Arbeidsbureaus
mogen artisten
bemiddelen
Busken Huetprijs
voor Sybren Polet
EO wilde tv-avond niet met NCRV delen
Zandvoortse Operette
met onbekend werk
EXQUIS DINEREN
in intieme sfeer doet u bij
„Hollandse ronselaar
nog net wel gezellig
4
KvanVEELEN
t
Andere historische schikking in
Frans Halsmuseum voortgezet
Bistro Cantecleer
r/
1
wi
meer zalen en kabinetten volgens onderwerp
Ij
a
Hoge Raad
Publiekstheater met onbekend stukje Gouden Eeuw
99
/r
1
r
Bezwaren in NOS-vergadering afgewezen
*1
I
,,Die Vielgeliebte” van Dostal
ZATERDAG 9
M 'A' A' R T
19 7 4
Varia-kabinetten
Haarlems zilver
7*
h'
r
Praags theater komt hier
1
et
HAARLEM Al eerder is het in deze kolommen gemeld: er voltrekken
zich veranderingen in het Frans Halsmuseum. Men kent de voorkeur voor
historische duidelijkheid van de directeur, de heer D. M. Couvee. Hij was
en is op zoek naar andere rangschikkingen van het rijke museumbezit.
Dat was ook wel nodig en zijn staf heeft hem daarin kundig bijgestaan. Is
zo'n project eenmaal aan de gang, dan komen veel kunstwerken ineens
in een ander licht te staan en dat is kunsthistorisch van belang. Naar ander
licht overgestapt, namelijk het elektrische, dan moet worden geconstateerd
dat er hier en daar ook een en ander is veranderd. Gangen zijn minder
somber, in kleinere kabinetten komen schilderijen beter uit. „Maar ja”,
verzucht de heer Couvee, „om het goed te doen heb ik minstens een ton
nodig en ik mag dit jaar maar een kwart daarvan besteden”. Tot goed be
grip: hiermee is deze verzuchting doorgegeven aan onze stadsbestuur-
deren. Wie weet? Het Frans Halsmuseum krijgt nooit genoeg stedelijke
zorg.
AMSTERDAM „De Hollandse
ronselaar” is niet bijster briljant
geschreven, noch geregisseerd en
het acteren is evenmin daverend.
Maar het is bij het Publiekstheater
nog net een gezellige voorstelling
geworden. Zeventiende-eeuwse ge
veltjes draaien binnenste buiten en
een schip van de Oostindische Com
pagnie schuift af en aan compleet
met zeilen en tuigage: kortom, bij
elk van de vele scènewisselingen is
voor een verrassinkje gezorgd. Dan
zijn er mooie kostuums, zang en
dansjes en twee fraaie gevechten:
één met veel judo en een ander op
de sabel.
VI
I
EERSTE IJMUIDER
MARKIEZENFABRIEK
Soort bij soort
F - a’
F»
de
I X
I
i
J. H. MOOLENIJZER
J. HEIJER
(Van onze rtv-redactie)
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Nasaustraat 13 - Haarlem
Heden weer geopend.
Woensdag gesloten.
Voor reservering tel. 32 77 99.
laar
In het proces eisten de VECTA en de
bureaus dat de staat verboden zou wor
den de GAB’s nog artiestenbemiddéling
te laten verrichten. De rechtbank in Den
Haag stelde de eisers in het gelijk, maar
het Hof oordeelde juist andersom. Het
Hof zei dat de GAB’s ook andere ar
beidsbemiddeling mogen bedrijven dan
hun bij de wet is opgedragen. De Hoge
Raad vindt dat het hof daarmee een
juist standpunt heeft ingenomen. Dat de
GAB’s hun bemiddeling kosteloos ver
richten terwijl de particuliere bureaus
wel geld moor hun bemiddeling rekenen,
maakt de bemiddeling door de GAB’s
nog niet onrechtmatig, aldus de Hoge
Raad.
Middenhavenstraat 27
IJ minden - Telefoon 02550-1 4108
Na 18.00 uur: telefoon 02550-1 12 02
Dit is een der nieuwe aanwinsten, nu op
gehangen tussen de topografische werken
in de gang rechts naar de portiersloge.
Het is een gezicht op de Zijlpoort.
(Foto Dingjan)
licht, dat veel schilders zich om der
wille van de compositie of om andere
redenen, zich niet al te nauwkeurig aan
de geziene werkelijkheid hielden. Meer
goede .namen ga ik met betrekking tot
deze topografische opstelling niet noe
men. Ze zijn tenslotte op de nieuwste
aanwinsten na in de catalogi te vinden.
In een ander opzicht moet ik wel een
naam noemen. In een der gangen hangt
een prachtige Verspronck, een van de
meest begaafde leerlingen van Frans
Hals en veel te lang veronachtzaamd.
Het is een bijzonder goed geschilderd
portret van pastoor Blommerts, de op-
i.chter van het nog altijd bestaande zo
geheten „Broodkantoor”, een sociale in-
st.lling, zoals je die bijna alleen in
Haarlem kunt vinden. Heel sociaal ook,
dat de „kantoristen” van nu het portret
in het Frans Halsmuseum hebben doen
hangen. Zulks doet hopen op meer par
ticuliere bruiklenen in een tijd, dat mu
seumdirecties eigenlijk als „kleine jon
gens” moeten aanzien hoe op de grote
veilingen schilderijen uit bijvoorbeeld de
Romantische school weggaan voor prij
zen die alleen rijke particulieren kunnen
opbrengen.
Af en toe biedt de tekst moppige
snedigheden en een pikante situatie. En
als de bedoelingen goed zijn en de
strekking van het stuk is kritisch, wat
wil je dan nog meer als afsluiting van
een seizoen waarin het Publiekstheater
zich uit de naad heeft gewerkt? Zo’n
acht maanden vrijwel onafgebroken re
peteren overdag en ’s avonds spelen. Dat
Nico Dostal componeerde zijn „Vielge-
liebte” in 1934 een jaar na zijn
geslaagde entree in de operettewereld
met zijn onvergefelijke „Clivia”. De
hoop dat zijn „Vielgeliebte” het succes
van „Clivia” overtreffen zou is niet in
-vervulling gegaan, vermoedelijk omdat
het scenario te weinig inhoud heeft. Hoe-
HILVERSUM De Evangelische
Omroep voelt er niets voor om in het
komende winterseizoen op dezelfde tele
visieavond (de dinsdag) uit te zenden als
de NCRV. Loting in het college van
overleg programmazaken televisie moest
namelijk uitmaken welke vaste televi
sieavond elke omroep kreeg toegewezen.
Het lot wilde dat de NCRV op de
dinsdagavond op het eerste net zit en de
EO (bij toerbeurt overigens met de
VPRO) op Nederland 2.
De EO, die zich aanvankelijk akkoord
had verklaard, kwam later met bezwa
ren en probeerde via een brief aan het
NOS-bestuur de gang van zaken te ke
ren. De EO vond het namelijk niet in
het belang van de kijker dat deze op
één avond zou worden geconfronteerd
met twee protestants-christelijke omroe
pen. Voorts meende men dat er coördi
natieproblemen zouden optreden, omdat
over een voetbalwedstrijd op het andere
net te zitten.
De EO vreesde dat ook haar wekelijk
se kinderrubriek in de vooravond de
mist in zou gaan, omdat de woensdag
avond tussen zeven en acht uur naar de
kerken, die zendtijduitbreiding hebben
gekregen, zal gaan. De NOS wil de
kerken liever niet op Nederland 1 zien,
omdat dan de rubriek „Van Gewest tot
Gewest” in de problemen komt. Waarne
mend programmacommissaris televisie
mr. W. J. A. Wagenaar beloofde echter
dit knelpunt nog eens nader te bekijken.
In de nieuwe zendtijdindeling is wel
rekeni g gehouden met de TROS als A-
omroep, maar ziet men voorbij aan de
mogelijkheid dat Veronica (de VOO) wel
eens per 1 oktober gis nieuwe zendge
machtigde haar entree zou kunnen ma
ken. Er is ook geen alternatief schema
opgeste’d Komt Veronica er toch bij,
dan is de tweeëneenhalve maand,
gedurende welke tijd er op het nieuwe
Een en ander geldt ook voor nog een
typisch Haarlems aspect. Op het ogen
blik wordt getracht nog zoveel mogelijk
typisch Haarlems zilver aan het mu
seumbezit toe te voegen. Ook dat wordt
al moeilijk door de hoge prijzen. Maar
soms lukt het toch wonderwel Zo is het
museum kortelings in het bezit gekomen
van bijvoorbeeld een heel mooie zilveren
tabakspot, door de Haarlemmer Laurens
de Pauw in 1726 gemaakt, ook een
AMSTERDAM. Het bestuur van de
stichting Amsterdams Fonds voor de
Kunst heeft de Busken Huetprijs 1973,
groot 5.000 toegekend aan Sybren Po
let voor de vier essays, verzamefd in de
bundel „Literatuur als werkelijkheid,
maar welke?” De adviescommissie be
stond uit A. J. M. Sarneel, P. Rodenko
en A. L. Sötemann. De bij deze prijs
behorende oorkonde zal vrijdag 5 april
door wethouder Lammers in het Stede
lijk Museum aan de schrijver worden
uitgereikt.
NCRV en EO gelijksoortige programma’s
uitzenden.
De EO wilde de vertrouwde donderdag
avond houden. Daarbij werd echter tij
dens de vrijdag gehouden vergadering
van het NOS-bestuur weinig steun on
dervonden van de VPRO, die de nieuwe
indeling wel goedkeurde. Van de omroe
pen was eigenlijk alleen de TROS bereid
achter de EO te staan. Met 13 stemmen
tegen, 8 voor en 3 blanco werd het
bezwaar van de EO van de tafel ge
veegd. Namens de NCRV zei mr. A. W.
M. van den Bos nog dat coördinatie-
moeilijkheden helemaal niet werden ge
vreesd en dat de kijker beslist niet zal
worden geconfronteerd met gelijksoorti
ge programma’s.
De EO zag nog meer nadelen in de
nieuwe zendtijdindeling, omdat de C-
omroepen geen „vaste” avond meer be
zitten en zij ook op de roulerende
woensdagavond (tweede net) meer kans
hebben dan de A-omroepen om tegen-
HAARLEM. De Zandvoortse Ope
rette Vereniging heeft gisteravond in de
Stadsschouwburg een uitvoering gegeven
van „Die Vielgeliebte” van Nico Dostal.
Het kiezen van een operette voor een
jaarlijkse uitvoering, is een moeilijke
aangelegenheid. In de meeste gevallen
wordt niet van het vaste repertoire af
geweken uit vrees voor te weinig be
langstelling bij het publiek en voor te
weinig animo bij de leden van de vereni
ging. De Zandvoortse Öperetté echter is
zo moedig geweest te komen met een
minder bekende schepping van de Oos
tenrijkse componist Nico Dostal en heeft
het zich daarmee niet gemakkelijk ge
maakt.
DEN HAAG. Het Zwarte Theater
uit Praag maakt van 15 tot en met 29
maart een tweede tournee door Neder
land. In twaalf plaatsen worden voor
stellingen gegeven van „Diluvium”, een
programma, dat de geestelijke vader van
het gezelschap, Jiri Srnec, samenstelde.
Het gezelschap telt 22 leden en de
voorstelling heeft plaats op een geheel
zwart toneel. Het programma „Diluvi
um” werd behalve in Tsjecho-Slowakije
al in vijftien andere landen gebracht. In
ons land wordt opgetreden in Zaandam
en plaatsen in het oosten en noorden
van het land.
zijn vooroorlogse tijden. Directeur Hans
Croiset kan zich een slavendrijver voe
len.
„De Hollandse ronselaar” is een be
werking door Chiem van Houwihge naar
het stuk „The recruiting officer” van
George Farquhar, een blijspel uit de
Engelse restauratie-tijd, eind 17e eeuw.
Bertolt Brecht heeft er ook een bewer
king van gemaakt: „Pauken und Trom
peten”.
Het Engelse stuk is naar Nederland
overgebracht. Kapitein Wimpel en schip
per Pikkum zijn in Enkhuizen om op
allerlei listige manieren manschappen te
ronselen, die als marinier moeten die
nen. Ze worden dronken gevoerd, ver
oordeeld tot gevangenisstraf of de vloot.
De rechter is tevens een regent van de
Oostindische Compagnie. En om de vloot
van de Compagnie te beschermen heb
ben ze mariniers nodig. Zo ziet men het
voor ogen: de gewone man wordt ge
bruikt door de kapitalisten en uitbuiters
en onze Gouden Eeuw kende meer
sloebers dan zeehelden en scheepsjon
gens van Bontekoe.
Nu wordt deze kritische beschouwing
van een stukje vaderlandse geschiedenis
tot blijspel verpakt. Dat houdt de draad
van het verhaal op, want er moeten
telkens weer enige olijke situaties en
grappige dialogen geschapen worden.
Van Houweinge gaat niet erg recht op
zijn doel af en springt weinig econo
misch met zijn tekst om.
Ook in de regie, die zowel van Hou-
weninghe als Hans Croiset hebben be
dreven, is nogal omslachtig. Meestal
komt het neer op aloud komediespel en
dat wordt door de spelers ingevuld op
een belegen manier die niets afwijkt van
wat men al jaren gewend is. Sigrid
Koetse en Petra Laseur zijn twee bijde-
handte dames; Paul van Gorcum haalt
zijn eeuwige sierfratsen na jaren Rotter
dams Toneel nu te Amsterdam uit; Ma-
riëlle Fiolet is een sappig hoertje. In de
De VECTA en de theaterbureaus had
den bij het al in 1969 begonnen proces
gesteld dat de GAB’s onwettig handelen
en de theater- en concertbureaus oneer
lijke concurrentie aandoen door arties
ten te bemiddelen. Volgens de VECTA
zijn de GAB’s méér en méér op de stoel
van de theater- en concertbureaus gaan
zitten door soms complete programma’s
voor feestavonden samen te stellen. De
arbeidsbureaus schieten daarmee hun
doel om werkzoekenden te bemiddelen,
voorbij, want in goede programma’s ho
ren topartiesten en niet artiesten die
toevallig niets te doen hebben, aldus de
VECTA. Zij meent dat de GAB’s zo ten
onrechte ook niet-werkloze artiesten be
middelen.
wel het stuk achtereenvolgens in Nice,
op Sicilië en in Hollywood speelt, zit er
weinig beweging in. Er komen geen
verrassingen in voor en de tekst op
zichzelf is weinig amusant. De muziek
heeft meer te bieden er komen aardi
ge aria’s in voor en goedklinkend koor
werk en de entr’acte is gezellig orr
te luisteren. Het Amsterdams Pro:
de Orkest onder leiding van Peter Pels
heeft gistëravonduitstekend we i k ge
daan en het toneelgebèuren een enorme
steun gegeven. Het koor voldeed naar
behoren, maar aan de totaalklank was
duidelijk te horen dat lang niet alle
koorleden trouwe repetitiebezoekers zijn.
De solisten hebben het er beter afge
bracht Martha Koper (Dena Darlo)
heeft een aangename heldere stem. John
Pieters (Peer Bille) is een talentvolle
operettezanger, die zijn hoge noten goed
weet te plaatsen.
Jo Bol (Ingrid) is een sympathieke
verschijning met een warm stemgeluid.
Een goede indruk maakten ook Theo
Frinsel als Tartarin en Arie Ottho als
Zeus Holiday. Tot mijn spijt echter moet
ik opmerken dat zij geen van allen
genoeg aandacht besteed hebben aan de
uitspraak van hun tekst.
Jan Wind (Deense Gezant) en Ferry
Zei vers gaven blijk van hun toneelta-
lent, maar de hoogste waardering ver
dienen Nel Wierner (Mamina Motto) en
Cor Bol (beambte), die van hun kleine
rollen juweeltjes van toneelkunst maak
ten.
schema is gezwoegd, voor niets geweest
en moet „het breiwerkje opnieuw ter
hand worden genomen”, aldus mr. Wa
genaar.
Het nieuwe schema heeft wel één
duidelijk voordeel: de mogelijkheid be
staat nu dat er elke dag, ook de woens
dag een actualiteitenrubriek kan worden
uitgezonden.
MABMEZm/ZONNESCWERMfN
W.LUIKEW/LUXAWXX JALOUZIEBN
DEN HAAG. Drie theaterbureaus
en de Vereniging van Ondernemers van
Concertbureaus en Theaterbureaus (Vec-
ta) hebben vrijdag ook in hoogste in
stantie hun proces tegen de staat verlo
ren, over de bemiddeling van artiesten
door de’ gewestelijke arbeidsbureaus
(GAB’s). De Hoge Raad verwierp de
cassatieberoepen van de drie theaterbu
reaus, ingesteld tegen een arrest van het
hof in Den Haag dat de bureaus ook in
het ongelijk had gesteld. De Vecta werd
door de Hoge Raad niet-ontvankelijk
verklaard.
Er valt te praten over museumopstel-
lingen en in het Fans Halsmuseum is de
staf er nog niet over uitgepraat. De
groep kabinetten met de prachtige stille
vens uit de Haarlemse school (en ook
andere) voldoet rog steeds. Destijds is
daarover al geschreven. Sindsdien zijn
de oude marinestukken ook reeds gerui
me tijd ondergebracht in de Renaissan-
cezaal. waar ze het overdag in het
gezeefde licht en ’s avonds als de kaar
sen branden bijzonder goed doen.
Ook zijn de Maniëristen (aangevoerd
met het grote stuk van Cornellsz. van
Haarlem „De Bruiloft van Peleus en
Thetis”, zonder de andere grote werken
te kort willen doen) al samengebracht in
in een der grote zalen. Vanwege al het
bloot is die ruimte door intimi reeds met
de „Vleeshal” betiteld.
En dan gaat zich bij dit type opstel-
ven”, waarmee ook de naam
opdrachtgever is vereeuwigd.
Dan is hier ook nieuw als bruikleen
van de Remonstrantse gemeente een stel
prachtige avondmaalsbekers, werk uit
het eind van de zeventiende eeuw, in
Amsterdam vervaardigd. En zo is er nog
meer, genoeg om te bevestigen, dat
Haarlem niet alleen een beroemde schil
dersschool had, maar dat ook zilversme
den hebben bijgedragen aan de cultuur
schat, die nu het Frans Halsmuseum
terecht zijn naam geeft.
HEIN STEEHOUWER
hoofdrollen staan Cor van Rijn en Ab
Abspoel, die er wat méér van proberen
te maken. Vooral Abspoel verovert de
harten. Zelfs verkleed als zigeunerin
blijft hij de opportunistische naar eerlij
ke zeebonk die hij normaal is. De mooie
decors zijn van Frank Raven, de muziek
is van Harry Bannink (die wel eens
betere heeft geschreven) en de dansjes
zijn van Lynn Wolseley.
Van links naar rechts: Chiem van
Houweninge, Theu Boermans en Cor
van Rijn In De Hollandse Ronselaar.
Haarlemse deftigheid legt wel een zwaar
gewicht op de sfeer in dat ene kabinet.
Het hangt er uitmuntend natuurlijk,
maar het is wel een sfeer, waar andere
musea soms vanaf willen.
a
Vóór de voorstelling herdacht Jan
Retèl in enkele woorden het overlijden
van Wim Sonneveld. die hij „een lich
tend voorbeeld op het moeizame pad
van het amusement” noemde. Het talrij
ke publiek nam enkele minuten stilte in
acht
lingen wel een vraag voordoen.
Ga je alleen op je smaak af. dan kun
je inderdaad bijna alle oude landschap
pen in één zaal onderbrengen, vooral als
er zulke goede bijzijn, als dit museum
telt. Ze bijten elkaar niet. Anders is het
dan met die Maniëristische schilderijen,
heel grote en drukke werken, met veel
Pathos. Dan zou je wel wensen, dat iets
minder volgens deze orde werd gehan
gen, ogidat die zaal er wel heel erg
uitspringt. Maar ja, elke wijze van split
sen en bijeen brengen heeft zijn voor-
en nadelen.
Zo zijn in een klein kabinet de be
faamde regentenstukken van Frans Hals
bijeen gebracht, de regenten van het
Sint Elisabeths gasthuis van 1641 en de
nog beroemdere regenten en regentessen
van het oude mannehuis van 1666. Cor
nel's Veth roemt deze werken om hun
„zedig zwart” en ingetogenheid. Die
zwartheid in al die kleding van oud-
van de
theepotje en een suikerstrooier in de
zelfde stijl van Albert Giljaart van resp.
1745 en 1749. Van Jan Luitingh’s bekwa
me hand is een sierlijk roomkannetje.
Zo zijn er meer aanwinsten, reeds in de
vitrines van een der kabinetten geëxpo
seerd.
Maar wat eveneens bijzonder plezierig
is: twaalf prachtig gedreven collecte
schalen, een bruikleen van de diakonie
van de Hervormde gemeente in Haar
lem, staan in een vitrine te pronk. Ze
zijn in 1729 door een anonieme meester,
die zijn initialen „P.D.” in een gegra
veerd schildje voorzag van de beeltenis
van een klein visje. Langs de buitenrand
van de schalen is de volgende tekst
gegraveerd: „Dit zijn de gaven die Ver-
burg ons heeft gegeven ter dienst der
Liefde en Hulp van het nootlijdent le-
De vier essays zijn volgens de advies
commissie niet alleen verhelderend
voor de positie en de ontwikkeling van
Sybren Polet als romanschrijver en
dichter; ze zijn het niet minder voor de
positie van de ontwikkeling van de lite
ratuur in Nederland (en omringende
landen).
En dan is er nog iets. Niet alles valt
te rubriceren op onderwerp in voldoende
aantallen om een zaal of kabinet in te
richten. En zo zijn er nog twee kabinet
ten, waar thans de „varia” is te vinden.
De bijna met mystiek licht overgoten
kerkinterieurs van Pieter Saenredam
hangen daar te concurreren met schil
derijen van bonte gezelschappen, die
feest vieren en musiceren. Voor argelo-
zen, die graag zelf op zoek gaan is zo’n
kabinet natuurlijk heel verrassend, maar
de op historische (of andere) volgorde
ingestelde bezoeker fronst wél op regen
teske manier het voorhoofd.
Aan de nieuwste „onderwerpelijke”
opstelling wordt nu de laatste hand
gelegd. In de gang rechts naast de in
gang, waar een betere verlichting de
sc’ duw heeft verdreven, komen
Haarlemse stadsgezichten te hangen. Er
zijn de wat droge Gerrit Berckheide,
maar ook heel andere. Zo hongen er
twee nieuwe aanwinsten te pronk, een
gezicht op de Zijlpoort van Nicolaas
Hals (hierbij gereproduceerd) van heel
mooie romantische kwaliteiten en een
gezicht op de Spaarnwouderpoort (later
Amsterdamse poort) van Oudenrogge,
dat eveneens veel sfeer heeft. Binnen
kort komen er plattegronden bij te han
gen, zodat men precies kan zien waar de
schilder zijn beeld heeft gesitueerd. Op
die manier wordt de expositie veel in
structiever. Maar ook komt dan aan het
F
