9.-
Sprookje
Brandweer 100
Viking Star
Boze Roel
Bakzeil
de tocht”
„Psychiater steeds belangrijker
„Economisch beleid op
„Een feest zonder kapsones
LEIDSEPLEINTERRAS OP SPUI
Olé in Rai
15
KAMER VAN KOOPHANDEL IN JAARVERSLAG
Paul en Bolle Jan willen hele land naar A’dam lokken
N
EERSTE HULP WILHELMINA GASTHUIS
95
DONDERDAG 11
APRIL
1974
14
ONDER REDACTIE VAN ROLF STALLING/
„IK LOOP met mijn hoofd in de wolken en met mijn voeten op de
grond.” Lijfspreuk van de schilderende zanger Paul Rollman, die er aan
toevoegt het meest te voelen voor „lekker en fatsoenlijk”. Bolle Jan ziet
dat ook zo en daarom was er voor deze Jordanezen weinig voor nodig om te
besluiten het lied „Amsterdam jubileert” te vervaardigen waarin alvast
het glas wordt geheven op de 700ste verjaardag van de hoofdstad in 1975.
De twee heren met de strohoedjes zijn nadrukkelijk van mening, dat het
geen „sjieke affaire” moet worden maar een „feesie zonder kapsones”.
1
len.
>8
i
Ook de alarmering was middeleeuws:
dat gebeurde met een ratel.
seplein (zie foto) doet het geweldig en
bij Publieke Werken liggen er plan
nen klaar om deze zomer op het Spui
- aan de kant van het Begijnhof -
iets dergelijks te maken. Zeker is dat
het parkeerterrein en een deel van de
rijbaan een wandelpromenade wordt.
Over het terras is men nog met café-
exploitaten in onderhandeling.
een zachte actie, waarmee wordt ver
staan, dat de huiseigenaren en over
heidsinstanties de verlangens van de
Bijlmer-bewoners krijgen voorgelegd.
Maar die zijn niet nieuw.
Offfi
Nieuwe toeristische attracties hebben het erg
goed gedaan. H&t Vincent van Goghmuseum
stond bol van de bezoekers, maar ook de van
de straat toegankelijke Schuttersgalerij in het
Amsterdams Historisch Museum had hoe
wel nog niet algemeen bekend aan het
einde van het jaar ruim 300.000 passanten
gevangen. Ook hei Scheepvaart Museum heeft
geweten dat het van de muffe Lairessestraat
naar het trotse ’s Lands Zeemagazijn trok. Een
verdubbeling van het bezoekerstal was het
resultaat. Tenslotte nog dit: van de 1.368.243
buitenlanders, die een Amsterdams hotelletje
opzochten, kwamen er 240.000 met cruise- en
ferryschepen naar de hoofdstad.
ROLLMAN en Bolle Jan (hij heet
eigenlijk Froger, maar zijn corpulentie
leidde tot een naamsverandering) ont
moetten elkaar bij het Jordaan-cabaret
en ontdekten daarna dat ze nog familie
van elkaar zijn ook. Ze hebben samen
een verre nicht, maar zoiets komt in de
Jordaan meer voor. In die buurt zijn ze
ook opgegroeid.
ROEL VAN DUYN, het raadslid
dat door zijn eigen Kabouters werd
gewipt en nu de politieke belangen
van de PPR dient, is boos. Op ver
keerswethouder Brautigam, die het
verzoek van Van Duyn om twee we
ken als tramconducteur bij het GVB
te mogen lopen heeft afgewezen. Roel
werkte eerder erg prettig tussen de
mannen van de plantsoenendienst en
in een nijdig briefje aan Brautigam
stelt hij vast, dat de wethouder na
vier jaar de autoterreur in Amster
dam verdedigd te hebben niet meer
in staat is tot normale, democratische
verhoudingen. „Anders zou u het een
vanzelfsprekende zaak hebben gevon
den dat een kandidaat-raadslid de
gemeentebedrijven eerst van binnen
uit wil leren kennen alvorens daar
over regelmatig beslissingen te moe
ten nemen".
in het westelijk havengebied het streekplan
voor het Noordzeekanaalgebied en de doelstel
lingen voor het economisch beleid op de tocht
kwamen .te staan. En dat terwijl de onzekere
werkgelegenheidssituatie in en rond het Am
sterdamse vraagt om een duidelijk en doelma
tig overheidsbeleid.
De helft van de voorkomende gevallen
zouden door een gewone huisarts kun
nen worden behandeld. Vroeger lag dat
percentage aanmerkelijk lager en vol
gens Van der Wey komt dat door de
daling van het aantal huisartsen en de
invoering van avond- en weekeinddien-
sten. „Liever dan te moeten zoeken naar
een veelal onbekende dienstdoende arts,
die meestal nogal bezet is en dus vaak
niet thuis wordt aangetroffen, gaan ve
len meteen naar het WG.’ ’Een ontwik
keling overigens waarmee de ziekenhuis-
staf niet blij is, aangezien de rol van de
huisarts in de gezondheidszorg er door
verkleind wordt,'maar ook omdat de
gratis hulp een zware last legt op
het ziekenhuis.
Van der Wey over dat laatste: „Men is
niet meer bang voor een ziekenhuis.
Daar komt natuurlijk bij dat de hulp
gratis is en er nog altijd wel mensen
zijn, die niet verzekerd zijn. We probe
ren dat af te houden maar de mensen
proberen het wel. Veel meer tenminste
dan vroeger.”
DE AMSTERDAMSE haven krijgt
er een nieuwe cruisevaarder bij: de
Noorse rederij „Royal Viking Star”
gaat de hoofdstad in haar programma
opnemen. Voor het pakket van 93
cruises is een contract getekend met
het Verenigd Cargadoorskantoor. De
Royal Vikingschepen bieden ruimte
aan 500 passagiers. De zee-uitstapjes
variëren van een zevendaagse cruise een rol. Bovendien werkte de premie,
LissabonNew York voor 511 dollar
tot een tocht over de halve wereld
van 75 dagen voor 5575 dollar. Een
hoop geld om je even een Viking te
voelen.
Hoe kwam dat? Men hanteerde het
systeem dat elke Mokummer tussen
de 18 en 50 jaar verplicht was de
handen uit de mouwen te steken.
Bekwaamheid en paraatheid speelden
Hoewel het tempo van de vermindering van
het aantal winkels (door sanering en ontvol
king) iets is verzwakt, zijn er rake klappen
gevallen. Vooral in de Dapper buurt, Kinker-
buurt en Jordaan heeft men er dagwerk aan
om alle problemen van de winkeliers op een
hoop te vegen.
Het stadsbestuur kreeg genoeg van
dergelijke incidenten en op een nacht
moesten alle spuitgasten hun sleutels,
gereedschap en onderscheidingstekens
inleveren in de trouwkamer 3de klas
se van het stadhuis. De mannen, die
het goed hadden gedaan en dat kon
den bewijzen, werden beroeps. Dat
gaf nogal wat scheve ogen bij de
„collega’s’, die waren afgewezen en
de narigheid bleef dan ook niet uit.
Op grote schaal kwam het voor dat
de brandslangen tijdens de blussing
werden doorgesneden. Er waren ook
andere problemen bij het korps dat
14 man (nu 759) telde. Weliswaar
beschikte men over drie stoomspui
ten, die door paarden werden getrok
ken, maar de andere spuiten en
dat waren de meeste moesten door
de mannen zelf worden vervoerd met
als gevolg dat ze op de plaats van de
brand geen pap meer konden zegen.
het nog
a 12.000
TREKPLEISTER voor de internati
onale huishoudbeurs, die ifan 19 tot
28 april in de RAI wordt gehouden, is
de Spaanse inzending Efpotur. Deze
reizende expositie laat de bezoeker
kennis maken met oude keramiek,
meubels, smeedijzer, koperwerk, ta
pijten, beeldhouwwerk, wapenschil
den en kerkelijke kunst. Met een
modern projectiesysteem wordt ook
de invloed van het toerisme op het
Spanje-van-nu getoond. Liefhebbers
van de niet-politieke folklore kunnen
er ook aan hun trekken komen. Een
Spaanse dansgroep zal dagelijks voor
stellingen geven en voorts wordt er
ingehaakt op lokale feesten, stieren
gevechten en de gastronomie. Johan
Cruyff is er niet te zien.
teil van een aardappel schillende
dienstbode. De aardappelen zorgden
ook prompt voor een verstopping van
de spuit.
Bolle Jan vindt dat Rollman de hard
ste leerschool achter de rug heeft. De nu
49-jarige zoon van een steuntrekker fi
gureerde achtereenvolgens onder meer
als fiets jongen, koksmaat, straat- en lij-
kenfotograaf, stroper, zanger en tegen
woordig als suksesvol producent van
toeristisch veel gevraagde sdiilderijen
aan de lopende band.
Zijn muzikale gabberd (32) begon ook
als fietsjongèn, maar schaarde zich al
spoedig als accordeonist bij bruiloften en
andere partijen en speelde zich met zijn
lp „Vize verze” aardig in de kijker.
Daaraan heeft hij een goed lopend café
in de Tweede Nassaustraat overgehou
den, waar de andere zangers van het
Jordaanlied kind aan huis zijn-
HET DREIGEMENT van minister
Gruijters (Volkshuisvesting) heeft in
de Bijlmer zijn uitwerking niet ge
mist. Uit protest tegen de hoge woon
lasten betaalden daar 3.000 gezinnen
een kwart minder huur, maar het
merendeel is daarop nu teruggeko
men en onder druk van deze groep
die de bemanning van een spuit
kreeg die het eerste water gaf, ook al
niet bevorderend op een snelle aan
pak van de rooie haan. Het gebeurde
wel dat er water werd geput uit de
1500 buitenlandse werknemers zitten terwijl er
in deze sector toch 750 werklozen staan inge
schreven.
Vooral de banken deden het best daar
niet van en de toeristische inkomsten
mochten er ondanks de blijf-thuisstemming in
het Amerikaanse kamp ook echt wel zijn. De
handelshuizen en exporteurs spreken van een
onrustig jaar. Dat was het ook voor de detail
handel maar dan vooral in negatieve zin.
DE KAMER heeft het bij monde van voor
zitter Stijkel al vaker gezegd: Amsterdam
ROLLMAN daarentegen werd here-
boer in de Beemster („Een oude jon
gensdroom”) omdat ie nu eenmaal gek is
op paarden en daarvoor de ruimte in de
Leliestraat ontbrak. Toch komt hij daar
nog vaak. Al is het alleen maar om nog
eens langs het pandje te lopen, waar nu
een boetiek zit maar waar zijn opoe
vroeger een manufacturenzaak dreef.
Hoe stelt hij zich voor dat er straks
feest moet worden gevierd? „Juist omdat
het de hoofdstad is moet je het hele
land er bij betrekken. Je kunt ergens op
een terrein een hele grote tent neerzet
ten en daar een immens Jordaan-cabaret
inbrengen, waar mensen uit het hele
land naar toe komen. Dat moet dan
geen geldklopperij worden; men moet
gewoon de kans krijgen het sfeertje te
proeven. Ik zie het in gedachten alweer
voor me: al die éalatoestanden. Dat is
niet goed, want het is een Amsterdams
feessie en dat moet het blijven. Nu komt
er een feestweek in de RAI maar ik
vind dat het veel langer moet duren.
Van mei tot september of zo. Bolle Jan
en ik zijn bereid om als gastheer op te
treden. En... we beschikken over natuur
talenten”.
EEN VITAAL deel van de gezond
heidszorg in Amsterdam speelt zich af in
een onooglijk gebouwtje op het binnen
terrein van het Wilhelmina Gasthuis.
Een barak, die in het begin van deze
eeuw „voor vijf jaar” werd gebouwd,
maar waar het al jaren 24 uur per dag
spitsuur is. Hier, in de eerste hulpafde-
ling van het academisch ziekenhuis,
worden jaarlijks 35.000 mensen binnen
gebracht met letsel, dat wisselt van een
stofje in het oog tot afschuwelijke onge
vallen. Het aantal slachtoffers, dat dood
wordt binnengebracht, neemt toe. Het
zijn er gemiddeld tenminste twee per
dag.
Een andere ontwikkeling die de WG-
staf zorgen baart, is het feit dat vooral
de psychiater op „Opname” het steeds
drukker krijgt. Diens aandeel in de eer
ste hulp is een jaar of wat geleden zelfs
dat van de neuroloog gepasseerd en het
„crisiscentrum”, dat in 1971 voor dit
soort gevallen in samenwerking met de
GG en GD iets verderop in de Eerste
Helmerstraat ging functioneren, was dan
ook bepaald geen overbodige luxe.
Drie jaar geleden moesten in twee
weken tijds al 21 patiënten worden ge
holpen, die hadden getracht zich van het
leven te beroven. Niet alleen dat aantal
is toegenomen, maar de komst van het
jeugdtoerisme en annex het gebruik van
harddrugs heeft deze tendens nog eens
extra versterkt. Dr. A. P. van der Wey,
die 23 jaar directeur van dit ziekenhuis
is geweest en als adviseur en „invaller”
nu nog „voor halve dagen aan de zaak”
is, zegt: „Wat we hier ’s zomers uit het
Vondelpark krijgen, is heel erg. We
krijgen ook vrij veel Nederlandse jonge
ren. Veel van hen zijn regelmatig terug
kerende bezoekers.”
VAN DER MEY heeft zelf ooit als
assistent op de eerste hulpafdeling ge
werkt, maar dat is niet de enige reden
voor zijn belangstelling voor de barak.
Tenslotte is dit een even belangrijk als
vertrouwd adres voor Amsterdammers,
die een vrij onschuldig ongeluk hebben
gehad of in nood verkeren. De ambulan
ces rijden er af en aan en het verple
gend personeel krijgt tijdens de dienst,
die ze in ploegen 24 uur draaien, geen
kans om even uit te blazen.
Dat plaatje, dat onlangs door Negram
op de markt is gebracht en door de
mannen achter de schermen van „Am
sterdam 700” in dank is afgenomen,
maakten ze in een uur. Over de achter
kant, waarop de bajes wordt bezongen,
deden ze wat langer. Maar het bloed
kruipt waar het niet gaan kan en voor
het in smartlappen en andere leutige
zaken gespecialiseerde tweetal is dat
toevallig Amsterdam en daarom hopen
ze dat de stad aan de Amstel het
volgend jaar „helemaal gaat maken”.
Paul Rollman: „Er wordt ontzettend
veel gemopperd op Amsterdam en er
zijn ook een hoop dingen veranderd.
Maar het is zo dat je als geboren
Mokummer wel mag kankeren op die
stad, maar dat je het niet accepteert als
anderen het ook doen. Tenslotte zou ik
er niet zonder kunnen. Laatst heb ik
met Theo Ordeman een dag en nacht
door de Jordaan gezworven. We slenter
den over de duivenmarkt en de Linden
gracht. Ik heb daar deuren open gedaan,
zomaar. Heus, dat sfeertje is er nog
helemaal maar een hoop mensen kunnen
het niet meer vinden”.
NU ÏIEEFT D’66-raadslid Martini ge
klaagd dat groten van naam als Willy
Alberti, Johnny Jordaan en Ton van
Duinhoven nog niet zijn ingeschakeld.
Rollman„Het is nog wat te vroeg
misschien, maar aan de andere kant
moet je zelf het initiatief nemen. Boven
dien zijn die jongens crimineel op de
penning gesteld. Maar potverdorie, Bolle
Jan en ik zijn toch ook gratis voor
bejaarden opgetreden en deze maand
zingen we met de politiekapel voor de
500 patiënten van het St. Lucas Zieken
huis”-
Na zijn plaat „Mag ik effe ademha
len” is het een beetje stil geworden rond
hem. Rollman relativerend: „Om sukses
te hebben moet je eigenlijk dag en
nacht op de stoep van die platen jongens
liggen en daar heb ik geen zin in. Ze
moeten me nemen omdat ze denken, dat
ik goed ben want anders hoeft het niet
zo”.
Wat is het verschil tussen hem en
Bolle Jan? „Dat ik overdag als kunst
schilder werk en hij ’s nachts als kaste
lein. Maar allebei zijn we geen moeilijke
jongens”. Bolle Jan voegt daar aan toe:
„We vormen samen een fijne combina
tie. Ik weet van mezelf, dat ik een
mooie smartlap kan zingen, alleen is het
zo dat Paul daarbij vrijelijker met zijn
armen kan zwaaien. Maar ja, die was
vroeger ook marktkoopman, terwijl ik
altijd die accordeon op m’n buik had
hangen. Dat moet ik nog effe leren. Ik
heb er al aan gedacht om lessen t e
nemen bij Helen le Clerq, maar het zal
me met m’n dikke buik veel moeite
kosten om op de spietsen te komen”.
HET KASBOEK van het Amsterdamse Bur
gerweeshuis van 1775-1800 heeft model gestaan
voor de omslag van het jaarverslag van de
Amsterdamse Kamer van Koophandel. Wee
moed naar het verleden, toen de hoofdstad nog
een hoewel toen al tanende wereldposi-
tie innam? Wie zal het zeggen. Feit is dat het
journaal van het bedrijfsleven niet in de
eerste plaats beheerst wordt door een jubel
stemming.
De verwachting dat de Amsterdamse econo
mie in 1973 zou aantrekken, is maar .ten dele
uitgekomen. Mondiale zaken als de oliecrisis
hebben de aarzeling in een aantal bedrijfstak
ken doen aanhouden. De haven vertoonde een
groei met uitschieters in de ertsoverslag (ca. 36
pet) en olie-aanvoer (ca. 19 pet.), terwijl hei
aantal binnengekomen schepen boven de 40.000
brt de helft hoger lag. Volgens de Kamer
kwam een oplossing van de structurele proble
men echter niet in zicht.
Men constateer! dat door de discussie over
omvang en mogelijkheden van industrialisatie
DE AMSTERDAMSE brandweer
sluit in september de eerste eeuw van
haar bestaan af. Reden om de nodige
feestjes te bouwen met als klapstuk
een meer dan twee kilometer lange
historische optocht door de binnen
stad. Heel toepasselijk want daar
vonden de spuitgasten aanvankelijk
emplooi. De oprichting van de eerste
beroepsbrandweer van Nederland was
geen overbodige luxe, want bij de
blussing van branden ging er nogal
eens iets fout. Zoals in 1870 toen een
deel van de Utrechtsestraat in de as
werd gelegd en er talloze doden vie
len.
zuster zegt daarover ironisch: „Ja, maar
het heeft ook wel weer het voordeel
dat hier geen patiënt kan worden verge
ten.” Voor de assistenten en (vaste)ver-
pleegsters is het hard werken. Daar
komt bij dat ze nogal eens verwond
worden door agressieve patiënten, die de
boel kort en klein slaan. Welke eisen
worden aan hen gesteld? Van der Wey:
„Behalve uitstekende vakkennis moeten
ze tact hebben en belangstelling voor
mensen. Er hangt zoveel vanaf: ze moe
ten de mensen kunnen opvangen. Dat is
een zware belasting, want het is bepaald
niet eenvoudig de ouders te moeten
vertellen dat hun kind is overreden.”
Het aantal beschadigde vechtersbazen
dat er komt, is gering. „Die zie je meer
in het Binnengasthuis. Elk ziekenhuis
heeft zo zijn eigen klandizie. Wij hebben
de psychiatrie, zij de Walletjes.”
Het WG is nu nog een typisch stads
ziekenhuis, maar dat zal veranderen als
in de Bullewijk richting Bijlmer
de nieuwbouw gerealiseerd zal zijn. Zo
ver is het nog niet, want het rijk heeft
nog geen definitieve beslissing genomen.
Verwacht Van der Wey dat het aantal
eerste hulpklanten zal afnemen, zodra
het WG de stad uit is? „Dat zou kunnen
want voor een stofje in je oog loop je
niet naar Bullewijk.”
TERWIJL DE chirurgische afdeling
van „Opname” in Paviljoen 6 uiterst
modern geoutilleerd is, heeft de „beman
ning” van de barak met ruimtegebrek en
andere ongemakken te kampen. Een
HET BEGON nogal serieus hoewel
onze redacteur occulte zaken al met
een naar zijn voorhoofd wees. Dr.
Emile Vandemortele, „criminalist” uit
het Vlaamse Ukkel, schreef dat hij in
Americain uit de school zou klappen
over het wereldcomplot van geheime
genootschappen. Het sprookje van
Sneeuwwitje en de zeven dwergen
diende daarvoor als sleutel, maar ook
krantezetters en tv-makers zouden
door het maken van fouten voor
ingewijden geheime berichten door
spelen. Vandemortele had ook een se
cretaresse: Odilia Jeuken. Op zoek naar
de ontmaskeraar liet de Belgische
rijkswacht ons weten dat er in Ukkel
noch een criminalist noch een Klein-
mannekeslei (opgegeven adres) be
stond. Ook het hotel in het Zwarte
Woud, waarheen de slimmerd was
gevlucht om zich van belagers te
ontdoen, was nog niet gebouwd .Een
reclamestunt dus. Toch maar even
wezen kijken deze week en wat
bleek? Het Amerikaanse café, hele
maal in stijl bewaakt door twee
agenten, stond bol van fotografen,
collega’s van de schrijvende pers en
de incrowd. Mies Bouwman was er
en Guus Oster en Freddy Heineken.
Er werd kwistig met bier gemorst,
leden van de theatergroep Perspekt
uit Haarlem en de „Revolution dan
cers” uit dezelfde stad zorgden voor
nog meer ontspanning en toen recla
memaker Bert de Vries meedeelde
dat het allemaal om een frisdrank
merk draaide, waren er zowaar nog
onthutste gezichten ook. Bij informa
tie bleek het feestje de firma in
kwestie, die er wel wat geld tegen
aan wilde smijten, 30 mille te hebben
gekost en dat de directie van Ameri
cain eigenlijk helemaal geen trek in
deze fopspeen had gehad. Het sprook
je is nog niet helemaal ten einde
want volgende week krijgt de „in
crowd” het overlijdensbericht van
Vandemortele toegestuurd. Het zit er
in dat bij de begrafenis alleen prikli-
monade geschonken wordt.
heeft visie nodig. Daaraan schijnt
steeds te mankeren, want de 11.000
werklozen die er in 1972 al waren, zijn er nog
steeds en dat kan aldus het verslag niet
één twee drie ongedaan worden gemaakt.
Kenmerkend voor de arbeidsmarkt: een over
schot aan academici en een chronisch tekor.t
aan ongeschoold personeel dat bereid is de
„vuile” karweitjes aan te pakken. Illustratief
is de situatie in de Amsterdamse metaal, waar
ceR
heeft het bewonerscomité moeten be
sluiten de huurreductie-actie op te
Als de zon schijnt zit Amsterdam op
het terras. Vooral de Place du Ter-
tre-achtige aankleding van het Leid-
i
