Interne politieke verdeeldheid door oktober-oorlog
Commissie voor justitie
woedend op Nixon
Spanje besteedt meer
geld aan defensie
Wildebras
Duikelaar
en
IN MALI
MINI KOUDE OORLOG
IRA schiet schoolhoofd dood
grootmoeder
,Onze Golda’:
staatsleider,
e-O:
2
Witte Huis wil alweer uitstel
Heroïne-brieven
achtergrond
BINNEN- EN BUITENLAND
E R D A C
1974
Moeizaam
Wantrouwen
Koel
Gele Afrikanen
Russische spionage
Gespannen
AFRIL
ij
zl
D O N D-
•i H KixÜ:
MAL
BAMAKO (Reuter) In het Westafrikaanse Mali voeren de super
machten een „koude oorlog” op miniatuurschaal. Ze proberen
van alles om de harten van de ruim vijf miljoen Maliërs voor zich te
winnen en deze voormalige Franse kolonie binnen hun invloedssfeer
te brengen. De strijd in de levendige, maar afgelegen hoofdstad Ba
mako wordt gevoerd met dollars en roebels, met pamfletten en
boeken en af en toe zelfs met discrete, maar venijnige elleboog
stoten op de ogenschijnlijk bezadigde diplomatieke recepties. Kort
nadat Mali in 1960 onafhankelijk werd zette het de deur wijd open
voor vertegenwoordigers van de communistische landen, in tegen
stelling tot de koers van de meeste andere voormalig Franse kolonies,
die een meer pro-westerse weg insloegen.
Einde van het tijdperk-Mei
Golda Meir
'MAU
AFRIKA
S A
KM/uRETANiÉ.'J
stien-
laven
■ente-
ïigert
voor
an de
baan.
niet
het
arden
!T OP
nwe-
teren
rouw
een
■egen
had
-naar
:eker
uiten
ebben
sloten
isver-
5 van
lat de
en bij
moet
ngen.
rhting
Den
ir een
gebo-
e van
ïhting
:eund.
•zoek-
pre-
wordt
>ls te
van
nister
tig is
met
over-
irders
over-
;tuur-
voor
over
lieuw
van
■ekin-
4 en
:nodi-
enlijk
des.
De grote populariteit van de 75-jarige
premier Golda Meir en haar minister
van Defensie, generaal Mosje Dajan, de
legendarische held van de Sinaï in 1956,
was aanzienlijk getaand na het onver
wachts uitbreken van de oorlog van Jom
(Van onze redacteur in Madrid, R.
Bosschart)
Op het „koude oorlogs-toneel” in
Mali beweegt zich voorts een groep
ter van Justitie, Sjapiro, af. Hij verweet
Dajan het land onvoldoende te hebben
voorbereid op strijd. Maar premier Meir
schaarde zich achter haar minister van
Defensie, ofschoon ook zij niet kon nala
ten op te merken dat men niet alles met
de mantel der liefde kon bedekken. Er
werd een rijkscommissie van onderzoek
naar het gebrek aan paraatheid inge
steld.
Tien dagen na de officiële opening
van de vredesconferentie in Genève ging
Israel naar de stembus. De coalitie van
premier Meir kwam verzwakt uit de
verkiezingen tevoorschijn. Haar arbei
derspartij verloor 5 van de 56 zetels in
de 120 leden tellende Knesset. De natio
nale religieuze partij ging van 12 naar
10 zetels terwijl de onafhankelijke libe
ralen hun vier zetels behielden.
De gespannen situatie aan het Golan-
front maakte tenslotte dat op 6 maart
de coalitie toch hersteld werd. Minister
Dajan en de nationale religieuze partij
besloten tot deelneming aan de nieuwe
dinsdagavond per ongeluk iemand dood
geschoten.
Het meest verontrustende bij de re
cente golf van bomaanslagen in Noord-
lerand is dat het grote aantal brand
bommen klaarblijkelijk wordt geplaatst
door jonge vrouwen en kinderen en dat
de auto’s die voor bomaanslagen worden
gebruikt in opdracht van de IRA wor
den gestolen door jongelui. Dit zei de
Britse staatssecretaris voor Noord-Ier-
land, Merlyn Rees, gisteren in het lager
huis in Londen.
ienst
aagd
ver-
uit-
-jaar
t in
ont-
g de
•aten
em-
leeft
men
HACKENSBACK, New Jersey- (AP)
Drie mannen zijn hier gearresteerd
omdat zij brieven met heroïne zouden
hebben ontvangen uit Nederland en De
nemarken. De drie, Jerome V. Klukosky,
Michael J. Baldwin en Oscar F. Gongora,
zouden in 14 brieven in totaal één ons
heroïne hebben ontvangen met een ge
schatte waarde van 40.000 dollar.
ik in
verse
delen
mfe-
<sge-
i in
band
deel-
i die
een
ze-
an.
tel,
en
hot
om
of-
len
)or.
en
ooi
es-
ge-
het
sdoel-
die
was,
;elling
►estel-
Ileum
1973,
?xem-
atsse-
heeft
:r van
ange-
l-X/ c*
(ayes
op.
iienst
ag op
nadat
werd
echte
er.
leeft
i de
.eeld
'trek
stel-
acht
De
en
arin
•rk”.
tot
eta-
De oppositie kondigde aan dat zij een
motie van wantrouwen tegen het kabi
net zou indienen met de eis dat de
gehele regering de parlementaire verant
woordelijkheid voor het tekortschieten
van het leger aanvaardt.
Opnieuw werd de roep om het ver
dwijnen van minister Dajan duidelijk
hoorbaar. „Het trauma van Jom Kippoer
leeft nog sterk. Na wat er toen gebeurde
wil niemand het risico lopen dat zoiets
opnieuw gebeurt”, zei een militaire zegs
man op 5 april aan de vooravond van
het joodse paasfeest.
Op het politieke front stelde minister
Dajan wiens positie steeds hachelij
ker was geworden voor dat het gehe
le kabinet zou aftreden waarop mevrouw
Meir een nieuwe regering zou vormen
waarin hij een andere post zou aanvaar
den. Op 9 april besprak het kabinet de
kwestie maar het kwam niet tot een
besluit.
bracht met veel Afrikaanse regerin
gen, oogsten de Chinezen nu veel suc
ces met hun nieuwe aanpak. Hun
ontwikkelingshulp lijkt onbaatzuchti
ger dan die van de meeste andere
landen, ze maakten geen kouwe
drukte, gedragen zich onopvallend, en
willen „het goede voorbeeld geven”.
Veel Chinezen hebben zich de plaat
selijke taal, het Bambara, eigen ge
maakt.
Het Witte Huis liet weten meer tijd
nodig te hebben om het verzoek om 42
geluidsbanden, dat 25 februari werd in
gediend, te bestuderen. Nixons juridische
adviseur James St. Clair deelde de com
missie mee dat een besluit tegen het
einde van het paasreces van, het congres
(22 april) zou worden bekendgemaakt.
John Rhodes, republikeins fractieleider
in het huis van afgevaardigden, deelde
St. Clair gisteren telefonisch mee dat
DEN HAAG (ANP) De periode na de parlementsverkiezingen van 31
december 1973 in Israel werd als gevolg van de nasleep van de oktober-
oorlog gekenmerkt door grote interne politieke verdeeldheid en wel op een
tijdstip van beslissende betekenis voor vragen van oorlog en vrede.
DEN HAAG (ANP, UPI). Premier
Golda Meir besloot een jaar geleden dat
zij bij het naderen van de leeftijd van
75 jaar genoeg aan politiek gedaan had.
Zij wilde zich terugtrekken op haar
kibboets in de Negeb-woestijn en het
regeren aan jongere mensen overlaten.
Men kon haar toen echter overreden te
blijven.
Twee beertjes, Rough en Tumble (Wildebras en Duikelaar) maakten gisteren hun
debuut voor het publiek in de dierentuin van Londen. Ze zochten echter al vlug de
bescherming van moeder Zookie. Vader van het tweetal is Nikki die uit Moskou
komt en van prinses Anne van Engeland is.
Kippoer (grote Verzoendag) op 6 okto
ber. De voorsprong die de Arabieren
toen behaalden, kostte Israel een onno
dig hoog aantal slachtoffers: 3000 doden
en gewonden.
Nog tijdens die oorlog trad de minis-
hen te maken. Met een somber-broei-
erige blik over een boordevol glas
cogna '„er is geen wodka in dit
verdomde land” zegt een Russi
sche functionaris dat er spoedig een
eind zal komen aan de Chinese popu
lariteit als Mali en China overeen
stemming bereiken over een stuw-
dam-project en het land overstroomd
zal worden door duizenden Chinese
arbeiders.
Sinds die tijd voert Mali een fel-
onafhankelijke buitenlandse politiek.
Het stelt zich vaak kritisch op tegen
over het westen, maar het aarzelt
ook niet om zich bij gelegenheid
tegen de communistische landen te
keren, zoals na de inval in Tsjecho-
Slowaklje in 1968. Communisten, zo
wel Moskou- als Peking-aanhangers,
leken vaste grond onder de voeten te
hebben gekregen tijdens het bewind
van Mali’s eerste president, de links
radicale Medibo Keita.
De belangrijkste westerse machten
op het Malische toneel zijn de Vere
nigde Staten en Frankrijk. Maar hun
onderlinge betrekkingen zijn koel en
schijnen eveneens te weerspiegelen
dat, op het internationale toneel, de
ministers Kissinger en Jobert al enige
tijd in voortdurend geredetwist ver
wikkeld zijn.
De Fransen moeten het, wat hun
tanende populariteit betreft, vooral
hebben van de grote aantallen nostal
gische veteranen van de „Tirailleurs
Senegalais”, de Franse Afrikaanse re
gimenten die, ondanks hun naam,
meer Maliërs dan Senegalezen in hun
gelederen telden.
De Verenigde Staten steken meer
geld in Mali dan de andere landen.
Maar er zijn weinig Amerikanen in
het veldwerk. De reden daarvoor is
mogelijk dat zich in het verleden wel
eens pijnlijke verwikkelingen voorde
den rond de groep bereidwillige,
maar vaak onstuimige en soms mari
huana rokende leden van het Ameri
kaanse Vredeskorps, de vrijwilligers
organisatie voor ontwikkelingshulp.
Commentaar gevend op de concur
rentiestrijd van de landen die probe
ren de sympathie van de Maliërs te
winnen, moet president Moussa Traore
iemand eens hebben toevertrouwd:
„Het kan mij niet schelen wat voor
ideologie ze hebben, als hun hulp
maar doelmatig is.”
BELFAST (UPI). Leden van het
Ierse republikeinse Leger (IRA) hebben
gisteren in een lagere school in het
Noordierse grensdorp je Derrylin het
schoolhoofd doodgeschoten. Het school
hoofd, luitenant-kolonel George Saun-
derson, die vorig jaar ontslag nam uit de
Noordierse militie om bij het onderwijs
te gaan, werd in de keuken van het
schoolgebouw doodgeschoten. In de aan
grenzende lokalen volgden leerlingen de
lessen.
WASHINGTON (Reuter en AP)
President Nixons voornaamste partijge
noot in het huis van afgevaardigden
heeft gisteren gewaarschuwd dat de le
den van de commissie voor justitie woe
dend genoeg zijn op het Witte Huis om
de geluidsbanden in verband met de
zaak-Watergate die zij willen hebben,
gerechtelijk op te eisen. De commissie
zal de mogelijkheid van gerecthelijke
stappen vandaag bespreken.
Het plegen van bomaanslagen door
jongeren en vrouwen maakt het optre
den door militairen moeilijk, aldus Rees.
Hij kondigde aan dat de Britse regering
van plan is nieuwe scherpere veilig
heidsmaatregelen te treffen, waaruit de
ze bestaan wilde hij niet zeggen.
lange alleenheerschappij tegenover de
strijdkrachten, waaraan hij zijn macht
dankt, bepaald niet al te vrijgevig ge
toond. Het aandeel van de defensie in de
staatsbegroting zakte van 28,9 percent in
1940 tot 12,8 percent in 1971.
Pas nu begint de defensiebegroting
weer te stijgen. Drie factoren spelen
daarin een grote rol. Ten eerste, de
economische ontwikkeling van het land,
die de staatsbegroting iets meer speel
ruimte geeft. Ten tweede, het groeiende
politieke belang van de strijdkrachten,
nu het hele regime zich al instelt op de
toekomst zonder Franco, wanneer Juan
Carlos de militairen hard nodig zal heb
ben als ruggegraat van een staatsbestel
dat op papier beter doortimmerd is dan
in de praktijk. En ten derde, de stijgen
de overtuiging onder de huidige macht
hebbers dat zij voor hun internationale
positie weinig van Europa en des te
meer van Washington kunnen verwach
ten.
Daarom wordt de defensiebegroting
weer opgetrokken en bedraagt zij voor
1974 al 78,6 miljard peseta’s (4 miljard
gulden) ofwel 14,2 percent van het to
taal. En daarom is het tussen Madrid en
het Pentagon weer allemaal koek en ei.
Voor het belastingjaar 1973 kreeg Spanje
directe militaire steun ter waarde van 13
miljoen dollar.
MADRID. De Spaanse regering
heeft gisteren bevestigd dat zij de mari
ne groen licht heeft gegeven voor de
bouw van ’s lands eerste vliegdekschip,
dat de naam „Admiraal Carrero Blanco”
zal dragen, naar de in december vorig
jaar vermoorde minister-president. Het
wordt een betrekkelijk klein schip
(14.000 ton), voornamelijk voor verticaal
opstijgende jagers. Het zal naar Ameri
kaanse blauwdrukken gebouwd worden
op de marinewerven van generaal Fran
co’s geboorteplaats Ferrol-
diens antwoord „veel te wensen over
liet”. Toch uitte Rhodes de overtuiging
dat Nixon het werk van de commissie
niet wil vertragen.
Republikeins fractieleider in de senaat
Hugh Scott zei dat het Witte Huis zo
spoedig mogelijk zal antwoorden, maar
dat de meeste geluidsbanden acht uur
lang waren en dat men 363 uur nodig
heeft om ze ter controle te beluisteren.
De commissie had dinsdag als termijn
gesteld om de banden in haar bezit te
hebben.
Edward Hutchinson, een belangrijk
republikeins lid van de commissie, uitte
zijn ongenoegen over de mededeling van
het Witte Huis. Volgens hem had de
brief van St. Clair de toon van „wij
gaan uitmaken wat jullie nodig hebben
en je kan maar beter verdomd blij zijn
met wat je krijgt.”
Dit regeringsbesluit is kenmerkend
voor de diplomatieke en politieke over
wegingen van de huidige machthebbers,
die een belangrijk en betrekkelijk duur
moderniseringsplan voor de Spaanse
strijdkrachten gaan uitvoeren. Het is
bijvoorbeeld een duidelijk bewijs voor
de Amerikaanse regering en het Penta
gon, dat Spanje heel wat meer bereid
willigheid toont dan de andere Europese
landen om de Amerikaanse defensiekos-
ten in Europa te verlichten. Een reden
te meer voor Washington om zijn in
spanningen te verdubbelen om Spanje in
de verder zo „weerbarstige” NAVO te
halen.
Generaal Franco heeft zich in zijn
Dat de Chinezen zich daarmee po
pulair maken blijkt wel uit het feit
dat ze soms „gele Afrikanen” ge
noemd worden. Kleine kinderen in de
Malische dorpen klappen en roepen,
„Nihan, Nihan” (Hallo, hallo) als de
reizende medische teams van de Chi
nezen hun dorp bezoeken. De Chine
zen hebben in het overwegend agrari
sche Mali de grootste industrie ge
sticht, een textielfabriek, waar onder
meer sierlijk geweven beddespreien -
met kleine geborduurde Chinese ka
rakters worden gemaakt die tnen
onvermijdelijk terugvindt in alle ho
telkamers in Bamako.
De Russen zijn hevig geïrriteerd
over het succes van de Chinezen en
laten geen gelegenheid voorbij gaan
om kleinerende opmerkingen over
In Belfast maakte de „Ulster Defence
Association” (UDA) bekend dat ze haar
leden peilt over de vraag of de organisa
tie in de toekomst een „agressievere hou.
ding” moet aannemen. „Wij wijzen erop
dat het voortduren van de verwoestin
gen slechts kan leiden tot een verharding
van de houding van onze leden”. Politie
ke kringen zien in deze verklaring een
dreigement om de protestanten te bewa
penen voor aanvallen op de katholieke
gemeenschap. Tot dusver heeft de UDA,
een legale organisatie, haar activiteit
beperkt tot patrouilles in protestantse
wijken. Gisteren hebben scholieren
Britse troepen met stenen bekogeld in
de wijk Andersontown in Belfast. Vol
gens ooggetuigen hebben militairen daar
Maar sinds de militaire staatsgreep
die in 1968 een eind maakte aan het
bewind van Keita en kolonel Moussa
Traore aan de macht bracht, probeert
Mali een evenwicht te handhaven in
de invloeden van de ideologische
machtsblokken. Vandaag de dag
wordt de bittere strijd uitgevochten
tussen de Russen en de Chinezen.
Volgens de Maliërs, die dit weinig
bekende conflict in de schaduw van
de internationale confrontatie tussen
Moskou en Peking geamuseerd gade
slaan, winnen de Chinezen op hun
sloffen.
Na een ongelukkige start met on
stuimige en militante propaganda-ac-
tivitait, onder leuzen als „Afrika is
rijp voor de revolutie”, die hen in het
begin van de jaren zestig in conflict
Er volgde een moeizame kabinetsfor
matie door mevrouw Meir, die president
Katzir tweemaal respijt vroeg. De pu
blieke opinie begon zich steeds meer
tegen generaal Dajan te keren. Op 17
februari demonstreerden duizenden in
Jeruzalem tegen hem. Dajan liet weten
dat hij wegens gebrek aan steun binnen
zijn eigen arbeiderspartij niet in de
nieuw te vormen regering wilde terug
keren.
Op 20 februari liet de nationale reli
gieuze partij het afweten. Zij verwierp
een compromis-voorstel van mevrouw
Meir over de definitie wie in Israel jood
is. De Raad van Opper-rabbijnen had de
goedkeuring geëist van een wetsontwerp
volgens hetwelk bekering slechts krach
tens de oude joodse wetten door Israel
erkend moet worden.
Inmiddels dreigde voor mevrouw Meir
een scheuring in haar eigen partij. De
aanhangers van minister Dajan, bekend
als de Rafi-vleugel waartoe ook de toen
malig minister Peres van Verkeer be
hoort, maakten bekend dat zij Dajan
zouden blijven steunen. Deze was voor
stander van de vorming van een natio
naal kabinet, maar premier Meir wilde
daarvan niets weten omdat dit het vre
desoverleg zou blokkeren. Op 3 maart
zei een verbitterde mevrouw Meir dat
zij haar opdracht zou teruggeven.
Noordkoreaanse keramische deskun
digen, die met strakke gezichten,
schouder aan schouder in een geslo
ten troep, rondlopen. De Noordkorea-
nen reserveren hun antipathieën nu
voor de Japanners. Maar volgens
Amerikaanse functionarissen is er
een tijd geweest dat de Noordkore
aanse ambassadeur regelmatig een
poging deed om de auto van zijn
Amerikaanse collega van de weg te
drukken.
Een voormalige medewerker van Ho
ward Hughes, Robert Maheu, heeft in
een getuigenverklaring gezegd dat de
miljardair zonder onderscheid van per
sonen te maken financiële bijdragen aan
politieke campagnes placht te geven.
Volgens Maheu heeft de als een klui
zenaar levende Hughes in 1968 de cam
pagnes van de democratische senatoren
Hubert Humphrey en Robert Kennedy
gesteund en had hij ook een gift aan
Nixon in gedachten.
Deze getuigenverklaring, af gelegd tij
dens het onderzoek naar de Watergate
affaire, werd gisteren, tijdens het proces
dat Maheu wegens laster tegen zijn
voormalige werkgever heeft aangespan
nen openbaar gemaakt door rechter
Harry Pregerson.
Maheu verklaarde voorts dat hij zelf
en de oud-gouverneur van de staat Ne
vada, Paul Laxalt, eind 1968 of begin
1969 een aktentas met 50.000 dollar aan
Nixon persoonlijk hebben trachten te
overhandigen toen deze het woord voer
de op een conventie van republikeinse
gouverneurs.
De overdracht ging echter niet door
omdat Nixons campagne-medewerker
Robert Finch door Laxalt werd inge
licht, waardoor het contact met Nixon
niet tot stand kwam.
Zo kwam het dat de in de Russische
stad Kiev geboren grootmoeder-politikus,
die eens in Milwaukee, Wisconsin, on
derwijzeres was, zich weer inzette voor
de nationale verkiezingen die op 30 ok
tober zouden worden gehouden. Me
vrouw Meir, die 52 jaar geleden uit de
V.S. naar het toenmalige Palestina trok,
werd beschouwd als een zeker terugke
rend premier.
Toen brak echter op 6 oktober de
vierde oorlog uit die noodzaakte tot
uitstel van de verkiezingen tot 31 de
cember. De rol van „opperbevelhebber”
tijdens de 18-daagse oorlog leek goed te
passen bij de kordate premier die se
dert lang de reputatie had een doorzet-
ster te zijn. Israels eerste premier, David
Ben.Goerion, noemde haar eens „de beste
man in mijn kabinet’.
Het politieke bewustzijn van Golda
Meir ontstond nadat zij in haar jeugd
getuige was geweest van een pogrom in
Rusland. Zij kwam tot de overtuiging
dat Joden een eigen land moesten heb
ben.
Als achtjarig meisje emigreerde zij
met haaar familie uit Rusland naar de
V.S. waar zij onderwijzeres werd. Vijf
tien jaar later vertrok zij met haar man,
de Zionist Norris Meverson, naar Pales
tina, waar zij in een kibboets leefden.
Daar werden een zoon en een dochter
geboren. Haar man keerde teug naar de
VS. waar hij inmiddels is overleden. Het
huwelijk was kapot gegaan maar op de
ladder van de Zionistische beweging
steeg Golda steeds hoger.
In brede kring werd zij beschouwd als
een unieke combinatie van de eenvoudi
ge Joodse grootmoeder en de harde
staatsleider. Door radio-Cairo eens „de
duivelin” genoemd, was zij voor velen in
eigen land „onze Golda’. Tegenstanders
beschouwden haar wel als een bedrijver,
van machtspolitiek. Velen zagen haar
echter als een bekwame, onvermoeibare
leider die soms 20 uur per dag werkte
en uitgeputte medewerkers naar bed
stuurde.
regering nadat berichten waren ontvan
gen over Syrische plannen tot voorberei
ding van een nieuwe oorlog. In de Golan
werd de alarmtoestand afgekondigd en
werden de troepen versterkt Op 10
maart kreeg mevrouw Meir de goedkeu
ring van het parlement voor haar nieu
we kabinet. Na een debat van 10 uur
legde zij de eed af voor een nieuwe
ambtstermijn van vier jaar. Maar nau
welijks drie weken later barstten op
nieuw moeilijkheden los.
Op 2 april deed de commissie van
onderzoek naar het gebrek aan paraat
heid de aanbeveling de staf-chef, luite-
nant-generaal David Elazar, het hoofd
van de militaire inlichtingendienst, gene
raal-majoor Eliahoe Zeira, en enkele
andere officieren van deze dienst uit
hun functies te ontheffen. Generaal Ela
zar, die overigens protesteerde tegen het
eenzijdige karakter van het rapport, trad
af en generaal-majoor Zeira werd ver
vangen en met verlof gestuurd. Het
rapport zuiverde premier Golda Meir en
minister Dajan in het algemeen van alle
blaam.
7770’
Timboektoe
De Russen bevinden zich in Mali in
een wat moeilijk parket na een reeks
slechte beurten in hun beleid. Ze zijn
kennelijk niet in staat reserve-onder-
delen te leveren voor kostbare mili
taire uitrusting, die Mali in het verle
den heeft gekocht. Bovendien hebben
ze zich bezondigd aan nogal lompe en
knoeierige spionage-pogingen. Drie
Russische diplomaten werden vorig
jaar uitgewezen toen een man, van
wie ze officiële documenten probeer
den te kopen, een veiligheidsagent
van de Malische regering bleek te
zijn.
