is een
Angolees geuzenlied
Couperus-Boekenweek
Provinciaal bestuur Limburg:
Wim Sonneveld
vormingstoneel moet blijven
kreeg hartaanval
begint met revue
STOCK
Beatles bijeen?
„Sambizanga”
IMt-'
k
d
^S>alarmal33
VERMOUTH
Uw bezit veilig stellen: Alarma bellen!
I
Afrikaanse verzetsfilm
puur, met ijs,
als longdrink,
erg lekker...
hoe dan ook!
17
V R U D A G
2 2 FEBRUARI
st.
Westworld
Divorce
A warm december
Filmmuseum
BIANCO ROSSO DRY
'4
i;
Nachtvoorstellinsen
DE VORIGE WEEK hebben
we vluchtig aandacht besteed
aan de Nederlandse bioscoopbe
zoeker die we, gezien het lijstje
van de films die het vorig seizoen
het meeste geld hebben opge
bracht, als weinig avontuurlijk
en ondernemend omschreven. Dit
soort algemene oordelen of ka
rakteriseringen is uiteraard bij
zonder oppervlakkig en we heb
ben dan ook onmiddellijk ge
wezen op de pogingen van diver
se zijden om het nogal eentonige
bioscöopmenu op zijn minst af
te wisselen met alternatieve
films die met de sleur breken,
een gevarieerdere keus bieden
en andere aspecten van het
wereldgebeuren laten zien dan
gewoonlijk in de bioscoopfilm ge
toond worden.
feC™
et
■n
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
bij
een
Sidney Pottier en Esther Anderson
in „A warm december”.
Scène uit Poseidon Adventure, in de
States goed voor 40 miljoen dollar.
Sonneveld was in ons land voorname
lijk om te spreken over een televisie
show, die hij voor de KRO zou maken.
Andere plannen had hij volgens zijn
manager John de Crane voorlopig niet.
Beveiliging
tegen inbraak
en brand.
tg
tg
tg
tg
tg
tg
tg
Propellerstr. 1-5, A’dam-W, tel. 020 -15 97 15
"S
„piVORCE” in City 2 is de toepas
selijke titel van de Elizabeth Taylor-
Richard Burton-film die zich even
eens in fraaie appartementen en ho
tels, ditmaal in Rome, afspeelt tussen
een op scheiding staand echtpaar dat
dan weer niét, dan weer wél uit
elkaar wil gaan. Zoiets als een netjes
en beleefd gespeelde Who’s afraid of
Virginia Woolf”..
WOENSDAGAVOND a.s. kan men
in de aula van het Stedelijk Museum
genieten van de ongewone animatie
films van Suzan Pitt Kraning, een
reeks, visuele verrassingen, samenge
steld uit tekeningen en foto’s of film
fragmenten. Van de grafische kunste
nares die Suzan Pitt Kraning (ze
woont momenteel in Amsterdam) ook
is, of misschien wel in de eerste
plaats is, is een kleine expositie inge
richt.
Een beeld uit de gevangenis van de
Portugese geheime dienst Pide in de
Angolese stad Loeanda; scène uit de
film „Sambizanga”.
HAARLEM. The Beatles weer
elkaar? Na de vele geruchten over
definitieve hereniging van de vier musici
uit Liverpool heeft het er nu alle schijn
van dat alle moeilijkheden tussen Paul
McCartney enerzijds, en Ringo Starr,
John Lennon en George Harrison ander
zijds zijn opgelost. Het doorgaans goed
geïnformeerde Engelse muziekblad Me
lody Maker meldt dat het viertal al
enkele weken op een geheime plaats in
Amerika vertoeft om de herenigings-
plannen tot in alle details te bespreken.
DEN HAAG (ANP). De boeken
week begint met een revue en een bal
op 2 maart in Den Haag. De auteur
Louis Couperus neemt in het hele ge
beuren een centrale plaats in. De toege
nomen belangstelling voor diens werk
en de medewerking van Haagse instel
lingen maken het mogelijk een reeks
evenementen op te zetten om minder
bekende, aspecten van Louis Couperus te
belichten.
overtuigingskracht op celluloid vast
laten leggen. Het is meer dan acteer
talent, meer dan inspirerende regie
het is een vrouwelijk waarom op
het eeuwenlange smartlied van man
lijke terreur en contraterreur.
O
Hij geeft een voorbeeld van een
geprogrammeerde zomervakantie die
in twee richtingen te denken geeft.
Want niet alleen geeft de film een
extreem voorbeeld van voorgekauwde
tijdspassering, bedoeld voor vakantie
gangers zonder fantasie en initiatief.
Hij suggereert bovendien in welke
mate de mensen geprogrammeerd
zijn in hun gedragingen door boek en
film, waarbij vooral het laatste me
dium de meeste invloed uitoefent op
onze wijze van handelen en reageren.
De drie vakantiereservaten zijn af
wisselend bedoeld voor wie zich in
zijn vrije tijd een echte cowboy-
pionier wil wanen. Vervolgens voor
wie deel wil hebben aan de decaden
tie en het pervers plezier waaraan
het oude Romeinse Rijk ten onder is
gegaan. En tenslotte voor het type
dat alle beschaving voor een tijdje
opzij wil zetten en ónder wil gaan in
het woeste leven van de middeleeu
wen met vechtende ridders en uitvoe
rige eetgelagen.
VOOR IEDER VAN die mogelijk-
„SAMBIZANGA” (naam van een
volkswijk van de Angolese stad Loe-
anda) werd opgenomen in Kongo-
Brazzaville. Het verhaal speelt zich af
voor de 4de februari 1961, de dag
waarop de heimelijke samenzwering
in Angola overging tot een guerilla-
oorlog. Het is een Angolees geuzen
lied, dat hier velen zal aanspreken.
A. WILLINCK
Dit zei donderdag namens het college
van Gedeputeerde Staten van Limburg,
L. Stals. tijdens de Provinciale Staten
vergadering over het ter discussie gestel
de vormingstoneel. Desgevraagd zei Ge
deputeerde Stals dat het vormingstoneel
met name in Limburg (het Groot Lim
burgs Toneel is een Belgisch-Nederlands
gezelschap) niet wordt toegejuicht. „Ik
weet niet”, aldus de heer Stals, „hoe ik
me voorzichtiger moet uitdrukken”.
(Sommige Limburgse autoriteiten wil
len' van het vormingstoneel af, omdat
het te links zou zijn. Dat wordt niet
openlijk gezegd, omdat men een rel als
nog steeds gaande is over vormingsto-
neelgroep Proloog te vermijden. Kunst
redactie.).
Het stichtingsbestuur van het Groot
Limburgs Toneel heeft aangekondigd het
vormingstoneel te laten vallen indien
hiervoor geen gelden uit andere bron
beschikbaar komen, omdat anders de
noodzakelijke uitbouw van het repertoi
regezelschap in het gedrang zou komen.
GS van Limburg voelen er niets voor
ZOWEL CITY als Tuschinski heb
ben deze week voor „vulling” ge
zorgd, d.w.z. een filmpje uitgezocht
dat de opengevallen dagen moet vul
len tot bij de een de première van de
Belgische produktie „De Loteling”
van Roland Verhavert in kan gaan
en bij de ander plaats gemaakt moet
worden voor de nieuwe Nederlandse
film „Help! De dokter verzuipt”. Dit
soort éénweeksfilms stellen meestal
weinig voor en dat klopt dan ook,
De revue in de Koninklijke Schouw
burg omvat een cabaretesk programma,
onder leiding van Luc Lutz met mede
werking van Albert Vogels, Elisabeth
Andersen, Eric Schneider, Paul Steen
bergen, Olga de Haas, Ko van Dijk,
maar ook veertig amateurtoneelspelers
en de „Sprookjeskinder,en” uit Rijswijk.
In de zalen van Pulchri Studio heeft
het boekenbal plaats. De gemeente Den
Haag gaf voor de versiering een op
dracht aan tien beeldende kunstenaars.
De versiering maakt dit jaar ook deel
uit van andere zaken, als een expositie,
die een beeld geeft van de feestelijkhe
den ten tijde van Couperus (1863-1923).
De expositie, ingericht in samenwer
king met het Haags Gemeentemuseum,
het Kostuummuseum en het Letterkun-
die” die ook in de USA tot de
topklasse van kassuccessen behoren.
FILMS BLIJKEN nog altijd en
dat geldt voor alle landen een
tijdspassering zonder al te veel gees
telijke inspanning te moeten zijn om
te slagen bij het grote publiek. Uiter
aard zijn er diverse variaties binnen
dat „grote publiek” mogelijk en zo
zijn er ook films, die een beroep doen
op intelligentie en gevoeligheid voor
dramatische nuances. Het zijn niet, of
meestal niet, de „toppers”, maar ze
bereikten dat deel van de bioscoopbe
zoekers dat zich een bepaald niveau
van amusement hebben gesteld.
Het gevaar blijft echter voortdu
rend dreigen, juist in tijden van te
genspoed. dat er zo min mogelijke
risico’s worden genomen en men de
succes-verzekerde thema’s met gerin
ge wijzigingen blijft behandelen. Hoe
kritischer het publiek, hoe minder
kans er zal zijn op het optreden van
een rampzalige verstarring. Dat kri-
méér subsidie beschikbaar te stellen dan
het huidige bedrag. De subsidie van
110.000 aan het GLT heeft zich, aldus
de heer Stals, in zeven jaar verviervou
digd. Er zou nu naar andere subsidiën-
ten moeten worden uitgezien, temeer
omdat het vormingstoneel tot de onder
wijsvoorzieningen behoort, zei de heer
Stals.
Afgezien van twee besliste tegenstan
ders, Boerenpartij en KVP bleken de
meeste Statenleden niet afkerig te zijn
van vormingstoneel in Limburg. Ook
keurden zij met meerderheid van stem
men het subsidievoorstel goed dat het
functioneren van zowel GLT als GL
Twee tot het eind van dit seizoen garan
deert. Wat er daarna met de groep GL
Twee zal gebeuren, hangt voor een be
langrijk deel af van het gesprek dat
bestuur en subsidiënten in maart zullen
hebben op het ministerie van CRM in
Den Haag.
MAASTRICHT. „Vormingstoneel in
Limburg moet blijven, maar het is de
vraag of het binnen het Groot Limburgs
Toneel (GLT) als aparte groep (GL
Twee) moet blijven bestaan. In delicate
zaken als deze is het niet verstandig
reeds nu een duidelijke getuigenis af te
leggen.”
Donderdag wordt voortgegaan met
het programma over de vroege Fran
se geluidsfilm, waarvan na René
Clair en Jean Vigo nu ook vroeg
werk van Marcel Carné te zien is en
wel zijn „Dröle de Drame” uit ’73,
zijn tweede film. Camé heeft een
bizar geheel opgebouwd in samen
werking met scenarioschrijver Jac
ques Prévert, Maurice Jaubert als
componist, Trauner voor de decors,
Eugen Schufftan als cameraman en
verder acteurs als Francois Rosay,
Michel Simon, Louis Jouvet, Jean-
Louis Barrault en Jean-Pierre Au-
mont. Het resultaat wijkt totaal af
van de normale Franse film en is als
surrealistische ondertoon op te vat
ten.
dig Museum, is gratis toegankelijk op 5,
6 en 7 maart. Óp deze dagen worden
ook lezingen gehouden door: dr. Karei
Reijnders over het dandy-isme van Cou
perus, Albert Vogel over de onbekende
Couperus en Kees Fens over Couperus
als journalist.
Het boekenweekgeschenk is aan Cou
perus gewijd. Karei Reijnders verzamel
de occulte knipsels uit Couperus’ werk,
die bijeen staan in „Als ik, bij voor
beeld, de geest van mijn moeder op den
rand van mijn bed zag zitten”. Hiervan
werden 250.000 exemplaren, een record
oplage, gedrukt die al zijn besteld. De
papiersituatie maakt het onmogelijk er
exemplaren bij te drukken om aan de
vraag te kunnen voldoen, aldus de com
missie CPNB.
Uit het journalistieke proza van Cou
perus stelde Kees Fens een bloemlezing
samen die onder de titel „Zo ik iets
ben.ben ik een Hagenaar”, in een
oplage van 70.000 stuks van de drukper
sen kwam. Dit boek, dat 2,50 kost, is
speciaal voor de jongeren bestemd. Uit
gever Van Oorschot, zo deelde een
Haagse boekhandelaar mee, heeft het
plan om de verzamelde werken van
Couperus nog dit. jaar opnieuw uit te
geven.
TOEVALLIG HAD diezelfde vrij
dag Peter van Bueren in De Tijd een
vrijwel synchroom lopend artikel dat
hij „De gedwongen keus voor het
Vrije Circuit” noemde en dat als
konzin de volgende aanbeveling be
vatte: „Wie niet naar Vrolijke On
tucht in Tirol wil of voor de 71ste
keer naar Cabaret, moet eens een
kans wagen in e§n Alternatief Film
huis. Daar draaien óók films. Goede
films zelfs!”. En hij vermeldt in het
verdere verloop van zijn artikel dat.
er in Nederland meer dan twintig
steden zijn met een of ander filmhuis,
waar je mogelijk de laatste films van
Godard tegenkomt of „Themroc”,
„Ole Dole Doff” of ,,Le Sourire ver
tical”.
Films importeren en het exploite
ren van een bioscoop zijn natuurlijk
keiharde zakelijke aangelegenheden
en als bijv. Du Midi in Amsterdam
een flop inhaalt met „De Man van La
Mancha” (n.b. door „Films and Fil
ming” tot de beste musical van het
jaar uitgeroepen) dan wordt de film
na een week eruit gegooid en vervan-
hoewel er toevallig in beide gevallen
grote namen aan te pas komen.
Tuschinski vertoont „A warm De
cember”, met en van Sidney Poitier
die ten onrechte uit zijn acteUrssuc-
cessen heeft afgeleid dat hij ook kan
regisseren. Na „Buck and the Prea
cher”, waarin hij met Harry Belafon-
te een western speelde, heeft hij het
ditmaal gezocht in een burgerlijk
drama dat zich in Londen afspeelt.
Daarin speelt Poitier een armendok
ter uit New York (weduwnaar met
kind), die om een of andere reden
tisch-maken wordt gestimuleerd door
een confrontatie met een veelheid
van filmvormen, een gewenning aan
een ander gebruik van de filmtaal
dan men in de bioscopen gewoon is,
een vermijding van gemakkelijke cli-
ché’s die de bezoeker lui en vadsig
maken. Eigenlijk vindt dat proces
ongemerkt al plaats bij iedere film
die iets afwijkt van het normale
patroon. Intrige en spel helpen dan
mee een vertelvorm te accepteren die
in wezen gecompliceerder is dan men
gewend is.
UITERAARD VERHAASTEN de
alternatieve films de gang van zaken.
Niet omdat ze moeilijker zouden zijn,
maar omdat ze uit landen komen, die
tot andere filmvormen zijn gekomen
om hun publiek te bereiken. De geva-
riëerheid van onderwerpen en van
uitingsvormen houdt de geest van de
bioscoopbezoekers soepel en maakt
hen geschikt straks andere, meer in
gewikkelde thema’s te volgen. In die
zin zijn de filmhuizen die naast de
bioscopen opereren geen concurrentie,
maar een bruikbare aanvulling waar
van het bedrijf straks kan profiteren.
Want ook in de bioscopen draaien
moeilijke films die nu na een week
verdwijnen, omdat er geen respons
is van een ongeoefend publiek.
Filmkijken en film begrijpen moe
ten geleerd worden. Niet via Teleac-
cursussen of tijdens vormingscursus
sen, maar uit een gezonde nieuwsgie
righeid naar alle mogelijkheden en
expressievormen van een medium dat
ons leven beheerst. Als de bioscopen
en vaak terecht niet in al die
mogelijkheden kunnen voorzien dan
moeten alternatieve circuits die taak
overnemen en zijn er internationale
filmmanifestaties (in Rotterdam of in
Utrecht) nodig, al was het alleen
maar om inzicht te geven in wat (al
dan niet geëxcuseerd) buiten de be
langstelling van onze bioscopen valt.
Wat bij die speciale gelegenheden
gebeurt is niet anders dan het uitoe
fenen van een aanvullende functie en
als zodanig dienen overheid en be
drijf er met volle overtuiging achter
te staan.
„LE CHARME discret de la Bour
geoisie” is de film die De Uitkijk
vertoont in de serie „Nachten van de
filmcritici. De keuze komt ditmaal
van A. Haakman, redacteur van
„Skoop”. De moeite van een nachte
lijk bezoek zijn verder Victoria
waard die Pasolini’s uit ’64 daterende
film „Mamma Roma” met Anna
Magnani vertoont, The Movies die
„Themroc” en „La Maman et la Pu-
tain” voor de 5de week op het pro
gramma heeft gehouden, „Strawdogs”
van Peckinpah in Rialto, „Trash” van
Paul Morrissey met Joe Dallesandro
in Nöggerath en de oude „Le Salaire
de la Peur” („Het Loon van de
angst") met Yves Montand en Charles
Vanel in Rex.
gen door een zeer oude (1951), maar
nog altijd goed lopende „Quo Vadis”
die het deficiet moet goedmaken.
Die „Man of La Mancha” behoort
volgens het Amerikaanse vakblad
„Variety” trouwens tot het lijstje van
50 „Films that made it”, waarmee
films bedoeld worden die tussen 13
december ’72 en 5 dec. ’73 zich aan de
kassa boven de 2 miljoen dollarlijn
staande wisten te houden. De naar
onze smaak (slechte pers, publiek
bleef weg) uiterst middelmatige „Man
of la Mancha” kreeg nog altijd op die
lijst, een achttiende plaats met een
recette van ongeveer $4 miljoen.
Grotere verschillen in waardering
aan weerszijden van de Oceaan zijn
nauwelijks denkbaar of we moeten
naar no. I op het genoemde lijstje in
„Variety” gaan, waar we tot onze niet
geringe verbazing „The Poseidon Ad
venture” vermeld zien staan met een
slordige $40 miljoen achter zijn
naam. En we blijken dan alleen weer
op eenzelfde golflengte van smaak te
zitten bij films als „Last Tango” en
de James Bond-film „Live and let
heden kan men zich laten inschrij
ven, in groepsverband reist men naar
de bestemde plaats, krijgt instructies
en bijpassende kleren en kan dan
verder ongestoord zijn gang gaan,
want de mensen die men ontmoet,
zijn uiterlijk menselijke wezens van
vlees en bloed, maar in wezen robots
die via een ingenieus systeem vanuit
een centrale bediend worden.
Als Richard Benjamin, die voor het
wilde westen geopteerd heeft, in een
saloonruzie zijn tegenstander neer
schiet, is er geen vuiltje aan de lucht,
want het slachtoffer in dit geval
Yul Brynner wordt ’s nachts,
evenals de andere, mogelijke slacht
offers in eën geweldige kliniek weer
helemaal opgekalefaterd, inwendig
van nieuwe apparatuur voorzien
waardoor ze de volgende dag weer
meelopen alsof er niets gebeurd is.
Het plezier wordt dus niet verstoord.
Iedereen kan ongehinderd en schul
deloos zijn agressie en andere harts
tochten afreageren. Alles gaat goed
tot er op de centrale iets mis loopt,
de robots een eigen leven gaan leiden.
Yul Brynner bijv, wordt van gevaar
loze schietschijf, een wraakzuchtige
„gunman”, die achter zijn moorde
naars aangaat.
Regisseur Crichton heeft zijn ei
gen fantasieën met veel plezier ge
stalte gegeven en een waanzinnige,
maar hoogst onderhoudende film ge
maakt die van absurde komedie ver
andert in een drama vol „suspense”
en sensatie, zodat ook in dit geval de
klant alles krijgt wat hij vraagt.
„THE MOVIES”, het huiskamer-
theatertje aan de Amsterdamse Haar
lemmerdijk, is de komende dagen het
centrum van een niet alledaags ge
beuren. Want goed beschouwd, waar
op berust onze kennis van de cinema
tografie? Amerikaanse en Westeii.ro-
pese films zijn hier in hoge mate
bekend, Oosteuropese iets minder, Ja
panse produkten worden maar zelden
vertoond, en verder? Wie al eerder
een Angolees-Kongolese film heeft
gezien mag het zeggen. Op dus naar
„The Movies”.
naar Londen gaat om daar cross
country te rijden. Niemand weet
waarom maar de luxe die hij zich daar
kan permitteren (dure hotels, sjieke
kleren, helikopter enz.) geeft het ge
heel al een grote onwaarschijnlijk
heid en oneerlijkheid en als de idea
listische dokter dan bovendien nog
een mooie Westafrikaanse ontmoet
die ongeneeslijk ziek is, is er plaats
voor een donkei' gekleurde „Love
Story” waardoor iedere originaliteit
zoekt gaat
AMSTERDAM. (ANP) De 55-jarige
cabaretier Wim Sonneveld is woensdag
avond met een ernstige hartaanval in het
VU-ziekenhuis in Amsterdam opgeno
men. Sonneveld, die twee dagen geleden
van zijn woning in Vence in Zuid-
Frankrijk uit in Amsterdam was terug
gekeerd, was woensdag per auto onder
weg van Amsterdam naar Rotterdam en
werd niet goed. Hij kreeg last van
benauwdheid en had ademhalingsmoei
lijkheden. Sonneveld kon zelf nog naar
het VU-ziekenhuis rijden, waar hij on
middellijk werd opgenomen. Donderdag
mocht hij nog geen bezoek ontvangen.
Variatie houdt de geest soepel
Tussen de spannende episoden van
samenzwerende Angolezen tegen
wreedheden van de Portugese koloni
alisten, de wantoestanden in de ge
vangenis van Loeanda, tussen de
adembenemende martelmethoden van
de Portugese geheime politie (PIDE),
beeldt hoofdrolspeelster Eliza Andra
de als Maria het zinloze zoeken uit
van een vrouw wier man is opgepakt.
De ontzetting bij de arrestatie, de
martelende dagenlange voettocht, de
groeiende ongerustheid als ze door
bureaucraten van het kastje naar de
muur wordt gestuurd, de totale ont
reddering na het bericht dat haar
man vermoord is, deze primaire ui
tingen van menselijk gedrag heeft
Eliza Andrade met verbijsterende
OM AF TE KOMEN van het wat
eentonige vakantiepatroon dat de
reisbureaus ons aanpraten, doet de
film „Westworld” in Saskia ons een
uniek idee aan de hand voor wat
opwindender vrijetijdspassering. Je
moet er wel voor naar de VS, waar
door een ondernemende maatschappij
drie vakantiereservaten zijn aange
legd die bij elkaar nagenoeg alle
behoefte aan afwisseling en gevaarlo
ze sensatie kunnen bevredigen. Het
idee is afkomstig van de schrijver
Michael Crichton die zijn science fic-
tion-verhaal ook zelf gefilmd heeft.
.Sambizanga” is in twee opzichten
een opmerkelijke film. Om te begin
nen is de regisseur een vrouw (Sarah
Malderor) en verder bestaat het over
grote deel van de spelers uit Angole
se guerrillastrijders. Geen bezetting
met sterallures, maar wel een groep
mensen, die toestanden uitbeeldt uit
hun dagelijks leven. Het kost ze met
andere woorden geen moeite en dat is
duidelijk te zien van acteren is
nauwelijks sprake: met doet zoals
men gewend is te doen. Dit geeft
„Sambizanha” grote uitdrukkings
kracht en omdat het gegeven zo ver
afstaat van onze werkelijkheid sta je
na afloop met knipperende ogen in
de Haarlemmerdijk: het terugkeren
in de Westerse maatschappij kost
merkbaar moeite.
Sarah Malderor maakte naar het
scenario van Mario de Andrade (lid
van de vrijheidsbeweging MPLA in
Angola) een artistieke film; met
vrouwelijk meesterschap mengde ze
geluid, beeldritme en vooral kleuren
tot een hecht en tegelijk poëtisch
geheel.
In combinatie met het boeiende
gegeven van Luandino Vieira een
Angolese schrijver die jarenlang ge
vangen heeft gezeten in het Portuge
se concentratiekamp Tarrafal op de
Kaap Verdische eilanden, leverde dit
een geladen film op, zowel spannend,
dramatisch als levenskrachtig. Zeld
zaam is de manier waarop Sarah
Maldoror de negerkleur („black” is
hier met grote vanzelfsprekendheid,
zonder propagandistische motieven
„beauty”) contrasteert: een klein ne
gerjongetje krijgt een citroengeel
broekje aan, de zon door de ochtend
nevel schijnt als een violette stralen
krans door de hoofddoek van een
ongelukkige vrouw.
M9H
