Adri de Boon: Afscheid zonder nostalgie
BEDRIJF WORDT GESTOKEN
Bi
Meevechten met de indianen van Wounded Knee
„HET GELD DAT IN EEN
IS TOCH OOK INKOMEN”
jy
Er
■Kk
ZATERDAG
1974
1 3
APRIL
Erbij
18
Z>
door Frans Janse
door
Harder
Middenstand
Niet zo best
Geen
door Herman Moscoviter
Ongelooflijk
Onze voorouders
Gesloten groepen
ee
no
de
ee
tei
„In de jaren 1960 had de naam Adri de Boon bij de werkgevers in de visserij een ongunstiger
klank dan tegenwoordig de naam van Arie Groenevelt bij de industriële werkgevers. Ik bedoel
daarmee natuurlijk niet dat Arie Groenevelt of ik ongunstige typen zouden zijn, ik bedoel dat
het verschijnsel Groenevelt in de vakbeweging al veel langer bestaat”. Aan het woord is Adri de
Boon, vice-voorzitter van het NVV, die eind april, met een indrukwekkende staat van dienst
afscheid neemt van de vakbeweging. We zitten in de kamer van De Boon in het NVV-hoofd-
kwartier. Er komt koffie. De Boon laat blijken geen spoortje haast te hebben en rustig op alle
vragen in te willen gaan, wat niet dikwijls voorkomt bij drukbezette functionarissen. Op die
manier wordt het meer een uitwisseling van gedachten in een ontspannen sfeer dan een vraag
gesprek, waarin „voorgebakken” vragen snel en efficiënt worden beantwoord. Adri de Boon is een
gewone Sliedrechtse jongen en hij wil het weten ook.
Mevrouw van Kints-Kooke: „We kunnen nog maar steeds niet geloven hoe slecht we zelf zijn"
'Sft; ff
i
toch niet waar zijn?” Wij kunnen nog
maar steeds niet geloven hoe slecht we
zelf zijn”.
landse vrouw hen helpen de democrati
sche grondbeginselen in acht te nemen?
Vanwaar alle inzet in het huis aan het
Kamgras 23? Mevrouw Van Kints-Koo-
ke: „Ik moet tenslotte ergens beginnen.
De bezetting van Wounded Knee was
vorig jaar een protestschreeuw van de
Indianen tegen de slechte behandeling
die zij kregen. Tegen de rechteloosheid
in hun eigen land. Het is eigenlijk een
goed voorbeeld geweest hoe de blanke
Amerikanen optreden.”
Uit de kranten heeft mevrouw Van
Kints-Kooke een lijst met gewelddadig
heden tegen bezetters en sympathisanten
van Wounded Knee. Ze heeft veel gege
vens, net zoals Amnesty International
die binnenkrijgt, dubbel op waarheid
getest Het is een schokkende lijst die
„prachtig” corruptie en gewelddadigheid
weergeeft en waarbij tv-filmpjes van
Cannon, McCloud en FBI zoethoudertjes
van licht kaliber schijnen te zijn. Een
zeer korte greep uit de lijst:
Wat gebeurde er? In weerwil van de
gewapende overmacht hield de bezetting
stand. Pas toen men afspraken maakte
over vrijgeleide en verbetering van de
situatie voor de Indianen werd het ver
zet vreedzaam gebroken. Toen ge
beurde wat steeds is gebeurd met de
Indianen. Alle verdragen en afspraken
die de blanken hadden gemaakt, werden
geschonden. De bezetters werden aange
klaagd alsof ze een stel ordinaire inbre
kers waren en geen vechters voor socia
le belangen voor hun verdeelde volk.”
Hoe
in Bot;
Zoon
een ke
ze kur
zeggen:
duurt
ervarer
nu zit
niet zo'
Mevrouw Van Kints-Kooke heeft het
onrecht aan den lijve ondervonden toen
zij zich tijdens een van haar verblijven
in de VS aan de zijde van de Indianen
schaarde. „Het is erg moeilijk om con
tact met ze te maken. Het zijn vaak
gesloten groepen en ze wantrouwen elke
blanke. Maar als je je er volledig voor
inzet en hun maar niet de indruk van
oppervlakkigheid of toerist-zijn geeft,
lukt het.”
„Ik heb eens meegemaakt hoe de
dat de universele rechten van de mens
door de VS met voeten worden getre
den.”
Vade
Teak
de eer:
mest st
beetje
appels
pen.”
I
i
i
i
1
1
m
m
la
st;
wi
lijl
W(
st<
Ci
aa
nu
Ga j
twijfel
Teak
van m
maar
fokken
is sim
Vorig
dat he
een bu
mest. 1
te pra1
gras.”
Toen
den, zi
gen na
Minne
gen b<
voorna:
is niet
andere
van d(
gooit n
van Ri;
af. „Ze
keer oj
men ze
En als
derd he
brief d:
Een
keuken
praten,
gebleke
sprak,
naar
het hoe
en hij
de stal.
Behai
der ro
dochter
Minne,
kan m;
Croma
verwan
lemaal
ik gep
deugd
toe bet
12 mei Indiaan afgeranseld in Rush
ville door Dicky Wilsons mannen (Wil
son is een half-Indiaan die optreedt als
stroman voor de Amerikaanse overhe
den). 19 mei Indiaanse families op Pine
Ridge aangevallen, beschoten en huizen
zonder meer doorzocht en overhoop ge
haald. Zwangere vrouw met knuppel in
gezicht geslagen. Indiaanse jongens Mil
lard (20) en Duran (18) zwaar mishan
deld. Vroegere hulp-sheriff sleurde een
van hen met zweep om nek achter
paard aan (getuigen hebben dit gezien).
Toen ze medische hulp probeerden te
Adri de Boon gaat niet weg bij
de vakbeweging als een man die
met nostalgie om zal kijken. Hij
heeft zijn werk bekwaam en met
toewijding gedaan. Het zijn niet
de onregelmatige tijden of hei
harde werken, die hem zijn besluit
hebben doen nemen. „Het is de
spanning. Het overleg is zo ontzet
tend ingewikkeld geworden. Ik wil
er nu wel mee ophouden. Wanneer
wij eenmaal een beleid hebben
bepaald voor het overleg in de
Stichting van de Arbeid, is daar
een jaar van werken, van formu
leren, van raadplegen van de ach
terban mee heengegaan. Dat gaat
steeds maar door. Ja, ik wil er nu
wel mee ophouden.”
„Op lezingen komen de mensen aan
met wat ze uit die overgeromantiseerde
boekjes en verhalen hebben gehaald:
Indianen scalpeerden de blanken toch?
Dan vertel ik dat de Hollandse gouver
neur Kief uit Nieuw-Amsterdam betaal
de per binnengebracht hoofd van een
Indiaan; jong of oud, man of vrouw. Dat
bracht de Indianen op het idee wat
terug te doen op hetzelfde niveau. Zo
ontstond het scalperen. Dan zeggen de
mensen op zo’n lezing: „Nee, dat kan
Het kleine huis puilt uit van de Indiaanse
attributen.
Vlaggetjesdag gestaakt. Dat bete
kende vroeger nogal wat in Sche-
veningen. De tribunes zaten vol
mensen, maar de schepen voeren
niet uit. Ik heb toen nog de pri
meur voor de televisie gehad als
vakbondsman, om ons standpunt
uiteen te zetten en uit te leggen
waarvoor we staakten.”
krijgen, werden ze gearresteerd wegens
dronkenschap. 26 juli Leroy Shenandoah
(24) na mishandeling door politie gedood.
Volgens de politie bedreigde hij hen en
had men hem uit noodweer gedood. Een
cameraman had alles verfilmd. Er bleek
geen sprake van noodweer. De man
stond naar filmopnamen te kijken en
werd zonder pardon afgeranseld en ver
moord. Een lijst die ook verder spreekt
van martelingen, bedreigingen, doodslag
van kinderen en volwassenen.
De Boon erkent dat er heus wel
kleine ondernemers zijn, die het
erg moeilijk hebben. Maar de rap
porten, die het Economisch Insti
tuut voor het midden- en kleinbe
drijf daarover maakt, vindt hjj
ongenuanceerd. Het lijkt wel alsof
de hele Nederlandse middenstand
noodlijdend is, terwijl dat alleen
maar voor een kleine categorie
geit En die categorie moet ge
holpen worden, zo vindt hij, zoals
iedereen, die onvoldoende in zijn
onderhoud kan voorzien, geholpen
moet worden.
„Het Economisch instituut voor
het midden- en kleinbedrijf heeft
uitgerekend dat de invoering van
het minimum-jeugdloon 12 per
cent prijsstijging ten gevolge zou
moeten hebben, wil de onderne
mer er niet op achteruitgaan. On
ze economen hebben ook een be
rekening gemaakt en daar kwam
Qit dat de prijsstijging maar 4’/s
percent hoeft te bedragen. Dat is
toch wel een wat al te groot
verschil. Er wordt trouwens bij
alle berekeningen maar van uitge
gaan dat de ondernemers het ver
diende geld tot de laatste cent
moeten investeren in hun bedrijf,
willen ze de groei blijven bijhou
den, alsof daar nooit een einde
aan komt. Maar het geld dat in
een bedrijf wordt gestoken, is toch
ook inkomen. Het vermogen van
de ondernemer neemt toe en wan
neer hij zijn zaak van de hand
doet, komt het geïnvesteerde kapi
taal toch als uitgesteld inkomen
bij hem terug. Iedereen vindt het
doodgewoon als een middenstan-
Het onderhandelingsklimaat is
wel harder geworden, vindt De
Boon. In de Stichting van de Ar
beid komt het maar zelden voor
dat de sociale partners, werkne
mers en werkgevers dus, tot over
eenstemming komen. Dan moet de
regering de knoop doorhakken en
De Boon vindt dat een ontwikke
ling, die allerminst toe te juichen
valt.
.Sinds het loonbeleid vrijer is,
neemt het aantal conflicten over
het verdelingsbeleid toe. We heb
ben direct na de oorlog een fun
damentele fout gemaakt: natuur
lijk hebben we alles gedaan om
het produk'tieapparaat zo snel mo
gelijk weer op te bouwen. Maar
dat is dan vooral gebeurd door de
positieve instelling van de werk
nemers, die jarenlang genoegen
hebben genomen met lage lonen
en die ook geen scherpe looneisen
stelden, omdat het besef, dat het
land moest worden opgeboawd al
gemeen was. Ondertussen hebben
de ondernemers en de kapitaalbe
zitters hun traditionele inkomen
genoten.
ken hebben, die niet door werkge-
legenheidsmaatregelen te bestrij
den valt. In het bloembollenbe-
drijf bijvoorbeeld, zijn exporteurs,
die zich toeleggen op de zoge
naamde kleinverpakkingen. Hon
derdduizenden zakjes met allerlei
bollen worden met de hand inge
pakt door honderden mensen,
meestal vrouwen. Het is een be
kend feit dat de industrie bezig is
machines te ontwikkelen om deze
menselijke arbeid overbodig te
maken en het is in andere bedrijfs
takken al niet anders. De vakbe
weging, die zich natuurlijk al lang
met dit probleem bezighoudt, blijft
„In 1956 werd de Transportar-
beidersbond verdeeld over een
aantal andere bonden, omdat het
NW een bedrijfstak gewijze reor
ganisatie doorvoerde. Ik kwam
toen terecht bij de bond voor de
zeelieden en de visserij. In de
visserij heersten middeleeuwse
toestanden. De mensen verdienden
wel goed, maar de arbeidsvoor
waarden waren ontzettend slecht.
De accommodatie aan boord van
de schepen liet alles te wensen
over en we hadden de ene staking
na de andere. We hebben toen op
Er moet een oplossing komen
voor de inkomens- en vermogens
verdeling. Dank zij het feit dat de
werknemersmassa jarenlang tegen
lage lonen heeft willen werken,
hebben zich enorme kapitalen op
gehoopt in de handen van weini
gen. Wanneer nu die werknemer
om zijn deel komt, gaat het niet
aan dat de kapitaalbezitters een
evenredige inkomensstijging ver
langt. Er moet een discussie ko
men over het vertrekpunt, dat is
het ondernemersinkomen. We
moeten ons eens gaan afvragen of
het zo vanzelfsprekend is dat het
inkomen van de ondernemer zo
Ze vertelt dat de mensen die zich in
de sociale misstanden van de Indianen
in de VS gaan verdiepen, steeds meer
het idee krijgen van een voortdurende
oorlog tussen blank en rood; dat de
Spaanse furie in de Nieuwe Wereld nog
steeds niet is uitgewoed; dat het verdrij
ven naar reservaten van de oorspronke
lijke bewoners van dit continent een
dierentuinoplossing voor mensen is ge
weest.”
Niet alleen in Nederland zijn acties
gaande, ook in Duitsland, Finland en
België. En in de VS zelf. Waar 25
advocaten zich belangeloos hebben inge
zet voor de Wounded Knee-processen.
Waar een kerkgenootschap financiële
steun heeft toegezegd. Individuelen,
groepen schoolkinderen en groepen vol
wassenen sturen adhesiebetuigingen.
„Ik kwam op 7 mei 1945 in
dienst van de transportarbeiders-
bond in algemene dienst. In Slie-
drecht betekende dat dat je met
het baggerbedrijf te maken had.
Later werd ik daar secretaris-pen-
ningmeester. We zijn daar toen
meteen met de werkgevers gaan
knokken over de verlofregeling.
De mensen waren vier weken van
huis en kregen dan één week
verlof. Omdat het om werken in
Nederland ging, hebben wij toen
voor elkaar weten te krijgen dat
ze één keer per week naar huis
konden. Voor werken buiten Ne
derland hebben we eigenlijk nooit
iets kunnen doen. Dat is nog zo.
Neem de arbeidsbemiddeling voor
de koopvaardij. Dat is eigenlijk
een buiten wettelijke zaak. Omdat
het werk niet in Nederland plaats
vindt, hebben de reders ook geen
werkvergunning voor hun buiten
landse personeel nodig.”
Arie Groenevelt is vooral be
kend geworden door zijn strijd
baarheid en door het feit dat hij
als vakbondsman naast de mate
riële belangenbehartiging ook
maatschappelijke zaken aan de or
de stelt. Adri de Boon is het
daarmee van harte eens. Maar ook
vroeger hield de vakbeweging zich
al bezig met zaken, die niet uit
sluitend de betaling van de werk
nemers betroffen.
steeds minder menselijke arbeid.
We zullen ons daarom moeten be
zinnen op een pakket maatregelen.
Ik denk daarbij aan een algemene
arbeidstijdverkorting, aan een ver
korting van wat ik zou willen
noemen de „arbeidzame” tijd in
iemands leven wat dus bete
kent op latere leeftijd beginnen te
werken en er op jongere leeftijd
mee ophouden dan nu het geval is.
Dat is trouwens een ontwikke
ling die al aan de gang is door de
verhoging van de leerplichtige
leeftijd en de voorschriften ten
aanzien van de vorming. Verder is
daar het probleem van de buiten
landse arbeiders, die hier een tijd
je het vuile werk komen doen
voor meer geld dan ze thuis ooit
kunnen krijgen en die dan weer
terug moeten. We zullen mogelijk
moeten komen tot een herwaarde
ring van de diverse soorten arbeid,
wat in zou kunnen houden dat we
„slechtere” arbeid beter gaan beta
len. Verder zijn vraag en aanbod
op de> arbeidsmarkt slecht op el
kaar 'afgestemd. Er zijn massa’s
werklozen en er zijn grote hoe
veelheden open plaatsen, waarvoor
de mensen zonder werk door hun
opleiding niet geschikt zijn. Lange
termijnplanning op dit gebied is
dringend noodzakelijk.”
In de bouw is deze ontwikkeling
het meest spectaculair. Een kwart
tot eenderde van de Nederlandse
werklozen bestaat ait bouwvak
kers en er zijn aanwijzingen dat
dit aantal nog schrikbarend zal
oplopen. De Bouwbond-NW zit
min of meer op één lijn met de
werkgevers in deze bedrijfstak als
het gaat om maatregelen om de
bouwcapaciteit te handhaven. Dat
is niet onbegrijpelijk, want een
teruggang van de capaciteit bete
kent afgezien van de automati
sering een extra teruggang van
het aantal arbeidsplaatsen.
„In de bouw is nooit aan lange
termijnplanning gedaan.
Het is bij minister Bogaers be
gonnen. Het was produktie en nog
eens produktie wat de klok sloeg.
Dat is niet onbegrijpelijk in een
tijd van grote woningnood, maar
de maatregelen tot opvoering van
de produktie hadden hand in hand
moeten gaan met een planning
voor het verloop en de ontwikke
ling van de markt. Nu heeft men
duizenden en nog eens duizenden
mensen opgeleid voor een vak.
waarin een hoog loon werd gebo
den, maar waarvoor de markt nu
verzadigd is. Bij een goede plan
ning was het keerpunt voorspel
baar geweest en had men daarop
het aantal mensen dat in de bouw
in opleiding werd genomen, kun
nen afstemmen.”
Muckleshoot Indianen door de politie
van hun oorspronkelijke visgebied wer
den verjaagd. De verdragen die tiental
len jaren geleden waren gesloten om
hen van de visvangst in een bepaald
water te kunnen laten leven, werden
met voeten getreden. Er waren, buiten
de Indianen om, nieuwe verdragen geko
men- Voor dagtoeristen. Die betaalden
immers meer visrechten! Als je dan ziet
hoe het toegaat, dan kun je niet anders
dan hun zijde kiezen.”
veel hoger is dan dat van de
werknemer. Of het rechtvaardig is
dat degenen, die al zo veel meer
hebben, van de welvaartsstijging
percentueel evenveel profiteren als
de laagstbetaalden. Óver de ver-
mogensaanwasdeling hebben we al
tien jaar een rapport. Dat moet nu
maar eens aan de orde komen. De
vermogensaanwasdeling zal een
zeer centrale plaats krijgen in het
arbeidsvoorwaardenbeleid dat wij
gaan formuleren.”
Het kleine huis in Rotterdam-Om-
moord puilt uit van de Indiaanse attri
buten: schelpenkettingen, verentooien,
een vredespijp, foto’s van dansen, een
Mekenkast vol lectuur over Indianen,
moccasins. Aan de wanden stickers met
de leus: gelijke behandeling voor de
Indianen.
Kunnen de Amerikanen dan niet hun
eigen boontjes doppen? Moet een Neder-
Mevrouw Van Kints-Kooke: „Als je
het allemaal leest, denk je bij jezelf: dat
zal wel overdreven zijn. Het is toch een
democratisch land? Daar gebeuren zulke
ongelofelijke dingen toch niet? Integen
deel; het is inderdaad niet te geloven
wat er werkelijk gebeurt. Vaak blijkt
dat de politie na bepaalde gebeurtenissen
weigert een onderzoek in te stellen. Wil
men toch een onderzoek, dan moeten er
allerlei juristen aan het werk en vaak is
daar het geld niet voor- Dus verdwijnt
de zaak weer in de doofpot.”
Behalve de incidentele actie voor de
bezetters van Wounded Knee werkt de
„Nederlandse Aktiegroep Noordameri-
kaanse Indianen” op langere termijn aan
de verbetering van het lot der Indianen.
„We zijn op het ogenblik bezig een jurist
te vinden die door deze materie wordt
gegrepen net als wij en bereid is
voor ons uit te zoeken in hoeverre via
processen de rechteloosheid van de Indi
anen teniet kan worden gedaan. Als het
mogelijk zou zijn: via het Internationale
Gerechtshof, de VN of een andere in
stantie. We hebben voldoende bewijzen
Mevrouw Van Kints-Kooke: „Onze
voorouders hebben hard gewerkt om dat
volk te vertrappen, om het de modder in
te duwen. Maar veel mensen weten dat
niet eens. Die kennen alleen Indianen
uit boekjes. Die denken dat ze nog net
zo leven als honderd jaar geleden. Op
het ogenblik dat ze andere dingen gaan
horen, gaan hun ogen voor het eerst
open- Ik neem het ze niet kwalijk, want
veel hoor je er niet van. Maar als je er
dan van hoort en je merkt hoe onmen
selijk ze worden behandeld, doe dan niet
alsof wij zonder schuld zijn en alsof
alles in de VS botertje tot de boom Is."
der elk jaar twintig mille in zijn
bedrijf stopt. Dat geldt dan niet
als inkomen. Maar we vinden het
niet doodgewoon als bijvoorbeeld
een werknemer elk jaar twintig
mille zou eisen om in zijn huis te
stoppen, hoewel dat op precies de
zelfde manier vermogensvorming
zou betekenen.”
evenwel vasthouden aan een zo
optimaal mogelijke werkgelegen
heid, al wordt er tegenwoordig
genuanceerder over gedacht dan
vroeger.
„De werkgelegenheid is nog
steeds een harde zaak voor de
vakbeweging. Vooral de psychische
consequenties van het werkloos
zijn, wegen zwaar voor ons. Het is
na eenmaal traditioneel in ons
denken dat wie werk heeft, vol
waardiger is in de samenleving
dan degenen, die werkloos zijn.
Aan de andere kant is het natuur
lijk waar dat we allemaal samen
steeds meer gaan verdienen met
Mevrouw M. van Kints-Kooke is nu
zestig jaar. Haar dagtaak: strijden voor
de Noordamerikaanse Indianen. Naast
haar huishouden verzorgt ze lezingen
door het ganse land, heeft ze een hand
tekeningenactie lopen voor de bezetters
van Wounded Knee en werkt ze soms
een dagje bij een warenhuis om „nog
éénmaal de reis te verdienen naar de
Indianen in de VS.” Daar voegt ze
lachend aan toe: „Voordat ik doodga, wil
ik er nog een keer zijn geweest-”
Sinds half februari heeft ze 8000
handtekeningen binnengekregen die de
bezetters van Wounded Knee vorig
jaar een steuntje in de rug moeten
geven bij de processen die binnenkort
gevoerd zullen worden tegen de 415
aangeklaagden. „Ik verwacht nog zo’n
5000 handtekeningen”, zegt mevrouw
Van Kints-Kooke.
Met de werkgelegenheid gaat
het niet zo best in ons land. Het
ziet ernaar uit dat we met een
harde „kern”-werkloosheid te ma-
