren)
k
CARLO ARIAS NAVARRO
recht-
celstraffen
NOV.:
21 JULI: De universiteiten
van Madrid en Barcelona ver
liezen hun recht op zelfbe
stuur.
29 AUG: Na een reeks aan
slagen doden leden van ETA
een politieman in de buurt
van Bilbao. Een golf van ar
restaties in Baskenland.
Inwoners van Burgos demon
streren voor Franco.
Socialisten,
commupis-
mannen, die de aanslag pleeg
den op het Franse consulaat.
6 NOV.: Zeven priesters die
zijn opgesloten in de „concor
daatsgevangenis” in Zamora,
beginnen een hongerstaking.
President Franco kijkt met Juan
Carlos naar een militaire parade.
Een machtige bondgenoot, uit
het verleden, is de bejaarde gene
raal intussen ontrouw geworden.
jn
rt.
o-
ie
kt
e-
a-
se
;n
o-
n,
ri
jn
7 MEI: Tijdens de samen
komst van de Carlisten op de
Montejurra spreekt prins Xa
vier de Bourbon-Parma zich
uit voor een „socialistische
monarchie” en vraagt de kerk
niet samen te werken met het
„kapitalistische” regime.
18 MEI: De politie opent
het vuur op betogende stu
denten van de universiteit
van Madrid. Een demonstrant
wordt ernstig gewond.
De Baskische verzetsstrijders die een maand geleden zo ex
plosief een einde maakten aan het leven van Franco’s eerste
minister, admiraal Luis Carrero Blanco, zijn daarmee hun doel
aanzienlijk voorbijgeschoten. Zij ruimden weliswaar een grim
mig onderdrukker op van alles wat oppositie betekende, maar
lieten ook een naar Spaanse begrippen toch nog tamelijk ge
matigd kabinet uit elkaar ploffen. De nieuwe premier, don Car
los Arias Navarro, omringde zich prompt met een reeks onge
makkelijke oude krijgsbroeders. Na het tijdvak der „techno
craten” is de klok een aantal jaren teruggezet: Falangisten, fas
cistische zwarthemden van het eerste uur, bezetten nu weer de
posities die hun vijf jaar geleden door Franco waren ontnomen.
Vier gemaskerde mannen hielden
in de buurt van Bordeaux een
persconferentie om te verklaren
dat zij de Spaanse premier Car
rero Blanco hadden vermoord en
dat de door de Spaanse regering
beschuldigden niet bij de zaak be
trokken waren. Links de eveneens
gemaskerde tolk.
25 SEPT.: Twee leden van
het Catalaans bevrijdingsfront
worden veroordeeld tot 30
resp. 20 jaar gevangenisstraf.
17 JAN.: De industrieel Fi
lipe Huarte in Baskenland
ontvoerd door leden van de
afscheidingsbeweging ETA.
Van zijn ministers verwachtte
de caudillo leider) uitsluitend,
dat zij als trouwe „dienaren” het
uitgestippelde beleid uitvoerden.
Hele zwermen excellenties werden
gedurende die bijna veertig jaar
ongesteld en weer van de sterkte
tfgevoerd als de generaal het nut
van hun aanwezigheid niet meer
zo duidelijk inzag. Velen verna
men hun benoemen of ontslag uit
de krant.
activiteiten in deze richting zijn in
Spanje uit den boze en moeten
daarom „ondergronds” plaatsvin
den. Enkel weken geleden werden
nog 10 leiders van de zogenaamde
arbeiderscomités veroordeeld tot
gevangenisstraffen van 12 tot 20
jaar, omdat zij niets meer of min-
19 APRIL: Eustaquio Men-
dizabal, de vermoedelijke lei
der van de militaire afdeling
van de ETA, wordt bij Bilbao
door de politie doodgeschoten.
1 MEI: In Madrid een poli
tieman gedood door demon
stranten van uiterst links.
7 MEI: Vijfduizend demon
stranten in Madrid eisen dat
het leger de macht over
neemt.
27 SEPT.: Gewapend tref
fen in Bilbao tussen politie en
militante leden van de ETA.
28 OKT.: 550 mensen gear
resteerd in een kerk, waar Je
assemblee der Catalaanse de
mocratische krachten plaats
vond.
2 NOV.: Een bom ontploft
in het Franse consulaat in
Zaragoza. De consul over
lijdt aan zyn verwondingen.
Een lid van de ETA wordt
gedood in een klopjacht door
de politie.
1 FEBR.: De krijgsraad van
Zaragoza spreekt een vonnis
van 30 jaar gevangenisstraf
uit tegen vijf van de zes
Het lijkt dan ook verstandig
meer het accent te leggen op dat
deel van Aris Navarro’s beleids
verklaring waarover gesproken
werd over het „met strengheid en
kalmte handhaven van de orde”,
dan op de volgende' nogal „rekba
re” zinsnede: „De regering hecht
veel belang aan de ontwikkeling
aan rechten en vrijheden, reke
ning houdend met de gebleken
burgerrijpheid van ons volk en de
noodzaken van dit ogenblik”.
18 NOV.: De priesters in
Zamora worden overgebracht
naar de gevangenis van Cara-
banchal.
der hadden gedaan dan een illegale
bijeenkomst houden.
Er bestaat een staatssyndicaat,
maar wie daarvoor in een bedrijf
als vertegenwoordiger wordt geko
zen, leeft ook in angst en vreze:
wanneer er een staking uitbreekt,
volgens een decreet inzake „stfaat-
roverij en terreur” verboden, of
andere vormen van oppositie op
treden, dreigt de contactman te
worden ontslagen en beboet.
De Basken behoorden tijdens de
burgeroorlog tot de onverzettelij-
keste strijders tegen ultra-rechts
en zij hebben zich in feite nooit
bij het fascistische bewind neerge
legd. Het is dus geen toeval dat de
Baskische afscheidingsbeweging
E.T.A. zich zo nadrukkelijk doet
gelden, hoewel ook elders b.v. in
Catalonië, zich krachtig roerende
separistische bewegingen bestaan.
Maar al gauw kregen vele zwart
hemden de eerste bittere pil te
slikken. De dictator zag in 1942
reeds heel duidelijk dat Hitler een
verloren oorlog streed en schoof
daarom dat deel der falangisten,
dat naar een bondgenootschap met
Nazi-Duitsland streefde als „van
geen nut meer” aan de kant. In
latere jaren echter heeft de gene
raal het bij de Falange helemaal
verbruid, toen hij tot de conclusie
kwam, dat de economische belan
gen van Spanje bij de toenemende
industriële expansie uitstekend
konden worden behartigd door de
Opus Dei.
11 OKT.: Ordetroepen ont
ruimen de campus van de
universiteit van Madrid, die
zij sinds januari 1969 bezet
hielden.
Aan de benoeming van Carlo
Arias Navarro kleefde overigens
een pikante bijzonderheid. Hij was
in het vorige kabinet minister van
binnenlandse zaken en als zodanig
verantwoordelijk voor de openbare
veiligheid. Dat deze genoeg speel
ruimte overliet voor de moord op
be premier, heeft blijkbaar geen
afbreuk kunnen doen aan het ver
trouwen dat de generalissimo in
hem stelt. Daar is een reden voor:
gedurende zijn bewind heeft Fran
co eigenlijk maar drie volgelingen
gehad die hem met volledige over
gave dienden. Eén daarvan was de
fantasieloze „uitvoerder” Carrero
Blanco. Als één der beide anderen
moet worden genoemd generaal
Alonso Vega, een enige jaren te
rug overleden minister van binnen
landse zaken. Deze had op zijn
beurt ook zo’n volgzamë supporter,
fe daarvoor werd beloond met de
functie van directeur-generaal van
oe veiligheidsdienst: Carlo Arias
Deze in 1928 opgerichte „pries
terlijke sociëteit van het heilige
kruis” is een associatie van rooms
katholieke leken en priesters, die
zich ten doel stellen de religie
praktisch toe te passen in het dage
lijks leven. De organisatie heeft
vertakkingen in 67 landen en een
aanhang van meer dan 40.000 zie
len, maar is vooral in Spanje uit
gegroeid tot een bijzonder hechte,
maar nogal verdachte beweging,
Opus Dei („Gods Werk”) moedigt
onder het motto „heiliging van het
dagelijks werk” haar leden aan zo
succesvol mogelijk te zijn. Die le
den zijn in het algemeen nauw
keurig geselecteerde figuren uit de
leidinggevende bovenlaag van de
maatschappij. Met klem wordt
door de beweging ontkend dat er
sprake zou zijn van een politieke
of economische macht. Maar zeker
is, dat zij grote invloed uitoefent
op b.v. de banken, de bouwwereld
en de communicatie-industrie.
De caudillo heeft aan de Falan-
veel te danken. De beweging
van fanatieke, naar het voorbeeld
an Mussolini geschoolde jonge
ascisten, bezorgde hem tijdens de
urgeroorlog de overwinning o.a.
00r' de steun die zij in Duitsland
n Italië wisten te verwerven.
Franco’s flirt met deze „neo-
kapitalisten” heeft hevige afschuw
verwekt bij de fangalisten, die
zich verraden voelden in hun oude
fascistische idealen. Het kwam tot
openlijke demonstraties tegen de
caudillo en in 1969, toen Opus Dei
binnen de regering vrijwel de vol
ledige macht in handen kreeg,
werd de Falange door het staats
hoofd ontbonden verklaard en on
dergebracht in de staatspartij, de
enige politieke groepering die
Spanje kent.
Moord behoort natuurlijk geen
middel te zijn om tegenstanders te
laten verdwijnen, ook niet wan
neer het om tirannieke onder
drukkers gaat. Maar in landen
waar iedere vorm van oppositie
met geweld in de kiem wordt
gesmoord, ontstaat onvermijdelijk
het gevaar, dat zich dergelijke ui
tingen van machteloosheid voor
doen.
Franco heeft herhaaldelijk ge
zegd, dat in Spanje tijdens zijn
leven geen politieke activiteiten
zouden worden toegelaten en met
de hand op een ongelooflijke rijs
tebrijberg aan wetten wordt opge
treden tegen ieder die op deze
beslissing inbreuk maakt. Er is
sprake van een zogenaamde ..open
20 DEC.: Begin van het
proces tegen tien leiders van
arbeiderscomités, die worden
beschuldigd van het houden
van illegale bijeenkomsten.
Moord op premier Luis Car
rero Blanco.
Maar ook zonder met ontvoerin
gen, bomaanslagen en andere ge
welddaden de aandacht op zich te
vestigen, houden zich overal in
Spanje mensen in het verborgene
bezig met politiek,
christen-democraten,
ten, anarchisten, een groep met
christen-democraten-ideën, zij al
len maken zich illusies over een
toekomst, die voorlopig nog veraf
lijkt. In het verleden waren de
ideologische verschillen een ogen
schijnlijk onneembare hindernis,
om tot een krachtige oppositie te
komen, maar de laatste tijd is
tussen diverse groeperingen toch
wel een redelijke mate van begrip
gegroeid.
Zelfs de carlisten zijn nu bereid
zich aan te sluiten bij politieke
organisaties die het puur materia
listische beleid van het huidige
bewind verwerpen. Op 7 mei 1972
sprak prins Xavier de Bourbon-
Parme tijdens de jaarlijkse reünie
op de Montejurra zich uit voor
een „socialistische monarchie.”
Sinds enige jaren worden er
„vrije” parlementsverkiezingen ge
houden. Dat houdt echter niet
meer in dan dat slechts 25 procent
van de afgevaardigden
streeks wordt gekozen.
En het stemrecht is dan nog
alleen voorbehouden aan de „ge
zinshoofden.” Een vrijgezel van
b.v. veertig kan geen stem uit
brengen.
De oppositie schuift bij die gele
genheden natuurlijk wel haar
mensen naar voren, maar die ha
len zich grote narigheid op de hals
wanneer zij in hun campagnes
kritiek uitoefenen op het door de
wet beschermde beleid van de re
gering. Op de achtergrond dreigt
dan berechting door een speciaal
tribunaal of een militaire recht
bank, instanties die niet terug
schrikken voor celstraffen van
tientallen jaren.
27 NOV.: De regering begint
een proces wegens laster te
gen de bisschop van Segovia,
die de toestand in de gevan
genis van Zamora „onmense
lijk” had genoemd.
De katholieke kerk in Spanje, die
met haar starre dogmatiek juist de
geestesgesteldheid kweekte waar
het autoritaire regime wel bij
voer, is na het concilie door een
frisse wind beroerd. Er trad een
nog steeds voortgaand proces van
democratisering in. Sociaal bewo
gen jonge priesters geven de kerk
Spanje wordt al sinds jaar en
dag geregeerd door oude mannen.
Zij die er op hopen dat eens de
democratie ingang zal vinden in
de streken ten zuiden van de Py
reneeën, houden hun oog ver
wachtingsvol op de jeugd gericht.
Studenten en jonge arbeiders ma
ken met grote regelmaat hun pro
gressieve gezindheid zichtbaar. En
vele jongere officieren (die nogal
eens een deel van hun opleiding in
het buitenland krijgen) denken
toch wel wat anders over de func
tie van het leger dan hun ver
grijsde superieuren, bij wie soms
een zekere heimwee leeft naar de
roemruchte periode uit de jaren
dertig, toen er tenminste nog met
vliegend vaandel en slaande trom
kon worden opgetreden.
Het is echter vooral de jeugd uit
de grote stad, die zich laat horen?
op het platteland is van enige
bewustwording nog nauwelijks
sprake. In een enquête onder
Spanjaarden in de leeftijdsgroep
van 15 tot 30 jaar werd de vraag
gesteld: geloof je enige invloed te
hebben op bestuur en politiek?
Ruim 70 procent zei „absoluut
niet”, 15 procent „een heel klein
beetje” en 11 procent kon geen
antwoord geven. Met andere
woorden: 96 procent voelde zich
politiek onmondig. Dit onderzoek
vond plaats in 1969. Het is een
illusie te menen, dat er sindsdien
veel is veranderd.
een menselijk gezicht en vooraan
staande geestelijken kritiseren
zonder schroom de houding van
hun voorgangers tijdens de bur
geroorlog, toen op gezag van paus
Pius XII nog werd aanvaard, dat
Franco de wapens had opgenomeh
om de eer van God en de gods
dienst te verdedigen. Diverse bis
schoppen steunen openlijk de ar
beiders en studenten in hun ge
rechtvaardigde verlangen naar
vrijheid en sociale rechtvaardig
heid. Steeds vaker worden pries
ters gearresteerd en voor de rech
ter geleid.
Een regelrechte confrontatie
tussen Franco en het Vaticaan
ontstond over de kwestie van het
15 jaar oude concordaat, dat naar
de mening van het Spaanse episco
paat dringend aan modernisering
toe is. De caudillo, die volgens de
bestaande overeenkomst de lijst
met namen moet goedkeuren
waaruit de paus bij de aanstelling
De belangrijkste ontwikkeling is
echter, dat de katholieke lekenor
ganisatie Opus Dei haar invloed in
regering totaal heeft verloren.
Deze mysterieuze beweging, al ja
renlang een nogal ongrijpbare
macht achter de schermen, kreeg
ln 1969 van Franco vrijwel alle
macht in het kabinet toegeschoven
'en koste van de Falange. maar
’erloor daarna regelmatig wat
'errein. Nu is zelfs haar grote
®an. Laureano Lopez Rodó, die
«s laatste een zetel in de regering
’an zijn beschermheer Carrero
B'anco .had behouden, van het to
naal verdwenen. Franco heeft ge
oordeeld. dat falangisten nu weer
waardevoller zijn.
grondwet”, waarmee het mogelijk
is zeer flexibel te reageren. In een
ommezien heeft de generalissimo
een nieuw decreet gereed, waar
door het regeringsbeleid „juri
disch” wordt gedekt.
Als gevolg van de economische
expansie hebben verschillende
streken van het land een gedaan
teverwisseling ondergaan. Met na
me in het sterk geïndustrialiseerde
Baskenland is een arbeidersklasse
ontstaan, die zich bewust is van
haar rechten en streeft naar ver
betering van het levenspeil. Daar
uit groeide bijna als vanzelfspre
kend de behoefte zich in vakorga
nisaties te verenigen. Maar ook
king na een oproep van de
arbeiderscomités.
van nieuwe bisschoppen, een keu
ze maakt, weigerde in te gaan op
een verzoek van Paulus VI om
van dit recht afstand te doen.
Maar hoezeer mutaties dan ook
schering in inslag waren, de vorige
week bekend geworden veranderin
gen in de regering verwekten door
hun omvang zelfs in Spanje grote
verbazing. Maar liefst 12 leden
van het uit 19 man bestaande
kabinet verloren hun functie en
dat terwijl deze regering pas sinds
juni 1973 aan het werk was. De
81-jarige generaal, ongetwijfeld
diep getroffen door de geweldda
dige dood van zijn jarenlange
trouwe dienaar Carrero Blanco,
achtte de omstandigheden rijp
voor een forse ingreep.
Generalissimo Francisco Franco
Bahamonde heeft in de bijna vier
decennia van zijn bewind maar
één ideologie” gekend: de naar
zijn praktische inzichten opge
bouwde eenheidsstaat moest be
houden blijven. Hij verwezenlijkte
dit doel tot dusverre met uiterma
te opportunistische middelen. Zelfs
de oude fascistische idealen bleken
bij hem op den duur maar op een
laag pitje te branden. Politiek
werkte, volgens zijn opvatting,
maar vertragend en verwarrend
en was daarom uit den boze.
12 JAN.: Calvo Serer, presi-
dent-directeur van het blad
„Madrid” wordt vervolgd om
dat hij in een artikel, gepubli
ceerd in de Parjjse „Le
Monde,” de belangen van
Spanje zou hebben geschaad.
17 JAN.: Ernstige ongere
geldheden op de universiteit
van Madrid, volgend op het
wegzenden van 4000 studenten
van de medische faculteit. So
ciale onrust en stakingen in
Baskenland en Catalonië.
19 JAN.: De ETA ontvoert
een Spaanse industrieel in de
omgeving van Bilbao en
dreigt hem te executeren als
niet 183 ontslagen arbeiders
weer aan het werk worden
gezet. De condities worden
aanvaard.
4 FEBR.: De krant „Ma
drid” moet zijn verschijning
staken.
29 FEBR.: De schrijver Lu
siano Rincon wordt .tot 11
jaar gevangenis veroordeeld
wegens belediging van het
staatshoofd.
1 MAART: Algemene sta
king van de Madrileense stu
denten. Gevechten met de po
litie.
10 MAART: De politie be
dwingt een demonstratie van
arbeiders op de scheepswer
ven van FerroI-del-Caudillo.
Twee mannen worden gedood.
17 MAART: Een activist
van de ETA, Juan Goicochea
Elorriaga, pleegt zelfmoord
om aan arrestatie .te ontko
men.
23 APRIL: In Madrid gaan
5000 bouwvakarbeiders in sta-
30 NOV.: Leden van de
ETA hervatten hun sabotage
daden.
Ma.
