zorgvuldig verworven economische en culturele identiteit
Deskundig
Palestijnse voorwaarden voor overleg
Western
Union
uitgezongen
belang voor EEG
Portugal vecht zich
arm
Visprijs maakt
de olieprijs niet
goed
I
„Kernenergie van
„Nieuw nationalisme"
zaterdag
PLAN EURO-COMMISSIELID SIMONET:
Voorzitter produktschap:
Bruce weer in Peking
Veluws landschap
niet meer te redden
3
MAART 1974
2 3
(Van onze redacteur in Washington, mr. H. L. Leffelaar)
t
t
t
1
Vernedering
WASHINGTON Op zijn recente vraag en antwoord-bezoeken
aan conservatieve gezelschappen in Chicago en Houston gebruikte
president Nixon eenzelfde term om Amerika’s ongenoegen over de
houding van de EEG aan te duiden. Beide keren zei hij dat de EEG
politiek en economisch gebied een
jegens de Verenigde Staten op
„vijandig” beleid voert.
Offers
Oppositie
Debat
Onzekere uitslag
TEL AVIV (Reuter en AFP) Israel heeft zijn ambassadeur bij de
Verenigde Naties gisteren opgedragen onmiddellijk een klacht in te dienen
bij secretaris-generaal Kurt Waldheim. De klacht is gedaan nadat „Sy
rische artillerie voor de elfde achtereenvolgende dag had geschoten op
Israëlische stellingen in de heuvels van Golan”.
VN-vertegenwoordiger Tekoah zal ook bij de overige VN-leden pro
testeren.
Voorspellingen
X
gevolg van vervreemding
Atlantische malaise is
i
Tegelijkertijd ontwikkelde zich wat
Israëlische klacht bij
de Verenigde Naties
1
DEN
s
vernielde
BRUSSEL. In 1985 mag de Europe-
t
1
(Van een speciale medewerker)
met
sen.
1
i
i
i
i
i
i
i
1
1
t
t
i
1
1
i
ring de aanvoercijfers over februari had
voorgelegd.
De afgelopen twee weken zijn aan het
Golan-front drie Israëlische soldaten ge
dood en elf Israëliërs en twee waarne
mers van de Verenigde Naties gewond.
Premier Chaled Fahoum van de Voor
lopige Palestijnse Regering heeft drie
voorwaarden genoemd waaronder de Pa-
lestijnen willen deelnemen aan de vre
desconferentie van Genève, zo meldt het
Egyptische blad „Al Achram” gisteren.
Onze redacteur in Jeruzalem, mr. J-
van Wesel tekent hierbij aan:
Caetano
geloven,
Caetano
geloven,
zo'n 300
De oorlog tegen de guerillastrijders
in Angola, Mozambique en Guinee-
Bissau woedt nu al vele jaren. Meer
De Gazastrook, die ook voor 1967, toen
hij onder Egyptisch beheer stond, nooit
formeel door Egypte is geannexeerd, zou
ofwel bij Jordanië gevoegd moeten wor
den, ofwel deel moeten uitmaken van
een te stichten Palestijnse staat.
Theodore
National
de
in
terale beslissingen en het loslaten van
vastgestelde wisselkoersen.
i
i
I
(Van onze redacteur in Brussel, Henk
Kolb)
De grootgrondbezitters willen hun
plantages in Afrika niet verliezen en
de uiterst rechts georiënteerden onder
de generaals staat een overgave aan
de ongeregelde inheemse verzetstrij
ders als een ware vernedering voor
ogen. Van deze zijden wordt daarom
sterke druk uitgeoefend op Caetano
om de strijd voortgang te laten vin
den.
Waar het Geiger met zijn progno
ses om gaat, is de kwestie dat Wegt-
Europa, wanneer het niet tot een
politieke unie zou komen, opnieuw
van Amerika afhankelijk zal worden,
zoals vlak na de tweede wereldoorlog.
PEKING (AFP). David Bruce,
hoofd van het Amerikaanse verbindin^s-
bureau in Peking, is gisteren in de Chi
nese hoofdstad teruggekeerd.
Generaal Antonio de Spinola heeft
kort geleden een politieke bom laten
ontploffen. Want zo mag men het
wel noemen wanneer in een land,
waar de oppositie desnoods met ge
weld tot zwijgen wordt gebracht, nie
mand meer of minder dan de plaats
vervangend chef-staf van de geza
menlijke land-, lucht, en zeemacht
openlijk het zeer belangrijke facet
van het regeringsbeleid ten aanzien
van de gebiedsdelen in Afrika bekriti
seert.
dan honderdduizend Portugese solda
ten vechten er tegen een moeilijk te
bestrijden tegenstander en er behoeft
niet aan te worden getwijfeld dat de
grote meerderheid van hen hartstoch
telijk naar huis verlangt. Duizenden
jonge dienstplichtigen en hun familie
zien ieder jaar in angst de dag nade
ren, waarop het avontuur in donker
In Chicago doelde Nixon daarmee
vooral op de EEG-landen die indivi
dueel met de Arabieren onderhandel
den onderhandelingen die volgens
Washington de Amerikaanse vredes-
strategie in het Midden-Oosten door
kruisten. In Houston legde Nixon
echter het accent van de Amerikaan
se grieven op het feit dat de EEG
onvoldoende overleg pleegde met de
Verenigde Staten een klacht die de
EEG ook jegens de VS heeft.
malaise het gevolg van een Transat
lantische vervreemding.
Egypte zou anderzijds akkoord moeten
gaan met een tijdelijke Israëlische aan
wezigheid in een bufferzone in de Sinai
langs de Israëlische grens van 1967. Het
gaat hier om een strook van ongeveer
100 kilometer van de Gazastrook tot de
Rode Zee en van daar naar het zuiden,
naar Sjarm-el-Sjeik. Zoals bekend wil
Israël ook dit gebied bij een definitieve
regeling met Egypte om strategische re
denen behouden.
Volgens het Amerikaanse plan zal Is
rael geen stad mogen bouwen in het
gebied ten zuiden van de Gazastrook
nabij Rafiach, zoals voor de oktober-
oorlog de bedoeling was en waar minis
ter van Defensie Dajan ook nu nog aan
vast wil houden.
In dat geval voorziet Geiger echter
dat de Amerikaanse hulp niet on
baatzuchtig meer gegeven zal worden,
zoals met het Marshallplan, maar een
instrument wordt van een nieuwe
Amerikaanse hegemonie over West-
Europa.
kabinet werkelijk
de arrestatie van
kabinet werkelijk
de arrestatie van
DEN HAAG (ANP). Het laat zich
aanzien dat de visserij de stijging van de
oliekosten niet terug zal vinden in de
opbrengst van de vis.
meeste Westeuropese landen kunnen
worden overgenomen door ultralinkse
groeperingen, die nog ingrijpender
maatregelen zullen invoeren dan tot
nog toe zijn geïntroduceerd (daarbij,
zegt Geiger, zou de Sovjet-Unie mis
schien in de verleiding kunnen ko
men om als beschermheer van deze
regeringen op te treden); 3. Gaat het
om de langere periode van vijf tot
zes jaar, zegt Geiger, dan zullen deze
ultralinkse regeringen ten val ge
bracht kunnen worden door op zijn
best rechtsliberale groeperingen in
landen als Nederland en Engeland. In
Frankrijk en Italië sluit hij in dat
geval een rechtse of militaire dicta
tuur niet uit.
Maar nu heeft dan, als een donder
slag bij heldere hemel, een ander
geluid geklonken en dat nog wel
vanuit de allerhoogste gelederen van
de militaire hiërarchie. Antonio de
Spinola, een uiterst ervaren top-offi-
cier, heeft (en dat had hij ook in
Bissau al meerdere malen gedaan)
een menselijk gezicht getoond. Caeta
no is er waarschijnlijk niet mee
klaar als hij dat gezicht nu zonder
meer van het toneel laat verdwijnen.
een uitvinding van de
telegraafmaatschappij
Western Union, die in 1933 met het
zingend doorbellen of afleveren aan
huis begon. Miljoenen zonden hun
familie of vrienden een dergelijke
telegrafische zanghulde.
Later nam de belangstelling ervoor
af en heeft het zingende telegram
nooit de vooroorlogse populariteit
Weten terug te winnen. De nieuwe,
door Vietnam geharde geheratie is
minder romantisch ingesteld en daar
om heeft men de minstreelafdeling
enkele dagen geleden maar opgehe
ven.
De opvattingen van generaal De
Spinola, dat de onmogelijke strijd
moet worden beëindigd om daarna te
komen tot de vorming van een fede
ratie, waarbinnen Portugal, Angola.
Mozambique en Bissau ongeveer ge
lijke rechten zouden krijgen, is nie.t
alleen koren op de molen van vele
dienstplichtige militairen en hun ge
zinnen. Zij zijn ook met enthousias
me begroet door de kleine' minder
heid van ontwikkelde Portugezen die
zich ervan bewust is, welke onver
antwoord grote offers het land zich
moei getroosten om de strijd in Afri
ka draaiende te kunnen houden.
Volgens de Israëlische lezing opende
Syrische artillerie in de noordelijke sec
tor van het front gisteren opnieuw het
vuur. Een Israëlische soldaat raakte
daarbij gewond Het schieten breidde
zich later uit tot de zuidelijke sector en
toen ook Syrische tanks gingen schieten,
beantwoordden de Israëliërs het vuur.
Deze voorwaarden zijn:
Volwaardige deelneming van de Pa
lestijnse bevrijdingsbeweging als verte
genwoordigster van het Palestijnse volk.
Verwerping van de Israëlische inter
pretatie van de resolutie van de Veilig
heidsraad. De conferentie moet de legi
tieme rechten van het Palestijnse volk
onderzoeken volgens de interpretatie van
de Palestijnse bevrijdingsorganisatie.
Steun van Egypte, Syrië en de Sov
jet-Unie op de conferentie.
teem dat de vorige premier, Salazar,
tijdens de bijna veertig jaar van zijn
bewind met ijzeren hand in stand
heeft gehouden. De regering is alleen
maar verantwoording verschuldigd
aan de president. De leden van het
parlement uit de bevolking worden
slechts door een kleine minderheid
gekozen. Ruim 70 percent van de
Portugezen staat niet als kiesgerech
tigd ingeschreven, omdat de kleine
man met zijn geringe schoolopleiding
onvermijdelijk in de knoop raakt met
de in zware ambtelijke taal gestelde
registratie-paperassen.
Bijna de helft van het totale bud
get wordt voor dit doel opgebruikt,
waardoor er voor produktieve inves
teringen, modernisering van het kra
kende overheidsapparaat en voor
voorzieningen op het gebied van het
onderwijs en de gezondheidszorg on
voldoende geld overblijft.
Portugal NAVO-bondgenoot
heeft in West-Europa het grootste
percentage analfabeten en het eens zo
rijke land geniet tevens de reputatie
ook één van de armste gebieden van
Europa te zijn. Als gevolg van de
lage lonen en slechte werkomstandig
heden heeft Portugal bovendien een
aderlating ondergaan door een massa
le uittocht van arbeidskrachten, die
in andere Westeuropese landen em
plooi gingen zoeken. Daarbij was ook
een klein, maar toch niet te verwaar
lozen aantal jongere intellectuelen,
dat op deze manier aan de militaire
verplichtingen in de koloniën wilde
ontkomen.
In Portugal kan men al sinds lang
stemmen beluisteren die pleiten voor
een beëindiging van de miljoenen
guldens en duizenden mensenlevens
eisende oorlog in de Afrikaanse ge
biedsdelen. Maar de oppositie be
schikt niet over de politieke middelen
om haar zienswijze in het regerings
beleid verwerkelijkt te krijgen.
Het zijn nog altijd zo’n honderd
families uit de landadel die de macht
in handen hebben, dank zij een sys-
Het is duidelijk dat Simonets plannen
het nodig zullen maken in een zeer
versneld tempo de kernenergiewinning
tot ontwikkeling te brengen. Tegen 1985
moet de opbrengst daarvan gelijk zijn
aan het equivalent van 260 miljoen ton
olie. De oorspronkelijke schattingen van
de commissie spraken nog van 160 mil
joen ton.
TYPEREND voor deze vervreem
ding in de afgelopen Vietnam-jaren
was de uitdaging van de Zweedse
premier Olof Palme aan Nixon om
naar aanleiding van het Amerikaanse
Vietnam-beleid in debat te treden
over de betekenis van het begrip
„democratie”.
Volgens voorstellen van Kissinger zal
Israel in de volgende stadia van de
Egyptisch-Israëlische onderhandelingen
uiteindelijk de Egyptische soevereiniteit
moeten erkennen over het gehele Sinai-
schiereiland, met uitzondering van de
Gaza-strock.
ER WAS, met andere woorden,
geen sprake meer van die polariteit
(Sovjet-Unie en Verenigde Staten),
maar van een groeiende multipolari-
teit met een onzekere uitslag.
Deskundigen bekijken de
spoorlijn bij de Zuidfranse stad Biarritz,
die werd opgeblazen door Baskische
„guerrilla’s”. Het treinverkeer tussen
Parijs en Spanje dat mede via deze lijn
wordt onderhouden werd gisteren lange
tijd gestagneerd.
De voorzitter van het produktschap
voor Vis en Visprodukten, de heer B. A.
de Jonge, deed in de bestuursvergadering
deze voorspelling, nadat hij de vergade-
J u 4? rs *-i rx
UTRECHT. Dr. José das Neves
Alves Caetano, premier van Portugal,
beleeft moeilijke uren. Mui.teriij in de
strijdkrachten is voor ieder land een
onduldbare aangelegenheid, maar in
een totalitair geregeerde staat, die
bovendien ook nog een oorlog voert,
mag er geen enkele twijfel aan de
betrouwbaarheid van het leger be
staan. Berichten uit Lissabon melden
weliswaar dat ’t na de opstand van
officieren in drie garnizoenen nu al
thans uiterlijk overal rustig is, maar
het valt nauwelijke aan te nemen dat
en zijn
da.t met
en zijn
dat met
militairen de onrust defini
tief is bedwongen.
OVER DEZE onzekere internatio
nale samenhang van belangen geeft
Geiger de volgende voorspellingen in
een artikel in het orgaan van de
„National Planning Association”:
1. Wanneer de huidige te verwach
ten economische recessie gedurende
de komende 12 tot 15 maanden door
zet, kunnen de gevolgen ervan wat de
EEG betreft alleen worden opgevan
gen door een gemeenschappelijk be
leid, waarin hulp wordt verleend aan
die landen die in ernstige economi
sche moeilijkheden raken. Wanneer
deze gemeenschappelijkheid niet kan
worden opgebracht, is te verwachten
dat de hoeksteen van de Europese
eenheidsbeweging, de douanie-unie,
ernstig wordt ondermijnd. Engeland,
en misschien nog andere EEG-landen
zullen zich in dit stadium losmaken
van het gemeenschappelijk land
bouwbeleid; 2. Gaat het om een Pe
riode van twee tot drie jaar, dan
zullen aanhoudende economische pro
blemen leiden tot ernstige politieke
problemen. Geiger voorziet in dat ge
val dat de huidige regeringen in de
se Gemeenschap nog maar voor 43 per
cent afhankelijk zijn van geïmporteerde
energie (momenteel wordt nog 60 per
cent van het energieverbruik uit invoer
gedekt). Bovendien moet de EEG ervoor
zorgen dat het een zó gespreid gebruik
maakt van de diverse energiebronnen,
dat de stabiliteit van de voorziening
door het wegvallen van bijvoorbeeld olie
niet meer i n gevaar kan worden ge
bracht.
Even typerend was Washingtons
reactie daaropx om paternalistisch
Palme’s majesteitsschennis te straffen
met een weigering om ambassadeurs
met Zweden uit te wisselen.
Deze vervreemding kreeg zijn be
slag in 1968 toen de Amerikanen de
conservatieve Nixon als president ko
zen, terwijl West-Europa zich in te
genovergestelde richting bewoog. Wan
neer Nixon zich nu dan ook over het
„vijandige” politieke en economische
beleid van de EEG beklaagt, dan is
dit de klacht van een ouder, die niet
mee geëvolueerd is met zijn kinderen
en zich bedreigd voelt.
Dat is de ideologische achterkant
van de malaise. Nu een paar kale
feiten. Zowel de Sovjet-Unie als de
Verenigde Staten, die zich tot voor
kort de spil achtten waar het in de
wereldpolitiek om ging, ontdekten
aan het eind van de jaren zestig dat
hun «nacht werd beperkt door de
toenemende invloed en economische
aanwezigheid van China, Japan en de
EEG. Tegelijkertijd verslapte hun
greep op de „derde wereld”: Azië,
Latijns-Amerika en Afrika.
HAAG-WASHINGTON.
Wat zou u ervan zeggen, wanneer
op uw verjaardag of op een ander
vierenswaardig moment een postbode
bij u aan de deur kwam, om in een
juichend „Lang zal je leven” of ander
toepasselijk lied uit te barsten?
Sinds 1933 was het „zingende tele
gram” in Amerika de gewoonste zaak
van de wereld. Het werd de feestvie
rende ontvanger meestal via de tele
foon door een aardig meisje, maar
ook vaak door een telegrambesteller
met een goede stem, in levende lijve
toegezongen.
Er werden zelfs zingende telegram
men aan Pekineesj es en andere trou
we hondemakkers geadresseerd, die
er dan met blij geblaf op dienden te
reageren.
Het was
particuliere
Geiger, directeur van
Planning Association
Washington, het „nieuwe nationalis
me” noemde.
Geiger formuleerde dit nationalis
me als „de naam van de huidige
periode, omdat uiteenlopende natio
nalistische tendensen een steeds be
slissender invloed hebben op het in
ternationale systeem”, Geiger zegt na
drukkelijk dat dit nieuwe nationalis
me niets te maken heeft met de
isolationistische of politiek-expansieve
ideologieën van de 19e eeuw en het
begin van de 20e eeuw, maar met een
zorgvuldig verworven economische en
culturele identiteit.
De multipolarisatiie heeft onder an
dere als gevolg gehad dat een econo
mische integratie tussen Japan, de
Verenigde Staten en de EEG zijn be
slag niet krijgen kon. Men was er in
eerste instantie op uit de binnen de
eigen groepen bereikte economische
resultaten veilig te stellen als het
moest door middel van beperkingen
op de handel, of door discriminerende
fiscale maatregelen. Om die reden
mislukte ook de poging om de mone
taire afspraken van Bretton Wood te
herzien, hoewel het monetaire sy
steem zichzelf corrigeerde door unila-
APELDOORN (ANP). Het oude Ve-
luwse landschap is niet meer te herstel
len, daarvoor is het proces van verval
reeds te ver gevorderd. Dit zegt dr. ir. F.
de Soet, verbonden aan het Rijksinsti-
tuut voor Natuurbeheer, in een artikel
in het tijdschrift „Natuur en Land
schap”.
Volgens hem is de Veluwe voor velen
een dunbevolkte strook niemandsland
tussen Noord- en Zuid-Nederland. Dat
beeld is echter ten dele reeds verdwenen
en het verdwijnt steeds meer. Volgens
hem moeten thans alle krachten op
planologisch bestuurlijk, financieel en
wetenschappelijk gebied worden gebun
deld. Er moet een beleid worden ont
wikkeld op basis van behoud en rehabi
litatie van de Veluwe. Om dat goed te
doen zal echter veel tijd nodig zijn,
aldus dr. De Soet.
Na zijn aankomst vroeg men hem wat
er waar is van de berichten dat er een
zekere „verkoeling” is ingetreden in de
betrekkingen tussen de VS en China.
Bruce antwoordde dat hem „van een
verkoeling niets is gebleken”.
Hoe terecht o f ten onrechte deze
wederzijdse klachten en beschuldigin
gen ook mogen zijn, de door Nixon
gebruikte term „vijandig” heeft een
onbedoeld diepere dimensie, waarin
het woord vijandig vervangen kan
worden door „vervreemding”. Want
in de diepste zin is de Atlantische
Dit zijn twee belangrijke punten uit
een plan dat het Europese-Commissielid
Simonet heeft ontwikkeld voor de her
structurering van de Europese energie
voorziening. Deze basis voor een Europe
se energiepolitiek, waarop al jaren
wordt gewacht, zal in april aan de
ministerraad worden voorgelegd.
Hoewel het plan zich op lange termijn
tot doeleinden voor het jaar 2000 uit
strekt, legt het toch voornamelijk na
druk op de omstandigheden die anno
1985 moeten zijn verwezenlijkt. Simonet
heeft zich gebaseerd op de gedachte dat
rationalisering en economische maatre
gelen de groei van de jaarlijkse energie
behoefte kunnen beperken van de voor
ziene 5 percent tot 4 percent.
Dit betekent dat het geschatte ver
bruik voor de jaren van 1973 tot 1985
met niet minder dan tien percent kan
worden teruggebracht. Het energiever
bruik in de EEG bedroeg (uitgedrukt in
tonnen olie) 922 miljoen ton in het vorig
jaar- Tegen het jaar 2000 moet dat 1500
miljoen ton worden. Dit is 160 miljoen
ton minder dan vorig jaar nog werd
aangenomen.
De beveiliging van de energievoorzie
ning moet worden bereikt door het ge
bruiken van vaste brandstof, aardgas en,
vooral, kernenergie. Daarmee kan de
betekenis van de olie als energiebron en
als bron voor chantage worden beperkt.
Tegen het jaar 2000 moet 50 percent van
de energiebehoefte met kernenergie
worden gedekt en bijna dertig percent
uit aardgas. Het aandeel van de olie, nu
nog 58,5 percent, wordt daarmee tot
circa 20 percent teruggebracht.
Afrika moet beginnen.
Wanneer dan een generaal, die zelf
een jaar tevoren, voorzien van de
fraaiste onderscheidingen uit die we
reld van gevaren terugkeerde, in bre
de kring beweert dat de strijd niet
wapens is te winnen, kan dat
eenvoudig zijn uitwerking niet mis
sen. „Vele jonge Portugezen sterven
daarginds, opdat er morgen nog meer
hun leven kunnen geven”, schrijft De
Spinola in zijn boek.
