oord van heerlijke rust
JURIDISCHE WEGWIJZERS VOOR
HET ONWETEND PUBLIEK
Robinson Crusoë eiland:
W'
Ja
|||8
Vi
«Mo
door H. Ruyssenaars
Het eiland nu
door Inge Crul
O
K
Erbij
ZATERDAG
1974
9
FEBRUARI
Voogdij
Manco
ÓVA
O
23
wat is strafrecht?
enterde
De apen, die Defoe in zijn boek
öj Èsurmin is boos mm da poliïls gegaan
l-l
IX
IEDEREEN KENT HET BOEK van Daniël Defoe over de schip
breukeling Robinson Crusoë, maar het eiland waarop hij terecht
kwam, kennen slechts weinigen. Volgens Defoe zou in 1704 Ro
binson Crusoë aangespoeld zijn op het strand van een eiland in
de Juan Fernandez-eilandengroep, zo’n 600 km voor de Chileense
kust. Uit de lucht gezien is het zogenoemde Robinson Crusoë-
eiland een groene vlek in de Stille Oceaan, bestaande uit een
Defoe heeft van al deze gege
vens gebruik gemaakt om zijn Ro
binson Crusoë-verhaal te schrij
ven, een boek dat bijna in even
veel talen is verschenen als de
Bijbel.
De beste accommodatie is een
hotel dat in de baai van het Sel-
bezitten. Wat ze daarentegen wel
hebben is een ongekende schilder
achtige omgeving en een rustig
bestaan, dat aan de Samoa-eilan-
den doet denken.
lsffi«nd Md rozi» met Stijn bcsrmen
en hash Mm Marti] aan klap flogeven
Nederzetting op het eiland met nu
iets meer dan 600 inwoners.
Selkirk vergat in zijn kwaad
heid waar hij was, en eiste van
Stradling dat deze hem aan land
zou zetten. Wright schrijft dat zijn
kapitein met het grootste genoegen
zijn wens vervulde: „Maar toen
hij de roeiboot terug zag varen
door de branding, werd hij zich
ineens van zijn verschrikkelijke
situatie bewust. Schreeuwend ren
de hij de golven in en smeekte
met uitgestrekte armen zijn kame
raden om terug te komen. Het
enige antwoord dat hij kreeg was
hoongelach. De roeiboot werd aan
boord gehesen, de zeilen gingen
omhoog en Selkirk zat alleen en
vertwijfeld op zijn eiland”.
groot en een klein eiland. De geografische naam is eigenlijk
Alexander Selkirk-eiland, maar om het toerisme te bevorderen
heeft de Chileense regering er maar Robinson Crusoë-eiland van
gemaakt. De figuur waarop het boek van Defoe is gebaseerd
heette namelijk Alexander Selkirk, een eigenzinnige Schotse
zeeman, afkomstig uit het plaatsje Largo in het graafschap Fife.
Wat daarna begon, zoals Selkirk
blijkbaar volgens Wright aan De
foe heeft verteld, was een echt
Robinson Crusoë-bestaan. Hij leef
de van wat hij kon vangen of
plukken. Toen hij geen munitie
meer had, besloop hij de wilde
geiten en varkens op het eiland.
beschrijft, zijn er daarentegen niet
te vinden, evenmin als papegaaien.
Daarentegen wel rond 7000 beer
tjes, die niet groter worden dan
zo’n 50 centimeter en eruit zien
als wasbeertjes. Bij bergbeklim
men (hoogste berg Yungay, 1000 m)
en - tochten door de binnenlanden
komt men ze overal tegen, evenals
wilde koeien en geiten, die overal
op de berghellingen grazen.
van kritiek. Maar men komt toch
niet verder dan het bewust inbou-
wne van vele escapes waardoor
voor mijn gevoel de leek die an-
Meermalen ontsnapte hij aan de
dood: één keer, toen hij bij zo’n
renpartij bijna 30 meter van een
rots naar beneden viel, de andere
keer toen Spaanse piraten pro
beerden hem te pakken te krijgen.
Op 31 januari 1709 werd hij opge
pikt door zijn ex-piratencompag-
non kapitein Dampier, die met
twee schepen in de buurt was.
Volgens de scheepsannalen: „bijna
onverstaanbaar, maar in goede ge
zondheid.”
Het ministerie van Justitie is hard bezig om iets aan de onwetendheid
van het publiek op het justitieel terrein te veranderen. Al eerder maakte
ik melding van de drie folders op strafrechtgebied, gemaakt door de
adviescommissie voorlichtingsmateriaal rechtspleging, en verspreid door
griffie en parket of (voor veroordeelden) in de rechtszaal door de deur
waarder. Deze serie van drie is de afgelopen maanden aangevuld met nog
dire: kosteloze rechtsbijstand, alimentatie en echtscheidingsrecht. De eer
ste hiervan is een verbeterde uitgave van een eerdere folder en wordt uit
gegeven in samenwerking met de Nederlandse orde van advocaten. Ook
deze drie folders zijn op dezelfde wjjze uitgevoerd als die op strafrecht
gebied, alineagewjjze een onderwerp behandelend dat vet in de kantlijn
genoemd staat. Het is simpel, summier en niet meer dan een doelmatige
wegwijzer. Kritiek die ik ook al had bij de drie eerste folders gaat weer
op: het landelijke karakter verhindert een meer plaatselijke aanpak. en
de noodzakelijke vermelding van adressen.
Met het boek van Defoe het
eiland nu in 1974 verkennen
levert de nodige teleurstellingen,
maar ook verrassingen op. Er zijn
twee mogelijkheden het eiland te
bereiken: een vliegtuig (Cessna of
Piper Aztec Commander) huren
van de firma TAXPA in Santiago,
of drie dagen per vrachtboot rei
zen via de havenstad Valparaiso.
Verder verscheen er een bro
chure over huurkoop, interessant
in het kader van de nieuwe wet
ingegaan op 6 juli 1973, die voor
komt dat de huurkoper rechteloos
is als er zich moeilijkheden voor
doen. Ook wordt beschreven wat
te doen bij overeenkomsten die
vóór de nieuwe wet inging werden
afgesloten.
Grappig is dat veel van hen
vertellen te lijden onder iets wat
Crusoë ook moet hebben gekend:
„Islitis”, oftewel eilandziekte. De
isolering op dit eiland schijnt tal
rijken zo te irriteren, dat ze voor
weken naar het vasteland vertrek
ken. Maar terug komen ze vrijwel
allemaal. Het leven op Robinson
Crusoë-eiland is te gemakkelijk
blijkbaar.
kirk-eiland ligt en men na twee
uur varen in een open motorboot
bereikt. Dit hotel, Pangal, heeft
echter het nadeel, dat men óf met
een boot weer naar het enige dorp
gebracht moet worden, of te voet
een half uur over de bergen gaat.
Als toerist is men een dankbaar
onderwerp van gesprek en het
ontbreekt niet aan uitnodigingen
ergens een avondje in de familie-
maar daarna MbMn beids
•pijt gekregen..*
woorden en zonder stellingname
over.
Alle begin is moeilijk. Het mi
nisterie van justitie zet aarzelend
de eerste schreden in de openbaar
heid, en daar worden hier en daar
nog wel wat fouten gemaakt. Ten
aanzien van de inhoud zoals hier
boven vooral werd aangeduid,
maar ook waar het de versprei
ding betreft. Nu men er eigenlijk
door de krant met de neus boven
op werd gedrukt gaan het bureau
voor consultatie en de wetswink'el
stappen ondernemen om alle fol
ders te krijgen. Bij Sociale Zaken
op het stadhuis, en bij de balie van
de griffie van het gerechtsgebouw
liggen enkele folders, en ook daar
zou het nuttig zijn de vinger aan
de pols te houden voor alle nieuwe
brochures.
Zeilend onder de doodskopvlag
bereikte men na ettelijke plun
deringen in het begin van 1704
de Juan Fernandez Archipel waar
de beide kapiteins verschrikkelijke
ruzie kregen over de verdeling
van de buit. Selkirk die zich in de
rel mengde kreeg blijkbaar genoeg
van deze piratenpraktijken. Wat
daarop gebeurde beschrijft de En
gelse schrijver Thomas Wright in
zijn boek „Het leven van Daniel
Defoe”.
de eigen twijfels onderstrepend.
Ja, zelfs wordt een kleine inventa
risatie gegeven van de vormen
Men is zich daar overigens wel
van bewust en zegt het ook steeds, ders misschien te gauw (negatief)
oordeelt over rechtspraak er nu
helemaal niet meer uitkomt. De
poging tot het wat bewuster ma-
De grote bron van inkomsten is
het vangen van kreeften, die dage
lijks op het menu staan en een
visrijker water moet nog gevonden
worden. De eigen prestatie: tien
„Albacora’s” (een soort makreel)
binnen tien minuten maakte dui
delijk waarom de meeste eiland
bewoners hooguit twee dagen per
week werken. Het water rond het
eiland is wat vissen betreft met
,ï1] hebben zich verzoend er la geen ruzie meer
De reis terug naar Engeland,
waarbij hij blijkbaar weer stevig
meeplunderde, leverde hem de
voor die tijd formidabele som
van 800 pond op. Na terugkeer in
Engeland werd hij onder meer
geïnterviewd door de journalist
Richard Steele. Een artikel dat in
oktober 1711 verscheen in „The
Englishman”. Minder bekend is,
dat hij daarna in de tuin van zijn
ouderlijk huis een grot bouwde,
zich volledig afzonderde, en daarin
leefde tot zijn dood in 1723,
schrijft Wright. Zo groot kan die
afzondering niet geweest zijn. Er
waren minstens twee vrouwen, die
zich als zijn weduwe beschouwden
en de erfenis probeerden op te
eisen.
Terug naar de folders. „Echt
scheidingsrecht” geeft een sum
miere blik in dit door de wetswij
ziging zo veranderde recht. Voor
alimentatie is de derde folder ge
maakt, die gezien alle kritiek erop
in een tweede druk aanzienlijk
Interessant is bovendien een
grot, waar men ongeveer 100 me
ter naar binnen kan varen met
fakkellicht die wemelt van de
zeehonden, maar de door Defoe
beschreven schildpadden, die Ro
binson Crusoë at, zijn niet te vin
den. De grot, waar Selkirk ge
woond zou moeten hebben, daar
entegen wel en de vissers weten
een strand aan te wijzen, waar de
kannibalen in vorige eeuwen hun
feesten hebben gevierd.
Dat veel Chilenen een kruiste
ken maken als ze het woord Tax-
pa horen heeft niet alleen betrek
king op de prijs (bijna 100 dollar
voor een retourtje), maar op de
twijfelachtige technische conditie
van de toestellen. Landen doet
men op het eilandje Santa Clare,
na 2V2 uur vliegen, en de landings
baan is een mengsel van gras en
gruis, bevolkt door wilde geiten en
koeien. Gewoonlijk is éénmaal
laag overvliegen voldoende om dit
vee van de baan te krijgen.
Jorge Angulo, eigenaar van het
kleine restaurant „Bahia”, gourmet
en kreeftenspecialist: „Veertien
jaar geleden ben ik met mijn
vrouw op huwelijksreis hierheen
gekomen en toen maar meteen
gebleven. Soms denk ik er wel
over te vertrekken, maar na een
paar weken leven in de grote stad
wil ik altijd weer terug”.
Tenslotte verdient vermelding
de folder „Wat is strafrecht?” over
doel en beginselen van de straf
rechtspraak, dus niet over vormen
en procesregels als in de vouwbla-
kring te komen doorbrengen.
Het dorp telt ongeveer 600 in
woners, die verstoken zijn van te
levisie, dagelijkse kranten en
slechts enige uren ’s avonds stroom
ken van de mensen op dit gebied
vind ik echter erg goed, en ik
hoop dat dit materiaal, gebruikt in
de handen van bijvoorbeeld ter
zake iets kundiger onderwijzers en
vormingsleiders, die het kunnen
concretiseren door discussies en
excursies naar de rechtszaal zijn
vrucht af zal werpen. Met de
tekeningetjes in de folder loop ik'
bepaald niet erg hard weg, om het
maar zachtjes uit te drukken. En
dit nog: er zitten zetfouten in.
Slordig!
Volgens Defoe bleef Robinson
Crusoë er 28 jaar, maar Selkirk
bleef er in werkelijkheid slechts
vijf, eerlijk gezegd is voor de hui
dige toerist zo’n twee weken wel
genoeg. Een unieke ervaring is het
daarentegen wel, met de gerust
stelling dat via de kortegolfzender
in het hotel een vliegtuig besteld
kan worden om aan de „Islitis” te
ontsnappen, een mogelijkheid
waarover Selkirk niet beschikte.
„Kosteloze rechtsbijstand” wijst
de weg naar bijstand door advo
caat of deurwaarder als men daar
zelf niet genoeg geld voor heeft.
Om dit even te concretiseren voor
de situatie in dit arrondissement
(behalve Haarlem ook in grote
lijnen Zaanstreek, Bollenstreek en
IJmond): op het stadhuis in zijn
woonplaats haalt men een bewijs
van onvermogen als men daarvoor
in aanmerking komt. Daarmee kan
men dan op vrijdagmiddag naar
de centrale zittingsplaats van het
bureau van consultatie, in het
Haarlemse gerechtsgebouw, Jans-
straat 81, vanaf half twee, (om
half één de bewijzen inleveren en
uitreiking volgnummers). Theore
tisch zijn het bureau van consul
tatie (civiele zaken) en de raad
Men wil niet meer dan feiten
materiaal aandragen, informatie,
en men stelt nadrukkelijk dat er
„geen stelling wordt genomen ten
aanzien van zeer wel mogelijke
kritiek”. Men wringt zich dan ook
in bochten om dat niet te doen, en
het lukt niet eens altijd. Ik wil hier
niet gaan citeren, maar er zijn wel
degelijk stukken waarin stelling
wordt genomen vreemd genoeg
nergens in één lijn, maar dan
weer vanuit „de regels van de
maatschappij" (die nu eenmaal
overtreden zijn enzovoorts), dan
weer vanuit dader, slachtoffer of
beider relatie.
Dat is het manco van de hele
brochure: er zit geen lijn in. Kool
en geit worden beurtelings ge
spaard. Men wil feitenmateriaal
aandragen over doel en beginselen
van strafrecht, en soms lukt het
ook wel, als er bepaalde functies
ter sprake komen (officier van-
justitie, rechter, reclassering, psy
chiater), maar zodra het over in
houd, beleid en taken gaat, is men
noodgedwongen vaag. Wel in sim
pele zinnen, maar toch, vaag. Wat
is recht, wat is de wet, wat is
goed en wat is juist, wat zijn de
normen die men aanlegt..wat
mag de overheid wel, wat niet,
wanneer wordt er vervolgd, wan
neer niet.het komt voor mijn
gevoel bepaald niet in simpele
In het laatste stadium van be
werking zijn een folder over de
toeziende voogdij en voor wie in
persoon voor het kantonrecht wil
verschijnen. Plannen zijn er voor
brochures voor mensen in voorar
rest, over de ondertoezichtstelling
door de kinderrechter en een mo
gelijk vereenvoudigde uitgave
van een folder over de beroeps
gang bij de raden van beroep
want die van het voorlichtingsbu
reau voor de sociale verzekeringen
in Amsterdam blijkt te ingewik
keld te zijn.
voor rechtsbijstand (strafzaken)
den. In de inleiding stelt men dat
deze brochure bedoeld is voor hen
die niet meer van strafrecht weten
dan in de krant te lezen is in
rechtbankverslagen. Men hoopt
ook via deze wég scholen en vor
mingsinstituten te kunnen berei
ken.
Niet alleen bij deze instanties,
maar op nog veel meer plaatsen
zouden de folders moeten liggen:
op het gewestelijk arbeidsbureau,
bij bureaus voor maatschappelijk
werk, om maar wat te noemen.
Het stafbureau voorlichting van
het ministerie in Den Haag is zo
gebeld! (070-614311. tst. 287).
Thomas Stradling, volgens de
annalen, „een man van kwaad en
heftig karakter”, werd zijn kapi
tein aan boord van het schip
„Cinque Ports”, terwijl Dampier
het piratenbevel voerde over de
„St. Georde”.
gescheiden, maar in de praktijk
worden de zaken door dezelfde
mensen door elkaar behandeld.
Voor een snellere afwikkeling zit
ten er twee kamers, waarin advo
caten, een deurwaarder en een
maatschappelijk werker.
Bekend is van hem dat hij bij
voorbeeld op zondagmorgen, 30
november 1701, voor het altaar
van de kerk in Largo, openlijk
zijn verontschuldigingen moest
aanbieden aan zijn ouders, die hij
een pak slaag had gegeven. Met
een daarop vertrok hij en mon
sterde aan op het schip van de
beruchte boekanier Dampier, die
over twee schepen beschikte,
waarmee hij Franse en Spaanse
koopvaardijschepen enterde en
plunderde.
Hierin worden zo’n 5500 zaken
per jaar behandeld, met de nadruk
op alimentaties en echtscheidin
gen. Oók kan men met een bewijs
van onvermogen naar een advo
caat toestappen, die de toevoeging
dan regelt. Zo komen er per jaar
circa 1200 toevoegingen tot stand
buiten de bureaus om en ontstaat
ook voor pro deo advocaten het
instituut „keuze-advocaat”. De
president van de rechtbank is de
gene die steeds uiteindelijk beslist.
verbeterd zal worden. Hierop sluit
aan de folder over de indexering
van alimentaties, de automatische
aanpassing van uitkeringen voor
levensonderhoud, ingegaan op 1
januari van dit jaar.
een forellenvijver te vergelijken:
angel laten zaken en meteen op
halen: vis gevangen.
De kreeften maken het de vis
ser nog gemakkelijker: die krui
pen uit eigen vrije wil in de zgn.
„trampa”, een houten hok met een
stuk dode vis erin als lokaas. Naar
binnen kunnen ze wel, maar het is
eenrichtingsverkeer, eruit komen
gaat niet meer. Kreeft op dit ei
land is ook een culinaire cultuur
op 18 verschillende manieren kan
men hem toebereiden.
Illustratie uit „Het schetsboek van Robinson Crusoë” uitgegeven door uitgeverij Ploegsma in Amsterdam.
F
