Muziek, toneel, schilderkunst op Romantisch Festival
Auteurs ontmoeten
hun publiek
Onvoltooid en toch verblijdend
oeuvre van Leen Spierenburg
San Francisco
1
Amateurorkesten op hoog peil
'hon
Succes dirigent
Hans Vonk in
Rob Agerbeek in
de Jazzcorner
anra-pierson fund
solide vermogensbeheer.
uniskê
parket
I
5
HOREN, ZIEN EN LEZEN IN MUSEUM
Terugblik in Bloemendaals gemeentehuis
FEDERATIE BESTAAT 25 JAAR
WOENSDAG 20
11
1974
FEBRUARI
A
NAAM:
ADRES:
WOONPLAATS:
-
ENGELENBERG
Doelstraat 29 Tel. 023- 312206
Haarlem
Kijk - Kies Koopcentrum
(Van onze kunstredactie)
ARNHEM Tussen half mei en half juni wordt in Arnhem een Roman
tisch Festival gehouden. Het bestaat uit een groot aantal evenementen
in alle kunstgebouwen die de stad rijk is. Het Gelders
Orkest geeft concerten en recitals van muziek van
onbekende romantische componisten. Het Arnhems
Museum laat schilderijen en tekeningen zien van
Romantische Nederlandse schilders. Toneelscholen
uit Londen, Wenen, Warschau en de drie Nederlandse
toneelscholen houden een uitwisseling van werkwijzen en geven voor
stellingen die op de Romantiek betrekldng hebben.
BLOEMENDAAL In de „expo-
sitie-crypte” van het gemeentehuis
hangt nu het werk van Leen Spie
renburg. Het hangt er te vroeg
eigenlijk voor een overzicht uit de
laatste jaren van een oeuvre. Te
vroeg, omdat deze bekende Spaam-
damse schilder zo kort heeft ge
leefd namelijk van 1922 tot 1971
en omdat zijn werk er nergens
op wees dat er een einde aan zou
moeten komen. Het is namelijk
krachtig en vitaal werk, evenzeer
het vroegste hier aanwezig uit 1946
als het laatste uit 1971.
Verkoopfiliaal Heemstede
Heemsteedse Dreef 264
Telefoon 023 - 289408/09
n<*er Postzegel
416 Haarlem
U kunt mij noteren als abonnee
op een van onze kranten
en ik ontvang de krant dan de V
eerste 14 dagen GRATIS.
0 per maand,
per kwitantie 10.30
Q per kwartaal,
per giro/bank 29.80
►Haarlems Dagblad
HJmuiderCouranti
Mnkruiter?ewen,,e ►Beverwijkse Courant
w
I
i
i
Arnhem nipt aan Romantiek
e
Romantische
ADVERTENTIE
ze
ADVERTENTIE
HEIN STEEHOUWER
ADVERTENTIE
ik
1
jr
BESCHERM BUITENHOUTWERK
AFDOEND MET BUTS I.Q.
Aan de meeste van de Romantische
kunstvormen laat het Festival een beetje
proeven, zonder een volledig beeld te
kunnen geven. Pogingen worden gedaan
het programma van een wetenschappe
lijk filosofische achtergrond te voorzien,
zodat men kan zien dat de Romantiek
niet alleen bestaat uit een lief land
schapje, een virtuoos stukje vioolmuziek
of een fin-de-siècle-toneelstuk.
Het idee voor het Festival-thema is
van de heer H. Hofman, hoofd culturele
zaken-en-nog-meer in Arnhem. Het is
afgeleid van een Romantisch Festival
lit
SAN FRANCISCO (ANP). „Hans
Vonk heeft een uitstekend Amerikaans
debnnt gemaakt bij het San Francisco
Symphony Orhestra.Hij is een maestro
die meetelt, met een lichtelijk sluime
rend, maar beslist indrukwekkend ta
lent. Hij is een precieze en zeer muzika
le dirigent. Hij heeft stijl en volgt zeer
beslist zijn eigen wil. Men zal nog meer
van hem horen”.
V
en
ier
■ie.
K)
ro-
.00
is-
K)
?e.
e-
2e
ïi-
R-
II
m
ie
et
er
.30
K)
.’0-
le-
in-
uit
55
O
.15
ir-
:u-
rd-
in-
raf
tv-
ai
de,
en
tu-
)er
er:
le-
ÏSt.
n-
:k)
n.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Het jazzcafé At the
Jazzcorner, Spaarne 104 in Haarlem
heeft voor aanstaande zaterdagavond de
bekende Haagse pianist Rob Agerbeek
weten te contracteren. Agerbeek komt
met zijn kwintet, bestaande uit Klaas
Wit bugel, Dick Vennik tenorsaxofoon.
Rob Langereis bas, en Eric Ineke drums.
plaats wat je noemt een „geboren schil
der”, een ogenmens. Hij kon een portret
de juiste gelijkenis meegeven, treffend
soms ook de sfeer en de min of meer
passieve houding van iemand die in zich
zelf gekeerd rustig poseert. Die psycho
logische kant werd echter door Spieren
burg niet tot het uiterste benadrukt. Het
ging hem kennelijk om het plezier in
het schilderen, de mogelijkheid ook om
spontaan te blijven en het schilderij
zonder voor-op-zettelijkheden te doen
ontstaan. En daar gaat dan voor de
kijker een bevrijdende werking van uit,
maar het geeft tevens de beperking van
Spierenburgs talent aan. Alleen de aller
grootsten kunnen de indruk wekken
volkomen spontaan te werken en tevens
de psyche van een model op haar diepst
te peilen.
In ander werk komt Leen Spierenburg
eigenlijk net zo voor de dag als in zijn
figuren en portretten. Schepen, walle-
kanten, een „Portret van een kerk”,
landschappen tijdens reizen geschilderd
vaak ook in aquarel of acryl
treffen in de eerste plaats door de steeds
frisse kijk en spontane werking van
kleur en penseelstreek.
Wie zich daarvan nog eens wil over
tuigen moet deze expositie beslist gaan
zien, want ze biedt veel verblijdends
ondanks de gedachte dat het gaat om
een onvoltooid oeuvre.
De Romantiek is een geestesstroming
in Europa, die op het eind van de ISe
eeuw begonnen is. Het is een nogal
gecompliceerde beweging geweest, met
vele tegenstrijdigheden, maar een die
grote invloed heeft gehad op alle gebie
den van de samenleving. De belangstel
ling voor de Romantiek is de laatste tijd
toegenomen, omdat men ontdekt dat
veel hedendaagse verschijnselen sterke
overeenkomst hebben met Romantische
ideeën. Bijvoorbeeld het verzet tegen de
rationele orde zoals we die in bewegin
gen als provo en hippie tegen komen.
den Fransen, Belgen, Engelsen en Ne
derlanders aan mee. Maar ik weet nog
wel dat de Nederlandse orkesten met de
hoogste prijzen gingen strijken”.
Thijsse vindt het wat belachelijk dat
de amateurs zelf en hun aanhang nog
altijd onderscheid maken tussen de sym-
fonie-orkestmuzikant en de blaas- of
tokkelorkestmuzikant. Thijsse: „De ama-
teur-symfoniemusicus kijkt neer op de
harmonie-, fanfare-, accordeon- of man-
dolinemusicus. Ze vinden zichzelf maat
schappelijk en muzikaal ook een graadje
hoger staan. Dat onderscheid bestaat ook
tussen de instrumenten onderling, hoe
gek dat ook klinkt. Er is duidelijk
sprake van een sociale discriminatie tus
sen cello en viool. Je hebt dat ook
tussen blokfluit en mondharmonica.
Waarom eigenlijk? Alsof harmonica een
minderwaarding instrument zou zijn.”
Schepen, zoals Leen Spierenburg
schilderde.
Wat zal de bezoeker op 8 maart in het
Van Gogh Museum aantreffen? „Door
het hele museum heen zijn 40 al
thans, zoveel zijn er uitgenodigd
schrijvers en dichters, die hun eigen
werk ten verkoop aanbieden en het
gekochte signeren. Ik ben daar erg blij
mee, want dat is lang niet gebeurd. De
opbrengst is bestemd voor het onder
steuningsfonds van de Vereniging van
Letterkundigen. In de Theo van Gogh-
zaal kan men schrijvers en dichters uit
eigen werk horen voorlezen.”
„De waarde van zowel het een als het
ander is, dat het publiek kan vaststellen
dat schrijvers mensen zijn zoals zijzelf.
Zij kunnen met hen in ongedwongen
contact komen, waardoor de manifesta
tie op zichzelf bijdraagt tot demystifica
tie van de schrijver”. Vinkenoog zelf
leest voor uit een gedichtenbundel die
hij thans, tussen de bedrijven door, nog
in voorbereiding heeft. „Het liefst zou ik
elke drie jaar een gedichtenbundel wil
len laten uitkomen”, aldus Simon.
dat al zeven jaar in Indianapolis wordt
gehouden, maar dat uitsluitend bestaat
uit muziek en ballet. De artistieke leider
van dat festival, de musicoloog Frank
Cooper, zorgt er voor dat het Gelders
Orkest totaal onbekende Romantische
partituren (nu eens niet van Tsjaikofski,
Wagner maar van mindere góden) krijgt.
Bekende solisten van het Romantisch
Festival in Indianapolis komen naar
Arnhem. „Het zijn million-dollar-boys in
Amerika, maar wij krijgen ze voor
waanzinnig lage honoraria, omdat ze het
leuk vinden zich in Europa te laten
horen”, aldus Hofman. Het Gelders Or
kest heeft onder leiding van Leo Drie-
huys vier concerten en drie salonconcer-
ten, allemaal in Romantische stijl ge
houden.
Het programma van de Jazzcomer
voor de komende week ziet er verder als
volgt uit. Vrijdagavond een optreden
van het trio Martin Haak met Haak op
piano. Leo Goudriaan bas en Tony Na
har drums. Zondag treedt café-eigenar
Hans Keune zelf met een trio voor het
voetlicht. Hij wordt begeleid door Bert
Nieborg zang en bas en Tjalllng Hoger
huis op drums.
Iedere dinsdag heeft de Jazzcomer het
trio Cees Slinger in huis. Alledrie zijn ze
lid van de beroemde Diamond Five:
Cees Slinger piano. Rob Langereis bas
en John Engels op drums. Woensdag 27
februari speelt het trio van pianist Coen
van Orsouw met bassist Fred Pronk en
drummer Richard Wanders.
(Van onze redactie in Den Haag)
DEN HAAG. Toen vóór de oorlog
nog geen sprake was van cultuursprei
ding en de grote beroepsorkesten vrijwel
alleen in het Westen te beluisteren wa
ren, kwamen de amateur symfonie-or
kesten tegemoet aan de behoefte aan
symfonische muziek buiten het Westen.
Ze beperkten zich toen nog tot naapen
van het repertoire van de beroepsorkes
ten. Bij elkaar geraapte stelletjes zetten
zich aan „De Onvoltooide” van Schubert,
zonder dat er hobo’s of klarinetten aan
te pas kwamen. Zo’n partij werd dan
door een piano overgenomen. Het waren
totaal verminkte bezettingen, die tot
brandhoutniveau kwamen, alleen omdat
zij zo nodig moesten van moeder-de-
vrouw, oma en de kinderen die in de
zaal zaten.
Deze lovende woorden schreven de
muziekrecensenten in en om San Fran
cisco, waar de jonge Nederlander (31
jaar) geheel onverwacht acht concerten
van de zieke dirigent van het orkest,
Josef Krips, moest overnemen.
De indruk die hij maakte was zelfs zo
goed dat hij onmiddellijk weer is ge
vraagd om volgend jaar acht concerten
bij het orkest te dirigeren.
Het is een waanzinnige tijd geweest,
zei Hans Vonk, in San Francisco. „Ik
heb maar vier repetities kunnen hebben
en moest in een week vijf concerten in
Nederland afzeggen. En dan is er nog
het feit dat mijn Amerikaanse optreden
tevens mijn internationaal debuut was”.
„Waarom de keus op mij viel? Aan de
ene kant puur geluk, ik stond op een
lijst, maar ik heb ook gehoord dat Krips
mij heeft aanbevolen. Die heeft mij
gezien toen hij vorig jaar in het Holland
Festival dirigeerde”.
Behalve in San Francisco heeft Hans
Vonk ook concerten gegeven in San
Rafael, Cupertino, en de Universiteit van
Calfornië te Berkeley.
zijn 1200 toegangskaarten gratis ver
krijgbaar vanaf vrijdag. Dat wordt wel
hollen voor wie van verre komt. Een
Amsterdamse krant schreef eerder deze
week, ten onrechte overigens, dat de
kaarten dinsdag al verkrijgbaar zouden
zijn. Alsof het de eerste dag van een
uitverkoop gold, zoveel mensen stonden
dinsdagmorgen vroeg aan het loket in de
Amsterdamse Honthorststraat-
Dit beeld is na de oorlog volstrekt
veranderd. Geen naaperij meer. Geen
ondermaats musiceerpeil. Integendeel.
De amateur symfonie-orkesten kunnen
er zich zelfs op beroemen dat zij bedui
dend meer Nederlandse, eigentijdse en
onbekende symfonische werken spelen
dan de professionele symfonie-orkesten.
Voor een belangrijk deel hebben zij dat
te danken aan de FASO, de Federatie
van Amateur Symfonie- en Strijkorkes
ten, een instelling die 25 jaar geleden
werd opgericht volgens perschef Wim
Thijsse „om zuiver praktische rede
nen”.
Thijsse: „Na de bevrijding was er een
ontstellend gebrek aan bladmuziek voor
de amateur-orkesten. Die muziek kwam
allemaal uit Duitsland en dat lag toen in
puin. De FASO heeft zich toen toegelegd
op het verzamelen van het schaarse
muziekpapier dat over was. Zij liet het
onder de amateur-orkesten distribueren.
Later ging de Federatie zich bezighou
den met informatie over nieuwe en
weinig gespeelde muziek en met pedago
gische begeleiding”. Op 20 april viert de
FASO in de Rotterdamse Doelen haar
zilveren jubileum met eigen ensembles
in o.a. de vierde symfonie van Tsjaikofs
ki.
Thijsse vertelt dat de tendens van
amateur-musici om verder te springen
dan hun polsstok lang is, veel minder
dan vroeger voorkomt. Dank zij de FA
SO heeft men de hand kunnen legden
op wat oudere symfonische muziek, die
wat makkelijker uitvoerbaar, maar min
stens even interessant is. „Men heeft
gelukkig- ontdekt dat men beter een
eenvoudig stuk goed kan spelen, dan een
moeilijk stuk slecht. Het is niet mis
hoor, wat die 3418 symfonieorkestmuzi-
kanten presteren. De orkesten zijn te
genwoordig volledig bezet. Het komt nog
maar zelden voor dat er beroepskrach
ten worden gehuurd”.
Er heeft zich een mentaliteitsverande
ring onder de amateur-orkestmusici vol
trokken. Het zwaartepunt van het musi
ceren ligt niet zo zeer meer op de
uitvoering, maar op de repetitie. „Ze zijn
er zich beter van bewust geworden, dat
het auditorium in de eerste plaats voor
de beroepsmusici is. Het gaat hen nu
meer om de lol van het spelen.”
Het is volgens Thijsse ongelofelijk wat
deze mensen voor hun hobby die
Thijsse nog steeds meer een sociale dan
een muzikale uiting noemt over heb
ben. „Ze kopen de duurste instrumenten,
komen als het moet avond aan avond
repeteren, werken zich in het zweet.
Want ik kan u verzekeren dat een
symfonie van Mahler voor een amateur
de eerste keer een uiterst zure appel is,
waar met groot doorzettingsvermogen
door heen gebeten moet worden.”
Het zich bezighouden met een symfo
nie van Mahler heeft ook nog een andere
functie. Thijsse: „De mensen gaan met
open gemaakte oren naar een Residen
tie- of Concertgebouworkest. Zij staan
na die repetities veel dichter bij de
componist dan voordien. Zij krijgen veel
meer waardering voor zo’n man. Oók
voor de dirigent en de beroepsmusici”.
Veel onttrekt zich tegenwoordig aan
de waarneming van wat de amateur-
symfonieorkesten precies presteren.
Thijsse: „Zo’n twee, drie jaar geleden is
in Luik een concours gehouden. Er de-
amro-pierson fond
Een op researchfaciliteiten en
know-how van beide banken
gefundeerd beleggingsfonds.
Waarbij de belangen internatio
naal gespreid zijn. En de
beleggers participeren in het
totale pakket van hoogwaardige,
zorgvuldig geselekteerde aandelen.
Hierboven schreef ik Spaamdamse
schilder, maar het had ook Haarlemse
kunnen zijn. In Haarlem is hij opgeleid
en zoals zovelen in die jaren door
H. F. Boot, door Harry Prenen in een
inleiding bij de expositie „de leraar en
de tuchtmeester van haast iedere aanko
mende Haarlemse schilder”. Leen Spie
renburg is er aan ontkomen een „volg-
bootje” te worden, zoals anderen die
Boot hebben geadoreerd. Hij ontwikkel
de zich in tweeërlei richting, het illus
treren bijvoorbeeld voor De Spaar-
nestad-bladen en het vrije schilderen.
De afstand tussen die twee uitingen was
bij hem niet zo groot. Hij kon het zich
door zijn vakmanschap permitteren
evenzeer vrij te illustreren als illustra
tief te schilderen. In het laatste geval
wil dat zeggen, dat hij zijn onderwerp
als het ware eerbiedigde en met toch de
volledige inzet van zijn picturale kun
digheden herscheppen tot een kunst
werk. Een portret van Leen Spierenburg,
maar ook een figuurstuk, deed het mo
del alle recht wedervaren en toch werd
het helemaal „schilderij” en nooit een
plaatje.
In het algemeen genomen was Spie
renburg een gematigde expressionist met
een groot gevoel voor een eigen levendig
en sprankelend kleurgebruik, met een
gevoel ook voor de werking van licht en
schaduw. Hij bleef dan meestal in de
buurt van een eigen vertaling van het
algemene realiteitsbegrip.
Maar het kon ook anders. In sommige
doeken is deze realiteit bijna geheel
opgelost in spontaan gepenseelde kleur-
vlakjes. waarbinnen het onderwerp ver
smolt tot een totaliteit, die nergens illus
tratief meer was. Zo’n doek komt als
bijna-abstract over, getuige een doek als
„Parade” uit 1969. Dan zijn er ook
portretten, waarin de contour overheer
ste in een stijl die enigszins naar bij
voorbeeld Modigliani tendeerde en waar
in de penseelstreek ondergeschikt was
aan het vlak binnen de lijn.
Spierenburg kon dus werken binnen
ruime marges en hij deed dat ook,
omdat hij zowel lijn, vorm, kleur als
streek beheerste. Hij was in de eerste
Het Gemeentemuseum van Arnhem
haalt zo’n zestig a zeventig schilderijen
en tekeningen van Nederlandse Roman
tische schilders uit de periode 1820-1865
bijeen uit de depots van verschillende
Nederlandse musea; werk van Nuyen,
Koekoek, Schelfhout, de Pienemannen,
Kruseman etc. De tentoonstelling wordt
vergezeld van een dia-serie, die een beeld
geeft van de Europese
schilderkunst.
Nieuw is de uitwisseling van de to
neelscholen. De London Academy of
Music en Dramatic Art (Lamba) speelt
„Curtmantle” van Christopher Fry, de
Max Reinhardt Schule uit Wenen speelt
„Das Madl aus der Vorstadt” van Ne-
stroy; de Staats theateracademie van
Warschau geeft een stuk van de neo-
romanticus Wyspiansky. De programma’s
van de Nederlandse toneelscholen uit
Amsterdam, Arnhem en Maastricht zijn
nog niet vastgesteld. Alle drama-studen-
ten worden in één hotel ondergebracht.
Demonstraties en werkopdrachten tussen
de leerlingen onderling zijn openbaar.
Toneelgroep Theater had geen geld
meer voor een typisch Romantisch me
lodrama, maar speelt nu Heijermans’
„De Uitkomst” dat toch op het repertoi
re staat voor niks in de stadsschouwburg
(kaartjes worden uitgedeeld via warme
bakkers en schoenlappers. Vijftien kun
stenaars geven hun visie op de Roman
tiek in grote schilderijen op het Gele
Rijdersplein. In Park Sonsbeek zijn ro
mantische films te zien. Het Westféli-
sche Landes Theater brengt werk van de
dichter Heinrich Heine. Uit Londen
komt een balletgroep. Vijf Gelderse
amateurtoneelverenigingen houden een
concours en acht Arnhemse koren geven
een concert van operafragmenten op de
slotavond. Drs. P. treedt op met zijn
Sursum Corda en uit Haarlem komt
Perspekt met „De val van Rabenshalle”,
een parodie op een Romantisch gegeven.
Onnodig te zeggen dat de WV en de
Horeca het Festival niet ongemoeid zul
len laten. Sommige onderdelen worden
uit bestaande budgetten bekostigd. Het
geheel wordt gecoördineerd en soms ge
organiseerd door de Stichting Festival
Arnhem, die er ongeveer 50.000 80.000
gulden voor nodig denkt te hebben, te
ontvangen van gemeente en provincie.
De stichting is ontstaan mede omdat het
Holland Festival in Arnhem slechts be
stond uit enkele concerten en men toch
in de zomermaanden iets wilde bieden.
Als dit Romantische Festival aanslaat
wil de stichting om de twee of drie jaar
een festival over een bepaald thema
organiseren.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. „Horen, zien en le
zen wordt een manifestatie die niet te
vergelijken valt met de boekenballen”,
zegt Simon Vinkenoog, organisator van
deze reusachtige ontmoetingsbijeenkomst
van schrijvers en dichters met hun pu
bliek, op 8 maart in het Amsterdamse
Van Gogh Museum. „Horen, zien en
lezen" wordt een gebeurtenis in het
kader van de Boekenweek, maar is niet
het boekenbal zelf. Dit jaar staat Het
Bal in het teken van de Hagenaar Louis
Couperus, en heeft een week eerder
plaats in Pulchri Stndio in Den Haag.
Maar ook al ontbreken in Amsterdam
dit keer de versieringen, volgens Simon
Vinkenoog te horen kan het Amster
damse gebeuren bij het publiek dat naar
de hoofdstad komt best eens de smaak
van een echt ouderwets boekenbal nala
ten. En zoiets is te prijzen, want dat is
lang niet vertoond. Er komen weer eet-
en drinktentjes, er komen drie muzikale
attracties, schrijvers en dichters lezen
voor uit eigen werk en wie voldoende
geld meeneemt, kan ter plaatse door de
auteurs zelf gesigneerd werk aanschaf
fen. Feesten, drinken en kopen is dan
misschien voor velen wel de nasmaak.
Er zijn ook muzikale attracties: folk
groep Sail, het orkest van Henk Waale-
wijn en het koor van de prettig gestoor
de vrouwen onder leiding van Joost
Matthijssen.
Als het gezellig wordt, tenminste. „Of
ficieel duurt Horen, Zien en Lezen van
een uur of acht, negen, tot één uur”,
zegt Vinkenoog, „maar als het gezellig
wordt, duurt het misschien wel tot de
volgende morgen. Ik hoop maar dat het
zover zal komen, zoals vroeger wel ge
beurde. De leukste feesten zijn natuur
lijk die, welke eindigen met een ontbijt,
zoals Sigma in 1966”.
Een toegangsprijs hoeft dit keer in
Amsterdam niet te worden betaald. Er
•JWS
0
u.
O
