Hreinn Fridfinnssons banale foto’s
Sigurdur Gudmundsson legt
zijn valse getuigenis af
VARA benadert
Kristjan en
Haagse Comedie speelt
Rudi Carrell
de vergeten
voor spelshows
circusstuk van Tsjech
kansen
Nut muziekcentrum betwijfeld
TURAVIAQ
Solzjenitsin
vraagt visa
uniska
parket
WONINGINRICHTING
COMPLETE
ELITAIRE EN „ALLERINDIVIDUEELSTE” KUNST IN DE VLEESHAL
Andere banaliteiten in foto’s
Beiaardconcours
Onwettige kinderen
naar Tie!
Picasso erkend
TV-documentaire over
INDERMÜHLE BIJ
KAMERORKEST
MILJOENENPROJECT IN UTRECHT
Centouri Reisbureaus
„August, August, August” van Pavel Kohout
vrijwillig
kinderloos blijven
iïïF
17
WOENSDAG
19 74
1 3
MAART
Toevalsfactor beslist
HAARLEM
ZIJLSTRAAT 41
427-
333,—
457-
Een Centouri produkt, dus uitstekend!
Mallorca: 15 dagen El Arenal, vol pension v.a.
Benidorm: 15 dagen appartement voor 4 personen v.a.
Costa del Sol: 15 dagen Torremolinos, vol pension v.a.
HAARLEM Een van de drie
momenteel in de Vleeshal op de
Grote Markt exposerende IJsland
se beeldende kunstenaars is Hreinn
Fridfinsson. Hij toont bijna uitslui
tend foto’s, waarop landschappe
lijke situaties zijn vastgelegd en
waarin hij zelf meestal geen rol
speelt. Het is de zeer objectieve of
strikt neutrale wijze van kunstbe
oefening via fotografie, die de laat
ste jaren door velen wordt be
oefend.
'■w-
Gudmunds-
HEIN STEEHOUWER
ADVERTENTIE
(Van onze kunstredactie)
JAC HEIJER
ADVERTENTIE
Inlichtingen en boekingen bij:
Zo’n gegeven staat buiten de foto’s,
het is er niet vanaf te lezen. Evenmin
valt te veronderstellen dat de kijker er
Sommigen zullen zich afvragen of het
dan niet anders kan in eenzelfde vorm
die hem of haar interesseert door meer
betrokkenheid. Met andere woorden, kan
een kunstenaar, experimenterende in het
grensgebied tussen idee en uitbeelding
kan
niet
HILVERSUM. De VARA heeft Ru
di Carrell benaderd met he.t verzoek of
hij in het winterseizoen 1974-1975 een
aantal spelprogramma’s op de Neder
landse televisie wil presenteren. De VA
RA denkt hiermee het gat. dat is ont
staan door het overstappen van Mies
Bouman naar de AVRO, in het nieuwe
seizoen op te vullen.
Een der foto’s uit de serie „Vijf poorten voor de zuidenwind” van Hreinn Frid-
finnsson.
Kruisstraat 28, tel. 023-312050
Zijlweg 142. tel. 023-319322
De uitspraak van de rechtbank in
Grasse is de eerste die gebaseerd is
op een wet van januari 1972, die
natuurlijke kinderen bij erfenissen
gelijk op laat delen met wettige kin
deren.
De verklaring van het „beeld” ligt hier
weer buiten het beeld zelf en dat zou
dan juist die specifieke betekenis bepa
len. Integendeel, het bepaalt het gebrek
aan betekenis. Het gebruik van een be
paald soort water is ten aanzien van het
schilderen namelijk zonder enige beteke
nis. En dat dan gewoon omdat het
niemand buiten de „schilder” interes
seert. Het is een zo particulier op de
schilder betrekking hebben gegeven, dat
we hier moeten spreken van het zoeken
naar de „allerindividueelste” idee. Het
gevolg is een elitaire kunst, op niemand
anders betrokken dan de maker en nog
een enkeling, die gewoon een cultureel
verschijnsel interessant vindt, omdat het
er is. Verder is het hofkunst voor sno-
bisten, zoals overigens bijna alles mo
menteel in de Vleeshal.
ten kijf” was. Met name de Geertekerk
bleek zich uitstekend te lenen voor tv-
opnamen van concerten. Nu de kerken
gerestaureerd worden zijn er mogelijk
heden te over om de accommodatie zo
aan te passen, dat ook op dit punt
bezwaren worden weggenomen, aldus de
kerkvoogden.
Mij minder;
af nu
In januari vorig jaar deed het college
van Kerkvoogden eveneens een soortge
lijke suggestie aan B. en W. Maar het
gemeentebestuur antwoordde toen dat de
kerkgebouwen klimatologisch en akoes
tisch ongeschikt zouden zijn, terwijl ook
de accommodatie te wensen over zou
laten. De kerkvoogden vinden de bezwa
ren van B. en W. echter niet steekhou
dend en doen een dringend beroep op de
gemeenteraad de overwegingen van B.
en W. op hun houdbaarheid te toetsen.
De kerkvoogden wijzen er op dat de
laatste jaren in verschillende kerken een
reeks concerten is gegeven waarbij de
bruikbaarheid van deze gebouwen „bui-
(Van onze correspondent)
HILVERSUM. Het beiaardcon
cours is na 15 jaar definitief voor Hil
versum verloren gegaan. De gemeente
Tiel, die in het bezit is van een nieuw
carillon, heeft zich bereid verklaard het
concours, dat elk jaar in het kader van
het Holland Festival wordt georgani
seerd, over te nemen. Vorig jaar reeds
liet de gemeente Hilversum weten niet
langer de kosten 1600) voor het evene
ment te willen dragen. Daarbij kwam
nog. dat van de zijde van het publiek
nooit enige belangstelling tooi- het con
cours is geweest.
Wat doet Fridfinsson bijvoorbeeld? In
een serie legt hij de aanwezigheid van
eerst één hek en later meer hekken in
een IJslands lanidschap vast. Nu wil het
geval, dat de zuidenwind in Ijsland de
komst van de zomer aankondigt. Frid-
finnsson wilde de hekken voor die zui
denwind openzetten. Maar op de dag dat
hij er was woei de wind uit het noor
den. het was bovendien regenachtig, het
geen de gesloten hekken en de miezerige
indruk van de foto’s verklaart.
Jules Royaards (links), Roelof den Ambt
man, Rick Nicolet en Wim van den Heu
vel in „August”.
De PPR in Utrecht schrijft de ge
meenteraad te vrezen dat door een der
gelijk miljoenenverslindend project
de bouwkosten van het muziekcentrum
worden geraamd op bijna 20 miljoen
gulden allerlei urgentere zaken in
Utrecht in het gedrag dreigen te komen.
Bovendien moet de hele Utrechtse be
volking direct of indirect voor de kosten
opdraaien van een project waarvan zij
slechts zeer beperkt de vruchten kan
plukken, menen de Radikalen. Het pro
ject is voor de PPR-Utrecht alleen aan
vaardbaar wanneer een aantal uitgangs.
punten worden gewijzigd. „Het centrum
zal meer moeten worden ingesteld op
actieve dan consumptieve cultuurbeoefe
ning. Op die manier zou het dichter bij
de mensen gebracht kunnen worden”.
De gemeenteraad waar de zaak
donderdag aan de orde komt krijgt ook
kritiek te horen van de kant van het
college van kerkvoogden van de her-
hoe dan ook ooit achter komt dat Frid
finsson zich wel teleurgesteld zal hebben
gevoeld, dat de zuidenwind wegbleef.
Kan de kijker werken met die gege
vens? Nee. want ze zijn in fotografie
niet vast te leggen. Kan hij om die
reden die foto’s meer of minder emotio
neel beoordelen? Nee, evenmin.
Een ander geval. Hij maakt een licht
blauwe vlek op wit papier. De tekst
verklaart, dat de vlek de vorm van een
bepaald meer heeft en dat de verf met
water uit dat meer is aangelengd. Een
natuurfenomeen (het water uit een be
paald meer) is een verbintenis aange
gaan met een cultuurfenomeen (het
schilderen). De uitkomst van het schil
deren suggereert niets.
GRASSE. (Reuter) Een recht
bank in het Zuidfranse Grasse heeft
gisteren twee onwettige kinderen van
Pablo Picasso officieel erkend als na
tuurlijke kinderen van de vorig jaar
overleden beroemde schilder, „met al
le juridische consequenties vandien”.
Alles bespreken kan niet. We houden
het dus bij een fotoserie, in een boekje
afgedrukt. „De tien geboden”.
„The ten Commandments” dus, zoals
het boekje vertaald heet. Op elke linker
pagina een van de tien geboden en
AMSTERDAM. Het Nederlands
Kamerorkest heeft Thomas Indermühle
tot zijn eerste solo-hoboïst benoemd. In-
dermühle zal met ingang van 1 septem
ber in de plaats komen van Han de
Vries, die zich geheel zal wijden aan
zijn solistische carrière. De nieuwe solo-
hoboïst heeft de Zwitserse nationaliteit
en is afkomstig uit Bern. Hij studeerde
de laatste drie jaar bij de beroemde
blazer Heinz Holliger in Freiburg.
BERN (AFP, DPA) De uit zijn land
gezette Sovjet-Russische auteur en dissi
dent Alexander Solzjenitsin heeft de
Zwitserse overheid gevraagd om reisvisa
voor zijn vrouw, drie kinderen, moeder
en stiefzoon, zo heeft het ministerie van
justitie ia Bern gisteren meegedeeld.
Het gezin van Solzjenitsin wordt vol
gens het ministerie tussen 15 en 20
maart in Zwitserland verwacht. De
Zwitserse ambassade in Moskou heeft al
opdracht gekregen de visa uit te reiken.
Uit de tekst van het communiqué
blijkt dat Solzjenitsin en zijn gezin
voornemens zijn zich in Zürich te vesti
gen en de Zwitserse regering om asiel te
verzoeken.
Dat is ongeveer de inhoud van „Au
gust, August, August”, een stuk als een
circusvoorstelling van de Tsjech Pavel
Kohout en gespeeld bij de Haagse Co
medie. Kohout is nu 46 jaar, vanaf zijn
18e lid van de communistische partij,
schrijft vanaf 1955 toneelstukken. Hij
stelde zich kritisch tegen het bewind op,
was aanhanger van Dubcek, en is dus in
1969 na de Russische inval uit de schrij
versorganisatie gestoten.
Hij schreef „August" in 1967, vlak
voor de „Praagse lente”. Het moet voor
de Tsjechen een heel duidelijke functie
gehad hebben: aan de hand van een
vrolijke circustroep liet het stuk iets
zien van de machteloosheid van de on
derdrukte. Hier opgevoerd komt dat
minder hard aan. Er is geen totalitair
bewind hier en ieder kan zo z’n eigen
ideeën hebben over wie nu precies door
wié onderdrukt wordt.
Zdenek Kraus, ook een Tsjech maar
beslist geen communist, heeft het bij de
Hagenaars geregisseerd. Hij laat in zijn
regie nergens blijken waar Kohouts to
neelstuk op slaat; hij toont niet met wie
hij precies de domme August en de
machtige directeur bedoelt. Hij heeft er
een circus van gemaakt, dat er zoveel
mogelijk als circus uitziet. Verder niks.
Een vrijblijvende opvatting van een
werk, waarin je toch veel meer venijn
en woede vermoedt.
De voorstelling (aangekleed door Li
sette van Meeteren) ziet er mooi uit en
de „spelers wijden zich vakbekwaam en
keurig aan hun taak. Dankbare rollen
zijn er niet veel. Maar Manfred de
Graaf als de slijmerd van een stalmees
ter en Kees Coolen als de weinig om
handen hebbende circusdirecteur maak
ten er toch wat aardigs van. Grote
bewondering heb ik voor de zes stal
knechten. Jules Royaards speelde de dom
me August en deed dat zeer verdienste
lijk. Hij kreeg (net als Wim van den
Hun aanspraken werden aange
vochten door Picasso’s weduwe Jac
queline en zijn enige wettige kind, de
51-jarige Paolo die werd geboren uit
het eerste huwelijk van de schilder
met een Russische danseres.
Verkoopfiliaal Heemstede
Heemsteedse Dreef 264
Telefoon 023 - 289408/09
HILVERSUM (ANP). IN Nederland
besluit thans een op de zeven echtparen
vrijwillig kinderloos te blijven. Dit ge
geven, dat berekend is door het Neder
lands inter-universitair demografisch in
stituut, gebruikt Henk Mochel als uit
gangspunt voor zijn documentaire over
het onderwerp „waarom willen mensen
eigenlijk kinderen”, dat morgenavond
tussen 21 15 en 22.05 uur op Nederland 2
wordt uitgezonden.
De ondertitel van het programma is
„of. waarom willen sommige echtparen
juist geen kinderen.” Waarom de meeste
andere echtparen wel kinderen wensen
vertellen drie politici (Terlouw. Wiegel
en Schakel) een aantal bruidsparen, be
jaarden. fabrieksarbeiders en arbeidsters
en verder de bioloog Dick Hillenius, een
psycholoog (dr. Bierkens) een theoloog
(prof. Roscam Abbing) en een socioloog
(drs. Veenhoven).
In hoeverre Rudi Carrell bereid is om
terug te keren naar Nederland, is nog
niet bekend. De onderhandelingen over
door hem te presenteren shows zijn nog
gaande. Zeker is dat „Der Rudi” dit jaar
nog vele verplichtingen in Duitsland
heeft. Op zaterdagavond 6 april leidt de
vroegere VARA-presentator de eerste
aflevering van de Duitse versie van Eén
van de Acht. In totaal staan er voorlo
pig acht afleveringen op het programma.
Deze serie komt in de plaats van een
serie tv-shows, die voortijdig werd afge
broken, omdat de kritiek van de Duitse
tv-kijkers op het optreden van Carrell
de programmaleiding van het eerste
Duitse tv-net te veel werd.
Dit houdt in dat de 25-jarige Clau
de en de 24-jarige Paloma Ruiz-
Picasso die werden geboren uit de
relatie van Picasso met Franpoise Gi-
lot. kunnen meedelen in de grote
erfenis van hun vader.
DEN HAAG. Voornaam: August;
achternaam: August: beroep: August.
Nee, de domme clown van het circus
brengt niet veel mee, alleen fantasie en
argeloosheid. Die heeft hij hard nodig,
wanneer hij ook nog circusdirecteur wil
worden, omdat hij zo graag de acht
Lippizaner paarden zou dresseren. Maar
de echte directeur en zijn trawant de
stalmeester maken het August erg moei
lijk. Toch slaagt hij erin aan alle voor
waarden te voldoen, maar de Lippizaner
krijgt hij niet. De echte directeur lokt
August met z’n familie in een kooi en
laat ze opeten door de wilde beesten. Die
domme August ook.
(al dan niet fotografisch of met water
verf) toch tot met anderen communice
rende of geëngageerde resultaten ko
men?
Theoretisch kan het. Nemen we de
blauwe „watervlek”, het samenwerken
van dat specifieke water en de verf,
door een kunstenaar in de hand ge
werkt. Een dergelijk samengaan ligt be
sloten in het verhaal van de Heilige
Veronica, hier nu aannemende, dat alles
zo gebeurd is. Veronica veegt met een
doek het zweet van het bezicht van
Christus, op weg naar Golgotha. Later
blijkt een afdruk van het gezicht als een
soort portret in de doek zichtbaar te
zijn. Veronica is dan de kunstenaar, het
zweet is het „natuurgebeuren”, Christus
het onderwerp en het „portret”. Waarom
spreekt dat portret nu wél aan. De
doelgerichtheid ervan is namelijk niet
betrokken op een allerindividueelste er
varing van de kunstenaar. Integendeel,
het brengt een drama in herinnering,
dat het aanzien van de wereld heeft
veranderd. De zweetdoek is dus aller
minst elitair, integendeel, en bovendien
is het zeer geëngageerde „kunst” omdat
het drama iedereen raakt.
Het geheim is tenslotte, dat zo’n sa
mengaan van een cultuurfenomeen en
een natuurfenomeen zelden of nooit op
zettelijk tot stad kan worden gebracht,
wil het kunstwerk voor anderen inleef
baar zijn. Een man als Fridfinnsson doet
zulke dingen veel te geforceerd, omdat
hij in een bepaalde stijl opzettelijk wil
experimenteren, zoeken dus naar situa
ties, die (banale) foto’s moeten opleve
ren. En Picasso zei het al, je moet niet
zoeken maar vinden. En hij bedoelde
daarmee vinden zonder opzet, maar ge
dreven door ideeën, die de ene mens met
de ander in wezenlijk contact brengen.
Dat is een ander woord voor engage
ment en dat is het wat we hier zo
missen.
telkens op de rechterpagina's dezelfde
foto van de zittende Sigurdur zelf, moei
zaam denkend en starend in het came-
ra-oog. Nu luidt een van die geboden:
„Gij zult geen vals getuigenis geven”. En
Sigurdur’s getuigenis is wel degelijk vals
in deze zin, dat zijn kunst als getuigenis
met opzet duister blijft, waardoor zijn
getuigenis onverstaanbaar wordt
Waarom? Er wordt onder meer een
dia geprojecteerd, waarop men hem
boogschietend bezig ziet. De serie heet
een hommage aan Grieg te zijn omdat
hij schietend luistert naar een grammo
foon, waarop een plaat met muziek van
Grieg heet te liggen. Het is een uit het
„kunstwerk” niet te verklaren gegeven
en bovendien met ter zake doende. Had
Sigurdur dan tenminste nog maar de
moeite genomen om met pijl en boog te
poseren als hommage aan de opera
„Wilhelm Tell” van Rossini, dan was er
tenminste een soort leesbaar” verband
geweest.
Een ander „vals getuigenis”. Sigurdur
werkt ook met taal. Blijkens de catalo
gustekst houdt hij daarbij van het rijm:
„Zet hij in Nederland een touw en een
mouw in een kastje bij elkaar, in Ijs
land wordt dat vanzelf iets anders,
want in de daar gesproken taal rijmen
paard en lezen op elkaar”.
Dat anders zijn is logisch, maar in elk
der twee talen is het getuigenis in de
andere „vals”, want het is opzettelijk
verduisterd. Laten we hopen dat Sigur
dur zich ooit nog eens gaat uitdrukken
in beeldrijmen via de enige universele
taal, die van de beeldsymboliek- Mis.-
schien is dat een tip voor hem om tot
wezenlijke communicatie met zijn me
demensen te komen, want dat is de
meest eigenlijke waarde van iedere
kunst op straffe van levenslange opslui
ting van de kunstenaar in de „ivoren
toren”, die sinds een eeuw op instorten
staat, zonder dat de bezetters ervan het
in de gaten hebben.
Heuvel) het publiek danig aan het lach
en. Mij minder: maar ik kan van
kindsbeen af nu eenmaal niet om
clowns lachen.
Een groot bezwaar vind ik de lengte
van de voorstelling, die zeker zo lang
lijkt als bij Boltini. De regisseur gooit er
nogal wat door poppen uitgevoerde cir
custrucs uit en dat houdt het verhaal
op. Bovendien is het nu eenmaal zo, dat
domme August elke handeling en elke
vraag drie keer moeten herhalen, want
alles in één keer zou niet de beoogde
circus-grap opleveren. Enigszins ingekort
zou „August” van de Haagse Comedie
een uitstekend figuur slaan in het vor
mingstoneel.
Op zijn vele beeldende technieken in
gaan doe ik hier niet. Wel een naar
voorbeelden. Er liggen foto’s van water
met cirkelvormige golfkringen (of liever:
ellipsvormige want via het perspectief
zijn de cirkels ellipsen geworden). Wat
is de achterliggende bedoeling? Hij gooi
de vierkante stenen in het water om te
kijken of er dan ook vierkante golven m
plaats van cirkels zouden ontstaan. Het
is bijna tragisch om vast te stellen dat
hij in zijn volwassenheid ontdekte wat
ieder schoolkind uit ervaring weet: het
werden cirkels-
Had hij nu zijn vak als fotograaf
verstaan, dan had hij ons een illusie
kunnen schenken door zijn fotolens ge
deeltelijk te demonteren en er een anas-
tigmatisch glas voor te plaatsen. Dan
versterk je de zogenaamde kussenvormi
ge vertekening (die een slechte lens van
nature eigen is) en dan had hij vierkan
te golfkringen op zijn foto’s gekregen.
Maar zulke ideeën kom je helaas in de
ideeënkunst van vandaag niet tegen.
Een ander geval. Tegen de muur be
vinden zich drie gelijke en ruwe houtjes,
onderdelen van een kist. Bij drie in
teksten genoemde gelegenheden had hij
een der houtjes in of bij de hand. Die
gelegenheden staan vermeld, maar zijn
zonder enige emotionele waarde voor
ieder ander en dat belet dan weer iedere
emotionele betrokkenheid (en zelfs intel
lectuele) bij de kijker.
Het had weer anders gekund. Als hij
bijvoorbeeld een medaillon van zijn
grootmoeder, gedragen bij drie emotio
nele gelegenheden (huwelijk, baren en
dood) in een kistje had gehangen, dan
was er wellicht wel een emotionele
betrokkenheid ontstaan, zoals ook bij
relieken van heiligen of zaligverklaarden
het geval is.
Of nog anders: wellicht was de psy
chische emotie van de grootmoeder via
onnaspeurlijke wegen „gehecht” aan het
geliefkoosde voorwerp en dan had iedere
psychometrist of helderziende, kunnen
vertellen wat de grootmoeder is overko-
trist tenminste niet elitair en communi-
men. Dan was deze „kunst” (het etaleren
van een voorwerp) voor zo’n psychome-
catie-bevorderend geweest.
In Kristjan schuilt dus, als hij over de
onvolwassenheid van het werpen van
vierkante stenen in ronde kringen heen
is, bij beter inzicht wat hij met houtjes
zou kunnen doen wellicht een „magiër”,
die beseft dat ook de psyche een rol zou
kunnen spelen in de beeldende kunst.
HAARLEM. Kristjan Gudmunds
son, broer van Sigurdur, blijkt de meest
variabele kunstenaarspersoonlijkheid
van de drie IJslanders te zijn- Althans
zo komt hij over in de Vleeshal omdat
hij met velerlei materiaal in meer rich
tingen werkt. Hij visualiseert meer
grensgebieden van de beeldende kunst-
Nieuwe vondsten doet hij overigens
evenmin als zijn vrienden.
vormde gemeente. Het college meent dat
het muziekcentrum niet nodig is.
Utrecht zou er veel wijzer aan doen de
zeven prachtige middeleeuwse kerken
die de stad rijk is te benutten voor het
muziekleven. „Het is de grote vraag of
bet juist is voor vele miljoenen een
muziekcentrum te bouwen terwijl er
ook miljoenen worden besteed aan res
tauratie van de kerken in Utrecht,
waardoor unieke, uiterst sfeervolle
plaatsen worden hersteld, soms met
unieke orgels”, schrijven de kerkvoogden
de raad.
UTRECHT. (ANP) Aan de voora
vond van een definitieve beslissing in de
Utrechtse gemeenteraad over de bouw
van het muziekcentrum aan het Vree
burg is van diverse kanten ernstige twij
fel geuit over de noodzaak van een
dergelijk centrum.
HAARLEM. Sigurdur
son is een andere IJslandse exposant in
de Vleeshal. Als beeldend kunstenaar
heeft ook hij de fotografie gekozen en
wel in een even banale vorm als Frid
finnsson. Het gaat hem dus niet om het
exposeren van zijn bekwaamheid met
betrekking tot de fotografie, evenmin
om de esthetiek, maar ook niet om enige
beeldende communicatie met de kijker,
die het alweer moet doen met informa
tie buiten het beeld om, wil hij enige
betrokkenheid voelen. Daarnaast werkt
Sigurdur ook wel met andere beeldende
middelen.
W
z_ j
X
©PIB
WH!»»
