Duitse ambtenaren
Britse econoom prof. Odell verwacht:
staken verder
Europarlement
wil melding
kartels
Boersma is
bezorgd over
werkloosheid
Den Uyl: nationaliseren van
multinationals helpt niet
Lse
VNO wil koopkracht
Internationale bonden
crisis bedenksel
Normen voor
billijk tarief
gevraagd
te
via fiscus steunen
9
- F
de-
tch-
een miljoen gulden aan prijzen
K
LEVINSON: CONCERNS HEBBEN CRISIS VEROORZAAKT
Werknemer moet
sterker komen te
staan bij beoordeling
13
WOENSDAG
1 3
FEBRUARI
1974
ie
Energietekort
Verenigde Naties
JU
;ch
üg
Nog meer olienationalisaties
wellicht 100 percent opgevoerd worden.
(Van onze redactie economie)
S>
Ier
(Van onze correspondent
TILBURG De Britse econoom Peter Odell, hoogleraar aan de Eras-
mus-universiteit in Rotterdam, verwacht dat voor het einde van dit jaar
in alle olieproducerende landen de regeringen een meerderheidsdeelne-
ming in de ontginning van hun oliebronnen zullen hebben. De huidige op
voering tot een 60-percents deelneming van Koeweit in de oliewinning van
BP en Gulf in dat land zal waarschijnlijk binnen korte tijd tot 70, 80 of
dat
Za-
een
De minister heeft dat geantwoord op
vragen van het Tweede-Kamerlid Wie-
ringa (PvdA). De bewindsman nam aan
dat de te verwachten nadelige werkgele
genheidseffecten van de prijsstijging van
grondstoffen op de wereldmarkt zich in
sterkere mate zullen voordoen bij de
marginale bedrijven. Over de te ver
wachten ontwikkeling van de werkloos
heid in de verschillende provincies is
volgens de heer Boersma op dit moment
geen definitieve uitspraak te doen.
volgens Odell uiteindelijk gunstig voor
de positie van Europa op de internatio
nale oliemarkt. Deze winsten kunnen
Als gevolg van de staking onder het
Duitse overheidspersoneel stapelen de
poststukken zich op dit Berlijnse station
op, zonder dat ze vervoerd worden.
onvermijdelijk is door de expansiezucht
van multinationals”, aldus Levinson.
De oppositie heeft de regering gebrek
aan autoriteit aangewreven. Immers, vo
rige week was nog beweerd dat tien
percent te veel zou zijn. In de pers
moeten beide partijen het ontgelden, de
vakbonden echter meer dan de regering.
Tenslotte is de werkgever deze keer
geen ondernemer om wiens winst wordt
gestreden, maar de overheid die met
krappe begrotingen moet werken en alle
reden heeft om op zijn minst de hogere
salarissen, dit jaar niet nog veel hoger te
laten worden.
GENÈVE (Reuter). Er bestaat hele
maal geen gebrek aan olie in de wereld
en de zogenoemde oliecrisis is een be
denksel van de olielanden en de olie
maatschappijen. Dit is de mening van
leiders van internationale vakbonden die
de afgelopen dagen over de ontwikkelin
gen op het terrein van de energievoor
ziening hebben gesproken in Genève.
Dergelijke concentraties moeten even
tueel uiterlijk een jaar een besluit van
de commissie a fwachtenna een op-
schortingstermijn van 3 maanden vangt
eventueel het maximaal 9 maanden du
rende onderzoek aan of de concentratie
niet de vrije concurrentie beperkt.
(Van onze redacteur in Bonn)
BONN. De staking in de Westduitse
openbare diensten wordt voortgezet, nu
voor onbepaalde tijd. Dat hoeft niet lang
te duren, want beide partijen verlangen
naar een compromis. Me.t de voorstellen
die de overheid tot dusver heeft gedaan
zijn de vakbonden echter niet tevreden.
Het laatste aanbod luidde gisteren: loon-
en salarisverhogingen met 10,5 percent
of voor de arbeiders met lage inko
mens minstens 140 mark per maand.
Gebleken is dat het de overheid, die in
dit geval de werkgeefster is, niet mee
valt om tot een gemeenschappelijk aan
bod te komen. De gemeenten zouden
DELFT (ANP). Minister-president
Den Uyl is er geen voorstander van de
macht van de multi-nationale bedrijven
te breken door ze te nationaliseren. „Ont
eigening van een internationaal concern
zou alleen maar zinvol zijn, als een
groot aantal landen dat tegelijkertijd
zou doen.” Volgens Den Uyl is er maar
één mogelijkheid om de multi-nationals
onder democratische controle te bren
gen, namelijk door het instellen van een
supra-nationaal lichaam dat gedragsre
gels opstelt voor internationale concerns.
DEN HAAG. Minister Boersma van
Sociale Zaken is bezorgd over de verde
re ontwikkeling in Noord-Brabant en
Limburg, waar een stijgende werkloos
heid is te constateren. Hij zal er bij de
uitvoering van de verschillende onderde
len van het extra werkgelegenheidspro
gramma naar streven de zwakke regio’s
en bedrijfstakken, en de bedrijfstakken
die het zwaarst door werkloosheid wor
den getroffen hoog op de lijst te krijgen.
740»
ibruari.
10 februari
De grootste vakbonden, ÖTV (openba
re dienst, transport en verkeer) en DAG
(voor het administratieve personeel)
maakten gisteren bekend dat zij het
laatste aanbod onvoldoende vonden, ech
ter bereid bleven om de onderhandelin-
gen voort te zetten. Inmiddels zou ook
de staking voortduren. Dat betekent dat
bussen en trams op stal blijven, het
scheepvaart- en luchtverkeer hinder on
dervinden, grote gebouwen het zonder
verwarming moeten stellen, enzovoorts.
De acties bij de spoorwegen hebben
zich gisteren nog beperkt tot het goede
renverkeer. Vandaag zal echter ook het
personenverkeer worden getroffen, ver
moedelijk vooral in het Ruhrgebied. De
postkantoren zullen vandaag twee uur
lang niet werken. Waarschijnlijk zullen,
net als gisteren, bijna een kwart miljoen
vakbondsleden bij de acties betrokken
zijn.
vuviai uuui lutuuex van uciaoungvui-
lagingen willen de werkgevers bereiken
J dat de Nederlandse consument een deel
I van de stijgende prijzen gecompenseerd
F krijgt. Hierbij wordt dan niet alleen
gedacht aan verlaging van de btw-tarie-
ven, maar ook aan verlaging van andere
belastingen zoals de loon- en inkomsten-
belastig.
Volgens het VNO is de energiecrisis
Concentraties met een totale omzet
van minder dan 720 miljoen gulden en
een marktaandeel van niet meer dan 25
percent in geen der lidstaten beschouwt
de commissie als principieel niet schade
lijk voor de gemeenschappelijke markt.
Concentraties met een omzet van tussen
de 720 miljoen en 3,6 miljard zijn der
halve niet tot aanmelding verplicht: zij
zijn echter in beginsel verboden, indien
daardoor een marktsituatie ontstaat die
daadwerkelijke mededinging onmogelijk
maakt.
De termijnen die de commissie wenst
aan te houden, zijn langer dan die welke
de Britse commissie voor monopolies en
het Duitse „Bundeskartellamt” zijn toe
gestaan. Maar de Europese Commissie
meent langere termijnen nodig te heb
ben vanwege de omvang en de samen
stelling van de gemeenschappelijke
markt en het nog onvoldoende inzicht in
de concurrentiesituatie in de diverse be
drijfstakken.
STRAATSBURG (ANP). Het Euro
pese parlement is gisteren akkoord ge
gaan met voorstellen, die beogen de
Europese Commissie de bevoegdheid te
geven onder bepaalde voorwaarden een
voorafgaand onderzoek in te stellen naar
bedrijfseoncentraties. en deze eventueel
te verbieden.
mende maanden wel een flink aantal
prijsverhogingen o.a. door de sterk ge
stegen invoerprijzen. Die zullen pas in
de consumentenprijzen voelbaar worden
als de wachttijden volgens het prijsbe
leid van de regering aflopen”, aldus de
VNO-voorzitter.
Prof. Odell verwacht ook dat tegen
het einde van dit jaar intensieve onder-
handelingen zullen plaatsvinden tussen
de oliemaatschappijen en de Europese
regeringen, waarbij het de taak van de
regeringen moet zijn de weg voor een
Europese olieproduktie te effenen.
geïnvesteerd worden in de oliewinning
uit de Noordzee, die het mogelijk zou
maken dat Europa rond 1985 geheel in
de eigen energiebehoefte kan voorzien.
Bovendien kan de prijs van de toekom
stige Noordzee-olie aanzienlijk lager uit
komen dan de huidige prijzen.
met het percentage wel iets dichter bij
de 15 percent willen komen, die de
vakbonden hebben geëist. In Bremen en
Bremerhaven is men het tenslotte over
12 percent voor enkele gemeentelijke
diensten ens gworden.
Voor de multi-nationals pleitten de
heer F. G. van Duivenbooden, president-
directeur van Esso Nederland, en prof,
dr. P. Kuin, hoogleraar algemene be
drijfsvoering en ex-lid van de directie
van Unilever. Van Duivenbooden wees
erop dat volgens hem de multi-nationale
oliemaatschappijen door hun flexibiliteit
Nederland behoed zouden hebben voor
een desastreus energietekort.
maatschappij, onderstreepte hij nooit ge
zegd te hebben dat de multinationals
zich tijdens de energiecrisis slecht ge
dragen hebben.
„Maar dat is het punt niet. Het gaat
erom dat dit soort bedrijven, hoe waar
devol ook soms voor de economie, tegen
de democratische orde is. Het zijn eco
nomische republieken, waarvan de lei
ders een macht hebben die te vergelij
ken is met die van staatshoofden. Het is
hoog tijd dat deze macht, welke zich
bijvoorbeeld heeft gemanifesteerd in
Chili, onder openbare controle gebracht
wordt”, aldus Den Uyl.
„De multi-nationals hebben enorme
kapitalen nodig om te investeren tenein
de te expanderen. Deze kapitalen, mil
jarden dollars, verkrijgen de multi-nati
onals voor 98 pet. door zelffinanciering.
Dat is alleen maar mogelijk door con
stant hun prijzen te verhogen. En wat is
een beter middel om prijzen te kunnen
verhogen dan het veroorzaken van een
crisis”, zo zei Levinson.
Kuin was er overigens ook een voor
stander van om een supra-nationaal or
gaan in het leven te roepen. „Maar dan
moet het ook mogelijk zijn dat de con
cerns daar hun klachten deponeren. Het
gebeurt nu nog maar al te vaak dat de
multi-nationals schandelijk behandeld
worden door regeringen.”
In Bonn wordt chter geredeneerd dat
een liniaire verhoging met 12 percent
zou inhouden dat de bond (Bonn dus),
die de meeste royale „verdieners” heeft,
zich voor minstens een miljard mark
extra in de schulden zou moeten steken.
De bond voelt er meer voor om de
gegarandeerde minimumverhoging zo
aantrekkelijk mogelijk te maken. Dat is
voor hem het goedkoopst en past boven
dien in het concept van de sociaal
democraten. Voor de gemeenten met
de meeste kleine loontrekkers is dit
echter juist moeilijk te verwerken.
DE NHAAG. De werkgevers, ver
enigd in het Verbond van Nederlandse
Ondernemingen willen de koopkracht
van de consument op peil houden. Sa
men met de vakbeweging willen de
werkgevers een gesprek met de regering
over het door de zorgelijke economische
situatie waarin ons land zich nog steeds
bevindt teruglopen van deze koopkracht.
i Vooral door middel van belastingver-
De gaullisten wilden de opschortings-
termijn beperken tot 2 maanden en de
periode van Onderzoek tot 4 maanden,
de Tories stelden resp. 6 weken en 6
maanden voor.
De werkgevers zijn van mening dat de
Prijsstijging van half december tot half
januari een onverwachte meevaller be
tekent. „Toch verwachten we in de ko-
De KVP’ers van Amersvoort, Peijnen-
burg en Hermsen hebben er gisteren
hun verbazing over uitgesproken dat mi
nister Lubbers de huisartsen kort gele
den heeft toegestaan de tarieven te ver
hogen op grond van de salarisstijging
van hun collega’s bij de overheid en de
toegenomen praktijkkosten.
Een dergelijke redenering is volgens
de KVP’ers niet alleen op te zetten voor
huisartsen, maar voor alle vrije-beroeps-
beoefenaars. De verschillen die nu ge
maakt zijn, vinden zij niet reëel en
daarom hebben zij er bij minister Lub
bers in schriftelijke vragen op aange
drongen, snel met die richtcijfers te
komen.
Levinson was het niet eens met de
stelling dat multinationals zo veel werk
gelegenheid verschaffen. „Het tegendeel
is waar. Deze bedrijven zijn er slechts
op uit om al maar efficiënter te kunnen
werken, dat wil zeggen besparen op
arbeidskosten. De olie-industrie is daar
een voorbeeld van: slechts 3 percent van
het geld dat nodig is om een vat olie
van de put naar de pomp te brengen,
wordt uitgegeven aan lonen. Het bevor
deren van investeringen door de multi
nationals, zoals dat vandaag de dag nog
steeds wordt gedaan door vele regerin
gen is dan ook het bevorderen van
werkloosheid. Daarnaast slaan de rege
ringen ook volledig de plank mis met hun
verouderde inkomenspolitiek. Altijd
maar worden de arbeiders gemaand om
hun looneisen te matigen alsof daarmee
inflatie zou kunnen worden voorkomen.
Het zijn de arbeiders die geslacht wor
den op het altaar van de inflatie, die
Deze lichtgewicht SINGER Starlet naaimachine kunt u elke week
winnen, als u voor/ 1.- meepuzzel t met de Aktie Natuur in deze
krant.
De kleine compacte lichtgewicht van Singer, met de slimme
„één-hands-greep” is eenvoudig te bedienen, geen ingewikkelde
obstakels of constructies. Hij kan zig-zaggen en blindzomen; maakt
moeiteloos knoopsgaten en zet razendsnel knopen aan. Winkel
waarde/ 549.-. Doe mee!
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. De KVP wil.
minister Lubbers van Economische
ken zo snel mogelijk komt met
honorariumregeling voor beoefenaars
van vrije beroepen. Zo’n regeling zal
moeten aangeven wat een billijk tarief
is en de noodzaak tot tariefsverhogingen
zou op grond daarvan vastgesteld kun
nen worden in de toekomst..
ze het er niet mee eens dat groepen
landen proberen op kosten van andere
landen oplossingen te vinden voor hun
energieproblemen. Op de vraag of dit
betrekking had op de internationale
energieconferentie die op het ogenblik in
Washington aan de gang is, antwoordde
Gallin: „Onder andere daarop, ja.”
Dr. Sicco Mansholt, lid van de studie
groep van de Verenigde Naties inzake
multi-nationals, was het met Den Uyl
eens dat er een controlerend orgaan
voor de multi-nationals moet komen. Hij
zag dat echter niet als een taak voor de
Europese gemeenschap, maar voor de
Verenigde Naties.
„Een controlerende commissie van de
VN is echter alleen mogelijk als er in de
diverse landen een politieke wil daartoe
ontstaat. Gebeurt dat niet, dan zal over
een jaar of tien onze maatschappij het
kind zijn van de multi-nationals, het
geen in mijn ogen het ergste is wat er
kan ebeuren”. aldus Mansholt.
De felste kritiek op de multi-nationals
kwam van dr. Charles Levinson, secreta-
ris-generaal van de internationale vak
bond voor arbeiders in de chemische
industrie. Levinson, een bekend publicist
over de problematiek van de multi
nationals, stelde de grote internationale
concerns regelrecht verantwoordelijk
voor de huidige energie- en monetaire
crisis.
Na afloop van een conferentie van de
internationale organisaties, van werkne
mers in de autofabrieken, de chemische
bedrijven en de levensmiddelenindustrie
sectoren waar veel ontslagen zijn geval
len als gevolg van de energiecrisis, wer
den de volgende oplossingen genoemd
nationalisatie van alle bedrijven die
energie leveren, internationaal toezicht
op de voornaamste bronnen van energie
en grondstoffen en hogere lonen ter
bevordering van de economische groei.
De algemeen secretaris van de Inter
national Union of Food en Allied Wor
kers’ Associations, Dan Gallin, zei: „Er is
geen sprake van een olieschaarste. Er is
alleen een olieprijscrisis en die is kunst
matig in het leven geroepen door onder
één hoedje spelende olieproducerende
landen en de grote oliemaatschappijen,
die vastbesloten zijn te profiteren van
de mythe die ze zelf geschapen hebben.”
Hij deelde mee dat de nationale vak
organisaties zal worden gevraagd de
resoluties van de conferentie in Genève
over te nemen. Daarin wordt ook gepleit
voor instandhouding van de vrijheid tot
collectieve onderhandelingen en voor
een rechtvaardiger verdeling van de
werkgelegenheid.
De deelnemers aan de besprekingen in
Genève veroordelen de bilaterale onder
handelingen die sommige landen, Enge
land en Frankrijk bijvoorbeeld, met de
olieproducerende staten voeren. Ook zijn
Het creëren van een controlerend or
gaan voor de multi-nationals ziet Den
Uyl als een zeer belangrijke taak voor
de politici van de Europese Gemeen
schap. „Het is waar dat de Europese
gemeenschap tot nu toe geen greep heeft
kunnen krijgen op dit soort bedrijven,
maar dat neemt niet weg dat de ge
meenschap op dit gebied wel degelijk
waardevol werk zou kunnen verrichten.”
Den Uyl zei dit gisteren in Delft
tijdens een discussiebijeenkomst over het
thema „multi-nationals” georganiseerd
door het inter-universitaire instituut
voor bedrijfskunde.
In tegenstelling tot de Nederlandse en
internationale vakbondsleiders gelooft
Den Uyl niet dat een multinationaal
concern vermaatschappelijkt zou kunnen
worden door de arbeiders mee te laten
regeren. „Ook dan loopt men het risico
dat zo’n bedrijf in de allereerste plaats
gericht zal zijn op het behalen van zo
veel mogelijk voordeel voor zichzelf in
plaats van voor de maatschappij.” Hoe
wel de minister-president in zijn betoog
voorop stelde dat de structuur van de
multinationals niet acceptabel is vanuit
het gezichtspunt van een democratische
(Van onze redactie economie)
UTRECHT. De werknemer moet
weerbaar worden tegen de personeelsbe
oordeling, die nu nog te veel de kwets
baarheid van de beoordeelde aantoont.
Dit is de mening van de Stichting We
tenschappelijk Onderzoek vakcentrales,
neergelegd in het vandaag gepubliceerde
rapport „De kwetsbare beoordeelde”,
welk rapport een vervolg is op het vorig
jaar uitgebrachte rapport „De afhanke
lijke sollicitant”.
De weerbaarheid van de beoordeelde
en daarmee van de werknemer is ook op
te voeren door zich te realiseren dat
sociale verzekering en cao weliswaar de
werknemers een sterkere positie bij de
toegang tot (en het verlaten van) de
arbeidsorganisatie kunnen verschaffen,
maar dat aan zijn positie binnen die
organisatie nog veel moet gebeuren.
In dat verband komen dan vraagstuk
ken aan de orde als de hervorming van
de onderneming en de democratisering
van de arbeidsverhoudingen. Ook de
vakbeweging zal op dit gebied attent
moeten zijn, aldus het rapport.
Pogingen van Franse gaullisten en
Britse conservatieven, de bevoegdheid
van de commissie te beperken tot een
onderzoek achteraf, hadden geen resul
taat, net zo min als hun streven, de
interven tiecriteria en de mogelijkheden
van optreden van de commissie te be
perken.
De commissie wil voorafgaande aan
melding van concentraties met een jaar
lijkse omzet van ten minste 3,6 miljard
gulden, en de mogelijkheid dergelijke
concentraties te verbieden indien zij in
strijd zijn met de bepalingen van het
Verdrag van Rome over de vrije concur
rentie (volgens dit criterium zouden in
1971 25 concentraties moeten zijn aange
meld).
Prof. Kuin vroeg zich af hoe de mul
ti-nationals ontstaan waren. „Zij zijn
geen uitvinding van de duivel, maar
voorzien in een behoefte. Volgens mij
zijn de multi-nationals de voorlopers
van een economische eenheid in de we
reld. Deze concerns, die veel efficiënter
werken dan de regeringen, zullen blijven
bestaan tot de wereld ten onder gaat
door een extreem doorgevoerd nationa
lisme.
I snel overgegaan in een prij zenprobleem.
In de komende tijd zullen veel hogere
prijzen voor onze importprodukten moe-
ten worden betaald die weer zullen
doorwerken in de consumentenprijzen.
Door een geringe stijging van de wereld
handel komt daarbij nog dat onze ex
port onder druk komt te staan. De
rendementen in de bedrijven zullen vol-
I, gens de werkgevers achterblijven en de
orderportefeuilles zullen dunner worden
waardoor de werkgelegeneid gevaar
dreigt te lopen.
Nadat het Centraal Plan Bureau tegen
het eind van deze maand zal hebben
berekend hoe het er met onze economie
voorstaat willen de werkgevers een pak
ket van maatregelen opstellen en die
I samen met de vakbeweging en regering
bespreken om zodoende tot een geza
menlijke sociaal-economische aanpak
t voor de rest van 1974 te komen. Een
I. soort uitgesteld centraal akkoord, al wil
len de werkgevers deze term liever niet
gebruiken.
t Via belastingvoordelen voor de consu
ment willen de werkgevers bewerkstelli
gen dat de koopkracht van het publiek
op peil blijft waardoor het voor bedrij-
ven weer aantrekkelijker wordt te in
vesteren. „We kunnen nu niet concreet
zijn omdat we eerst de nieuwe progno
ses moeten afwachten. Ook de regering
wacht op de nieuwe cijfers. Belastingen
en het loon- en prijsbeleid moeten dan
m samenhang worden bezien”, aldus
meent VNO-voorzitter mr. Ch. van
Veen.
In Libië zijn reeds drie Amerikaanse
maatschappijen volledig genationaliseerd.
Ook in Algerije en Aboe Dhabi zijn
nationalisaties doorgevoerd. Alleen in
Saoedi-Arabië bedraagt de nationale
deelneming nog 25 percent, maar vol
gens Odell is dat nog slechts een kwestie
van tijd.
In een lezing op de katholieke hoge
school in Tilburg zette prof. Odell giste
ren uiteen dat door deze nationalisaties
de oliemaatschappijen nog voor het ein
de van dit jaar hun zeggenschap kwijt
zullen zijn over de hoeveelheid, de prijs
en de distributie van de olie uit de
OPEC-landen.
Verder is hij van oordeel dat de enige
mogelijkheid voor Europa om aan sterke
prijsstijgingen te ontkomen, ligt in het
terugschroeven van het gebruik. Voor de
olie-exporterende landen en de Verenig
de Staten, die voor een groot deel over
eigen voorraden kunnen beschikken,
evenals voor de maatschappijen, zal de
ongelimiteerde vraag naar olie door Eu
ropa mogelijk aanleiding zijn om de
exportprijs verder te laten stijgen.
De grote winsten die de oliemaat
schappijen zouden maken, zijn overigens
Mam—— Tijg?
