I
r
I
Tekst: Henk
de Ruijter
1
M
-'«ó
'i
ry-r'
g
De Kruisberg
Brand
Bramentijd
Zaankanters
Paardrijden
Duinhonger
1
yc
Fr
x a
s
24
ontspanning
f 'O
ik
Kb»
1
o.
39
-
A
s
ng.
ing
-
I
1*1
.41'4
fel
F mer
7
Va
'F
■-h
- <z'.
-
Duinkenner bij uitstek. Zo mag je hem zeker noemen, de 64-jarige W. van Hiele, hoofd bijkantoor van de dienst terreinen van het Provinciaal Waterleidingbe
drijf Noordholland. Het PWN heeft het duinengebied van Wijk aan Zee tot voorbij Bergen met een kleine onderbreking bij de Egmonden (privéterrein) in beheer.
Van 1939 tot 1966 was de heer Van Hiele in het zuidelijk deel van het reservaat werkzaam. De laatste jaren beheert hij het noordelijk deel, als hoofd van het bijkan
toor in Castricum. Totaal werkt daar 80 man. Februari volgend jaar neemt de heer Van Hiele van hen afscheid. Hij is dan 65. Een opvolger is er al, de heer G. N.
S p a a r k o g e 1, die van Staatsbosbeheer is gekomen. Hij krijgt een jaar de tijd om zich in te werken. Volgens zijn voorganger is dat echt wel nodig, omdat er veel
aan de functie vast zit: dag- en verblijfsrecreatie, onderhoud, „agrarische toestanden” enz., enz. Hierover hadden wij met hem een gesprek tijdens een ruim 2 uur
durende rondrit door de duinen.
-F
3
«V
j
A
'O f
jr
*3
fe.
V'
-F
f- -r x
w.-
i
1
ir f
A I
5
Duinen worden niet misbruikt
jns
s .4 -
piopf
weken
blijven.
mens minder stil. Toch moeten
zij niet worden vergeten. Stel
je voor!
zoetwaterzak
zoute
de
de
de
en
de
ie-
nog tal van mogelijkheden om in de
duinen te genieten van de natuur.
bossen, heuvels, open plekken, kortom
voor iedereen is er wel wat van zijn
gading.
Iets heel anders. Iedereen ouder dan 5
jaar mag alleen met een toegangskaart
het duinreservaat .in. Op de toegangs
kaart staan nogal wat bepalingen, waar
aan de bezoekers zich moeten houden.
Maar houdt men er zich over het alge
meen ook aan? De heer Van Hiele
meent van wel. Als voorbeeld noemt hij
het niet buiten de paden en wegen gaan.
Alleen in de bramen tijd van half
augustus tot half september wordt
deze verbodsbepaling massaal overtre
den. Maar dan knijpt het PWN ook een
oogje dicht.
De oase van rust- met rijke planten
en dierenwereld oefent op miljoenen
een grote aantrekkingskracht uit. Ge
vaar hiervan lijkt vervuiling en vernie
ling van de duinen. De heer Van Hiele,
die het kan weten, geeft een geruststel
lend antwoord. De duinen worden in het
algemeen zeker niet misbruikt, maar ge.
bruikt. En mocht er van vernielingen
sprake zijn, dan is hiervan volgens hem
weipig te merken, mogelijk door de
spreiding over het bijna 5000 hectare
grote gebied. „De vervuiling is al onge
veer 10 jaar geen kopzorg meer, sinds
toen op grote schaal vuilnisbakken en
containers zijn geplaatst”, aldus de heer
Van Hiele.
Gelaten rijd ik met hem mee. De ene
kronkelweg voert ons naar de andere.
Een groot deel hiervan heeft de man
naast me helpen ontwerpen. Hoe na de
duinen hem aan het hart liggen, is al
gauw duidelijk. Hij raakt niet uitgepraat
over het gebied, waarin hij een deel van
zichzelf heeft gelegd. Hij zal het niet
zeggen. Daarvoor is hij te bescheiden.
Maar men mag het gevoeglijk aannemen.
Stel je voor, dat wij de zee-
werende taak vergeten en de
duinenrij die direct aan het
strand grenst, verwaarlozen.
De zee zou steeds verder land
inwaarts dringen
De boswachter, zoals de man ook wel
wordt genoemd, moet er ook op toe zien,
dat geen auto, motor of bromfiets het
duingebied binnenrijdt. Hierop worden
enkele uitzonderingen gemaakt, n.l. voor
mensen die in de duinen wonen (niet
meer dan enige tientallen), dienstverkeer
en ernstig invaliden. Tot januari mocht
er ook geen hond het duinreservaat in.
Men ging er vanuit, dat bodembroeders
dan het gevaar lopen te worden aange
vallen. Sinds 1 januari is het PWN
hiervan afgestapt. Aangelijnde honden
mogen nu ook een duinwandeling ma
ken.
In de duinen zijn tal van afgerasterde
stukken. Is dat om de mensen van die
plekken weg te houden? Van Hiele:
..Nee, dat is in de eerste plaats om de
A
Wat kan je zoal in de duinen doen?
Als we verliefde paartjes buiten be
schouwing laten, komen we bij wande
len (er zijn 28 wandelroutes), trimmen
(er is een trimbaan onder Heemskerk,
bij de ingang van camping Castricum),
kamperen (o.a. Bakkum; ongeveer 1750
plaatsen op 50 hectare) en paardrijden.
Dit laatste raakt steeds meer in zwang.
Daarom zijn er al speciale ruiterroutes
gemaakt. Verder zijn er ongetwijfeld
Op topdagen zijn er ongeveer 25.000
mensen in de duinen te vinden. De
pieken liggen begrijpelijk vaak in
de weekeinden. De hoogste bezoekcijfers
worden meestal genoteerd in maart-april
en september-oktober. De toppen in het
voorjaar ziet de heer Van Hiele als een
reactie op de winter: de eerste zonnige
dag wordt aangegrepen om er op uit te
gaan. De „duinhonger” in het najaar
Wat betreft de betekenis
voor land- en tuinbouw dient
vermeld, dat zij voorheen veel
groter was dan tegenwoordig.
Rationalisatie van de bedrijfs
tak heeft het merendeel van
de agrariërs naar andere,
betere oorden gevoerd. Alleen
langs de binnenduinrand is
nog wat tuinbouw aan te tref
fen.
Het Noordhollands Duin
reservaat beter bekend als
de duinen is iedere dag van
zonsopgang tot zonsondergang
open. Hiervan wordt jaarlijks
tweeëneenhalf miljoen keer
gebruik gemaakt. Een respec
tabel aantal, dat duidelijk de
recreatieve functie van het
bijna 5.000 ha grote natuur
gebied illustreert.
Bij de andere functies staat
de ontspanning zoekende
De vraag ligt voor de hand
waarom niet meer dan 8 mil
joen m3 per jaar aan de na
tuurlijke zoetwaterzak wordt
onttrokken. Het antwoord is
eenvoudig: dat zou ten koste
gaan van de duinbegroeiing.
- v -
- ''i:'
Maar er wordt ook serieus gewerkt.
Daarbij denk ik dan niet aan tuinders
en PWN-lieden, maar aan de stu
denten van Vrije Universiteit in Am
sterdam en Landbouwhogeschool in Wa-
geningen, die vrij regelmatig volgens de
heer Van Hiele gebruik maken van het
biologisch station in de oude boerderij
„De Kruisberg”. Het is ongeveer 4 jaar
oud. De studenten hebben er al heel wat
waardevolle gegevens verzameld, ook
gegevens waarover het PWN nog niet
beschikte ook al heeft het zelf weten
schappers. Het PWN krijgt van de stu
denten verslagen van wat wordt ver
gaard in moeder natuur. De heer Van
Hiele noemt het „een zee van informa
tie”. Een mooie beeldspraak met de gro
te waterplas op korte afstand.
De recreatieve functie van
Ie duinen komt bij de provin
cie, die het reservaat in eigen-
lom heeft, op de derde plaats.
De vierde ziet zij in de in
standhouding van flora en
fauna.
Daarom is een „zeereep”
van 70 meter breed strand
en de eerste duinenrij in
beheer bij Rijkswaterstaat.
Deze dienst ziet er op toe, dat
de duintoppen niet worden
beklommen, omdat beschadi
ging van de begroeiing ver
stuiving in de hand kan wer
ken. Om de bezoeker toch te
gemoet te komen, zijn op der
tien plaatsen zogenaamde uit-
kijkduinen gemaakt.
De zeewerende taak is
belangrijkste functie van
duinen.
komt volgens hem, doordat velen tegen
die tijd geen vakantiedagen meer hebben
en dan in de weekeinden wel wat wil
len.
Een team van 40 man van het PWN
ziet er op toe, dat men niet zijn boekje
te buiten gaat in het natuurgebied. Elk
rayon heeft een eigen toezichthouder.
Deze moet o.a. waken voor brandstich
ting, diefstal en vernielingen. Bovendien
hoort de kaartcontrole tot zijn werk.
Daarnaast moet de man informatie ver
strekken aan degenen die hierom vra
gen. (Hiervoor staan overigens ook di
verse informatiepanelen bij duiningan-
gen). De toezichthouder mag bekeurend
optreden, want hij heeft politiebevoegd-
heid.
De heer Van Hiele woont in het
Heemskerkse deel van het duinenreser
vaat, vlakbij de ingang aan de Rijksweg
Beverwijk-Castricum. „Heemskerk”
wordt het meest door Zaankanters be
zocht. Tellingen hebben dit uitgewezen
volgens de PWN-man. Hij weet niet hoe
het komt, dat Heemskerk zo bij de
Zaankanter in trek is. Wel zegt hij zich
te herinneren, dat burgemeester Tho
massen (nu burgemeester van Rotter
dam) toen hij nog eerste burger van
Zaandam was eens demonstratief in
zee ging zwemmen, in zeg maar
het Heemskerkse deel.
Waarom zijn er zovelen van allerlei
pluimage gek op de duinen? Van Hiele:
„Omdat er zoveel afwisseling is. Je hebt
Maar deze aanvulling met
het Lckwater is niet genoeg.
Daarom wordt sinds 1967 IJs-
selmeerwater in het pompsta
tion Andijk in drinkwater om
gezet. Hierdoor komt nog eens
20 miljoen m3 water tei- be
schikking. Bij Wijk aan Zee
wordt op het ogenblik een
nieuw pompstation en infil-
tratieterrein aangelegd. Als
dit klaar komt, kan nog meer
drinkwater in de duinen wor
den gepompt.
Gaat er nu jaarlijks veel van de duinen
verloren, door brand bijvoorbeeld? Van
Hiele: „Nou, als het een halve hectare is,
dan is het veel. Dat is het mooieVorig
jaar zijn er 7 brandmeldingen geweest.
En als je er dan naar toe gaat en er bij
staat, denk je: Nou, nou, als dat alles
is..Dat komt doordat er zo snel ge
waarschuwd wordt. En dat komt vaak
weer doordat er zoveel publiek in de
duinen is.Van Hiele is blij met deze
situatie. Maar alle eer komt de bezoe
kers niet toe. Het PWN heeft ook een
eigen brand weerkorpsje van 4 man. Eén
van hen zit bij brandgevaarlijk weer op
de uitkijk in een brandtoren op de
Heemskerkse Kruisberg, en de anderen
op soortgelijke posten in Castricum, Eg-
mond en Bergen. Zij bellen als ze een
rookpluim ontdekken direkt de
brandweer van de plaats waar de brand
wordt gedacht. Vooral maart en april
zijn volgens de heer Van Hiele brandge
vaarlijk. Dan komt juist het groen er
door. Dat de hoogzomer met het oog op
brandgevaar met argusogen wordt beke
ken is duidelijk.
A
t
-iL.
jonge beplanting te beschermen tegen
konijnen. Zij schillen namelijk alles
wat nieuw en jong is”.
Voor de wandelaars en fietsers komen
er steeds meer paden en wegen. Dit gaat
ten koste van het natuurgebied. Wat
vindt de heer Van Hiele daarvan? „Ja,
dat klopt”, geeft hij grif toe, „maar onze
waterwinning betekent ook aantasting
hiervan”. Het klinkt vreemd uit de
mond van een PWN-man, die zoveel van
de duinen houdt. Hij voegt er dan ook
meteen aan toe, dat het PWN bij zijn
werkzaamheden ten behoeve van water
winning en -berging zo zorgvuldig mo
gelijk te werk gaat. „Het water wordt
vaak tussen de duinen door geleid. Er
wordt als het even kan geen
duintje af gegraven”.
Gelukkig maar. De vrees dat delen
van het natuurgebied wel eens door
anderen zouden kunnen worden opgeëist,
waarbij we dan denken aan industrie
e.d., lijkt ook ongegrond. De huidige
bestemmingsplannen en de plannen die
nog in voorbereiding zijn, vormen hier
voor volgens de heer Van Hiele een
belemmering. Daarmee is het voortbe
staan van Noordhollands belangrijkste
recreatiegebied voorlopig gewaarborgd.
Het reservaat kan als volgt
worden onderverdeeld: 2.830
ha niet bebost terrein, 648 ha
bebost met naaldhout, 789 ha
bebost met loofhout, 74 ha
kampeerterreinen, 9 ha par
keerterreinen, 253 ha agrari
sche gronden en 159 ha we
gen, water, gebouwen e.d.
x^»\
i
■/V V;;
X - 1'
-fc-
8-,^
Direct daarna komt
functie van waterwin-
waterbergingsgebied. In
duinen wordt het regenwater
van nature gefilterd en onder
gronds bewaard. De onder
grondse zoetwaterzak drijft
op het zoute water in de
ondergrond. Het zoete water is
van uitstekende kwaliteit. Pep
jaar wordt hiervan 8 miljoen
m3 aan de duinen onttrokken
om een groot deel van de
Noordhollandse bevolking van
water te voorzien. Maar hier
voor is de zak niet toereikend.
Daarom is in de vijftiger jaren
een 80 km lange pijpleiding
aangelegd, die water van de
Lek in de duinen brengt. To
taal zo’n 20 miljoen m3 water.
Dit vloeit in een uitgestrekt
sleuvenstelsel, ofwel „infil-
tratieterrein”, waarin het tot
een diepte van ongeveer tien
meter wegzakt. Dan wordt het
weer ongenomnt en verwerkt
tot, zuiver drinkwater. Het
water meet hiervoor zes a
ar-H weken in de duine
4? - A 'fe'
-
>i.
V -Z-
f l.
w
4^
-'a
v
V J
f’
4 I
fe.
