Er moeten
heel wat
ster-spots
De Philips-kroketten en frikandellen
worden natuurlijk wel terugbetaald
1
TROUWFEEST IN DE
BEZETTINCSHAL
I
t
tegen aan”
De Rode Kat
door Hans Rombouts
God van Brabant
f
Boersma
Borduren
Afwisseling
A
ied
lay,
'urgli.
F
t
5
2,
van de hele bezettingsmacht van Philips USFA (ultra sonar fabricage
apparaten), gekleed in een fraai gesneden blauw fluwelen (trouw-)pak,
dat hij niet gedacht had, dat de bezetters van de Helmondse Philips-neder-
zetting het zo lang zouden uithouden. Ria Sprenger, stralend, zoals alleen
jonge bruiden dat via een patent kunnen doen, was op haar trouwdag, de
elfde dag van de bedrijfsbezetting, temidden van haar collega’s. Een merk
waardige trouwdag. Ongetwijfeld. Een andere zaak is of de hoogmogen-
den, vijftien kilometer verder in Eindhoven, er wel zo gelukkig mee waren.
Dit huwelijksfeest lijkt een enorm sterke psychologische zet van de be
zetters. De publiciteitsbreinen van de licht-macht zouden het niet beter
hebben kunnen doen. Maar: niets daarvan. De huwelijksinzegening in de
Pauluskerk door een moderne, hippe pastoor (die behalve een altaar ook
een bar in de kerk heeft) was door Ria Sprenger en Hans van de Waarden
burg al ruim voor de bezettingsactie afgesproken. Het geluk mag in deze
wereld ook wel eens met de „kleine luyden” zijn.
-
Hans van de Waardenburg mag dan alles afweten van het verplaatsen
per vorkheftruck van kratten pils, hij heeft zich wèl vergist in de koppig
heid van zijn jonge bruid èn in de lengte van de arm van de heren Philips.
-
bezette
t
KW?;
trecht,
164
Voor de jeugdige Ria Sprenger ging
het wel wat die bezetting betreft lang
Voor de andere bezetters is het huwe
lijk van hun collegaatje een bijzonder
plezierige afwisseling. Want, waarlijk, het
leven van bezetters gaat toch niet geheel
over rozen, al worden er wel regelmatig
van die rozen en andere bloemen (zoals
een vrolijke pot met een azalea) binnen
gedragen.
mannen slapen keurig in de hal, de
vrouwen verderop in het kantoor.
Ria Sprengen wordt gefeliciteerd door Piet Brussel, voorzitter van de industrie
bond NKV.
I
ick
0,
3t
duren. „Maar ja, wat wil je, ik keek
natuurlijk uit naar mijn trouwdag. Ik
vind het helemaal niet erg, dat die
trouwdag onder deze omstandigheden
gevierd wordt”. Een vrouwelijke collega:
„Ik geloof zelfs, dat ze het spijtig gevon
den zou hebben als de bezetting eerder
afgelopen zou zijn. Het is zó wel een
unieke huwelijksdag.”
In ieder geval heeft mevrouw Van ae
Waarden burg-Sprer.ger aardig wat tijd
kunnen vinden om wat «pulletjes te
borduren voor ha*r home, een flat m
Helmond. „We hebben daar mee geboft.
In januari kregen we de sleutel al, zodat
we alle tijd hadden om ons huis in te
richten. We waren al klaar, toen de
bezettingsactie begon. Dus dat kwam
goed uit”.
Ria Sprenger blijft, als de kwestie van
USFA geregeld is, bij Philips werken,
ook al zou dat uiteindelijk in Eindhoven
zijn. „De voorzieningen en het loon bij
Philips zijn goed. Alleen: ze beloven van
alles, maar ze voeren het niet uit, wan
neer het gaat om de USFA in Helmond
te houden. Ik heb al eens in Eindhoven
gewerkt. Omdat er zoveel tijd ging zit
ten in het heen- en weer reizen (zo’n
anderhalf uur per dag) was me beloofd,
dat ik eerder weg zou mogen Maar toen
het er op aankwam verbood de perso
neelschef dat. Ze hadden ons bij de
USFA toegezegd, dat we hier in Hel
mond zouden kunnen blijven werken.
De werkruimte zou tijdelijk zijn en er
zou een groot nieuw complex komen.
De bruidegom, werkzaam bij Bavaria,
die zijn bruid de laatste dagen alleen
nog maar kon ontmoeten in de hal van
het bezette atelier-gebouw aan de Ka
naaldijk (waar het 's avonds een gezelli
ge boel was, omdat nog meer verloofdes
en mannen hun geliefden konden tref
fen aan de kaarttafel, waar jokeren
troef was), boft, dat zijn vrouw al tevo
ren een week vakantie had geclaimed.
Dat gaat gewoon door. Het tweetal kon
zodoende op huwelijksreis, niet al te ver,
naar Venlo. De vraag is, wie nu de
vakantieweek betaalt, de jonge echtelie
den zelf, of het NKV of misschien de
heren Philips.
Het blijft ook niet bij papieren en
bloemrijke steunverklaringen. De plaat
selijke middenstand laat zich niet onbe
tuigd: zij laat nu en dan proviand aan
reiken. Door het NKV uit Eindhoven is
een grote voorraad lekkernijen, sigaret
ten en voedsel aangevoerd. Een collecte
tijdens een voorstelling van Proloog
bracht een bedragje van ƒ69 op, waar
voor toch weer een aantrekkelijk aantal
zakjes patat-mét kunnen worden ge
kocht. Het eten wordt in de aanwezige
keuken bereid. Dat gaat bij toerbeurt,
zoals ook de wacht-diensten bij de
poo't. Er wordt stevig gegeten. De stem
ming is goed.
Zieken zijn er tot nu toe niet geweest,
behalve dan de paar werkneemsters, die
al in de ziektewet zaten (een buiten
kansje voor het NKV, dat de lonen
iedereen is lid van het NKV doorbe
taalt, nadat Philips had laten weten, dat
zij geen loonzakjes meer zou dichtlik-
ken). Twee werkneemsters zijn zwanger,
waarvan één hoog-. Zij hoeft dan ook
geen wacht te kloppen. Zij mag ook alle
nachten naar huis, omdat ze op alle dag
loopt. Er zijn er trouwens, die alle
nachten hun stretchers of luchtbedden
in het kantoortje willen beslapen. Zo
gemotiveerd zijn ze. zegt NKV-districts-
voorzitter Ton van Lieshout. Elke nacht
zijn er tenminste tien man aanwezig
(van wie twee vakbondsmannen). De
Het breekpunt in de affaire is,
dat men Philips verwijt illusies
gewekt te hebben over werkgele
genheid in Helmond en dat men
de beloften niet waar maakt. Het
NKV vindt, dat het hier niet om
een gewone overplaatsing gaat
maar om een opheffing.
Burgemeester Geukers van Hel
mond, die de bezetters op kwam
zoeken, heeft bij Philips pogingen
in het werk gesteld om tot een
bevredigende regeling te komen
tussen beide partijen, waarbij hij
natuurlijk ook de werkgelegenheid
van zijn gemeente in het oog
houdt hij zou niets liever zien
dan een grote Philips-vestiging in
zijn gebied. Maar de pogingen
hadden geen resultaat. Het ge
sprek met jonkheer Van Riems
dijk leverde geen lastbaar resul
taat op*
Ton van Lieshout, voorzitter van
het district 2 van het NKV, vindt
trouwens, dat Philips ook tijdens
de bezetting niet slim is opgetre
den. „Het besluit om de bezetters
niet door te betalen is dom. Ik
snap niet dat men dat genomen
heeft. Er moeten heel wat Ster-
spots tegenaan gegooid worden om
dat negatieve beeld van Philips
weg te werken- De bezetters heb
ben gewoon doorgewerkt. Totdat
men niet verder meer kon, omdat
de kluis met onderdelen op slot zit
en men daar niet in kan. Men
heeft de sleutel gevraagd, maar
men heeft niets van Philips verno
men. Ook heeft men geen ant
woord gekregen op het verzoek
om een storing in een meettafel
op te heffen. Men heeft harder
dan ooit gewerkt, zeer gemoti
veerd. De ondernemingsraad van
Philips was het ook helemaal niet
eens met het besluit om de sala
riëring stop te zetten”.
Toen Hans van de Waardenburg tijdens
de bruidsdagen van zijn verloofde hoor
de, dat zij zich met haar collega’s (22
vrouwen en drie mannen) zou verschan
sen in het USFA-atelier als protest te
gen de overplaatsing van dit piepkleine
takje van Philips naar Eindhoven, haal
de hij de schouders op. Hij liet Ria
Sprengers weten, dat dit in feite een
onzinnige zaak was. Ria: „Hans meende
dat het allemaal niets zou uithalen en
na een paar dagen zei-ie: is het nu nog
niet afgelopen. Philips heeft toch een te
lange arm. Nu is hij van gedachten
veranderd. Hij staat volkomen achter
me. En hij niet alleen. Ook zijn schoon
ouders zijn het met ons eens”.
De adjunct-directeur van Socia
le Zaken van Philips, J. A. de
Stoppelaar-Blijdesteijn, en ir. J.
W. Stoorvogel, de directeur van
Philips USFA BV in Eindhoven,
hebben al laten weten in het
door de bezetters uitgeplozen Hel-
monds Dagblad dat men denkt
aan een andere Philipsvestiging in
Helmond, als daar tenminste mo
gelijkheden toe bestaan. Van Lies
hout en zijn makkers van het
NKV vinden dat te vrijblijvende
verklaringen. „Er zijn al te veel
loze beloften gedaan”.
chatel,
tboisc,
Aangezien er in het bedrijf geheimzin
nige dingen gemaakt worden (alleen de
werknemers en hun bazen plus mensen
van het ministerie van Defensie mogen
de klapdeuren van de montagehal in,
waaraan iedereen zich keurig houdt)
spelen de activiteiten zich af in de hal.
Wel wat lastig voor de vakbondsbe
stuurders, die als adviseurs optreden,
want zo kunnen zij bijvoorbeeld niet
opbellen, omdat de telefoon in de mon
tageruimte staat. Als het nodig is spoe
den zij zich naar het belendende café Le
Chat Rouge-
Wanneer wij Van Lieshout vragen wat
de betekenis is van de amuletachtige
roodkoperen hangers, die de borsten van
de bezetters sieren (kennelijk produkten
van zelfwerkzaamheid), zegt hij enigs
zins kleurend: „Dat koperdraad, waar ze
van gemaakt zijn, wordt aan Philips
terugbetaald. Net zoals de Philips-kro
ketten en frikandellen. Dat hebben we
genoteerd. O ja, die hangers: dat zijn
tekens Van eenheid”. Het zullen souve
nirs worden, eretekenen voor alle deel
nemers aan de actie.
De vrouwen missen hun mannen niet
al te zeer. Ze zijn te druk met de actie
bezig. „Ze vinden het niet erg om zelf
wat voor het eten te zorgen en hun bed
op te maken. De gezinnen met kinderen
worden opgevangen door buren en fami
lie. We trekken hier fijn met elkaar op.
Dat moet ook wel natuurlijk”.
Wanneer een radio-uitzending, waarin
een interview met een paar van de
bezetsters was opgenomen, moeilijk te
beluisteren is door hardnekkig geruis,
klinkt het: „Pilips is zeker de uitzending
aan het storen”. Het blijkt dat er een
nijver iemand aan het boren is. Hij
wordt gemaand zijn activiteiten te sta
ken, zodat de radio verstaanbaar wordt
en fatsoenlijk op de band gezet kan
worden.
Het bericht komt binnen, dat Boersma
zich met de zaak gaat bemoeien. Een
van de vrouwen roept: „Wie is dat?” Als
de vakbondsmannen meedelen, dat
Boersma de minister van Sociale Zaken
is, knikt ze- Lang niet iedereen is op de
hoogte van wat er zich af speelt en de
laatste tijden heeft voorgedaan op het
sociale vlak. Hebben ze indertijd iets
gevolgd van de bezetting bij ENKA in
Breda?” „Nee, zoiets gaat langs je heen,
als je er niet zelf bij betrokken bent”.
Was iedereen al lid van de bond, toen er
nog niets aan de hand was in het
bedrijf? „Nee, sommigen zijn vlak voor
de actie lid geworden”. Zoals bruid Ria
Sprenger. Zij is nu een maand lid. Haar
man is nog niet aangesloten bij een
vakvereniging. Maar hij gaat zich nu
ook opgeven. „Het is beter om er onder
te zijn”. Overigens vinden de bezetters
(bij wie men de drie mannen niet moet
vergeten zij treden op in de vaderrol)
dat het soms „verrekt van de voorzit
ters”. Dat slaat dan op de vele bondsbe-
stuurders, die op wat voor vlak of
structuur dan ook, voorzitter zijn en
hun neus al of niet langdurig laten zien,
zoals bijvoorbeeld Van Brussel, de voor
zitter van de Industriebond van het NKV.
Philips zit natuurlijk met de
bezetting van de USFA-nederzet-
ting in zijn maag. Men heeft de
overplaatsing van de Helmondse
afdeling gewoon als een interne
regeling gezien. Men verwachtte
niet, dat het tot zo’n stormachtige
protestcampagne zou leiden. Men
heeft zich verkeken op de moge
lijkheden voor de USFA (waar
geheime zaken voor defensie wor
den vervaardigd) in Helmond.
Aanvankelijk was de bedoeling,
dat Philips een nieuw complex in
die stad zou neerzetten, waardoor
en daar was men in Helmond
erg gelukkig mee de industriële
basis in de streek wat gevarieerder
zou worden, zodat de kwetsbare
positie van de textiel gedeeltelijk
zou kunnen worden opgevangen.
Deze grote plannen van Philip*
voor Helmonds werkgelegenheid
waren drie jaar geleden ook be
kend gemaakt. Philips blijkt zich
verrekend te hebben. „Helmond”
bleek niet interessant meer. Men
deelde mee, dat het atelier zou
worden overgeplaatst met de
mensen erbij naar Eindhoven,
waar zo’n 270 werknemers hun
brood verdienen aan USFA-afitivi-
teiten. De Helmonders en Hel-
mondsen moeten nu op en neer
pendelen naar de lichtstad, zoals
trouwens andere plaatsgenoten in
een flink aantal al lang doen.
Hét blijft niet bij bloemen aan de
Kanaaldijk. De telegrambesteller is een
vaste klant, die vele malen daags sym
pathiebetuigingen uit het ganse land
komt aanreiken. In de uren dat wij er
waren liep de PTT-er driemaal binnen.
En dan steeds de vraag: „Is er nog
nieuws? Alles goed?” De telegrammen
worden hem uit de handen geratst en
los geritst. Daar is bijvoorbeeld het tele
gram met de semi-religieuze tekst: „Phi
lips wil god van Brabant zijn, maar god
houdt ook van de mensen in Helmond”,
was getekend districtsbestuur district 2
industriebond NKV. Daar is een tele
gram van Philips PIT in Almelo en van
het produktiepersoneel van Optilon (dat
van die vrouwen.waarin solidariteit
betuigd wordt. Daar is het - met bijzon
der grote instemming begroete - tele
gram: „De bedrijfsledengroep Hoogovens
van de Industriebond NVV wenst u veel
succes toe met uw actie”. Het is slechts
één rappe greep uit de PTT-tas. De
wanden in het actie-lokaal worden te
klein voor alle telegrammen, opwekken
de teksten (zoals van BLG Philips Zwol-
le-Staphorst: „Ga niet aan de haal voor
het Philipskapitaal”) en krantenknipsels.
Nu is besloten, dat de zaak hier opgehe
ven wordt en dat we bij de rest van de
USFA in Eindhoven worden gevoegd.
Dat is tegen alle afspraken. Sommigen
hebben zelfs in hun contract staan, dat
ze bij Philips in Helmond moeten wer
ken. Maar Philips vertrekt nu uit Hel
mond en iedereen wordt verplicht naar
Eindhoven heen en weer te reizen. Voor
al voor de getrouwde vrouwen, of ze nu
al of niet kinderen hebben, wordt dat
een moeiliike. misschien wel onmogelij
ke zaak Het zit ons dwars, dat Philips
zich niet aan de beloften houdt. We
werken hier samen plezierig en nu
wordt ons fijne ploegje uit elkaar ge
haald”.
Het trieste in dit conflict is, dat
de werknemers wat hun sociale
voorzieningen betreft, tevreden
zijn bij Philips. Een van hen: „Ik
heb op veel plaatsen gewerkt,
maar ik heb het het best bij
Philips.” Van Lieshout: „In verge
lijking met de andere werkgevers
hier is dat ook zo".
«0
-C
•r i£
van de
- 1
--
rw
