ISRAEL DUPE VAN CRISIS
ZIONISTISCHE BEWEGING
Hervormde Paasgroeten in Rusland verdwenen
Geestelijk
op gang gebracht
Culturele revolutie
Leven
rl
Ideologische kloof laat zich
op ongelukkig moment gelden
||fe|
Bi
m
Verzuchting
ui. TH
i'
Gerucht
Verklaring
MOSKOU ZET ZICHZELF WEER TE KIJK BIJ ACTIE TEGEN
KERKLID
ENORME CAMPAGNE TEGEN CONFUCIUS EN LIN PIAO
MACHTSSTRIJD
I
Onsmakelijk
aill
„KRITISCH"
Opsplitsing
„Provocatie”
■F'
ili^
z
ZATERDAG
23
FEBRUARI
Erbij
16
1 97a
he
en
ze|
Ier
me
ge:
res
gir
OVI
set
orr
ha
ho>
ke:
de^
de
ka
zij
vri
zie
bei
r
anc
bev
de
ovt
sati
kar
op
er
Goi
bel
one
vas
ken
kan
is i
„We moeten ons schamen dat we in deze kritieke tijd wekenlang zitten
te zeuren over een volstrekt ondergeschikte vraag: Wie is jood”. Aldus
minister van Financiën en kabinetsformateur Pinchas. Gidion Hausner,
leider van de Onafhankelijke Liberale Partij, die ruim tien jaar geleden
de openbare aanklager was in het Eichmann-proces, voegt daaraan toe:
„Voor onze partij is het genoeg geweest. Al wekenlang komen wij
naar een soort van religieus symposium. Daar bedank ik voor”. Zo is de
kabinetsformatie in Israel, waarvan iedereen zal denken, dat de Israëlische
vredesinitiatieven centraal zouden staan, op een dood spoor geraakt.
i I
■‘F«
HK
Wc
ene
voorzitter Mao. De foto dateert uit 1970.
CO]
kit
eei
ho
De enorme campagne tegen het Confucianisme die sinds de
herfst van vorig jaar in China wordt gevoerd, blykt niet alleen
te zijn gericht tegen de 1 aatste resten Confuciaans denken,
maar ook tegen de oud-minister van Defensie Lin Piao. Lin
Piao is een aantal jaren geleden op mysterieuze wijze ver
dwenen. Vermoed wordt dat hij inzittende was van een vlieg
tuig dat boven Mongolië werd neergeschoten. Hij zou zijn ge
vlucht.
Hoe kan de Nationaal Religieuze Par
tij nu verdedigen dat het om een princi
piële kwestie gaat. Allicht werd de in-
Barbanov noemt dan de kwestie
van de wegens hun geloof opgesloten
Een onsmakelijk aspect is dat religie
een overwegende rol is gaan spelen in
de partijpolitiek. Het heeft ertoe geleid,
dat op zichzelf zeer respectabele reli-
1
de
de
lev
de
nie
vri'
zitt
Eei
alk
blii
kof
bal
hal
laa
wa
zor
I;
gev
ove
Goi
zek
zijl
ter’
onder redactie van Ronald Kraayeveld
Dat bleek duidelijk toen het gerucht
ging dat premier Golda Meir ten tijde
van de toen nog voortsukkelende coali-
tiebesprekingen bereid was tot een ver
gelijk met de NRP. Dat compromis hield
in dat het Israëlische opperrabbinaat een
onderzoek mocht instellen naar de ma
nier waarop mensen buiten Israel tot
het jodendom zijn toegetreden. De rege
ring zou zich dan bij een beslissing van
het rabbinaat neerleggen.
De NRP was blij, maar zoals kon
worden voorspeld er kwamen tegelij-
Zoals bekend had de hervormde
synode vorig jaar de hervormde ge
meenten op6 troepen in corresponden
tie te treden met gevangen christenen
en hun families in de Sovjet-Unie.
Daaraan is vanuit ons land groot
gevolg gegeven, naar nu blijkt zon
der het gewenste resultaat.
Een bevredigend antwoord uit Mos
kou is niet te verwachten. Ieder ant
woord bezorgt het Kremlin, gegeven
de Russische situatie, gezichtsverlies
in het Westen, zodra er sprake is van
al dan geen eerbiediging van mensen
rechten. En gezichtsverlies is er al
genoeg voor de Russische leiders.
Denk alleen maar aan de verbanning
van Solzjenitsin en de reacties op de
stellingneming van de „dissidenten”.
Moskou zet zichzelf nu weer te
kijk met zijn gemakkelijk voor
spelbare houding op de publikatie
Zoals gezegd neemt Barbanov geen
blad voor de mond. „Onze kerkelijke
diplomaten vallen op door hun ijver
voor de vrede en de sociale gerech
tigheid in de wereld. Als men dan
De strijd tegen het Confucianisme en Lin Piao is in China
definitief uitgeroepen tot een voortzetting en uitbreiding van
de culturele revolutie waarvan voorzitter Mao persoonlijk de
leiding heeft.
In een hoofdartikel van het Volksdagblad is een beroep op
het Chinese volk gedaan al zijn energie te geven aan de hui
dige ideologische campagne die wordt gesymboliseerd door de
leuze „Kritiseer Lin Piao, kritiseer Confucius”. De campagne
is de belangrijkste zaak van de hele partij, het hele leger
en de hele natie, zo wordt gezegd.
Volgens het Volksdagblad moeten de grote massa’s arbei
ders, boeren en soldaten de door de denkbeelden van Con
fucius vergiftigde kaders en intellectuelen opnieuw opvoeden.
Lin Piao had deze denkbeelden hardnekkig getracht in ere
te herstellen.
De strijd schijnt in hevigheid toe te nemen met het samen-
Westerse sinologen houden het voorlopig op een machtsstrijd
binnen de Chinese communistische partij. Ze zijn wel ietwat
verbaasd dat tot nu toe niet de naam van premier Tsjoei en
Lai is genoemd. In eerste instantie dacht men dat de cam
pagne tegen Confucius een bedekte aanval op zijn persoon
zou zijn. Zoals gemeld is Tsjoe de enige hoge Chinese bestuur
der die niet van proletarische afkomst is. Hij is de zoon van
een grootgrondbezitter.
Chinese functionarissen ontkennen overigens dat er sprake
zou zijn van een strijd tegen een specifieke leider of groep
binnen de leiding. Waarnemers verwachten echter dat de ko
mende tijd toch namen zullen worden genoemd.
De omvang van de campagne blijkt ondertussen zeer groot
In de afgelopen dagen vormden zich rijen voor boekwinkel,
in Peking waar nieuwe pamfletten werden verkocht waarin
Lin en Confucius worden aangevallen. In het hele land zouden
bijeenkomsten worden gehouden om de campagne te ver
sterken.
Lin Piao, de eens als opvolger van Mao gedoodverfde oud-minister van Defensie en oud-vice-premier, in gelukkiger dagen naast
een ogenblik spreekt over de ver
drukking van christenen in eigen
land, dan houden zij hun mond, ra
ken verward, en stapelen de ene
leugen op de ander. Ze spreken dan
van provocatie, zeggen dat er hele
maal geen vervolging bestaat, en dat
dit soort bezwaren een inmenging is
in de eigen zaken van hun kerk en
van hun land.” Het gelijk van Barba
nov kan in het Westen gemakkelijk
worden getoetst aan de uitspraken
van Russisch-orthodoxe vertegen
woordigers in onder meer de Wereld
raad van Kerken.
sche en discriminerende voorschriften.
Omdat we in een noodsituatie verkeren,
zijn we echter bereid om deze eis voor
lopig op te schorten tot de internationale
toestand wat beter is, naar wij hopen
over een jaar of twee”, aldus Hausner.
Israel zit nu met de gebakken peren.
Er moet met spoed een regering komen,
maar voor premier Golda Meir zijn alle
vier de alternatieven onaanvaardbaar:
een regering van nationale eenheid zou
bij voorbaat de besprekingen in Genève
torpederen. Een kleine coalitie met de
liberalen zou een wankele meerderheid
van de helft plus één opleveren, maar
daarbij nog de regering afhankelijk ma
ken van progressieve krachten als de
partij van de burgerrechten van Shula-
mit Aloni, die juist vanwege haar vij
andschap met Golda Meir uit de Arbei
derspartij is gegaan. Een coalitie met de
religieuzen alleen zou het Amerikaanse
jodendom van Israel vervreemden, en
nieuwe verkiezingen zouden het land
voor lange tijd onbestuurbaar maken,
zonder dat zij enige garantie zouden
bieden, dat er na de verkiezingen wel
een regering te vormen is.
van een naa. het Westen gesmokkel
de, kritische brief van de 31-jarige
Rus Jovgeni Barbanov, lid van de
Russisch-orthodoxe kerk. Deze brief
werd gepubliceerd in het Franse tijd
schrift La Pensée Russe en het blad
Internationale Katholieke Informatie.
Barbanov windt er geen doekjes
om. In zijn brief verwijt hij de
Russisch-orthodoxe vertegenwoordi
gers in allerlei oecumenische raden
(lees bijvoorbeeld: patriarch Pimen in
de Wereldraad van Kerken) dat zij
hun mond vol hebben over onrecht
buiten het communistische rijk, maar
dat zij in eigen land weinig of geen
blijk geven van eenzelfde kritische
houding. Barbanov heeft dan ook
sinds de publikatie van deze brief
prompt een huiszoeking te verduren
gehad. Maar op het voor de „veilig
heidspolitie” nieuwe adres werd geen
„anti-Sovjet-lectuur” gevonden. Men
verdween met een pakket theologi
sche lectuur. Barbanov kan er echter
zeker van zijn dat hij van nu af aan
sterk in de gaten zal worden gehou
den.
De Russische ambassadeur in Ne
derland, Romanov, heeft het secreta
riaat van de hervormde synode nog
niet de gevraagde opheldering ver
schaft over een bericht van de Ne
derlandse PTT, dat paasgroeten en
andere religieuze correspondentie met
christenen in de Sovjet-Unie als
economisch en politiek schadelijk ma-
t 'riaal” worden beschouwd. Met an
dere woorden: in Rusland in beslag
genomen worden en hun bestemming
dus niet bereiken.
waarin Israels vrienden toch al schaars
zijn. Toch meende de Nationaal Reli
gieuze Partij haar eis als ultimatum te
kunnen stellen voor het deelnemen aan
de regering, daar zij zich ervan bewust
was dat het zonder haar zeer moeilijk is
een regering te vormen die een fatsoen
lijke meerderheid in het parlement
heeft. Onder druk van de radikale jon
geren in de Nationaal Religieuze Partij
eisten zij een regering van nationale
eenheid waar ook de rechtse Likoed in
zou zitten.
druk gewekt dat de Nationaal Religieuze
Partij in het geval de Arbeiderspartij
geen regering van nationale eenheid wil,
compensatie wil hebben door concessies
op religieus gebied. De leider van de
Nationaal Religieuze Partij, Jitschak
Raphael, vond daar een weinig overtui
gende verklaring voor: „Het vormen van
een regering van nationale eenheid is al
zo’n belangrijke religieuze plicht, dat het
mogelijk is van andere eisen af te zien
als daar eenmaal aan voldaan is.”
De onafhankelljk-liberalen willen van
verdere concessies aan de orthodoxie
niets weten. „Israël is de seculaire staat,
waaraan iedere goddelijke inspiratie
vreemd is. Wij kunnen in de seculaire
wetgeving niet met religieus-wettelijke
begrippen gaan werken. Het zou er bo
vendien op neer komen dat wij, de staat
Israel, partij zouden kiezen in de ver
schillende religieuze stromingen die het
jodendom kent. Wij gaan nog verder:
wij vinden dat in Israel als seculaire
staat een burgerlijk huwelijk mogelijk
moet zijn, in ieder geval voor die men
sen die niet op een andere manier kun
nen trouwen door volkomen anarchisti-
gaan van twee afzonderlijke bewegingen die Lin Piao en de
oude Chinese wijsgeer Confucius beschimpen. De aanhangers
van beide figuren worden beschuldigd van pogingen tot her
stel van de oude systemen uit de tijd van Confucius. De cam
pagne zou erop gericht zijn geesteshoudingen als individua
lisme en bureaucratie uit te roeien.
De vraag die tot de huidige crisis
heeft geleid is niet nieuw. Sinds de
oprichting van de zionistische beweging
is er een onoverbrugbare ideologische
kloof geweest tussen de religieuze en
seculaire stromingen, die zich concen
treerde rond de vraag naar de eigen
identiteit: wie en wat is een jood.
Het religieuze zionisme ziet de stich
ting van de staat Israel in het kader van
een goddelijk plan. Het spreekt voor hen
vanzelf dat in een joodse staat de joodse
wetgeving op ieder gebied moet worden
ingevoerd, en dat van een scheiding van
kerk en staat geen sprake kan zijn. Het
socialistisch zionisme daarentegen streeft
een heel andere joodse identiteit na,
meer gebaseerd op nationale dan op
religieuze waarden.
Het spreekt in de religieuze levensbe
schouwing vanzelf dat er op de sabbath
geen enkele auto op straat rijdt, dat het
eten van niet-kosher voedsel verboden
wordt en het meest ingrijpende
dat de wetgeving op het gebied van
personen- en van familierecht volgens
de joodse wet wordt geregeld. Dat sluit
de gemengde huwelijken tussen joden en
niet-joden uit en houdt een groot aantal
bepalingen in stand die door niet-reli-
gieuzen als anachronisme of discrimine
rend worden ervaren.
Zo kan de gescheiden vrouw volgens
de joodse wet niet trouwen met een
afstammeling van de priesters in de
tempel meer dan tweeduizend jaar gele
den, de Cohaniem. Alle afstammelingen
van de priesters hebben de familienaam
Cohen. „Bastaarden” kunnen geen
rechtsgeldig huwelijk aangaan.
Toen in 1948 de staat werd uitgeroe
pen, werd het religieuze conflict al met
een een van de grote controversen. De
niet-religieuze groep vormt tot vandaag
de dag de overgrote meerderheid van de
bevolking: 85 percent. Om een cultuur
strijd te voorkomen, werd echter in 1948
besloten om de religieuze status-quo, die
toen van kracht was te handhaven.
Het klinkt ietwat vreemd: „Religieuze
status-quo”. Dit begrip is een erfenis van
de Turkse wetgeving, die de bevolking
Barbanov is ervan overtuigd, dat de
kerk en dus ook de Russisch-
orthodoxe dient te spreken over
politieke en maatschappelijke kwes
ties, zich niet moet isoleren binnen de
muren van het kerkgebouw, en zich
er dien zij spreekt niet met
een Jantje-van-Leiden af moet ma
ken. „Als wij onszelf een naaste gaan
kiezen, die ons politiek welkom is,
dan gaan wij strijdbaar en levendig
praten over het lijden en de ellende
ver van ons weg. Bij verre volkeren.
Dan past ons getuigenis goed in de
macht die wij dienen.”
baptisten in de Sovjet-Unie, waarte
gen een niet-religeuze organisatie als
Amnesty International snel en scherp
in het geweer kwam. Hij komt dan
tot de verzuchting:
Heeft he. christendom dan, zelfs
-n het geestelijk leven het initiatief
verloren? De profane wereld gaat in
haar morele reacties op dit ogenblik
soms veel verder dan de kerk. Via
diverse comités en a-religieuze orga
nisaties is het de staat die over het
lijden van de mensen spreekt en hulp
brengt aan de slachtoffers van de
willekeur. W s het niet Amnesty In
ternational dat protesteerde tegen de
terwille van hun geloof opgesloten
baptisten? Niet de Wereldraad van
Kerken I”
„Dat”, zo zegt hij elders in zijn
brief, „brengt ons tot onze bittere
we rden over ons christendom. Zou
den de christenen niet de eersten
moeten zijn om de boodschap te ho
ren van de hongerige, de gevangene.
In hem ontmoeten wij Christus of
gaan wij van Hem weg, blind en doof
voor de boodschap.”
„Maar de kerken zwijgen. Soms
omdat ze vervolgd worden, maar ook
soms omdat zij opgenomen zijn in
een politiek spel of bang zijn door de
politiek op sleeptouw te worden ge
nomen. Zij dienen die politiek niet
minder door hun stilzwijgen dan door
hun gepraat over christelijke gerech
tigheid elders”.
gieuze argumenten handelsobject zijn
geworden in het politieke spel, waarmee
gesjaggerd wordt en waar compromissen
over worden gesloten. De inzet voor deze
kabinetsformatie is daar een goed voor
beeld van.
De Nationale Religieuze Partij had
haar kiezersvolk beloofd, dat de wet die
bepaalt wie de staat Israel als jood be
schouwt aan de orthodoxe visie zou
worden „aangepast”.
Deze wet, de „Wet op de terugkeer”
genoemd, bepaalt, dat eenieder geboren
uit een joodse moeder of toegetreden tot
het jodendom, jood is. De door de NRP
geëiste „aanpassing” houdt in, dat de
„Wet op de terugkeer” niet langer meer
geldt voor degenen, die bij liberale, re
form en conservatieve rabbijnen tot het
jodendom zijn overgegaan.
Omdat vooral in de Verenigde Staten
het merendeel van de joden bij niet-
orthodoxe kerkgenootschappen zijn aan
gesloten de zogenoemde reforms en
conservatives, in Nederland een liberaal-
joodse gemeente zou zo’n maatregel
tot ernstige conflicten leiden met de
kapitaalkrachtige en politiek invloedrij
ke Amerikaanse joodse gemeenschap.
De uitslag van de Israëlische verkie
zingen, waarvan hier twee beelden, en
de daaropvolgende coalitiebesprekingen,
maakten de ook op religieus gebied uit
eenlopende gedachten scherp zichtbaar.
opsplitste in religieuze geloofsgemeen
schappen. Iedere geloofsgemeenschap,
moslims, joden en christenen, kan vol
gens die wetten volgens haar eigen wet
geving leven. Dat geeft in het publieke
recht natuurlijk botsingen, en er waren
compromissen noodzakelijk. Zo is het mo
gelijk dat in een stad als Haifa op
zaterdag wel autobussen rijden en in
andere steden in Israel niet. Dat cafés
en restaurants op zaterdag in Jeruzalem
gesloten moeten zijn, dat de bioscopen
op vrijdagavond en zaterdag dicht zijn,
maar dat er wel radio- en televisie
uitzendingen zijn. Uitgangspunt bij al dit
soort regelingen is de in grote lijnen
ongewijzigde status quo van mei 1948.
Bij iedere kabinetsformatie is er een
touwtrekken tussen de twee blokken om
de „status quo” naar de ene of de
andere kant te veranderen.
Het opmerkelijke daarbij is dat de
Arbeiderspartij, die van nature seculair
is, vooral onder leiding van Golda Meir
steeds meer begrip is gaan tonen voor de
religieuze standpunten. Dat is om in-
tern-politieke redenen. Zij die de secula
risering en radicale veranderingen wil
len doorvoeren, blijken in het algemeen
ook tegen andere aspecten van de Arbei
derspartij bezwaar te maken, zowel te
gen het ondemocratische karakter van
deze partij als tegen haar buitenlandse
en binnenlandse politiek.
Daar de religieuze partijen in het
algemeen behalve voor religieuze vraag
stukken verder weinig belangstelling to
nen, zijn zij voor het oude establishment
van de Arbeiderspartij een gemakkelijker
regeringspartner dan de progressievere
krachten. Zo is het in de laatste jaren
vooral de onafhankelijke liberale partij
geworden die in de bres staat voor de
scheiding van kerk en staat.
kertijd woedende reacties uit Amerika,
waar zes organisaties van liberale en
conservatieve rabbijnen lieten weten
„geschokt” te zijn door deze oplossing,
die overigens inmiddels van de baan
lijkt te zijn.
Zo’n oplossing kan een Israëlische re
gering zich niet veroorloven in een tijd
'ti-
HIM
3Mb ié
Ite
i
T» '“turn”
S
Bk «In».
lihii:
jHIM
«Tr’ j
