Leerboekje over
fabrieksmeisje
Wereldcongres
blaasmuziek
Vissers zingen
voor hun redders
LAZY LEMON: een
BBC opbellen om
liedje te zingen
tamelijk grof bandje
STS
SOOSACENDA
Top de pop pop dertien
Broerse’tdoet!
Schoonmaken?
Bert Kok en Rieks Swarte maakten
PARIAN
Bavokelder dicht?
onder redactie van Ferry Tromp
HOEKBANKSTEL
BANKSTELLEN
„Irma la douce” tot
12 maart afgelast
1
DONDERDAG 7 MAART
11
1974
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM „Wij moeten
met z’n allen bedenken wat er in
de fabriek moet veranderen”.
„Waarom vertelde je dat de direc
teur niet?”, zei Atie. „Dat wilde ik
ook”, zei Ilona, „maar hij luisterde
niet. En nu snap ik hoe het moet:
ik moet het nog niet aan de direc
teur vertellen. Ik moet het jou ver
tellen en wij moeten het verder ver
tellen”.
Inquest, Full House en Speed.
Misschien dat deze namen bij de
meer geïnteresseerde liefhebbers
in deze lieflijke omgevingen nog
enige herinnering wakker roept,
maar de waarheid zij gezegd: het
waren groepen aan de rand van
de popsamenleving. Afnemende
inspiratie en toenemende doel
loosheid vanwege uitblijvend
succes dreef de heren uit elkaar,
maar zie: op een goede dag was
daar ineens „Lazy Lemon”, een
eenheid uit wat eens drie was,
een „grof” bandje ook.
Vormingstoneel betekent kiezen
5
Bert Kok (links) en Rieks Swarte.
om
LAZY LEMON
derbroken tot dinsdag 12 maart.
ADVERTENTIE
>IW
1. Dyna-Mite Mud; 2. The air that I breathe Hollies; 3. Jambalaya
Carpenters; 4. Je t’aime Birkin Gainsbourg; 5. Peaches on a tree Nick
McKenzie; 6. Maar wie holt van mekaar Gerard Hoeben; 7. Woman (part 1)
James Brown; 8. Youre sixteen Ringo Star; 9. Never, never gonna give ya up
Barry White; 10. Dance with the devil Cozy Powell; 11. Tigerfoot Mud;
12. Dirty OF Man Three Degrees; 13. Face to face Shoes.
er een onderwijsinstructie bij geschre
ven”.
Rieks Swarte: „Het boekje moet een
aanzet geven tot bewustwording van de
verhoudingen in onze maatschappij. Die
„ER IS DOOR de Combinatie Christelijke Partijen (CCP) in de Eindhovense
gemeenteraad een vies spelletje gespeeld. Hun door de raad met één stem
meerderheid aangenomen motie om Proloog per 1 september 1974 geen sub
sidie meer te verlenen, is niet meer dan een verkiezingsstunt. De achterban
moet ervan overtuigd worden dat de christelijke volksvertegenwoordigers pal
staan in de strijd tegen linkse maatschappijveranderaars. Het is een politieke
manoeuvre, waardoor een kritische vrije meningsuiting de nek wordt omge
draaid”.
zijn niet wezenlijk anders dan zeg maar
100 jaar geleden, ondanks die schijnbaar
gestegen welvaart.
wordt aangegeven als afvloeiing, de af
koopsommen daarvoor als „afvloeiings
regeling”.
Kok: „We hopen veel reacties te krij
gen van ouders en scholen die het boek
je gaan gebruiken. Jammer genoeg is
„Jam van Ilona” alleen te krijgen in
zogenaamde linkse of progressieve win
kels. Dat houdt weliswaar de prijs laag,
maar je bereikt waarschijnlijk voor het
merendeel mensen die het wel weten.
De bedoeling is dat het boekje wordt
gebruikt als woon-werkproject. We wil
len, om maar eens een cliché te gebrui
ken, de maatschappij in de school bren
gen. Ouders, leerkrachten en kinderen
moeten kunnen denken en discussieëren
over hun woon- en werksituatie, over de
mogelijkheden die er zijn om daarin
verandering te brengen”.
„Het is een misverstand te denken dat
die verandering niet wordt gewild. Op
pervlakkig gezien mogen zij die dat
menen gelijk hebben, maar dat komt
omdat nooit geleerd is uit die tegenge
stelde belangen van kapitaal en arbeid
te denken. Er wordt altijd uitgegaan van
de bestaande situatie; dat tast ook veel
minder de zekerheden aan van de men-
zeer fraai uitgevoerd in div. kleuren,
5 jaar garantie op konstruktie en bin
nenwerk. Normale prijs
f 1300,voor ƒ695.-
1-2-3-zits ƒ695.-
Geopend dinsdag t.m. zaterdag van 10-17
uur. Vrijdags koopavond.
Nieuwe Meerdijk 17
Badhoevedorp.
Tel. 02968-5817
ADVERTENTIE
Jean de Veer (dïums). Luc Prijde
(keyboards), Jan Kroeze (bas), Frank
Wisse (zang) en Maarten Koster zelf
treden zondagmiddag 10 maart aan
staande voor het eerst op in de
Krocht in Zandvoort. Aanvang half
drie. „De officiële première”, zoals ze
zelf zeggen. „Voor ons ontzettend be
langrijk want we moeten hoe dan
ook die zaal plat krijgen”.
Rubbish Heap, de sociëteit in de
Bavokelder aan de Wester-
gracht/Leidsevaart, is per 3 maart
gesloten wegens „te weinig belang
stelling (geldgebrek)”, zoals op de
deur stond vermeld.
Dan beseft Ilona hoe de zaken in
elkaar steken: „Eerst moest ik etiketten
plakken. Toen moest ik mijn naam erop
schrijven, want daar kon de directeur
veel mee verdienen. Nu moet ik inpak
ken, want een machine schrijft vlugger.
En nu laat de directeur de band ook
vlugger lopen, dus kan hij nog meer
verdienen. Alles wat er verandert in de
fabriek is door de directeur bedacht”.
„Maar hij weet toch ook meer”, meent
Ilona’s collega Atie, „Want hij heeft
verder geleerd”. „Dat is zo...”, antwoordt
Ilona. „Misschien leren ze op die scholen
juist wel dat de fabriek van de directeur
hoort te zijn".
„JAM VAN ILONA” is niet zomaar
(door Sjaloom in Odijk) op de onder-
wijsboekenmarkt gebracht. De drukproe
ven ervan zijn eerst op een tiental
basisscholen in Arnhem, Nijmegen, Am
sterdam, Vught en Utrecht, door onder
wijzers en leerlingen bestudeerd. Rieks
Swarte: „Het is behandeld in zowel eer
ste als zesde klassen. Daaruit zijn sugge
sties gekomen, de kinderen hebben er
fouten uitgehaald. Aan de hand van die
ervaringen heeft Peter van den Hoven
groep, twee componisten ook, maar
dat gaat niet ten koste van de een
heid. We spelen alleen maar eigen
nummers, een stuk of dertig, en we
willen ze veel spelen want we moe
ten als groep natuurlijk nog een hoop
leren en dat kan alleen maar door
ervaring op het podium. Maar ik
geloof dat we met deze samenstelling
wel wat kunnen bereiken. Lekker
grof, weet je wel? Er wordt al ge
werkt aan stickers, posters en stencils
voor scholen en sozen”.
De sociëteit, zo’n beetje de enige in
Haarlem-West, heeft een paar jaar
met afwisselend succes op zondag
middag gedraaid. De Haarlemse Raad
voor de Jeugd en Jongeren en een
aantal vrijwilligers die daarin mee
draaien, willen de gezellige „puinhoop”
van de Bavokelder niet zo maar zon
der minder zien verdwijnen. Ze pro
beren er op het ogenblik nieuw leven
in te blazen, maar ze hebben daarbij
hulp nodig. Van ex-bestuursleden,
van vroegere vaste bezoekers, maar
natuurlijk net zo goed van „nieuwe
lingen”. Wie wil helpen kan contact
opnemen met Joh. Groesbeek, v. Ee-
denstraat 1, tel. 315216.
sen die daarin leven. Op een fabriek in
Engeland werd eens door sociologen een
onderzoek verricht. Daaruit bleek dat de
mensen best tevreden waren met hun
bestaan. Twee dagen nadat dit rapport
openbaar werd gemaakt, brak een ar
beidsconflict uit en lag de hele fabriek
plat
Swarte: „Het is enorm belangrijk dat
werkende ouders aan het onderwijs
deelnemen. We werken nu aan een „ver
volg” op Jam, en in dat boekje komt de
vader van de hoofdpersoon op school
vertellen over een staking waaraan hij
heeft meegedaan. Zoiets zou in de prak
tijk ook moeten; kinderen leren eruit
dat een stuk strijd noodzakelijk is om
materiële verbetering tot stand te bren
gen, misschien leren de ouders en de
leefkrachten van hen dat meer loon
niet betekent dat er fundamenteel iets is
veranderd in de arbeidsverhoudingen.
Kinderen, hebben we al gemerkt, hebben
dat soms merkwaardig snel door en dan
vaak beter dan volwassenen”.
„Wat wij doen en dat geldt ook
voor Proloog is maar een kleine
bijdrage leveren aan de maatschappelij
ke verandering. Dan zie je al, dat zelfs
daardoor al mensen zo in hun zekerhe
den worden aangetast, dat bijvoorbeeld
subsidies worden ingetrokken. Eenzijdig
heid, indoctrinatie, wordt je dan aan
gewreven, terwijl je eigenlijk niet meer
doet dan de werkelijkheid kopiëren. Als
de zaken zo eenvoudig lagen, dat je
volwassenen en/of kinderen door middel
van een boek of toneelstuk in één klap
het paradijs van de rechtvaardige maat
schappij kunt laten betreden, dan was
dat allang gebeurd
Kok: „Nou is ons al voor de voeten
geworpen: waarom zou je kinderen met
dit soort problemen opschepen. Maar zij
die dat niet willen, vergeten dat de
kinderen voor wie dit boekje bestemd is,
dagelijks geconfronteerd worden met de
gevolgen van die maatschappelijke wer
kelijkheid. Om maar wat op te noemen:
slechte behuizing, problemen met gastar
beiders in de straat, te volle klassen, pa
die moet overwerken om een goed sala
ris binnen te krijgen en daardoor geen
tijd heeft voor zijn gezin”.
Swarte: „In de bestaande kinder- en
onderwijsboeken wordt nauwelijks van
die maatschappelijke werkelijkheid uit
gegaan. Daarin worden veelal bestaande
(voor)oordelen bevestigd. Zo zijn de
meisjes in kinderboeken meestal huile
rig, ze verdwalen, doen domme dingen,
terwijl de jongens als beschermers op
treden en de dolste avonturen beleven.
Boeven worden ook altijd als in-slechte
mensen afgetekend. In „Jam van Ilona”
hebben we dat bewust niet gedaan. De
directeur is niet als schurk beschreven,
is ook niet als uitbuiter getekend. De
kinderen moeten zelf ontdekken wat de
tegenstellingen zijn tussen die directeur
en Ilona”.
AMSTERDAM. „Zingen voor de
reddingmaatschappijen” heet de lang
speelplaat die deze maand ter gelegen
heid van het 150-jarig bestaan van
KNZHRM en KZHMRS in verkoop zal
worden gebracht. Het Urker mannen
koor „Hallelujah” is er vijf keer op te
beluisteren. De overige negen nummers
«orden vertolkt door het Schevenings
Vissersvrouwenkoor en he.t Volendams
Operakoor.
„Grof” is het woord waarmee in
deze nieuwe groep voortdurend ge
smeten wordt; een uitdrukking voor
alles wat de heren niet weten uit te
drukken, een woord dus in dezelfde
categorie als „snel”. Het zal duidelijk
zijn dat de muziek van Lazy Lemon
op de eerste plaats gekenmerkt moet
worden als „grof”, zeer grof mis
schien wel. Maarten Koster, gitarist,
dwarsfluitist en leider van de groep,
komt nog het verst met de uitleg: „In
het begin hebben we een paar wisse
lingen gehad om de formule te krij
gen die we wilden hebben. Dat heb je
niet in je hoofd of op papier, maar
dat voel je aan. Je weet onmiddellijk
wanneer de kick er is, of je elkaar
aan voelt, of je onder de indruk kunt
komen van je eigen muziek. Dat
ZE MOET AAN DE lopende band
etiketjes op de jampotten plakken. Wan
neer dat eenmaal een routinewerkje is
geworden, vindt ze wat tijd om met de
andere meisjes en vrouwen te praten.
Uit die gesprekken blijkt dat er steeds
meer jonge meisjes worden aangenomen
(oudere dames „kosten” te veel, kunnen
ook het tempo van de lopende band
moeilijker bijhouden) en dat de tijd en
de lust ontbreekt om bijvoorbeeld tij
dens het werk te zingen.
Zo eindigt het „Leerboekje” Jam van
Ilona en begint, volgens samenstellers
Bert Kok (tekst) en Rieks Swarte (illus
traties), het verhaal van Ilona. De sa
menstellers studeren aan de afdeling
ARNHEM. (ANP) Het Wereldcon
gres blaasmuziek wordt van 30 juli tot
en met 2 augustus in Arnhem gehouden,
georganiseerd door de Koninklijke Ne
derlandse Federatie (voor harmonieën,
fanfares, brassbands, drumbands, show
en majorettenkorpsen) onde auspiciën
van het Internationale Muziekverbond
en met medewerking van Sonmo-Neder-
land.
Hoofdthema zal zijn: de blaasmuziek
Internationaal toegankelijk te maken po
een breed terrein. Onderwerpen daar
voor zijn o.a. standaardisering van in
strumentatie, stimulering van componis
ten, repertoire-uitwisseling en muziekon
derwijs.
Uit 24 landen hebben zich deelnemers,
bestuurders, componisten, leraren, diri
genten, uitgevers, vertegenwoordigers
van grammofoonplatenondernemingen
en de instrumentenhandel gemeld. Des
avnods worden concerten gegeven doof
de Marinierskapel, een Amerikaans en
semble en nog twee Nederlandse korp
sen.
In een bevlieging, misschien als onder
breking van het eentonige werk, schrijft
Ilona haar naam op een etiket. De „jam
van Ilona” gaat samen met die van
directeur Reus naar de afnemers, die
veronderstellen met een bijzondere jam-
soort van doen te hebben. Ze willen er
best meer voor betalen, en directeur
Reus ziet daar wel brood in: Ilona moet
voortaan haar naam op alle etiketjes
schrijven. Tegelijkertijd belt hij de
stempelfabriek... Al snel kan Ilona het
tempo van de band niet meer bijhouden
en wordt overgeplaatst naar de inpakaf-
deling. Een stempelmachine neemt haar
werk over.
Bert Kok: „We willen de kinderen zelf
de tegenstellingen in onzé maatschappij
laten ontdekken. Het boekje moet ook
niet slechts als verhaal gelezen worden,
maar begeleid worden door de onderwij
zers. De kinderen kunnen bijvoorbeeld
het verhaal van Ilona als toneelstuk
opvoeren, daarbij zelf nadenken over
hoe het verder moet. Ze kunnen thuis
interviews houden over de situatie van
hun familieleden op het werk, op school
verslag uitbrengen en erover discussië
ren”.
Dat zeggen Rieks Swarte (24) en Bert Kok (24), leerlingen van de Theater
school in Amsterdam, die momenteel stage lopen bij de Eindhovense toneel-
werkg’roep Proloog. Swarte: „Proloog brengt vormingstheater en dat wil per
definitie zeggen dat je kiest. Het publiek waarvoor je wilt spelen, bepaalt de
keuze van je repertoire. Net als ons boekje „Jam van Ilona” (waarover u op
deze pagina meer kunt lezen, red.) probeert Proloog de tegenstelling tussen de
factoren kapitaal en arbeid in onze maatschappij, die maar al te graag wordt
verdoezeld, voor zijn publiek te verduidelijken. Dat publiek bestaat voorname
lijk uit jongeren die qua afkomst niet behoren tot de „bezittende klasse”.
Volgens voorzitter Combee van de CCP in de Eindhovense gemeenteraad ver
klaart Proloog maatschappelijke gebeurtenissen vanuit een „eenzijdige maat
schappelijke optiek”. „Als dan bovendien blijkt”, zo meent hij, „dat Proloog
juist over zijn doelstellingen niet wil praten, in die zin dat daarin verandering
kan worden gebracht, dan zou op grond hiervan de relatie met Proloog be
ëindigd kunnen worden” (lees: de subsidie ingetrokken).
Die doelstellingen van Proloog zijn echter nimmer in het geding geweest
wanneer het om subsidieverlening ging. Toen de Eindhovense raad de toneel-
werkgroep in 1973 een subsidie toekende, werd daarbij als eis gesteld dat de
groep in samenspraak met een zogenaamde evaluatiecommissie van onderwijs
deskundigen tot een serieuze bespreking van de kritiek op haar werk zou
overgaan.
Slechts wanneer sprake zou zijn van „kwade trouw” van de kant van Pro
loog, dat wil zeggen wanneer de groep schuld zou hebben aan het afbreken van
de besprekingen met de commissie, zou de Eindhovense gemeenteraad op zijn
besluit tot subsidieverlening terugkomen. Met deze formulering ging ook de
CCP akkoord.
Uit het rapport van de „evaluatiecommissie” blijkt echter dat Proloog aan de
gestelde voorwaarden heeft voldaan. Burgemeester en Wethouders van Eind
hoven zagen dan ook geen enkele aanleiding de subsidie voor het volgend sei
zoen (september 1975) stop te zetten. Daarna zou worden gezocht naar een an
dere wijze van subsidiëren.
Kritiek op de stukken die Proloog speelt, is altijd mogelijk. „Niet voor niets
discussiëren wij met ons publiek over de inhoud van de gespeelde stukken”,
zegt Bert Kok. „Maar een eis tot verandering van de doelstellingen van Pro
loog is waanzinnig. Proloog kiest voor de gewone mensen: voor de arbeiders
in de fabriek, voor de boeren op het land. Anders gezegd: in de huidige ver
houding, met zijn tegenstelling tussen onderdrukkers-onderdrukten, kiest Pro
loog onherroepelijk voor de laatste (en grootste) groep”.
De Koninklijke Noord- en Zuid-Hol-
landsche Redding-Maatschappij in Am
sterdam en de Koninklijke Zuid-Hol-
landsche Maatschappij tot Redding van
Schipbreukelingen in Rotterdam vieren
hun 150e verjaardag gezamenlijk. Zij
gedenken, dat ze sinds 1824 ruim 16.000
mensen veilig aan wal wisten te bren
gen.
Werk dat twee miljoen per jaar kost,
een bedrag dat uitsluitend wordt bijeen
gebracht door vrijwillige bijdragen, erfe
nissen, legaten, schenkingen en inciden
tele acties, zoals de langspeelplaat.
LONDEN. (UPI) De BBC begint 27
maart met een nieuw programma waar
in luisteraars naar de studio kunnen
opbellen en via de telefoon een liedje
zingen met begeleiding door een orkestje
van zes man. „De hemel mag weten
waar het op zal uitdraaien”, zei BBC-
woordvoerder Douglas Muggeridge over
„Ring-a-song”. „Misschien moeten we er
na een week mee ophouden maar het
valt te proberen.”
BramBroerseb.v.
Zaandam/telefoon 075-12 34 68
schoonmakers/dienstverleners
AMSTERDAM. De voorstellingen
I van de musical Irma la Douce in theater
Carré in Amsterdam worden wegens
ziekte van de drie hoofdrolspelers on-
VAART. De tegenstelling tussen (kapi
taalbezitters en zij die hun arbeids
kracht moeten verkopen om in hun
levensonderhoud te voorzien, is nog al
tijd aanwezig”.
„Natuurlijk is er materieel gezien veel
verbeterd, maar niet dan na harde strijd
tussen kapitaalbezitters en arbeiders, en
die strijd gaat nog steeds door. Alleen
het woordgebruik is veranderd: werk
loosheid heet arbeidsreserve, de baas is
werkgever, zijn knecht werknemer, ge
dwongen ontslag door bedrijfssluiting
laatste is het eigenlijk: je moet in
feite vanzelf show gaan maken om
dat je zelf verbaasd bent over wat er
allemaal gebeurt”.
Lazy Lemon kwam een half jaar
geleden bij elkaar en heeft tot nu toe
ondanks wat aanbiedingen nog niet
gespeeld omdat de groep eerst hele
maal klaar wilde zijn met de muziek
die volgens Koster van keihard Deep
Purple-achtig materiaal kan variëren
naar zeer melodieuze muziek. „Er
zijn twee stromingen binnen de
„Jam van Ilona” is bestemd voor ge
bruik op basisscholen, waar kinderen
leren, van wie de vaders, moeders,
broers en zussen in de fabriek werken,
en die straks zelf in de fabriek zullen
staan, want: „in de meeste gevallen zijn
dat altijd nog dezelfden”. Zo’n kind is
Ilona. Net van school gaat ze in de
jamfabriek van meneer Reus werken.
regie-docent dramatische vorming van
de Theaterschool in Amsterdam en doen
voor hun studie op dit moment een jaar
lang praktijkervaring op bij de toneel-
werkgroep Proloog in Eindhoven. Het
boekje ligt ook in de sfeer van wat
Proloog wil doen: „Jonge mensen laten
zien dat de dingen die ze dagelijks
meemaken niet zomaar uit de lucht
komen vallen”.
Zero, Bakenessergracht 8, vrijdag:
O.P.M.C., bluesrock op gitaar en zang,
duo; zat.: Gijs Hendriks Kwintet,
jazz.
Paradiso, Weteringschans, Amster
dam, zaterdag: Tim Hardin (comp,
van o.a. If I were a carpenter) met in
het voorprogramma Mc Guiness
Flint.
Tioli, geb. Njord, Nrd.-Schalkwijker-
weg 93, zat.: Deep Purple film en
disco.
Riverside, Spaame 91, wo.: aanloop;
vr.: soos; zat.: disco.
Scuff, Lingestraat 1, zondagmiddag:
disco.
Voom-Voom, Spaarnwouderstr. 61,
vr., zat. en zo.: bar-dancing-disco.
Moulin Rouge, Kleine Houtstraat,
iedere avond: bar-dancing-disco.
Can-Can, Stoofsteeg 1, iedere av.:
bar-dancing-disco.
De Ark, Kerkplein 5, Velsen-Zuid,
vr. en zat.: soos.
De Wejjman, Hoofdstr., Santpoort, ie
dere av. behalve maandag: disco
theek.
Disco Dubois, Berlagelaan 45, zondag
middag: disco.
HJC, Groot Heiligland 47, vrijdag:
The Caledonians en sessions.
De Pen, Kanaalstr. 257, IJmuiden,
vrijdag: het A-Sjosiale Orkest: zon
dag: Guinea Pig; vanaf di. 12 maart:
tentoonstelling over jeugdloon.
Crazy Inn, Kokstr. 13, zaterdag:
discosoos met Herman Erbé.
Royal Flush, Schalkererf, Berna-
dottelaan, zaterdag: disco en de groep
Incantation.
Bar Sam-Sam, Ged. Oude
Gracht/Klein Heiligland, op donder
dag: jam-sessions.
w
