MINISTER EBAN EN KONING HOESSEIN IN WASHINGTON
Verdeeldheid
over einde
Druk op Nederland
Israëlische krijgsgevangenen
Einde staking
in Ethiopië
Callaghan wil
opnieuw niet
EEG praten
BRITSE PERSRAAD BERISPT
Autonomie voor
Koerden in Irak
olieconcerns
Wiegel tegen
onderzoek naar
„NEWS OF THE WORLD”
olie-embargo
„Uitwijzings''-dreigementen bisschop Anoveros ingeslikt
Cobra” te kopen
TER VERVANGING „STARFIGHTER”
Japanner geeft zich
na dertig jaar over
Afstaan geluidsbanden en foto’s Lambton-schandaal
2
MAANDAG IT MAART 19 74
3
Sinaï
Eban
I
Politiek
(Van onze redactie buitenland)
ft
LONDEN Klachten dat de Britse pers bij het Lambton-Jellicoe-schan-
daal op ongeoorloofde wijze haar neus had gestoken in zaken die haar niet
aangingen, hebben weinig sympathie gevonden bij de Britse Press Council,
de neutrale en gerespecteerde persraad die waakt over het ethische aspect
van het krantenvak.
(Van onze ^redacteur in Jeruzalem,
mr. J. van Wesel)
JERUZALEM Israel heeft een
nieuwe regering. Met 62 tegen
46 stemmen kreeg de regering het
vertrouwen van de Knesseth. Het
eerste parlementaire debat heeft al
geleerd dat het vertrouwen in deze
regering niet erg groot is. Het ma
nipuleren met een Syrische oorlogs
dreiging heeft de regering, maar
vooral Mosje Dajan, geen goed ge
daan.
Neergeschoten
Berispt
1 O
Regering-Meir krijgt vertrouwen
Mocht Dajan in het verleden nog kun-
toestellen zal
(Van onze redacteur in Londen)
Spaans regime krabbelt terug
I
(Van onze redacteur in Barcelona, Roland Bosschart)
MADRID De eerste ernstige botsing tussen de Spaanse kerk en de nieuwe re
gering van minister-president Arias Navarro lijkt te eindigen in een openlijk erkende
en daarom des te opvallender overwinning van de min of meer vooruitstrevende
kerkleiders.
regering neigt
oud-Europees
omge-
1 door
■jarige
leven
g met
n. Hij
d, was
fietser
inha-
:swijk-
ermid-
a. Het
in zijn
LONDEN. „De nieuwe Britse La-
boarregering laat zich door niets van de
wijs brengen in haar streven opnieuw te
onderhandelen over de oorspronkelijke
voorwaarden waaronder Groot-Brittan-
nië tot de EEG is toegetreden”.
dat geval Iran ook 300
afnemen.
Leden van de regering die aan het
schuinsmarcheren zijn moeten verwach
ten dat zij het risico van ontmaskering
lopen. Hierbij zouden in het geheim
verstrekte inlichtingen om zulks te be
reiken, gerechtvaardigd kunnen zijn.
De persraad zei dit in een commentaar
op de klachten die van privé-zijde over
het publiek maken van het schandaal van
verleden jaar ingediend waren.
Het gevolg van die openbaring was
het vertrek van twee toenmalige Con
servatieve ministers, Lord Lambton en
Lord Jellicoe, die hun ontslag indienden
na bekend te hebben dat ze zich met
prostituees hadden afgegeven.
„Als een minister iets te maken heeft
met een bordeel, zoals in deze zaak, dan
is dit èen kwestie van ernstig openbaar
belang”, aldus de persraad.
„De raad is van oordeel dat het pu
bliek het recht heeft te mogen verwach
ten dat zij, die regeringsverantwoorde-
MANILLA (AFP). Luitenant Hiroo
Onoda, de soldaat van het keizerlijke
Japanse leger die zich dertig jaar in de
oerwouden van de Filippijnen verborgen
heeft gehouden, heeft zich gisteren over
gegeven aan landgenoten.
Het einde van de crisis werd bezegeld
door een gesprek, dat keizer Haile Selas
sie met vakbondsleiders had.
Onoda hield zich verborgen op het
eiland Loebang op 130 kilometer van
Manilla.
:el bij
appen
opliep,
ij was
len is
ipende
tenden
lichte
oesten
Maas-
jonge-
jertka-
lijkje
i werd
lef van
dhoven
ien hij
em een
daders
ontko-
louden,
aan de
ft ver-
vindt
et ver-
deinere
:n zou
gelijke
r, Zoe-
hebben
emaakt
ngezien
jmming
zijn ze
•tmund,
zijner
eniging
ernacht
beving.
it.
een
en
een is
onge-
vlieg-
werd
an uit
e toe-
i.
e Bilt-
Frane-
>e auto
:n een
der en
ht ge-
De vervanging van de ongeveer hon
derd „Starfighters” door Amerikaanse
Cobra’s zal tegen de huidige valutaver-
houdingen Nederland in totaal ongeveer
2,5 miljard gulden kosten (kostprijs per
toestel ongeveer twaalf miljoen gulden)
Noorwegen, dat in december het initia
tief nam om-»tot een gemeenschappelijke
aankoopsbeslissing te komen, moet er
vijftig vervangen en België ongeveer
tachtig. Voor de Amerikanen is het pro
bleem dat de bouw van de Cobra pas
rendabel wordt wanneer alle drie rege
ringen tot aankoop besluiten, omdat in
and en
an de
rklaard
Com-
;n zien
ïze een
i moet
n kun-
worden
logelijk
n Den
)ntwik-
rd als
rlandse
ikwater
k Stadt
geleid
ig van
rtijblad
bij het
ts vier
rarieës-
gen tot
chtjari-
jdt.
zcomité
aan de
de her-
Een derde meningsgroep voelt er het
meest voor de huidige „Starfighters” nog
enige jaren aan te houden, een beslissing
die ook de politieke achtergronden van
een aankoop op dit ogenblik zou omzei
len.
Als een van de aantrekkelijke aspec
ten bij aankoop van de Cobra wordt
verder de mogelijkheid in het vooruit
zicht gesteld dat Nederland de rompsec-
tie van het toestel in aanbouw zou
krijgen een belangrijke opdracht om
dat deze sectie veel van de elektronica
bevat die onder andere door Philips
geleverd zal kunnen worden.
n hun
nentaal
i op de
jerecht,
in.
meldt
langste
Wolga
en ma
nk van
waar-
aanleg
In 1979
■en zijn
ADDIS ABEBA (AFP). De secreta-
ris-generaal van het verbond van Ethio
pische werknemers heeft gistermiddag
officieel bekendgemaakt, dat er een ak
koord is bereikt tussen het vakverbond
en de Ethiopische regering.
Daardoor is een einde gekomen aan
een algemene staking van vier dagen.
irecteur
ië, zegt
te heb-
ito een
■n af te
jenbare
Albury.
Ethiopië
rechten van het Bask'ische volk als cul-
tuureenheid en etnische minderheid.
De conferentie onderstreept eens te
meer het recht van om het even welke
bisschop om, volgens de kerkdoctrine,
om het even welk werelds probleem te
belichten.
Als de regering er toch op staat Ano-
veros te beschuldigen dan moet zij vol
gens het concordaat toestemming bij het
Vaticaan vragen, aldus de nota. Het feit
dat de bisschoppenconferentie zich op
het concordaat beroept, lijkt een aanwij
zing dat de regering ook haar laatste
dreiging (eenzijdige opzegging van dat
concordaat) niet ten uitvoer zal brengen.
Het Spaanse regime heeft tot nu toe
niet openlijk gereageerd op de standvas
tige houding van de bisschoppen en het
Vaticaan.
mtoon-
en met
jouden,
getrok-
ig jaar,
de or-
De regering stond ook de publikatie
toe van het communiqué dat het voltal
lige bestuur van de bisschoppenconfe
rentie gisteren bekendmaakte na de ver
gadering op vrijdag en zaterdag. De
nota, die zelfs letterlijk door de staats
radio en -televisie werd voorgelezen,
komt op het volgende neer.
Een van de deelnemers aan de ge
sprekken in het Amerikaanse ministerie
van Defensie zei dat de boodschap Van
Washington op het volgende neerkwam:
„Als de Fransen van mening zijn dat zij
politiek moeten gaan maken met hun
benadering van de opvolging van de
Starfighter, omdat de Mirage tenslotte
een Europees toestel is, en dat Neder
land dus als Europees land Europees
moet kopen, dan vinden wij als Ameri
kanen dat wij als NAVO-bondgenoot
misschien wat meer recht hebben om te
zeggen dat Nederland Amerikaans moet
kopen.”
De Israëlische minister van Buiten
landse Zaken, Abba Eban, vliegt van
daag naar Washington om met zijn
Binnen de Nederlandse
minister Vredeling, als
parlementariër, naar de aankoop van de
Franse Mirage, hoewel de luchtmacht
staf de Cobra heeft aanbevolen.
Amerikaanse ambtgenoot Kissinger in
leidende besprekingen te voeren over
een troepenscheiding tussen Syrië en
Israel.
Monseigneur Anoveros, de bisschop
van Bilbao die een week lang onder
huisarrest heeft gestaan wegens een
preek die in bijna alle kerken van het
Baskenland was voorgelezen, heeft ge
weigerd zich te onderwerpen aan de
strafmaatregelen van de regering, kreeg
volledige steun van de paus en tenslotte
zelfs openlijke bijval van de Spaanse
bisschoppenconferentie.
Met deze kerkelijke goedkeuring en
als vrij man is de bisschop naar Bilbao
teruggekeerd van besprekingen in Ma
drid, waar de regering haar „uitwij-
zings”-dreigementen heeft moeten in
slikken.
Drieëntwintig ministers telt het nieu
we Israëlische kabinet, en vijftien van
hen dienden ook in de vorige regering.
De regering is bijzonder oud: 18 percent
is boven de 70 jaar, met Meir aan de top
met 76 jaar, 28 percent is tussen de 60
en de 70 jaar en slechts 18 percent heeft
de vijftig nog niet bereikt hoewel ze er
dicht tegenaan zitten. De rest is tussen
de 50 en de 60 in.
Intussen is het duidelijk dat de crisis
in de Arbeiderspartij wel tijdelijk is
bezworen maar niet voorbij is. Twee
leden van de fractie van de Arbeiders
partij, Jitzchak Ben Aharon en Arieh
Eliav behorende tot de linkervleugel van
de partij steunen de regering niet.
Dat is in Israel, waar een ijzeren
coalitiediscipline bestaat, een uitzonder
lijk verschijnsel. Als de regering er niet
snel in slaagt het vertrouwen van parle
ment en bevolking te winnen, dan zal
zij niet lang stand kunnen houden en
zal een nieuwe crisis niet lang op zich
laten wachten.
Egypte, Saoedi-Arabië en Koeweit
willen de olieboycot tegen de Verenigde
Staten beëindigen. Algerije en Libië wil
len dat pas doen nadat Washington ga
ranties heeft afgegeven voor een alge
mene vredesregeling in het Midden-Oos-
ten.
Volgens het Westduitse persbureau
DPA is in Beiroet vernomen dat ook
Irak tegen opheffing van het embargo is.
CAIRO. De Egyptische minister
van Buitenlandse Zaken Fachmy en de
Saoedi-Arabische minister van Oliezaken
Jamani hebben gisteren in Cairo beslo
ten de olieconferentie die gistermiddag
in het Sheratonhotel van de Egyptische
hoofdstad zou beginnen, niet te laten
doorgaan. In de plaats daarvan zullen de
beide ministers meedoen aan de oliecon
ferentie die overmorgen begint in de
Libische hoofdstad Tripolis.
WASHINGTON. Het Amerikaanse
ministerie van Defensie heeft verder ge
probeerd Nederland en België tegen el
kaar uit te spelen door grotere voorde
len aan te bieden aan het land dat als
eerste de beslissing neemt om het Ame
rikaanse gevechtsvliegtuig Cobra te ko
pen. Deze voordelen die neerkomen op
ongeveer 100 miljoen gulden of meer,
liggen in de sfeer van wat binnen de
NAVO bekend staat als „burdensharing”
- de bijdrage die de NAVO-landen
moeten leveren ter handhaving van een
Amerikaanse aanwezigheid in West-Eu-
ropa.
Op de conferentie van Cairo zou op
heffing van de olieboycot tegen de Vere
nigde Staten zijn besproken. Jamani
kwam gisteren, net zoals de olieministers
van Koeweit en Bahrein, in Cairo aan.
De Algerijnse olieminister die als
voorzitter van de organisatie van Arabi
sche olie-exporterende landen de confe
rentie had moeten presideren, had laten
weten dat hij „beslist niet” naar Cairo
zou kernen.
Dit verklaarde het afgelopen weekein
de de nieuwe Britse minister van Bui
tenlandse Zaken, James Callaghan. Hij
reageerde daarmee op opzienbarende
uitlatingen van een van de Britse com
missarissen voor de EEG, het Labourlid
George Thomson.
Deze had tijdens een toespraak' in
Engeland dezer dagen verklaard dat in
zijn opvatting de nieuwe Labourregering
alle aandacht moest concentreren op de
hervorming van het karakter van de
EEG en haar politiek, maar in geen geval
met nieuwe onderhandelingen over de
toetredingsvoorwaarden.
Constructieve ideeën zijn altijd wel
kom in de EEG, aldus Thomson, maar
gepraat over iets wat al lang achter ons
ligt krijgt zo’n legalistisch karakter dat
het door de andere leden allerminst
welwillend zal worden ontvangen.
Minister Callaghan voegde er in het
weekend nog aan toe, dat hij de komen
de week in het parlement in detail
uiteen zal zetten wat de houding van
zijn regering ten opzichte van de EEG
precies is. Morgen zal de koningin de
troonrede uitspreken, die meteen de ope
ning van het nieuw-gekozen parlement
inhoudt. Op 26 maart zal de nieuwe
minister van Financiën Healy, met zijn
begrotingsplannen voor de dag komen.
De Egyptische minister van Wederop
bouw, Osman Achmed Osman, heeft op
een persconferentie in Cairo meegedeeld
dat de Egyptische regering op het ogen
blik een plan bestudeert om van het
gebied rond het Suezkanaal en de Sinaï-
woestijn een centrum voor industrie en
toerisme te maken.
Het vijfjarenplan, dat op ruim 23
miljard gulden is begroot, voorziet in
een groei van de bevolking in het woes
tijngebied dat nu nog gedeeltelijk door
Israel is bezet, van 250.000 tot 1 miljoen
mensen.
Het radiografisch bestuurde toestel,
dat het Syrische luchtruim had geschon
den, was brandend in Noord-Jordanië
terechtgekomen.
Koning Hoessein van Jordanië is van
daag in Washington aangekomen voor
nen rekenen op steun, meestal stilzwij
gend van de rechtse Likoed. nu was hij
het centrum van scherpe aanvallen uit
deze hoek. „Als we al niet meer op het
woord van de minister van Defensie
kunnen vertrouwen, wat blijft er dan
nog voor een vertrouwensbasis over”,
riep oppositieleider Begin uit.
„Wie zou”, zo vervolgde hij, „in de
wereld nog het woord „definitief” gelo
ven als dat door Israel wordt uitgespro
ken na wat Meir en Dajan hebben
uitgehaald, als wij in onderhandelingen
een defintief standpunt laten horen. Je
zou de indruk krijgen dat het woord
definitief in het Hebreeuws niet bestaat
na wat Dajan en Meir hebben uitge
haald met definitief ontslag en daar dan
weer op terugkomen.”
Monseigneur Anoveros en het kerkbe
stuur noemen de beschuldigingen van de
Spaanse regering tegen zijn gewraakte
preek („poging tot ondermijning van de
staatseenheid”) ongegrond en vals. Zij
verzekeren dat er geen enkele politieke
bedoeling stak achter die preek over de
(Van onze parlementsredactie)
den HAAG. VVD-fractieleider
Hans Wiegel voelt er niets voor om
steun te geven aan het PvdA-voorstel
om een parlementair onderzoek te hou
den naar het gedrag van de oliemaat
schappijen tijdens de oliecrisis.
Een dergelijke parlementaire enquête,
waarbij een commissie van Kamerleden
iedereen kan verplichten onder ede een
verklaring af te leggen, zou volgens de
PvdA nodig zijn om te kunnen beoorde
len of de oliemaatschappijen tijdens de
oliecrisis voldoende de algemene belan
gen in het oog hebben gehouden.
Tijdens het VARA-radioprogramma In
de Rooie Haan zei Wiegel zaterdagmid
dag: „Een dergelijke enquête kun je
alleen houden als je misbruik veronder
stelt. Daar geloof ik echter juist hele
maal niet in. Juist omdat er een Shell
bestaat, zijn we uit de crisis gekomen.
Als er een Nederlands staatsoliebedrijf
had bestaan, was het voor de Arabieren
makkelijk geweest om te zorgen dat we
geen druppel olie kregen. De oliemaat
schappijen die overal zitten, hebben nog
een beetje met die olie kunnen schuiven,
zodat wij niet zonder kwamen te zitten”.
PvdA-fractieleider Ed van Thijn, die
zaterdagmiddag Wiegels tegenstander
was in een politieke discussie, was
hoogst verbaasd door Wiegels redene-
hng. „De oliemaatschappijen hebben zelf
gezegd geen bezwaar te hebben tegen
een dergelijke parlementaire enquête.
Toch heeft mijnheer Wiegel geen zin in
een dergelijk onderzoek. Hij lijkt wel of
er bang voor is”.
een besluit
bestuur van
goedgekeurd.
In bepaalde provincies in het noorden
van het land waarin de Koerden in de
meerderheid zijn, zal hun taal gelden als
voertaal en taal waarin onderwijs mag
worden gegeven.
In Syrië zijn 65 Israëlische krijgsgevan
genen, die sinds de oktober-oorlog wor
den vastgehouden aan het Internationale
Rode Kruis getoond. Een Franse televisie
ploeg, die aan het werk was in het Ara
bische land, kreeg van een Syrische
cameraman deze opname. Links in don
ker kostuum een niet geïdentificeerde
Rode-Kruisfunctionaris.
uitgebreid over het onderwerp is over
legd, maar er werden geen maatregelen
aangekondigd. Dat wil natuurlijk niet
zeggen dat dit niet alsnog kan gebeuren,
maar in deze eerste ronde hebben de
bisschoppen in ieder geval op punten
gewonnen.
Blijft nog de vraag waarom de minis
ters (of enkele ministers) deze zaak zo
op de spits wilden en konden drijven,
waarom zij uiteindelijk hebben ingebon
den, en welke rol generaal Franco in dit
alles heeft gespeeld (dat wil zeggen, of
het een voorbijgaande storm, of een
werkelijke breuk in de kerk-staat-be-
trekkingen was).
De druk van de uiterst rechts op het
regime is een logische uitleg van het
eerste punt. De zeer reële en groeiende
invloed van de kerk op het Spaanse volk
kunnen de rest vp”v’aren Deze crisis is
echter ongetwijfeld een teken aan de
wand en Franco heeft een lang geheu
gen.
Een Jordaanse militaire woordvoerder
heeft bekendgemaakt, dat het gisteren
door het Syrische luchtdoelgeschut neer
geschoten Israëlische verkenningsvlieg
tuig in het noorden van Jordanië is
neergestort. Aldus meldt het Franse
persbureau AFP.
(Vervolg van pagina 1)
Dezelfde zegsman zei dat door de
Amerikaanse gesprekspartners in dit
overleg werd gezegd dat men (Washing
ton) zich onder de huidige omstandighe
den niet zal kunnen voorstellen wanneer
Franse vliegtuigen zouden worden ge
tocht.
Door deze Amerikaanse houding is een
beslissing over de opvolging van de
Starfighter niet langer een militair-eco-
nomische, maar een pofitieke geworden
die nog onvoorziene consequenties kan
hebben voor de verhoudingen binnen de
EEG.
een „particulier, niet-officieel” bezoek
aan president Nixon en aan de Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Henry Kissinger. Dit heeft het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken bekendgemaakt.
De bijeenkomst van Nixon en Hoes
sein in het Wite Huis zal morgen plaats
hebben. De Jordaanse vorst zal waar
schijnlijk ook spreken met leiders van
het Amerikaanse Congres.
Hoessein zal de hele week in de VS
blijven. Vrijdag houdt hij een toespraak
tot de Amerikaanse persvereniging.
Toch werd de „News of the World”
ernstig berispt, niet voor het afluisteren,
maar omdat het blad had toegestaan dat
de geluidsbanden en foto’s aan anderen
beschikbaar gesteld werden-
Klachten over het behandelen van de
zaak door het zondagsblad „The People”
en de dagbladen „The Times” en de
„Daily Mail” werden door de raad van
de hand gewezen.
De persraad verklaarde voorts, dat een
verslag in „The Times” over een „derde
minister” die in de zaak betrokken zou
zijn, nieuws was dat vrij verspreid
mocht worden.
Geen melding werd gemaakt van een
publikatie van de Jong Liberalen (een
onderdeel van de Liberale Partij), waar
in de naam van een toenmalige minister
genoemd werd en beweerd werd dat
deze de „derde minister” zou zijn. Het
verslag werd later ingetrokken.
De persraad zei dat de redactie van
„The People” onschuldig was bevonden
aan „wederrechtelijke indringing”.
Tenslotte werd in de uitspraak een
betaling aan een beroepsfotograaf voor
de huwelijksfoto van Norma Levy be
schouwd als een „normale handelstrans-
actie”.
Naar in Jeruzalem verluidt zal ook de
Israëlische minister van Defensie, Mosje
Dajan, over twee weken naar de VS
reizen om „zakelijke kanten van een Is-
raelisch-Syrische troepenscheiding te be
spreken”.
Volgens een Israëlische militaire
woordvoerder is gisteren geen enkel
schot gevallen aan het Israelisch-Syri-
sche front.
lijkheden dragen, niet zullen worden
beschermd tegen publikatie in de pers
van dit soort activiteiten.”
Het zondagsblad „News of the World”
dat een oplage van ongeveer 8 miljoen
heeft, had in het geheim gesprekken
tussen Lord Lambton en de prostituee
Norma Levy op geluidsband opgenomen.
Tevens werden er door een gecamou
fleerd kijkgat foto’s genomen door
persfotograaf van Lord Lambton
twee vrouwen.
Over dit „spioneren” was ook ge
klaagd. Hierover zei de persraad: „Als er
een ernstig openbaar kwaad aan de kaak
moet worden gesteld, door de pers of
iemand uit het publiek, dan zou het
gebruik van methoden, die bij zaken van
minder belang absoluut onaanvaardbaar
zouden zijn, als gerechtvaardigd be
schouwd kunnen worden.”
De persraad waarschuwde wel dat het
toepassen van dergelijke methoden op
eigen risico werd gedaan en dat alleen
succes een aanvaardbaar excuus zou
zijn.
Wel maakte het na afloop van de
ministerraad van vrijdag bekend dat
Radio-Bagdad deelde gisteren mee dat
i1..IX van deze aard door het
de Baath-staatspartij is
BAGDAG (DPA). De ongeveer twee
miljoen niet-Arabische Koerden van
Irak zijn vanaf vandaag autonoom.
M
