Hart van oude goudsmokke'stad
de kreek
klopt nog aan
Ei
Dubai
Tineke's sprookje in
1
1
B.V.
PAREL VAN PIRATENKUNST MOET OVERSTAPPEN OP OLIE
Dirham-munt
door Wim Timmers
Sjeik Zayed
B.V.
Sjeik Rasjid
Poe Port Rasjid
Sleutelpositie
f I
25
itieve
12.30
-
Ftelijk
X-
IAL
door Udo J. Buys
sk
0®
fPërZische~G3f=z
^3.
■RAjAL-KHEIM
aarefAWE^i
1
1
U
r’S.
gTOEDZJEIS*
.SJAROZJ*
OMAN
60
OMAN
laken
nmer
ingge-
Markt in Dubai
aangevoerd
hebben gehuisvest.
niets an-
jt 7WI>
irdt be
SPROOKJE
met de
allemaal
„HET WERD
nog
'r o km
IRAN
Imuiden
ort-afde-
ienst-
nede-
n be-
evens
uiten-
van de
jeplaatst
alsmede
functie
SAOEDI-X
ARABE
hij nog de hoofdbron van inkomsten voor het vrijbuiterssjeikdom
Dubai op de oostelijke hoek van het Arabische schiereiland. Nu
drijft ook Dubai op olie. Niettemin: er zijn nog verschillen aan de
oude piratenkust.
ervaring
1 Pef
inheim
41
ESÏ
voorbeeld horloges, medicijnen en
nylon-textiel.
oude ruzie over
alleen Feisal tot
Rijendik liggen de dhows aan de
kade
■n jonge-
et Mavo-
agen na
rden in-
•cretarie
ndaalse-
isselende
atuurlijk
•erken in
maken
)MAN,fc=
In Dubai dragen de soldaten van
Sjeik Rasjid de trui die Montgo
mery in de woestijn droeg als
officieel uniform en de padvinders-
riem van Baden Powell als kop
pel. Het zijn kleine bruine man
nen, maar toch eigenlijk „every
inch an Englishman”. Wanneer nu
de federale marine de ongeschre
ven wetten van Dubai schendt en
uitvarende dhows op smokkelwaar
onderzoekt, kan sjeik Rasjid in
een lastig parket raken. Weliswaar
heeft de goudsmokkel op India en
Pakistan niet zoveel mogelijkhe
den meer. Er is voor zijn kooplie
den echter nog goed geld te ver
dienen aan de smokkel van bij-
het vliegveld was helemaal gek
op ons en nodigde de hele crew
uit een avond mee te gaan
éten”. Met een gezellig inheems
restaurant voor ogen, stapte Ti
neke die avond met haar colle
ga’s in gereedstaande taxi’s. De
wagens keerden de stad de rug
toe en reden met hoog tempo
de woestijn in. „Het was dood
stil. Vreselijk romantisch. We
kwamen door alles in een ont
zettend gekke bui”, vertelt ze
over de rit, die eindigde bij de
monumentale bungalow.
SSawjmar
;^$jcrdz]ra
De olie verandert alles. Oude
Britten, die hun „Trucial Coast”
niet hebben verlaten, schudden het
hoofd over die slimmerds in Lon
den, die hun terugtocht uit de
Perzische Golf verdedigden met
het argument dat de Arabieren
toch hun olie niet zouden kunnen
drinken. Het mag een uitzondering
zijn, maar wel een die het regi
streren waard is: de Britse kolonel
Sir Hugh Boustead, 25 jaar lang
commandant van het Britse ka-
meelkorps in Soedan, verzorgt op
zijn oude dag de paarden van
VAE-president Zayed. De sjeik,
lijkt het, heeft al meteen zijn
opperstalmeester van het type dat
een hofhouding siert.
Dubai, dat nu ook voor de kust
is begonnen, heeft bij twee boorei
landen reusachtige tanks op de
zeebodem neergelaten, zodat de
olie buiten de kust kan blijven.
Sjeik Rasjid laat Amerikanen en
Britten het werk doen. Bovendien
begint dit jaar de exploitatie van
olievelden in het aangrenzende
Sharjah. Ras al-Kaimah put hoop
uit een onderzoek dat de Neder
landse maatschappij Vitol uitvoert.
President van de Verenigde
Arabische Emiraten (VAE) is de
sjeik van Abu Dhabi, Zayed bin
Sultan al-Nahyan. Het is pas 25
jaar geleden dat deze in tenten
opgegroeide potentaat persoonlijk
zijn leger aan voerde tegen de troe
pen van sjeik Rasjid, de handels-
prins uit Dubai. Aan Dubai grenst
het sjeikdommetje Sharjah. Dat
bezat de voornaamste haven in
deze streek totdat sjeik Maktoem
bin Hasj ar van Dubai omstreeks
1900 een geheime overeenkomst
sloot met de toen dominerende
„Bombay and Persian Navigation
Company”. Maktoem zond tegelij
kertijd een slimme koopman naar
de sjeik van Sharjah, om die er
van te overtuigen dat een goed
moslim geen zaken kon doen met
de zedeloze en eeuwig dronken
zeevaarders van de compagnie.
van de Golf zorgde door een paar
eilandjes te bezetten, die de Brit
ten altijd als Arabisch gebied had
den beschouwd. Die daad bracht
overigens de sjeiks ertoe om
spoorslags lid van de Verenigde
Naties te worden.
aboe dhabi
onverdroten worden
door Britse officieren.
De eigenzinnige koopman gaat
op meer gebieden zijn eigen gang.
Zodra de organisatie van oliepro
ducerende landen (OPEC) had be
sloten om samen een droogdok te
bouwen op het nabijgelegen Bah
rein, liet Rasjid in februari vorig
jaar zelf de bouw van ,,’s werelds
grootste droogdok”, annex
scheepswerf, aanbesteden. De
bouw is in voorbereiding. Dat hij
nu de KLM-landingsrechten heeft
gegeven op het (volgens Dubaise
kenners) modernste vliegveld vain
het Midden-Oosten, is omdat (vol
gens een Nederlandse waarnemer)
elke landing voor hem een keer
tanken betekent. Maar gerekend
wordt op een grote groei van Du
bai.
Dagelijks neemt sjeik Rasjid
plaats in een kring van burgers
die hun klachten aan hem kwijt
willen. Hij is een potige heerser
op slippers, waarin vooral de
zwaar verweerde teennagels om
aandacht vragen. Samen met een
paar kundige adviseurs heerst de
„ruler” over zijn naar schatting
70.000 onderdanen van overbo
dige bureaucratie is in Dubai (nog)
geen sprake. Gezegd wordt dat
zijn kooplui de laatste tijd klagen
dat hun dhows, op weg naar Per-
zië of India, worden aangehouden
en op smokkelwaar onderzocht
door militairen die als matrozen
van de eigen marine zouden moe
ten worden beschouwd.
„NIET TE GELOVEN. Het
was allemaal even onvoorstel
baar”. Stewardess Tineke van
der Draaij (24) krult nog haar
lippen van de pret, wanneer ze
spreekt over haar onverwachte
avontuur in het oliestaatje
Dubai. Een wervelende avond,
in een geheel uit marmer opge
trokken paleisachtige bungalow,
midden in de woestijn. „Het
was gewoon te gek. Je lachte je
rot. omdat je gewoon niet kon
begrijpen dat het allemaal
waar was”.
Tegenwoordig hebben de zeven
„rulers” (naast hun eigen gardes
natuurlijk) samen een 2500 man
sterk federaal leger. Alleen Abu
Dhabi (90.000 inwoners en daar
mee het grootste) maakt het bont
met een eigen armee van 400 offi
cieren en 9500 manschappen. Bo
vendien heeft het landje 32 Mira-
ge-straal jagers in bestelling bij
Frankrijk, waarmee de aardigheid
verdwijnt uit de gedeeltelijke sa
menwerking op militair gebied.
veel gekker, toen het diner be
gon. Een lopend buffet in een
salon, met de afmetingen van
een zaal. Daar kwam ook
Makhmud Bin Rasjid, de zoon
van de „ruler” van Dubai. Op
een enorme marmeren tafel
stonden de rijkste gerechten
uitgestald, inheemse en wester
se. Midden in de tafel een vij
vertje, waar kreeften in het
rond zwommen en daarboven
weer een plateau met bloemen
en fruit. En overal er omheeen
de meest kostelijke banken. In
de zaal ernaast was een tafel
beladen met de mooiste kristal
len glazen en gouden lepels en
vorken. En de wijn vloeide rij
kelijk. Na het diner werd fruit
aangedragen, ook weer in grote
gouden schalen.”
„En voor je het wist stond de
koffie voor je neus. Alles
steeds aangevoerd door bedien
den, die geruisloos om je heen
slopen. Een enorme overdaad
allemaal, ze hebben geld en dat
laten ze zien ook”.
Die samenwerking was vooral
vlot tot stand gekomen omdat alle
legertjes restanten zijn van de
Britse „Trucial Oman Scouts” en
Midden in de woestijn ligt, an
derhalf uur vliegen later, splinter
nieuw „Dubai International Air
port”. Het eerste, dat vanuit de
lucht zichtbaar wordt van het
sjeikdom, is een in zee gebouwde
haven van vermoedelijk visionaire
(rootte maar met slechts een paar
schepen. Dubai, zegt een prospec
tus, wordt onder zijn „ruler” (de
gewoonte om Zijne Hoogheid met
„heerser” aan te duiden, hebben ze
uit de Britse tijd overgehouden)
sjeik Rasjid bin Sa’id al Maktoem
een van -s werelds grootste haven
steden.
Al is de toekomst zichtbaar be
gonnen, het hart van de oude
goudsmokkelstad klopt nog aan de
kreek, die van de Perzische Golt
uit breed het land binnengedron
gen is. Rijendik liggen daar de
dhows” aan de kade, forse houten
zeilschepen. Ze kunnen er eeuwen
geleden nauwelijks anders hebben
uitgezien. Donkere, vaak kleurrijk
uitgedoste mannen beheersen er
het straatbeeld: de zeelui van een
stad waar de sjeik nog regeert
zoals het een sjeik betaamt.
Omdat het woestijnstaatjes zijn
met samen, naar eigen schatting
320.000 inwoners (in werkelijkheid
zullen het er wel een paar minder
zijn), is het misschien wat over
dreven om r’ gebeurtenis aan de
Perzische C 'f ten voorbeeld te
stellen aan de zo lang naar een
heid toeworstelende Westeuropese
landen. Wie bedenkt dat ervaren
Britten in deze streken voorspel
den dat de sjeiks elkaar gauw
weer in de haren zouden vliegen,
toen drie jaar geleden de Union
Jack voorgoed moest worden ge
streken. begrijpt dat niettemin
sprake is van een boeiende ont
wikkeling.
Ook dat is een facet van de
toekomst, waarmee sjeik Rasjid
zich heeft ingelaten. Wie grote za
ken wil doen en het zich vanwege
de olierijkdom ineens kan veroor
loven, kan niet op de zelfstandig
heid van zijn dwergstaatje blijven
staan. In 1971 heeft Dubai, met zes
andere sjeikdommen, de „Verenig
de Arabische Emiraten” opgericht:
Abu Dhabi, Dubai, Ajman, Shar
jah. Fujairah, Ras al-Khaimah en
Umm. al Quaiwain.
In de politiek zal sjeik Rasjid,
die de handel beheerst, al gauw
een matigende invloed hebben. Bij
zijn haven hangen in een Perzisch
restaurant de portretten van de
„ruler” en de sjah broederlijk
naast elkaar. Hij heeft trouwens
zijn bedenkingen tegen een al te
hechte samenwerking. Mocht er
federaal worden besloten om dou
anetarieven op te stellen, dan zal
rond de nieuwe buitenhaven
(„Port Rasjid”) een vrijhandelszo
ne tot stand komen. Dubai wil
zijn positie als omslaghaven niet
op het spel zetten.
In Dubai blijken alle hotels be
zet te zijn. Het meest gerenom
meerde wijst de bezoeker af om
dat juist de „nationale olieboycot-
delegatie” hier logeert. Aangezien
de zeven sjeiks hun bodemrijkdom
onder eigen beheer hebben gehou
den, is zo’n delegatie allicht een
flink gezelschap. Alle andere ho
tels zijn vol, omdat de oliemaat
schappijen er in afwachting
van eigen huizen hun employés
TEMIDDEN VAN al het
woestijnzand onverwacht om
geven door weelderig groen,
heesters, bomen en struiken.
„Wat we daar tussen zagen be
stond allemaal uit marmer, de
stoep, de muren, alles. En er
voor was een enorm, helemaal
verlicht, zwembad. Via een
trappetje kwamen we in de
bar, vanwaar je er ook weer in
uitkeek. Alles was even luxu
eus ingericht. We hebben daar
ook Arabisch gedanst met die
mannen in het lang. Later
kwamen we er achter dat de
bungalow het buitenverblijf
was van vijf oliesheiks”.
De „ruler” van Dubai heeft zijn
collega van Abu Dhabi als presi
dent aanvaard, niet zonder een
maximum aan compensaties. Sjeik
Rasjids zonen zijn in de federale
regering minister-president, minis
ter van Financiën, van Defensie
en van Sociale Zaken. Het zijn
drie strategisch belangrijke posten
en de laatste is ook best te verde
digen: al in 1958 trok sjeik Rasjid
demonstratief uit zijn paleis om er
Dubai’s eerste lagere school van te
maken. Acht jaar later had Abu
Dhabi nog altijd alleen maar zes
lagere scholen. Overigens is sjeik
Rasjid zelf vice-president van de
federatie.
Vooral op olie namelijk berust
de macht van sjeik Zayed van
Abu Dhabi (in normale tijden
nummer acht op de lijst van Ne
derlands olieleveranciers). Omdat
hij slechts drie percent bijdraagt
aan de Amerikaanse olie-import is
het wellicht menigeen ontgaan dat
de sjeik van Abu Dhabi het initia
tief heeft genomen voor de boycot
van de Verenigde Staten, namelijk
al op 17 oktober. Hij zou daarna
hét gemeenschappelijke beslui!
van de olielanden, om de produktie
te beperken, niet erg serieus heb
ben genomen, maar daar zullen de
geschiedenisboekjes van Abu Dha
bi zeker over zwijgen. Het is de
trots van het sjeikdom dat de
„ruler” vier dagen later werd ge
volgd door de machtige en boze
buurman Feisal
bië.
Vanwege een
een oase heeft
dusver geweigerd de staat van de
zeven feodale woestijnvorsten te
erkennen. Met de revolutionaire
regimes van Egypte, Syrië, Libië
en Irak hebben die geen enkele
moeite gehad. Zayed heeft zelfs
betrekkingen aangeknoopt met de
eeuwige vijand van de overkant,
Perzië, dat nog twee jaar geleden
voor grote woede aan deze kant
In Dubai, het handelscentrum
waar de pittoreske kreek het Vo
lendam van de Golf zou kunnen
worden, valt de verandering zelfs
te bespeuren in de eigen speciali
teit. Een plaatselijke koopman, die
al lang meubels importeerde en
bescheiden praat over zijn snel
groeiende eigen fabriek van sani
tair materiaal, reist binnenkort
naar Nederland om de basis te
leggen voor een nieuw importpro-
dukt dat een gegarandeerde best
seller wordt: diepvrieskip.
van Saoedi-Ara-
TINEKES vertelling uit „1001
nacht” begon op de in de hete
zon zinderende „Dubai Interna
tional Airport”. Ze was daar de
vorige maand, en ook in de
cember, een geregelde gast als
bemanningslid van Martinair’s
DC-10, waarmee in die maan
den pelgrims over en weer
werden gevlogen. „De belang
rijkste afhandelingsman op
n en
De monteurs worden aangevlogen
uit Pakistan, het hotelpersoneel
uit India. De architect is een Liba
nees, de hotelbeheerder eveneens.
Zo wordt overal aan de Arabische
oliekust gewerkt. Over hoogstens
een paar jaar zullen in Europa de
vakantiegidsen reizen, buiten het
te hete zomerseizoen, aanbeve
len naar de zonnige Perzische
Golf, want zulke hotels worden er
met dat doel gebouwd van Koe
weit in het noorden tot Sharjah.
Abu Dhabi heeft twee Hiltons,
Dubai bouwt er één.
Er is een gemeenschappelijk
parlement, waarvoor de sjeiks
persoonlijk de afgevaardigden
aanwijzen. Er is een grondwet met
150 artikelen. Er is een heel be
scheiden, federale, begroting, voor
al bestemd voon de ontwikkeling
van die lid-sjeikdommen die nog
niet het geluk hebben gehad op
olie te stoten.
Sjeik Rasjid is het voorbeeld
van Abu Dhabi, om olie te laten
boren, pas een paar jaar geleden
gevolgd. Japanners beheersen de
Abu Dhabi Oil Company en ex
ploiteren rijke velden voor de
kust. Zij bereiden bovendien op
een eilandje de fabricage van
„vloeibaar aardgas” voor, een pro
gressieve gebeurtenis aan de Per
zische Golf, waar bijna alle aard
gas nog onverbruikt in hoge
schoorstenen ontsnapt en in de
lucht verbrandt. Vanaf 1976 zal
Japan jaarlijks drie miljoen ton
tot vloeistof geperst aardgas van
Abu Dhabi betrekken.
Er blijft de bezoeker
ders over dan in het buurland
Sharjah, twintig kilometer de
woestijn door, een hotel te betrek
ken. Het is een alle luxe belovend
hotel, dat helaas nog volop in
aanbouw is: vóór de woestijn,
achter de Perzische Golf. Mensen
wonen er nauwelijks in Sharjah.
Bij het vertrek van het noordelijke, moderne Koeweit voor een
vlucht met de Kuwait Airways naar Abu Dhabi en Dubai (waar
een gekaapte KLM-machine heen werd gedirigeerd) is de con
trole niet minder degelijk dan op Europese vliegvelden.
Een plukharige oude bedoeien (in de stad Koeweit zie je ze zo
niet meer) neemt het niet. Er zal wel nooit een vliegtuig door een
kameeldrijver worden gekaapt, maar bevelen zijn ook in Koe
weit om te worden uitgevoerd. Kameraden overtuigen de oude
heer dat hij aan een vluchtige controle niet ontkomt. Zijn hand
bagage wordt losgeknoopt: dekens en een olielamp.
Drie vrouwen en een groepje kinderen brengt hij mee in het
toestel. Vrouwen in het vormloze zwarte Arabieren-maxi, het ver
sierde boerka-maskertje over de neus. In Koeweit City zie je ze
nog maar zelden, elders aan de Perzische Golfkust zie je het maar
zelden anders. Zichtbaar is alleen wat (wie weet) het meest
boeiende aan een Arabische vrouw zou kunnen zijn: de donkere,
borende ogen.
HET SPROOKJE eindigde
diep in de nacht toen de wach
ters de hekken achter hen slo
ten. Tineke: „Het is gewoon
gek om het een keer mee ge
maakt te hebben”.
De olie drukt haar stempel op
de Verenigde Arabische Emiraten.
Ér is sinds vorig jaar een gemeen
schappelijke munt, de dirham. Op
dat geld is als vast symbool aan
gebracht: vier kamelen, een dhow,
een parelketting (droevige herin
nering aan de bron van inkomsten
uit de dagen toen de industrie-
parel er nog niet was), een palm
boom en een boortoren. De in-r
vloed van de olië kwam trouwens
in een persoonlijke ervaring, op
twee manieren onmiddellijk bij
aankomst in Dubai tot uiting.
;s e.d.
was
DUBAI
-hr .--
-z
