Nachtmerries in Boymans-Van Beuningen
BERNARD SCHULTZE EN
ZIJN
wereld in ontbinding
Talentvol strijkje speelt te Haarlem
Proloog krijgt
VARA-prijs
Iwee of meerkleurig geschoeid bij Bata
nedam
bouwers van goede huize
„WOUD DER MIGOFS”
Dado schildert mens en
nedam:
voor de offerte
die eruit springt
Etalagemateriaal in Museum Boymans
UNIEBOEK-TOP-TIEN
W.
9
MAART
ZATERDAG
2
1 974
Nedam is een van de grote
bedrijven op het gebied van
utiliteitsbouw door een doelbewust
beleid. Tot dat beleid behoort bijv,
het principe van de scherpe
kalkulatie. Ook de strategische
spreiding van de rayonkantoren
maakt een economischer werkwijze
mogelijk. Nodig Nedam maar uit om
in te schrijven. Dat werpt zijn
vruchten af.
Postbus 332, Bankrashof 3
Amstelveen 020-45 3951
ROTTERDAM „Het woud der
Migofs” heet de tentoonstelling van
Bernard Schultze, tezamen met die
van zijn vrouw Ursula tot 17 maart
in het Museum Boymans-Van Beu
ningen nog te zien. En Migofs zijn
dan plastische driedimensionale
vormen, die schrikaanjagende we
zens voorstellen. Het kunnen men
selijke figuren zijn, ook dieren of
vegetatieve vormen. Ze hebben alle
gemeen, dat de vormgeving zeer
onbepaald is en dat er van alles
wordt gesuggereerd, doch slechts
weinig duidelijk gemaakt. De ene
bezoeker zal de Migofs ondergaan
als vreesaanjagend en de ander als
precies het juiste decor voor een
herfst-medetin tenetalage.
ROTTERDAM Een uiteenval
lende wereld, waarin mens, dier en
stof vergaan. Al wat vlees is wordt
zwam en schimmeldraden zijn de
zenuwen. Door de aderen van de
ontelbare figuren vloeit geen bloed,
maar lijkengif. Dit is het allegori
sche beeld, door Dado aan ons voor
gehouden in Museum Boymans-Van
Beuningen in Rotterdam. Het is de
eerste eenmanstentoonstelling van
zijn werk hier reeds geruime tijd
geopend, maar gelukkig nog tot
10 maart a.s. te zien. Het is afschu
welijk en tegelijkertijd op een ab
surd poëtische manier vertederend,
omdat je voelt dat deze Dado lijden
de is aan zijn obsessies, die hij voor
draagt in zachte pasteltinten, rose,
blond, blauw. Maar hij weet, dat hij
tevens het lijden van de mensheid
vertolkt en zijn boodschap is een
waarschuwing. De gevangenen in
zijn doeken zijn wij, maar de ge
wapende cipiers eveneens en beide
groepen zijn prijsgegeven aan de
ondergang.
EEN WERVELENDE SHOW
met pittige begeleidende muziek
waarop mannequins en dressman
in even pittige bewegingen over
het plankier zwierden, zoiets doe
je bepaald niet met „moeilijke
schoenen”. Kijk, en dat wou
BATA nou maar eens duidelijk
laten zien op zijn voorjaars- en
zomerpresentatie.
X
«hg
AIR T
ADVERTENTIE
19.90
12,90
HEIN STEEHOUWER.
HEIN STEEHOUWER.
J. J. HEIJER
(Van onze correspondent)
ADVERTENTIE
sandalet met een plateauzool van drie centimeter.
onder redactie van Bé ter Maat
Dado zegt zelf geen surrealist te zijn,
omdat het literaire hem niet ligt. Maar
er is een niet-literair surrealisme, meer
gebonden aan het vervoerend schilderen
dan aan geanalyseerde dromen. Boven
dien zij ner ontleningen aan de technie
ken van het surrealisme mogelijk. Daar
van maakt Dado dan wel gebruik.
we
voor
Met zulke vormen kun je veel doen,
mits je een vaste hand hebt en mits de
conceptie je duidelijk voor ogen staat.
Een ruiter te paard als Migof doet het
hier uitstekend. Dat geldt soms ook voor
andere menselijke vormen. Maar als de
i
Het is te betreuren dat zoo weinig
Haarlemmers dit bijzondere evenement
hebben bij gewoond. Misschien heeft het
gure Maartsche weder hen weerhouden.
Daarom spreken wij den hoop uit dat de
H.H. Organisatoren van den Tooneel-
schuur het Resistentie Orchest alsnog
voor een tweede optreden willen uit-
noodigen.
Van Italiaanse origine is deze geklede sandaal met bij- Eveneens van Italiaanse huize is deze gevlochten touw-
passende tas van cobraleer in zes kleuren uit de Bata
International-collectie.
Migofs hebben een geraamte van ij
zerdraad of metaalgaas, vervormd bin
nen een Gruelmarchen-thematiek. Dat
gaas wordt bekleed met dun linnen of
andere stoffen, die met verhardende lijm
zijn bestreden. Die vormen zijn dan
weer beschilderd in alle kleuren van de
regenboog.
Franse meerkleurige sportieve herenloafer met ver
hoogde hak.
(De Boer)
10. Hugh Jans
.Bistro koken’
(Van Dishoeck)
Verkrijgbaar in elke boekhandel
naar de geest want Dado schildert zijn
vionaire ondergaande wereld in een sur-
realisische beeldtaal van vandaag. Een
heel eigen taal, die je bij niemand zó
ziet.
(De Boer)
8. Nienke van Hichtum en
Rie Cramer
(Het groot vertelselboek’ ƒ19,90
(Van Holkema Warendorf)
9. Drs. Ph. M. Bosscher e.a.
,Het hart van Nederland, steden
en dorpen rond de Zuiderzee’
ƒ45,—
werden bekleed, terwijl het boven
werk van kleurig leer werd vervaar
digd. Bata zou zijn naam bepaald
oneer hebben aangedaan als hij ons
de inmiddels befaamd geworden,
buggy’s had onthouden. De buggy’s,
die heerlijke soepele vrijetijdschoenen
waarvan het verhaal gaat dat ze
draagbaar zijn van acht tot tachtig
en dat men bij het naar bed gaan ze
soms zelfs vergeet uit te trekken.
Doch het hoogtepunt van de avond
vormde het optreden der damesleden
van het Orchest, die op geraffineerde
wijze de Amerikaansche zangwijze der
Close Harmony introduceerden. Zij zon
gen twee melodieën, gearrangeerd door
de heer Levano, namelijk Down in the
Valley en Heebie-Jeebie-Blues. Deze be-
teekenen een verrijking van het repertoi
re van het zoo talentvollen strijkje, dat
wat ons betreft niet misstaan zou heb
ben in den Eersten klasse Ballroom van
het stoomschip de Titanic. Wij zullen
nog veel van hen hooren.
kleuren doen het trouwens eveneens
meesterlijk. Wie zou bijvoorbeeld niet
vallen voor een paar geklede sanda
len met bijpassende tas in zes fraaie
kleuren slangeleer. Dergelijke sets,
van Italiaanse origine, zijn er in
verschillende uitvoeringen.
En toch is dit werk niet zo' lijfelijk-
gruwelijk als zo’n anatomische les uit
vroeger tijd. Vermoedelijk omdat je
weet, dat het inhoudelijk om andere
dingen gaat en omdat het geen reële
beelden zijn. De schilderijen komen over
als navertelde nachtmerries. Maar dan
Elk schilderij is verwant aan een
„Anatomische les” zoals zo’n werk in
vroeger eeuwen werd gemaakt met
dien'verstande, dat niet alleen het lijk
van zijn opperhuid is ontdaan, maar ook
de,anatoom en de omstanders.
In het voorprogramma vertoonde de
operateur de heer K. van der Lagemaat
jr. twee korte films, die eveneens op
adequate wijze werden begeleid. Het was
in de eerste plaats een verstrooiende
film, waarin men een autotochtje zag
van een groep ondeugende weeskinderen
met een rijke dame, die een van hen
zeer tegen hun wensch wil adop
ren. De picnic eindigt in een gooi- en
smijtpartij met modder, die menig kod
dig oogenblik opleverde.
Vervolgens kondigde de heer Alphe-
naar een natuurfilm aan. Maar wie
schetst, onze verbijstering toen op het
witte doek een teekenfilm verscheen van
zulk een onzedelijke inhoud, dat wij niet
konden nalaten een hartgrondig foei! te
roepen. Onder het publiek was evenwel
de Deken der Advocaten van het resort
Haarlem, die niet ingreep. Hoewel wij
EINDHOVEN. De door een raads
besluit van de gemeenteraad van Eind
hoven in zijn bestaan bedreigde toneel-
werkgroep Proloog gaf vrijdagavond in
de Eindhovense stadsschouwburg een
voorstelling van het stuk „Revue der
verandering”. Ongeveer 600 sympathi
santen woonden deze solidariteitsvoor-
stelling bij. Vanmiddag zal in Eindhoven
een demonstratie worden gehouden, uit
geroepen door verschillende progressieve
politieke partijen en groeperingen.
Door persoonlijke ervaringen, maar
ook door wat hij weet van de geschiede
nis van Montenegro en door een zeer grote
affiniteit met de gevolgen van al het
rampzalige dat de mens kan treffen, is
Dado gaan schilderen zoals hij doet. Al
zijn figuren zijn hulpeloze stakkers, dan
wel levend-doden. Alle vormen zijn ont
bindingen. Je kijkt in en door alle
lichamen, die alleen schilderkunstig
kunnen bestaan. Het is geen geschilderde
denkbare realiteit, geen vlees of materie,
die gestalte zou kunnen krijgen in wer
kelijk vlees, steen, hout of brons. Het is
een onbestaanbare materie, die toevalli
gerwijze de vormen van hoofden, rom
pen, het „menselijk bedrijf” op een slag
veld of lijvenkluwen op het strand heeft
aangenomen.
Schultze is van huisuit kunstschilder.
Hij kan dat ook. Later deden zich Mi
gofs voor in zijn werk, waarmee hij het
reliëf introduceerde als overgang naar
complete plastieken en ten slotte een
groot environment, waarin hij ook etala
gepoppen en het bereiken van vervreem
dende en droomachtige effecten is in de
jaren dertig door allerlei surrealisten
van naam subliem gedaan, door de Duit
ser Stenfert na de oorlog nog eens
dramatisch herhaald. De versie van
Schultze draagt aan die cultuurschat
niets meer bij, integendeel, ze verwijst
te duidelijk naar een schoolse opvatting
van het lesgeven in vrije expressie en
dat dan met een veel te bombastische
nadruk.
conceptie ontbreekt en daarmee een dui
delijk vormschema, dan ontstaat er een
soort uitgeteerde holle knotwilgen van
beschilderd vlieseline. Dat suggereert
dan veel, maar het is te gemakkelijk
ontstaan om lang te boeien en bovenal
een klinkklaar recept voor de talloze
herhalingen van een dergelijk thema.
Het woud der Migofs doet allemaal te
veel denken aan een oerduitse pseudo-
romantische sprookjesachtigheid, die ei
genlijk alleen nog maar badinerend te
gebruiken is, zoals Marten Toonder dat
doet in zijn donkere-bomen-bos waarin
Ollie B. Bommel zo vaak lachwekkend
loopt te verdwalen. En dat is dan pre
cies hetzelfde wat je overkomt bij deze
bloedserieus bedoelde kunst. Er blijft
weinig van over.
Na de pauze deelde Paul Beugels,
directeur van de Nederlandse stichting
voor kunstzinnige vorming mee, dat een
jury waarvan hij lid was heeft besloten
de J. B. Broeksz-prijs 1973 van de VA
RA toe te kennen aan Proloog. De prijs,
een bedrag van 5000 gulden, zal in april
worden uitgereikt. André Kloos, voorzit
ter van de Vara, trad op als voorzitter
van de jury.
qmoo e
DE MANNEN GAAN BIJ Bata nog
steeds hooggeneusd en -gehakt ge
schoeid en ook zij stappen veelal
tweekleurig door het leven. De peu
ters dansen en springen uiteraard
kleuriger dan wij allemaal over des
Heren wegen, hetzij met sandaaltjes,
molières, buggy’s of wat onze lieverd
jes zich maar anders wensen. Bata
toonde mij in ieder geval een zonni
ge, lichtvoetige naaste toekomst, het
geen je van de belastingen zeker niet
kunt zeggen. Jammer, dat de enige
overeenkomst de beginletters zijn.
Edoch, wij gaan dapper en vrolijk
geschoeid voort.
moment, dat de koning zich aan haar
vergrijpen wil.
Hoe terzake vulde de heer Alphenaar
de ontbrekende dialogen in en hoe vin
dingrijk paste hij allerlei klanknaboot
singen toe, die het getoonde konden
verluchten. Zoo hoorden wij geblaat van
schapen en getrappel van paarden. Het
Orchest, in het bijzonder zijn pianist de
heer C. Levano, bracht op het juiste
moment passende begeleiding in een
rhythme, dat de onnatuurlijke snelheid
der bewegingen in de massascènes kon
bij houden
DE BATALURE-COLLECTIE le
vert ook nu weer de elegant-klassie-
ke schoenen op van geheel of gedeelte
lijk synthetisch materiaal. Bata-ex-
perts verzekerden mij dat men in dit
schoeisel beslist gevrijwaard is van
„vieze voetjes”; de syntheten zijn na
melijk poreus- De Batalure de luxe-
collectie bestaat eveneens uit zeer
stijlvolle klassieke schoenen, maar
dan van fraai leer, zoals het toevoeg
sel „de luxe” u al wellicht deed
vermoeden. Twee kleuren in één mo
del is het voor het komende seizoen
wel helemaal in deze serie. Meerdere
wel indrukwekkend naverteld in een
taal die Dado tot een van de grootste
schilders van dit ogenblik stempelt.
Miodrag Djuric, zich noemende Dado,
is een Joegoslavisch wonderkind uit
Montenegro. Hij is geboren in 1933,
maakte de wereldoorlog mee in zijn
gevoeligste periode en ging op zijn veer
tiende naar een school voor schone kun
sten in Hercegnovi, later de Academie in
Belgrado.
In 1956 gaat hij naar Parijs en wordt
door Jean Dubeffet ontdekt. Een logi
sche ontdekking want er is verwantschap
tussen beider werk zoals er ook verwant
schap is met het werk van kunstenaars als
Bacon, in de verte ook met Velickovic,
maar evenzeer met Jeroen Bosch en
Arcimbaldo. Met die laatsten vooral
De tien meest gekochte boeken in
februari 1974
1. Rien Poortvliet
,De vossen hebben holen’ ƒ49,
(Van Holkema Warendorf)
2. Anthony van Kampen
,Betty Smit, free-lance voor
God’ ƒ12,90
(Van Holkema Warendorf)
3. Jan Brusse
,25 jaar Parijs in 25 verhalen’
9.90
(Van Holkema Warendorf)
4. E. J. BaasHarmelink
,Het Grootste Puzzelwoorden-
boek’ 35,—
(De Gooise Uitgeverij)
5. Herodotos
.Historiën’
(FibulaVan Dishoeck)
6. Henk Barnard
.De krakers en het huis van
tante Da’ 7,90
(Van Holkema Warendorf)
7. Hylke Speerstra
,De laatste echte schippers’
ƒ35
„Het strand”, een der grote doeken van
Dado.
EEN BIJZONDER FEESTELIJKE
schoenenmode wordt ons in de nieu
we collecties voorgeschoteld met als
opvallend gegeven waarlijk verruk
kelijke kleuren: van lichtgeel tot fel
groen, van oranje tot donkerblauw en
allerlei andere denkbare combinaties.
Voor op het strand, maar ook voor
onder de lange jurk zijn er sandalen
en muilen te kust en te keur. Niet
meer weeg te denken uit het mode
beeld zijn de klompen, waarvan de
plateauzolen met kurk, touw of raffia
zijn beslissing moeten eerbiedigen, vra
gen wij ons af of de openbare vertoo-
ning van een product van zoo’n ontaarden
geest als dezen (Franschen!) animatie-
filmteekenaar nite onmiddellijk gestaakt
had moeten worden. Het mocht niet
zijn. Wij sloten derhalve onze oogen en
konden aldus destemeer genieten van de
hoogwaardige kwaliteit der walsmuziek
die het Orchest liet hooren.
Het Orchest zelve doorspekte het
filmprogramma met eenige novelties,
foxtrotts en marschen, die evenzooveele
voorbeelden waren van zijn hooge muzi
kaliteit en virtuoze techniek’. Vooral de
concertmeester, de heer H. Mathijsen
bracht het publiek tot ovaties met zijn
gevoelvolle vertolking van het bekende
„Si vous l’aviez compris”, dat hij dit
keer niet op zijn viool speelde maar op
een violophoon, een strijkinstrument dat
door middel van een hoorn een door
dringend neusgeluid voortbrengt. Men
moet groote bewondring hebben voor
de wijze, waarop hij aan dit merkwaar
dige instrument zulke smartelijke klan
ken ontlokt, die ons tot tranen toe
hebben ontroerd.
INMIDDELS IS ER EEN plezierige
samenwerking gerealiseerd tussen
„klompenman” Jan Janssen en het
bekende huis Blok van Heyst. Al mag
Jan dan beroemd zijn geworden door
zijn klompen, dat houdt zeker niet in
dat hij nooit meer eens iets anders
zou maken. Zijn ontwerpen voor B.
v. H. zijn bijzonder mooi. Vooral de
tweekleurige tassen met bijpassende
schoenen spreken mij tenminste uiter
mate aan. Ik zag ze van lama- en
slangeleer, doch eveneens van andere
fijne leersoorten in combinaties van
bijvoorbeeld donker- en lichtblauw,
groen-wit, donkerblauw-felgroen,
groen-oranje en in meer van die
zonnige composities.
HAARLEM. Vrijdagavond gaf het
zoo succesvolle Resistentie-Orchest een
filmkijkspel in den Tooneelschuur aan
de Smedestraat.
In de eerste plaats willen we de
organisatoren hulde brengen voor de
moeite die zij genomen hebben om in
hun wekelijks tooneelprogramma een
plaats in te ruimen voor zooiets onge
woons als een filmvertooning, die tevens
een concertuitvoering is. Het Resistentie
Orchest beschikt namelijk over meer
talenten dan de naam zou doen vermoe
den. Onze vroegere plaatsgenoot, de heer
C. Alphenaar is behalve een veelbelo
vend cellist ook een virtuoos explicateur,
leerling van den grooten meester Max
Nabarro. Hij is in staat een zoo ver
minkte copie de eenige die in ons
land in omloop is als van „Maritana,
de Spaansche danseres” van zulk een
levendige toelichting te voorzien, dat
zelfs de meest ongeletterde toeschouwer
het ingewikkelde verhaal heeft kunnen
volgen.
In deze film speelt de beroemde actri
ce Pola Negri de rol van ene zigeunerin
ten tijde van koning Philips den Vierden
van Spanje. Zij raakt verliefd op den
jongen, knappen graaf De Bazan, die om
een licht vergrijp ter dood veroordeeld
wordt. Door tusschenkomst van de ko
ningin, een Fransche prinses, kan zij
hem het leven redden. Hoogtepunt in de
film is haar gepassioneerde ontmoeting
met den doodgewaanden graaf op het
4
