andermaal
(tot slot)
X 65: eens en
Morgen in Haarlem: Reinbert de Leeuw met Satie en Cage
Turks Fruit
kandidaat
voor Oscar
e
Concordia
laat iedere verzekerde
delen in de winst
CONCORDIA
RONDOM-CONCERT GEEFT AAN
MODERNE MUZIEK SAMENHANG
/paarbank
1
1
J
1:
NG
west naderlond
VOORMALIGE SCHILDERSGROEP IN DE HAARLEMSE VISHAL
Spaardeposito’s
en spaarbiljetten
aan toonder
rente tot
winstaandeel voor iedereen.
Beeldhouwer Sterk
onderscheiden
9
WOENSDAG 20
1974
FEBRUARI
I
(Van onze kunstredactie)
Coöperatieve Levensverzekerin
i. u.a. Concordia, Oudenoord 10, Utrecht. Tel. 030-333433
SBANK
an.
I»
het NPO-getrouwe muziekpubliek
houdt er niet van. De belangstelling
houdt bij Strawinsky en Bartók op.
HAARLEM Eind 1965 ontstond
de Haarlemse schildersgroep X65.
Ze was „uit nood geboren”. Een
aantal kunstschilders, niet behoren
de tot enigerlei gevestigde club,
wilde ook graag exposeren in de
door het Frans Halsmuseum be
schikbaar te stellen Hallen op de
Grote Markt. Ze begonnen met
aandacht te trekken via een expo
sitie in kunstcentrum De Ark in
1966. Ze kregen in het volgende
jaar bij wijze van officiële erken
ning het Huis van Looy ter beschik
king. Daarna kwamen dan de ex
posities in de Vishal, samen met an
dere onaangeslotenen bij vereni
gingen. Het doel was bereikt en
X65 hief zichzelf weer op. De leden
vonden het echter nu toch leuk, om
weer eens acte de presence te geven.
Zo komt het, dat hun werk thans
weer in de Vishal hangt. Het weer
zien is de moeite waard, ook al heb-
ben inmiddels dezelfden, die toen
deze groep vormden, vaker in an
dere verbanden geëxposeerd. Som
migen hebben namelijk werk van
de begintijd opgehangen naast
nieuw en dan is er vaak sprake van
een sterke ontwikkeling.
HAARLEM Moderne muziek
ligt in de Haarlemse muzieklief-
hebberswereld moeilijk. Zoals bij
de meeste symfonieorkesten hangt
het moderne repertoire ook bij het
Noordhollands Philharmonisch Or
kest er maar zo’n beetje bij. Er
wordt wel wat gespeeld, maar
Anno 1974 praat het parlement over winstdeling pp
levensverzekeringen. Voor Concordia is dit geen punt.
Al sinds 1907 is bij Concordia een aandeel in de winst het
onvervreemdbaar recht van iedere verzekerde.
Vólgens de statuten komt de bedrijfswinst volledig
ten goede aan alle Concordia-verzekerden.
Niet voor een deel, maar voor de volle 100%.
Een financieel voordeel, dat ieder die zich verzekert
moet kennen. Ook U!
Artikel 1:
Bij Concordia komt iedere verzekerde zonder
uitzondering in aanmerking voor winstdeling.
Elke individuele Concordiapolis, ongeacht de hoogte
van het verzekerde bedrag, is winstdragend!
Artikel 2:
Bij Concordia deelt elke individuele polis vanaf
de eerste dag mee in de winst.
Een werkelijk unieke bepaling!
Artikel 3:
Bij Concordia wordt niet alleen op het
„spaargedeelte”, maar ook op het „risico-dragende
deel” van uw levensverzekering een winstuitkering
bijgeschreven.
ak de
ont-
g van
n;
leven
5-tal
J
„Grand piano”,
HEIN STEEHOUWER.
ADVERTENTIE
igen-
MARJANNE KWEKSILBER
ADVERTENTIE
1
ih
3
een
van
egel-
uren,
ities)
rrich-
emie.
werk
lijken
>n
lirek-
trum.
seren
af de-
e ve-
e pa-
sieve
met
oelijk
sn de
eg-
cht
St
nare”
r
en
Kort geleden schreven we uitvoerig
over Ger Daniels ter gelegenheid van
zijn expositie in het Gebouw Noord-
Holland. Een klein deel van hetzelfde
werk hangt nu een grote tegenstelling te
vormen met een oudere olieverf „Heilige
oorlog”. Hij werkt nu echter meer ver
fijnd, vaak in strips of serie-tekeningen.
Een sterke indruk maakt zijn protest-
serie pentekeningen „Der Ausdruck der
„Wij kunnen onze kinderen niet alles
besparen” heet dit surrealistische strand
gezicht van André Gouw.
morgenavond „Sonatas and Interludes”.
Ondanks de klassiek aandoende titel is
het een werk, waarbij de piano onge
bruikelijke klanken voortbrengt. De pia
no is bewerkt met allerlei materiaal,
schroeven plastic en rubber, die het
normale geluid totaal vervormen.
Bij de concerten hoort een brochure,
waarin de componisten uit de Rondom-
serie en tijdgenoten aan het woord gela
ten worden. Over „Socrate” van Satie
schrijft Darius Milhaud. John Cage
schrijft over Amerikaanse avantgarde,
compositie als proces en een denkbeeldig
gesprek met Eric Satie.
Een heel sterke verandering demon
streert ook Ben Glas, althans vergeleken
bij zijn beginjaren en al zijn we inmid
dels gewend geraakt aan zijn perrons
met treinen, het symbool van de zucht
tot afscheid en vertrek. Zijn eerste werk
jes tonen van de wereld vervreemde
figuren, geschilderd in tempera. De ja-
ren daarna volgden zijn perrons in
super-realistische stijl. Boven dat realis
me uit sprak toch eveneens een ver
vreemdende sfer. Het nieuwste werk is
in precies dezelfde stijl ghouden, maar
met meer openheid, alsof er een horizon
doorbroken is. Het is een moderne ver
taling van het realisme volgens
persoonlijke opvatting, wat droog
voordracht en toch vol spanningen.
Om deze en andere redenen heeft De
Leeuw de „Rondom-serie” samengesteld,
die bestaat uit drie concerten, waarvan
het eerste donderdag 21 februari (mor
gen dus) gegeven wordt in het Haarlems
Concertgebouw. Het programma bestaat
uit stukken van de Amerikaanse compo
nist John Cage voor de pauze, en erna
het werk „Socrate” van Eric Satie, de
Franse componist die grote invloed op
John Cage heeft gehad.
De „Rondom-serie” wordt in Haarlem
op 21 maart voortgezet met een pro
gramma over de Russische avantgarde
rond de revolutie en op 25 april met een
concert over „muziek en theater”. De
serie wordt gegeven door de KAM, Ka
mermuziek Amsterdam en is overgeno
men door de Stichting Stadsschouwburg
en Concertgebouw Haarlem.
Het programma over Satie en Cage
wordt gegeven door meester-pianist
Reinbert de Leeuw zelf en de sopraan
Marjanne Kweksilber. De overige con
certen worden verzorgd door het Am
sterdams Strijkkwartet, de cellisten An-
ner Bijlsma en René van Ast en de
slagwerker Willy Goudswaard.
Marjanne Kweksilber is een jonge so
praan, die les had van Herman Schey,
Marilyn Tyler en nog heeft bij Max van
Egmond. Zij zong veel modern werk, o.a.
„Pierrot Lumière” van Schönberg. Don
derdagavond zingt zij Satie’s drieledige
werk over de dood van Socrates op
teksten van Plato. Het stamt uit 1918, de
laatste periode van Satie (1866-1925),
welke gekenmerkt wordt door „een gro
te kalmte en schoonheid en volkomen
sereniteit”.
Reinbert de Leeuw is 35 jaar, studeer
de aanvankelijk Nederlands maar ging
naderhand de muziek in. Hij is als
pianist een leerling van Jaap Spaander
man. Bij Kees van Baaren studeerde hij
compositie. Van John Cage speelt hij
Gemtsbewegungen des Menschen” waar
in het rassenprobleem aan de orde
komt.
vroeg en nieuwe werk naast elkaar
heeft gehangen. Er ligt een wereld in
vorm tussen, maar de inhoud is niet
veranderd. Evenmin zijn grafische af
komst, want de lijn in zijn werk is
steeds duidelijker gaan spreken in de
toch felle en soms schrijnende kleur
vlakken. Die kleuren dienen uitsluitend
de expressie in de inhoudelijk aan het
theater ontleende onderwerpen. Met de
realiteit hebben die kleuren niets meer
te maken, ze ondersteunen alleen de
dramatische lijnvoering van de geteken
de en heftig reagerende persona
ges.
Heel vroeger was er een vergelijkings
mogelijkheid tussen Ruud Comelisse en
Gerrit van Dijk. Van Dijks vroegere
werk bewijst het. Allang is hij overge
gaan tot een eigen type surrealisme,
erotisch en vaak sadistisch van inhoud,
maar voorgedragen in een precieuze en
soms bijna poëtische stijl. Het is heel
knap en boeiend, vaak ook geestig,
vooral in de aquarel-miniatuurtjes. Het
is geen visionair „klassiek” surrealisme,
eerder een vrucht van spitse vondsten,
waarbij in serie het ene beeld het vol
gende als het ware uitlokt.
Corry Borst doet met haar sieraden
ook weer mee. De vroegere zijn door de
gecreëerde tegenstelling tussen gladde en
organische vormen in zilver in feite
romantisch. Wat ze thans maakt heeft
meer mathematische vormen. Maar nu
schrijf ik in de termen alsof het plastie
ken- zijn. Dat zij ze weliswaar in minia
tuurvorm, maar ze hebben daarnaast die
andere functie, het onopvallend onder
steunen van de goede smaak van de
dames, die geen plastiekjes, doch siera
den dragen. En die kwaliteiten lijken
mij deze juwelen eveneens te bezitten,
al 'bën ik dan geen kenner met een in
doze., gefundeerd oordeel. Dat Corry
Borst haar stiel uitmuntend verstaat
-valt natuurlijk wel overduidelijk aan
het werk af te lezen.
het een zeer boeiende „plastiek” gewor
den, waarin vorm, inhoud en absurde
pointe uitstekend samen gaan.
De overgang bij Fred van der Wal is
geleidelijker, althans zoals die hier over
komt. Zij vroegere „Kaasmeisjes” doen
het nog goed, maar wat hij nu maakt
binnen de stijl van een koel toegepast
surrealisme de combinatie van onge
lijkwaardige inhouden binnen één vlak
is heel knap. Deze litho’s boeien door
het voordragen in heel precieze stijl van
ongeloofwaardige situaties.
Veel meer „klassiek” surrealistisch
komt als ook in andere jaren
André Gouw voor de dag. Hij groeit
maar steeds door naar een rijkere inhoud,
minder leesbaar symbolisme en meer
mystificatie in een zich ontwikkelende
stijl. Gezien een vroeg werk en nu dat
van vorig jaar, kan worden geconsta
teerd, dat hij zijn weg op een boeiende
manier heeft gevonden.
Je kunt bij een volstrekt andere figuur
als Karei Slingervoet niet spreken van
een rijkere ontwikkeling. Hij wordt na
melijk steeds soberer, nu met panelen
van gestructureerd blank cement. Het is
dóódsimpel, maar het blijft je toch bij,
al zijn het dan uiterste abstracties, die
schijnbaar alleen decoratief behoren te
werken. Er gaat een niet te omschrijven
spanning van uit. „Helemaal te gek”, om
in zijn eigen jargon te spreken, zijn z’n
grafkransen van opgerolde en verstijfde
cementzakken, geflankeerd door andere
„objecten” van hetzelfde materiaal en
als „Funeral objects” opgediend. In z’n
uiterste eenvoud uitgewerkt vormt deze
serie een boeiend idee.
ander
en
Van Berend Pasman sinds enige
jaren elders woonachtig kende ik het
mathematisch-surrealistische werk, dat
er weer hangt, maar nu rijker van
opvatting en naar gevarieerde vormtaal
toegegroeid. Dat bleek een hele verande
ring te opzichte van een vroegere opvat
ting, hier eveneens opgehangen om een
daadwerkelijke groei duidelijk te de
monstreren.
Ook „terug van weggeweest” is h ier
Dirk Müller, destijds in de weer met
mini-art in het platte vlak. Later maak
te hij elders naam met plexiglas objec
ten, die hier nu werkelijk te pronk
staan. Het zijn pseudo-gebruiksvoorwer-
pen, kasten en kisten met een „onmoge
lijk” doel. Bovendien is er zijn hoogst
intrigerende monument, gebaseerd op de
vormen van een vleugel. Er komt wer
kelijk muziek uit, opgedragen aan Libe-
race. In zijn soberheid en finesse het
is een uitstekend verwerkt idee is
Diametraal tegengesteld is een figuur
als Piet Zwaanswijk, die in overduide
lijk primaire kleuren grote koppen schil
dert. Hij maakt een synthese van allerlei
stijlelementen, vanaf pointille tot pop
art en wil overduidelijk weten, dat hij
helemaal aanwezig is, alsof hij decors
voor een schiettent schildert. Maar dan
wel voor een kermis, zoals we die in de
toekomst mogen verwachten 'met nog
hardere mechanische muziek als we al
gewend zijn.
Ook schril, maar met meer innerlijk
drama voorgedragen zijn de schilderijen
van Ruus Cornelissen, die ter lering
Aan de andere kant wordt vrijwel
niets gedaan om de moderne muziek
voor een breder publiek toeganke
lijk te maken op een manier die de
samenhang van die muziek duidelijk
maakt. Iemand die zo’n aanpak voor-
staat is Reinbert de Leeuw, leraar theo
retische vakken aan het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag en veel
meer dan dat. In een interview met
muziekcriticus Hans Heg verklaarde De
Leeuw onlangs: „De meeste moderne
programma’s zijn gewoon een allegaartje
en verliezen iedere inhoud omdat het
publiek niet in staat is die muziek in
een kader te plaatsen. De stukken slaan
elkaar vaak dood, door gebrek aan sa
menhang”.
hommage aan de muziek van Liberace. Het is een koel en
toch boeiend object van Dirk Muller.
HOLLYWOOD (AP en Reuter).
„Turks fruit” is dinsdag in Hollywood
voorgedragen voor de Oscar voor de
beste film in een andere taal dan het
Engels. De film van Rob Houwer naar
het boek van Jan Wolkers moet het
opnemen tegen „La nuit americaine” van
Truffaut uit Frankrijk. „Het huis aan le
Chelouchestraat” uit Israel, „De uitnodi
ging” uit Zwitserland en „De voetgan
ger” uit West-Duitsland. De Oscars van
de Amerikaanse Academie van Films
worden op 2 april uitgereikt.
Voor de beste Engelstalige films staan
op de voordracht: „The sting” van Geor
ge Roy Hill en „The exorcist” van Willi
am Friedkin. Laatstgenoemde film gaat
over een twaaljarig meisje dat door de
duivel bezeten is. De film trekt in de VS
drommen naar de bioscoop en heeft
gezorgd voor een sterk toegenomen be
langstelling voor occulte zaken en dui
velbezweringen in Amerika. Linda Blair,
die de rol van het meisje speelt, staat op
de voordracht voor de beste bijrol; de
regisseur en ook andere spelers zijn
kandidaten voor Oscars in verschillende
categorieën.
„The exorcist” en „The sting” hebben
elk tien stemmen gekregen bij de jury
leden voor Oscar-kandidaten. Er wordt
uit afgeleid dat ze meer gelet hebben op
commerciële successen dan op artistieke
kwaliteiten.
Marlon Brando is vo:or de derde
keer kandidaat voor een Oscar, dit keer
voor de hoofdrol in „Last Tango in
Paris” van Bertolucci.
-
(Van onze correspondent)
PARIJS. Samen met de Griekse
beeldhouwer Doroboulos werd dinsdag
in Parijs ook de Nederlandse beeldhou
wer Gabriël Sterk onderscheiden met
een der twee medailles voor beeldhouw
kunst, die de Franse academie voor
schone kunsten jaarlijks uitreikt.
De Paul-Louis Weiller-prijs van 20.000
franc werd aan de 76-jarige Franse
beeldhouwer Jean Osouf toegekend.
Voor deze onderscheidingen waren uit
de hele wereld niet minder dan 150
portretbustes ingezonden.
een
■rbL* - -
W*'' 4
REINBERT DE LEEUW
--
