Prof. H. Bosman
BLIJVENDE SPECULATIES OVER REVALUATIE MARK EN GULDEN
Reorganisatie
bij Nievelt
Goudriaan
AKTIE NATUUR
helpen
Betere positie verwacht
Westduitse economische
groei geschat op 2 pet
Duitse Shell
Prof. J. Goudriaan, markant econoom
moest zich
verantwoorden
Regering wil
Pelgerpersoneel
kroonlid af bij
SER
BEURS
KW®
NAM vindt
I
f
Loonbetaling
aan poort
USFA-vestiging
weer gas
puzzelaars.
ZATERDAG
30
MAART
19 74
11
krijgen de effectenbeurzen
WAPEN
STIMULANS
Prijsstijging
Specialistentarieven
5 percent omhoog
De oplossing(en) en de prijswinnaars vindt u in de
krant van zaterdag 13 april a.s.
Vermeldt de gevonden slagzin op de adreszijde van
de briefkaart en op de andere kant het totaal door
u gevonden N’s.
JOJO-SPEL
Met prof. Goudriaan is een van
de markantste economen van de
vorige generatie overleden.
In 1922, meer dan een halve eeuw
geleden, promoveerde hij aan de
Technische Hogeschool te Delft.
Maar dit proefschrift van de inge
nieur behandelde eigenlijk een eco
nomisch probleem. Het ging over de
broodbezorging in een grote stad.
Goudriaan paste hier, als een van
de eersten, de werkmethoden van
de ingenieur toe op een economisch
vraagstuk. Daarvoor is kenmerkend:
„Door meten tot weten”.
Uitdaging
Tot a.s. woensdag 3 april kunt u uw oplossingen van
de laatste puzzel (nr. 26) van de Aktie Natuur inzenden
plus het totaal aantal N’s uit alle 26 puzzels tezamen.
Maar denk eraan: op iedere oplossing moet
tenminste 1,- extra aan postzegels worden bijge
plakt. anders is uw inzending waardeloos.
U mag net zoveel oplossingen inzenden als u wilt.
Het vergroot uw kans op de:
eindhoofdprijzen 50.000.- 30.000,- 2x 20.000,-
en auto plus caravan, een sta-caravan) en de:
extra eindhoofdprijzen (vakantie naar Tanzania/Kenia
voor twee personen, een Komplete Bauknecht-keuken
reis van 5.000,- voor 2 personen, een volautomati
sche naaimachine (1.079,-), een Kodak-Super 8
filmcamera en een jaar lang Skol-bieren Knorr-
produkten).
(Van onze beursmedewerker)
AMSTERDAM. De meeste belangrijke effectenbeurzen van de
moderne industriële wereld lieten het ook deze week weer bij het bekende
hang- en wurgwerk. Weer was de oliecrisis of in elk geval het prijs-
explosiegevolg daarvan de belangrijkste invloedsfactor voor dit weinig
opbeurende schouwspel. Langzaam maar zeker gaan de verschillende be
langrijke nationale economieën zich aan de nieuwe toestand met hoge
prijzen voor het energiegebruik aanpassen en
het patroon daarvan te verwerken.
Pessimisme overspoelt beurzen
ADVERTENTIE
(Door prof. dr. W. J. van de Woestijne)
een
hem
Prof. dr. ir. J. GOUDRIAAN
De derde bijdrage van Goudriaan aan
I
Amerika heeft echter in zijn zweven
de dollar een machtig wapen tegen al te
zware terugval op zijn betalingsbalans.
Nu de dollar vooral in maart fors is
teruggelopen, lijkt het grootste gevaar
voor de buitenlandse betalingspositie van
het land geweken. Dat Wall Street er
niettemin nogal van onder de indruk
was, is begrijpelijk omdat in het recente
staan
van l
een
baar is.
Bundesbank wordt gehandhaafd om de
kans op prijsstijgingen zo klein mogelijk
te houden.
Dit stimuleert ook de economie in de
Bondsrepubliek en dat geeft weer steun
aan onze economie, die steeds meer ver
weven wordt met die van onze oosterbu
ren.
verleden ernstige crises rond de beta
lingsbalanstekorten zijn uitgebroken.
Op het Westeuropese vasteland kreeg
de olie-economie eveens belangrijke ont
wikkelingen in zijn greep. Hier blijft het
echter door gebrek aan voldoende gege
vens nog hoofdzakelijk bij vermoedens
en verwachtingen. Maar nieuwe specula
tieve bewegingen rond enkele valuta’s
wijzen er toch wel op in welke richting
de knikkers zullen rollen.
Daarbij is de Duitse mark wederom
centraal komen te staan en met haar de
verschillende tot de zgn. „slang” beho
rende nabuur-valuta als de gulden.
Het zgn. harder worden van de gulden
is dan ook niet zo vreemd. Dit te meer
Goudriaan verdedigde dat de voorde
len van beide opvattingen bereikt kon-
Dit zal op zich dus al een krachtige
bodem onder de effectenbeurs op het
Damrak moeten leggen. Maar de inter
nationals bleven ook nu in boofdzaak de
speelbal van buitenalndse operaties. En
die waren met Londen en New York als
basis niet opbeurend. Deze sector van de
beurs bleef dan ook bij het zgn. jojo-
spel met de korte slag.
Sindsdien heeft hij ons en zijn vader
land nog maar enkele keren laten genie
ten van zijn spitse polemische geest. Op
22 maart 1974 overleed hij in Pretoria.
Hij was een markante figuur en een
stimulerende persoonlijkheid, maar ook
een moeilijk mens. Toch is Goudriaan
wel iemand, die nog stimulerend op
economen kan werken.
In vergelijking met het voorgaande
jaar zijn de resultaten van Shell in 1973
verbeterd, maar dat was dringend nood
zakelijk na een aantal slechte jaren, zo
zei Grunow.
daar de dure buitenlandse olie voor een
belangrijke energiebron. En dat onze
exportpositie nog altijd gunstig is be
wijst onder meer het Fokker-concern,
dat thans de ene order na de andere
boekt op zijn nieuwe straalvliegtuig. Het
aandeel kon er zich deze week van 35
gulden tot boven de 40 gulden door
optrekken.
Het grotere vertrouwen van de Bonds
regering in de economische ontwikkeling
in 1974 blijkt uit een correctie van de
aan het begin van dit jaar verstrekte
gegevens over het te verwachten verloop
van de economie. Zo zal de werkloosheid
op jaarbasis gemiddeld twee percent be
dragen, de investeringen zullen met vijf
tot zes percent en de bruto-inkomens en
salarissen met 10,5 a 11,5 percent toene
men.
De particuliere bestedingen groeien
met 10,5 tot 11,5 percent, de uitgaven
van de overheid met vijftien tot zestien
percent. De Bondsregering houdt verder
rekening met toeneming van de inkom
sten uit ondernemerschap en vermogen
met twee tot drie percent. De inkomsten
DEN HAAG. De specialistentarie
ven voor particuliere patiënten gaan per
1 april met vijf percent omhoog. De
ministers Lubbers (Economische zaken),
Boersma (Sociale Zaken) en staatssecre
taris Hendriks (Volksgezondheid) hebben
deze verhoging goedgekeurd na overleg
met de Landelijke Specialisten Vereni
ging en de sectie specialisten van de
Nederlandse maatschappij tot bevorde
ring van de tandheelkunde.
In een toelichting op de nieuw’e gege
vens en het beleidsoverzicht zei Frider-
ich« dat de prijzen minder snel zullen
stijgen, dat de werkloosheidssituatie be
ter zal uitvallen en dat West-Duitsland
i|n staat zal zijn om het stijgen van de
kosten van grondstoffen uit eigen zak te
betafen zonder daarvoor schulden in het
buitenland te maken. In het economi
sche vaarwater zal de Bondsregering een
middenkoers varen waarbij aan de prij
zen en aan de werkgelegenheid gelijke
aandacht zal worden besteed. Het strin
gente monetaire- en kredietbeleid van de
uit de handel met het buitenland gaan
vermoedelijk' met ongeveer 24 miljard
mark omhoog (handelsoverschot vermin
derd met tekort op dienstenbalans).
Maar ook de obligatiemarkt lag daar
zwaar en er is het nodige rumoer ont-
i over mogelijke hypotheekrentes
13 tot 14 procent. Langzamerhand
economie die nauwelijks meer leef
den worden door in plaats van het goud
de wereldgrondstoffen tot basis van het
geldwezen te maken. Dit zou, volgens
hem, aan de prijsdalingen op de wereld
markt een einde maken zonder dat een
inflationistische prijsstijging zou kunnen
ontstaan.
Bij de tariefsverhoging is uitgegaan
van de algemene inkomensontwikkeling
per 1 januari, daarbij rekening houdend
met de stijging van de ambtenarensala
rissen. Verder heeft men rekening ge
houden met de stijging van de praktij k-
kosten tot en met december 1973. De
LSV heeft toegezegd dat het tot nu toe
gevoerde beleid om de verschillen tussen
de tarieven voor particuliere en zieken
fondspatiënten te verkleinen, zal worden
voortgezet. Ook zal de LSV zich beraden
over de beperking van de huidige mar
ges in de tarieven.
Uit naam van de maatschappij ver
weet Hans Holger Grunow het bureau
zich te laten leiden door vage vermoe
dens. Het is er niet in geslaagd zijn
beschuldigen concreet voor te stellen
en er bestaat geen belastend materiaal
dat wijst op misbruik bij het vaststellen
van de prijzen, zo zei hij. De beschuldi
ging over het misbruik van de markt is
ongegrond. Als men zich wil rechtvaar
digen moet men ons met concrete be
schuldigingen confronteren, zo zei Gru
now.
BONN (ANP). West-Duitsland zal
dit jaar vermoedelijk een reële economi
sche groei van twee percent kunnen
realiseren, zo heeft de Westduitse minis
ter van Economische Zaken, Hans Fri-
derichs, gisteren in de Bondsdag meege
deeld. In een debat over het jaarlijkse
rapport over het economische beleid van
de Westduitse regering zei Friderichs dat
de gemiddelde stijging van de consu
mentenprijzen in 1974 zal liggen tussen
8,5 en 9,5 percent. „West-Duitsfand zal
aan het eind van dit jaar in een betere
economische positie verkeren dan zijn
Europese buurlanden. Japan en de Vere
nigde Staten”, zei de minister.
DEN HAAG (ANP). Prof. dr. H. W.
J. Bosman, hoogleraar geld-, krediet- en
bankwezen aan de Katholieke Hogeschool
in Tilburg, heeft te kennen gegeven niet
voor herbenoeming tot kroonlid van de
Sociaal-Economische Raad in aanmer
king te willen komen. In de daardoor
ontstane vacature zal nog nader worden
voorzien.
Op voordracht van de minister van
Sociale Zaken zijn bij Koninklijk Be
sluit nu veertien Kroonleden en veertien
plaatsvervangende Kroonleden van de
raad benoemd voor de tweejarige zit
tingsperiode die 1 april begint. Deze
veertien leden waren ook in de lopende
zittingsperiode lid van de raad.
algemeen in de economie aanvaard.
Daarom is zijn proefschrift als baanbre
kend voor de economie te beschouwen.
De tweede belangrijke bijdrage aan de
BERLIJN (DPA). Als vijfde in de
rij van grote oliemaatschappijen in
West-Duitsland heeft Deutsche Shell AG
gisteren het Westduitse Kartelbureau
opheldering moeten geven over haar
prijzen. Zij bestreed met klem een over
heersende positie op de markt in te
nemen of haar positie te hebben mis
bruikt. Evenals de maatschappijen die al
zijn verhoord vroeg de Deutsche Shell
de vervolging tfe staken.
Veel positiever ontwikkelde zich ei
genlijk de meer lokaal gerichte indus
trie, waar deze week overwegend zeer
gunstige bedrijfsberichten over 1973 het
licht zagen. Gezien het meer plaatselijke
karakter van de statenverkiezingen had
den de uitslagen daarvan weinig invloed
op de beurs. Des te meer echter hadden
dat de uitstekende resultaten van Kappa,
Lindeteves, Meneba, Van der Giessen-De
Noord. Westland-Utrecht Hypotheek
bank en zelfs de Bijenkorf op de koers
ontwikkeling.
Vooral Giessen-De Noord reageerde
krachtig met een stijging van 475 tot 525
gulden. Albert Heyn daarentegen ging
rond vijf gulden terug door een fikse
winstdaling vorig jaar. Houthandel Pont
Hij vergeleek de tijd nodig om een
klant te bereiken met de tijd nodig voor
de eigenlijke verkoop. Veel tijd voor het
lopen met de broodkar was nodig, omdat
een groot aantal bezorgers één straat
bedienden. Deze concurrentie verhoogde
de kosten van de bezorgers en leidde
niet tot de laagst mogelijke prijs. Dat
was een maatschappij-kritische conclusie
in een tijd, toen de meeste economen
nog volop vertrouwden in de prijsverla-
gende werking van onbeperkte concur
rentie! De methode die Goudriaan meer
dan een halve eeuw geleden toepaste,
n.l. „door meten tot weten”, is thans
ROTTERDAM (ANP). —Bij de Rot
terdamse rederij Van Nievelt Goudri
aan, onderdeel van het SHV-concern, zal
een reorganisatie worden doorgevoerd,
waardoor 55 man kantoorpersoneel
overbodig wordt in hun huidige functies.
In dit verband zal aan een tiental men
sen een regeling voor vervroegde pensio
nering worden aangeboden.
trok aanvankelijk aan van 390 gulden
tot 450 gulden, maar moest later terug
omdat het resultaat over 1973 tegenviel.
Gunstige winstverwachtingen voor
Van Ommeren deden dit aandeel 20
gulden aantrekken. De BOZ won 25
gulden. Océ-Van der Grinten op het
later in de week verschenen jaarverslag
vijf gulden. En de VNU tien gulden.
Evenals de reeds enige weken geleden
bekendgemaakte jaarcijfers hadden de
deze week verschenen jaarverslagen van
Philips en de Koninklijke Shell nauwe
lijks invloed op de beurs. Ook al zien de
perspectieven er voor 1974 veelbelovend
uit.
Dit heeft het ministerie van Economi
sche Zaken gisteren meegedeeld. Het is
dan de bedoeling deze werkgelegenheid
onder te brengen in een nieuwe particu
liere onderneming. De ter beschikking te
stellen middelen zullen dienen om de
start van deze onderneming mogelijk te
maken. Afspraken zijn reeds gemaakt
opdat in de bedrijfsleiding van deze
nieuwe onderneming kan worden voor
zien.
Maar het bleef niet bij Engeland al
leen. Ook Wall Street ontmoette deze
week onverwacht een golf van pessimis
me, nu bleek dat in de februariemaand
het overschot op de Amerikaanse han-
delsbalans tot minder dan een derde van
dat van januari is teruggelopen. Ook
hier beginnen de gevolgen van de veel
duurdere buitenlandse olie-importen
zichtbaar worden. Voor geheel 1974 was
enige tijd geleden voor Amerika weer
een tekort op de handelsbalans voor
speld tegen een fors overschot vorig
jaar. Hoewel daar dus geruime tijd re
kening mee kon worden gehouden, is
menigeen toch de schrik om het hart
geslagen nu de harde werkelijkheid dui
delijker wordt.
Twintig medewerkers kunnen her
plaatst worden in andere bedrijven van
het SHV-concern. Voor de resterende 25
man zal in nader overleg met de betrok
kenen worden gezocht naar een andere
werkkring, binnen de SHV of elders.
Hiervoor zal geruime tijd beschikbaar
worden gesteld. Het een en ander is
gisterochtend door de directie van de
SHV schriftelijk meegedeeld aan verte
genwoordigers van de vakbonden en aan
de ondernemingsraad en de overige per
soneelsleden van Van Nievelt Goudriaan.
DEN HAAG (ANP). Indien uiter
lijk 5 april geen overname van Peiger in
Emmen heeft plaats gehad zal de rege
ring financiële middelen ter beschikking
stellen om mogelijkheden te scheppen
voor het handhaven van de werkgele
genheid zoals die nu in dit bedrijf be
staat.
De regering in Bonn zal het „zweven”
van de mark ten opzichte van de meeste
andere valuta’s in de wereld gebruiken
om buitensporige buitenlandse vraag
naar Westduitse produktiecapaciteit te
vermijden en om een vestingswal op te
werpen tegen inflatoire druk, veroor
zaakt door het stijgen van de prijzen
van importgoederen. Belastingverande-
ringen staan niet op het programma en
reeds toegezegde structurele hulppro
gramma’s zullen worden uitgevoerd. Fri
derichs stelde zich nadrukkelijk negatief
op ten aanzien van de invoering van een
prijsstop of beperkende maatregelen in
deze in een poging om de inflatie te
beteugelen.
Thans zijn deze grondgedachten, die
Goudriaan veertig jaar geleden ontwik
kelde, van actuele betekenis. De positie
van de derde wereld hangt n.l. in hoge
mate van de stabiliteit van de grondstof-
fenprijzen af. Met zijn grondstoffenvalu
ta heeft Goudriaan impliciet, en mis
schien zonder dat hij zich dit toen in
alle consequenties bewust was, op de
betekenis van de derde wereld voor
geheel de wereld gewezen.
EINDHOVEN. Philips heeft gister
middag het loon van de USFA-mede-
werkers tot 18 maart de datum
waarop de salarisstop is ingegaan
contant uitbetaald. Dit gebeurde buiten
de poort van de bezette Helmondse ves
tiging. Het NKV zal het salaris aanvul
len tot het normale niveau. Verwacht
wordt dat deze uitbetalingen in de loop
van de komende week gedaan zullen
worden.
Bezettingsleider John Vianen, dis-
trictsbestuurder van het NKV, viert
vrijdag temidden van de bezetters zijn
39 ste verjaardag.
De boring was de derde die de NAM
in dit blok verrichtte. Bij de eerste
boring in het noord-oosten van het blok
werd aardgas aangetoond in een struk-
tuur van geringe omvang. Een tweede
boring in het centrum van het blok
bleef zonder resultaat.
Zo ontstond er deze week in Londen
een enorme druk op de beurs door de
alarmerende begroting die de nieuwe
Labour-regering gedwongen is in te die
nen om het land weer in het jui«>e
spoor te krijgen. De hoge inflatoire gol
ven als gevolg van de oliecrisis en de
wurgende stakingen hebben hun nade’x-
ge invloed niet gemist en van iedere
Engelsman wordt een extra offar ge
vraagd. Zware belastingen op belangrij
ke dagelijkse consumptieartikelen, hoge
re leenrentes en moeilijker afbetalings-
kredieten waren de oorzaak om vooral
de aandelenmarkt in Londen naar nieu
we laagteniveaus van jaar te doen
tuimelen
Maar door pertinente ontkenningen
van minister-president Den Uyl vorige
week dat de gulden in waarde zou
worden verhoogd, bleef deze week alleen
de mark nog sterk gevraagd. Zodanig
zelfs dat ook het in stand houden van
de zgn. slang nog problematisch dreigt
te worden. Maar door de uitstekende
naam die de Duitse industrie in de
ontwikkelingswereld heeft, blijft men
haar overal graag als een aantrekkelijk
remplacant voor de Amerikaanse in
vloed zien waardoor de nadelige invloed
van de dure olie op de Duitse handels
balans krachtig wordt gecompenseerd.
ROTTERDAM (ANP). De Neder
landse Aardolie Maatschappij heeft in
flok F3 van het Nederlandse deel van
het continentale plat, ongeveer 220 km
ten noorden van Vlieland, aardgas aan
getroffen. Er worden nu produktieproe-
ven uitgevoerd om na te gaan of er
sprake is van een economisch winbare
hoeveelheid.
de economie was het gevolg van
weddenschap.
Goudriaan had nl. de gewoonte, zich
in de vele debatten, die hij voerde, nogal
„scherp” uit te drukken. Zo had hij eens
in een discussie met theoretische econo
men gezegd: „Alles wat er aan werkelij
ke exacte wetenschappelijke waarheid
op economisch gebied bestaat, laat zich
samenvatten in een dun boekje van
misschien 12 of 16 bladzijden”. Natuur
lijk daagden de schrijvers van dikke
economische handboeken hem uit dit
dan maar eens te doen.
Welnu, veertien jaar later n.l. in 1952
loste Gouriaan zijn belofte in. Hij
schreef het boek: „Economie in zestien
bladzijden”. Hij bewees daarmee zijn
stelling. Maar dun was het boekje niet!
Behalve de zestien bladzijden, die inder
daad de hele stof behandelden, waren er
meer dan tweehonderd nodig om deze
zestien bladzijden toe te lichten!
In 1949 verliet Goudriaan ons land om
een leerstoel in Pretoria te aanvaarden.
Vele van zijn vrienden hebben die keuze
niet kunnen begrijpen.
economie leverde Goudriaan in de jaren
dertig. Het was duidelijk dat de grote
crisis iets, neen veel, met het geldsys-
teem te maken had. De basis van het
geldwezen was toen het goud. Twee
stromingen stonden tegenover elkaar. De
ene wilde het geld los van het goud
maken. Daardoor zou aan de prijsdalin
gen een einde komen. De tweede stro
ming vreesde dat daardoor een onbe
perkte inflatie mogelijk zou zijn.
