Kardinaal Alfrink
E
h
Wie voor abortus stemt is
Dolf Coppes legt actualiteit op verhalen uit de Bijbel
niet meer verkiesbaar
Geestelijk
Leven
5
50 jaar priester
Charismatische beweging moet niets
hebben van „pinksterextremismen
'H
Drie in één
een gevaar voor
geestelijke gezondheid
„Uri Geiler
en praktijk
Aandacht voor de Geest groeit in bezinning
99
I
BEIERSE KATHOLIEKE KERK MENGT
ZICH IN ARTIKEL 218-DEBAT
4
ZATERDAG
20
APRIL
1974
Erbij
16
ZA'
Derde oecumene
j
Rooms-katholieken
door
Elfj;
Anti-conceptiva
Boosheid
Genadegaven
„Het blijkt steeds weer dat de pinksterachtige vorm Van samenkomen
bij kerkmensen onnodige misverstanden schept. En er zijn toch al zoveel
misverstanden op te ruimen. Dat betreft de grote eenzijdigheden in som
mige pinksterstromingen. Het betreft ook de „liturgie” van de samenkom
sten: handgeklap, hand opsteken, halleluja als stopwoord, een onkritische
emotionaliteit, kitschachtige liedjes”. Deze opmerking van de hervormde
predikant ds. W. W. Verhoef in Vuur, het blad van de Charismatische
Werkgemeenschap Nederland, duidt aan hoe verkeerd het beeld is dat de
charismatische beweging nog altijd bij velen binnen en buiten de kerken
oproept.
Kerkleidingen
I
DR. K. J. KRAAN
Er valt met u niets te beginnen,
bekering van uw boosheid blijft al
jaren uit. Ondanks de vele tekenen.
het altaar Gods, laat ons thans bid
den, wie vraagt dat van U. Gaat niet
voort met dit soort huichelachtighe
den, het zijn gruwelijke geluiden
voor mij.En zo is er een heel
boekje vol van dit soort gelijkenissen
uitgegeven bij Ten Have in Baarn.
De Charismatische Werkgemeen
schap Nederland is in augustus 1972
gevormd. Aanleiding was de eerste
Europese Conferentie in juni van
dat jaar in Craheim (Noord-Beie-
ren) van leidinggevenden in de cha
rismatische vernieuwing waar te-
genwoordigers van drie organisaties
aanwezig waren namelijk Vuur, Oa
se en Near East Mission.
Kardinaal Alfrink zal op donderdag
15 augustus precies een halve eeuw
priester zijn. Op die dag viert hij met
Gel
men
maar
borst
een j
hij n
draai
werd,
lagen
ventji
bij ei
diend
admii
meesl
en ei
Amst
tijd
amati
wij
Nede:
toest;
schri;
ondei
een e
Eei
waar
chart
1459
mant
Icindi
en oi
winn
stren
ploiti
langs
voor
kon i
gebr
de k
tienc
indu:
want
kind'
portt
dus,
steeg
schoi
zen
Re
dat
ten
mish
gens
als
aflet
dan
nora
moe:
len
bebl
huy;
lijke
zulk
•6
-egi
Betekent charisma in het gewone
spraakgebruik ..talent” - van de presi
denten Kennedy en De Gaulle werd
bijvoorbeeld gezegd dat ze een charisma
hadden om een natie te kunnen leiden -
in de religie heeft het de betekenis van
„genadegave”. De belangrijkste genade
gave is de Heilige Geest zelf maar Deze
geeft op Zijn beurt allerlei charismata.
In de brief van de apostel Paulus aan de
gemeente van Korinthe worden er een
aantal genoemd: het 'spreken met wijs
heid of kennis, het profeteren, het on
derscheiden van geesten en spreken in
geestestaal (tongen), het vertalen van
tongen of de kracht om duistere mach
ten uit te werpen. Er zijn ook minder
opvallende gaven zoals bijvoorbeeld het
onderwijzen, het vermanen, het dienen
en het leiding geven.
onder redactie van Bert van Panhuis
In de Korinthenbrief zegt de apostel:
„Er is verscheidenheid in genadegaven,
maar het is dezelfde Geest” en „Maar
aan een ieder wordt de openbaring van
de Geest gegeven tot welzijn van allen.”
In een charismatische gemeenschap staat
deze dienende functie centraal en de
gave, die in een situatie het meest de
ander dient, is de voornaamste. En dat
kan op het ene moment de genezing zijn
„Waarom kom je niet terug” luidt
de bundel ’gelijkenissen’ van de hand
van PPR-kamerlid Dolf Coppes. Ze
zijn gesproken in bijeenkomsten van
mensen, die grote waarde hechten
aan het op elkaar leggen van bijbel
verhalen en verhalen uit de werke
lijkheid van alle dag, zo zegt de
auteur in zijn proloog. Bij wijze van
inleiding, intermezzo of ’voorbede’
werden dan deze teksten gelezen.
De diocesale raad in Beieren heeft
bovendien bezwaar gemaakt tegen een
serie begeleidende maatregelen, waartoe
de Bondsdag al heeft besloten. Daarbij is
vorige maand vastgelegd dat de pil
voor bepaalde categorieën vrouwen gra
tis zal moeten worden verstrekt, vrijwil
lige sterilisatie gratis zou moeten wor
den en onder andere een legale abortus
voor rekening van het ziekenfonds zou
moeten komen. Deze maatregelen heb
ben weinig kans om te worden verwe
zenlijkt, aangezien zij de toestemming
nodig hebben van de Bondsraad, de
kamer van het parlement waar de oppo
sitie van CDU en CSU een meerderheid
heeft.
zich bijladen. Het is zo dat hij het
best kan werken met een groot ge
hoor. In de zielzorg hebben we veel
te maken met de gevolgen van deze
magiën. Door het occultisme kunnen
grote beschadigingen van het zielele-
ven optreden en het vraagt een bij
zondere zielzorg om die schade te
herstellen.”
Opvallend vindt dr. Kraan de groeiende
belangstelling onder studenten, predi
kanten, priesters en kloosterlingen. De
beweging blijkt ook aantrekkingskracht
te hebben op mensen die zich geestelijk
tussen verstarring en verwarring voelen.
De Israëlische magiër Uri Geiler aan
het werk. „Levensgevaarlijk” zegt het
CWN.
Een eucharistieviering op zondag 25
augustus in de congreszaal van het
Utrechtse jaarbeursgebouw zal voor
de gelovigen in het aartsbisdom
Utrecht het hoogtepunt zijn van de
feestelijkheden rond het 50-jarig
priesterschap van kardinaal Alfrink.
Bij die eucharistieviering zullen 1000
genodigden aanwezig zijn, twee uit
elke parochie en daarnaast komen
vertegenwoordigers van aartsdiocesa
ne instellingen. De preek zal bij deze
gelegenheid door de kardinaal wor
den gehouden. De liturgische gebeden
worden uitgegeven en het is de be
doeling dat zij die zondag in elke
parochie van het aartsbisdom worden
gebruikt. De viering zal op de televi
sie worden uitgezonden.
Kritiek is er onlangs ook geweest van
ds. Glashouwer en zijn Evangelische
Omroep. Ds. Glashouwer zei op de alge
mene vergadering van de broederschap
van pinkstergemeenten dat de charisma
tische beweging een vermenging is van
pinkstergeloof en de, volgens Glashou
wer valse, oecumene van de Wereldraad
van Kerken. De leiders van de charis
matische beweging zijn al gecapituleerd
voor de Wereldraad en de rooms-katho-
lieke kerk, aldus ds. Glashouwer.
Inmiddels heeft bondskanselier Willy
Brandt in een vraaggesprek met een
Westduitse krant gesteld het te betreu
ren dat er tussen de kerk en de SPD
geen „zakelijk gesprek” mogelijk is over
de herziening van de abortuswetgeving.
Vuur bestaat ongeveer 20 jaar en
was het eerste teken van de pink
sterdoorbraak in de kerken. Vuur
was tot het samengaan van de drie
in de CWN het meest oecumenisch
ingesteld. Oase is een communiteits-
huis in Rotterdam met als belang
rijkste naar buiten tredende activi
teit de dienst der genezing. De na
druk bij die dienst valt vooral op
pastorale zorg, zegende handop
legging en voorbede.
De Near East Mission - ook wel
Interkerkelijk Reveil geheten - zet
zich vooral in voor het Nabije Oos
ten en heeft zijn bekendste verte
genwoordiger in ds. J. W. van der
Hoeven, de conservator van de
Graftuin in Jeruzalem.
De charismatische beweging is in
terkerkelijk en strekt zich uit van
katholiek en oosters-orthodox tot
protestanten en pinksterstromingen.
Het door de werkgemeenschap uit
gegeven blad Vuur is thans het
officiële orgaan van de CWN.
Het symbool van Charismatische
Werkgemeenschap Nederland dat maan
delijks haar Blad Vuur siert.
Ik heb u ziekten der welvaart gezon
den en slachtoffers van het verkeer,
bij tientallen, ja bij duizendtallen.
Toch hebt gij u niet bekeerd, luidt
het woord van de Heer. Ik heb u
geslagen met verontreiniging van het
water, het doodde veel levende we
zens en bedreigde uw eigen gezond
heid. De lucht werd stikkend er.
grauw, zodat ook mensen er benauwd
van werden. Alle groen en alle le
vende wezens werden met bederf be
dreigd en alreeds aangetast. Toch
hebt gij u niet tot mij bekeerd, luidt
het woord van de Heer, (naar analo
gie van de profetie van Amos in het
Oude Testament).
En te vergelijken met een profetie
van Jesaja: „Hoort het woord des
Heren, b.stuurders der kerken, neig
uw oor tot de onderwijzing van onze
God, volk van het noorden. Waartoe
dient mij de menigte van uw dien
sten, zegt de Heer, overzadigd ben ik
van de gezangen en gebeden, de ge
waden, de getijden. In kollektes en
kanselpraat, in biecht en belijdenis
heb ik geen welgevallen. Aantreden
voor het aangezicht Gods, onze hulp
in de naam des Heren, opgaan naar
In de verklaring van de diocesale raad
van het aartsbisdom München en Frei
sing, die door de leider van de FDP-
fractie in de Bondsdag, Mischnick, „on
democratisch” werd genoemd, wordt nu
gezegd: „In elk geval zullen die afge
vaardigden, die bij de te verwachten
persoonlijke stemming over de hervor
ming van artikel 218 voor de termijnre-
geling of voor een verregaande, niet-
medische indicatieregeling stemmen,
voor katholieken niet meer verkiesbaar
zijn”.
Dr Kraan: „We zijn erg attent op
het paranormale en het occultisme.
Als de Bijbel spreekt over kracht dan
is dat de persoonlijke kracht van
liefde, heil, de kracht van het Gods
rijk. In de andere gevallen wordt er
gemanipuleerd met krachten, vooral
met de onbewuste en er vindt een
stille verkrachting van ons diepe zie-
leleven plaats. Bij Uri Geiler wordt
de mensen energie afgetapt. Hij laat
Opvallend is de grote belangstelling
voor de charismatische beweging in het
midden van de zestiger jaren in de
Verenigde Staten niet alleen van de
kant van de protestanten maar vooral
van de roomskatholieken. De „Catholic
Pentecostals” vinden hun oorsprong in
de studentenrkingen van de universitei-
ten in Notre Dame (Indiana) en Duques
ne (Pennsylvania). Sinds kardinaal Sue-
nens van Mechelen-Brussel zich inten
sief met de charismatische beweging is
gaan bezig houden geldt hij als één van
de belangrijkste leiders van de beweging
in de katholica.
Iedere beweging richt zich tot een
bepaalde groep of trekt een zeker sociale
groepering aan. Bij St. Franciscus waren
dat de bewoners van de opkomende
Italiaanse steden en bij Bilderdijk c.s. in
de vorige eeuw de intellectuelen. De
huidige charismatische beweging, zo
meent dr. Kraan, is wereldwijd, met een
brede onderstroom van jongeren. Het is
vooral de evangelisch bewogen jeugd,
zoals onder meer de Jesus People, die
zeer open staat voor deze spiritualiteit.
en op het andere ogenblik de voetwas
sing.
De hele geschiedenis van het Christen
dom door zijn er, vaak ten tijden van
reveils, charismatische bewegingen ge
weest. Dr. Kraan: „Het optreden v»n
Franciscus van Assisië en ook de Refor
matie zijn er voorbeelden van. De huidi
ge charismatische beweging stamt vol
gens mij nog altijd uit de opwekkingen
in Engeland en Amerika in de vorige
eeuw. Je ziet de charismatische bewe
ging vooral optreden in tijden dal de
kerken verstarren en institutionaliseren,
als reactie op burocratisch christendom.
Na de eb komt dan de vloed, het nieuwe
leven. Je hebt dat in de katholieke kerk
kunnen zien met het optreden van paus
Johannes de 23ste.”
De rol van de rooms-katholieke kerk is
de afgelopen weken ook al in het
nieuws gekomen door de vertoning van
een film, waarin op afschuwelijke ma
nier wordt getoond, hoe een niet-gebo-
ren kind uit het lichaam van de moeder
wordt gehaald. Het gaat om een kerke
lijke voorlichtingsfilm, waarvan inmid
dels is toegegeven, dat de noodzakelijke
abortus van een vijf maanden oude
foetus ervoor is gebruikt. De film heeft
in brede kring ergernis gewekt, omdat
de rooms-katholieke kerk met grote ont
steltenis heeft gereageerd op het plan
om een abortus op de televisie te tonen.
Ook in kerkelijke kring zou overigens
volop bezwaar bestaan tegen het gebruik
van de eigen film, die een volkomen
vals beeld van de abortusproblematiek
kan helpen vormen.
I
de priesters van het bisdom een mis
in de Sint Catherinakathedraal in
Utrecht, waarbij de kardinaal de
preek zal houden. Zaterdag 24 augus
tus is dan de receptie voor genodig
den in de foyer van het jaarbeurs
congrescentrum. Voor de jubileum
viering is een feestcomité samenge
steld dat in het oog moet houden dat
volgens wens van de kardinaal alle
festiviteiten wars van triomfalisme
moeten zijn en niet tot polarisatie
zullen leiden.
„Het gaat hier over een gebied, waarop
de strenge kerkelijke maatstaven niet
door de staat kunnen worden uitge
voerd” aldus Brandt, die zegt dat het
doel van de SPD is te komen tot een
werkelijke bescherming van het leven in
wording en een efficiënte hulp voor
moeder en gezin. Hij vindt daarbij het
strafrecht een ondeugdelijk middel. Juist
over deze zaken zou hij met de kerk een
gesprek willen hebben want „niemand is
er mee geholpen als conflict en confron
tatie in plaats komen van het zakelijk
gesprek”.
Daar dit jaar ook de bisschoppen
mgr. Zwartkruis van Haarlem en
mgr. Möller van Groningen een
priesterfeest hebben te vieren zal er
een eucharistieviering met een kerk-
provinciaal cachet zijn op zondag 30
juni in de Sint Catherinakathedraal
met alle zeven Nederlandse bisschop
pen en pro-nuntius mgr. Felici.
„Wij zijn broertje en zusje” zegt de
Rotterdamse gereformeerde predikant
dr. K. J. Kraan, één van de voormannen
van de charismatische beweging, over de
relatie tot de Pinkstergroeperingen,
„maar zij hebben vaak kleine groepen
met een eigen leven terwijl wij meer
een beweging in de kerken zijn. Daarom
zijn wij ook veel meer op dialoog inge
steld en denken we wat genuanceerder.
Zo staan wij niet afwijzend tegenover
medische hulp en streven we bijvoor
beeld naar een pinkstertheologie, iets
waar de pinkstergroeperingen huiverig
tegenover staan.”
Parlementsleden, die vóór abortus stemmen, kunnen voor katholieken niet meer
verkiesbaar zijn. Dat is, samengevat, de inhoud van een verklaring waarmee de
de roomskatholieke kerk in Beieren zich heeft gemengd in het heftige debat dat in
de Bondsrepubliek wordt gevoerd over het abortusprobleem. De Westduitse Tweede
Kamer (de Bondsdag) moet op 25 en 26 april beslissen over verandering van artikel
218 van het Wetboek van Strafrecht, dat beëindiging van zwangerschap nu nog
totaal verbiedt. Er zijn vier voorstellen ingediend, die geen van alle op een meerder,
heid kunnen rekenen. Zij variëren van het vrijgeven van abortus in de eerste drie
maanden (een termjjnregeling) tot het toestaan van abortus alleen bij hoge uitzon
dering (indicatie-regeling).
Dr. Kraan: „Mensen als Glashouwer
zijn bang voor een eenheidskerk en zien
daarin hét grote gevaar. Je hebt drie
soorten oecumenes. De eerste was die
van de zendings- en jongerenorganisaties
en de tweede die van de Wereldraad vqn
Kerken. Nu heb je de derde oecumene,
één die van onderop komt en waar men
elkaar veel meer dan tot nu toe spiritu
eel vindt in basisgroepen en communi
teiten. De charismatische beweging is
niet polariserend. Wij richten ons vooral
op de derde oecumene en nemen ten
opzichte van de tweede oecumene geen
bindend standpunt in. Glashouwer is van
mening dat wij in de dialoog veel te ver
gaan. Voor hem is het bijvoorbeeld ook
een raadsel hoe iemand, die met de
Heilige Geest vervuld is nog katholiek
kan blijven.”
De verhalen hebben geen enkele
theologische, schriftkundige en zeker
geen literaire prententie. Er is grote
behoefte aan dit soort teksten ter
toerusting, juist bij mensen die veel
en hard werken aan goede zaken,
aldus Dolf Coppes. Nu zal er best een
behoefte zijn aan dit soort verhalen
maar dat wil niet zeggen dat het
ieders smaak is. Het gevaar van dit
soort ’gelijkenissen’ waarin namen en
gebeurtenissen uit de bijbel vervan
gen zijn door actualiteiten en namen
van nu is dat het tegen het modieuze
aanligt.
Wat bij de een overkomt als een
getuigenis en een protest tegen on
recht en verdrukking geeft de ander
een wat geïrriteerd gevoel van „ze-
moeten-weer-zo-nodig-met-hun-weg-
met-ons-filosofie”. En dan hebben
dergelijke verhalen juist een tegenge
steld effect. Maar oordeelt u zelf aan
de hand van twee willekeurig geko
zen passages of het uw soort ’gelijke
nissen’ is.
grote toekomst
te
Voormannen van de charismatische
beweging hebben onlangs bij de KRO
geprotesteerd tegen het optreden van
de „magiër” Uri Geiler uit Israël. Dr.
Kraan en drs. Van Dam waarschuw
den de KRO en stelden dat het tv-
optreden van Geiler een gevaar is
voor de geestelijke volksgezondheid.
Gezegd werd dat magie een reeds in
de Bijbel verboden zaak is en dat
mensen die zich onwetend in de ma
nipulaties van mensen als Uri Geiler
laten betrekken spelenderwijs in een
duister net gevangen dreigen te ra
ken. Telkens weer blijken kwalijke
gevolgen op psychisch en geestelijk
terrein zoals geloofsstoringen, depres
sies, agressiviteit, angsten en zelf-
moordneigingen.
Dr. Kraan ziet een
voor de charismatische beweging
meer omdat er steeds meer aandacht in
bezinning en praktijk komt voor de
Heilige Geest. Hij haalt aan dat de
bekende theoloog Karl Barth aan het
einde van zijn leven voorspeld heeft dat
de Heilige Geest hét grote theologische
onderwerp van de laatste decennia van
deze eeuw zal worden. Belangrijk is ook
het grote onderwerp van de komende
eeuw: de ontmoeting tussen Oost en
West. „De theologie in het Westen is
verrationaliseerd” aldus dr. Kraan en hij
citeert Fortmann, die in zijn Oosterse
Renaissance zegt dat wij ons in het
westen extrovert op de uiterlijke wereld
gericht hebben. Fortmann zegt dat ook
het richten op de innerlijke wereld
noodzakelijk is en dat men daarvoor de
meditatieve Oosterse godsdiensten nodig
heeft. Dr. Kraan: Ik vraag mij af of dat
werkelijk zo is. Het christendom heeft
zelf een grote mogelijkheid wat die
innerlijke wereld betreft. Het moet toch
wel een evangelische renaissance wor
den.”
„De woorden die Amos, een van de
schapenfokkers uit Tekoa geschouwd
heeft over het christelijke noorden, in
de dagen van Nixon, koning van
Amerika, en in de dagen van Kosy
gin, koning van Rusland, en in de
dagen van Mao, koning van China.
Hoort dit woord dat de Heer over u
spreekt, gij christenen, heel het ge
slacht dat zich tooit met mijn naam,
in de Verenigde Staten van Amerika,
in West- en Oost-Europa en als
machtige minderheden in Latijns
Amerika, Zuidelijk Afrika, het nabije
en het verre oosten.
Dr. Kraan zegt dat men op geen
enkele manier door de officiële kerklei
dingen wordt tegengewerkt. „De her
vormde kerk is in 1960 nog met een
prima rapport over de charismatische
beweging gekomen en ook met mijn
eigen gereformeerde kerk heb ik geen
enkel probleem. Een grotere belangstel
ling is er ook bij de bisschoppen, kijk
maar naar kardinaal Suenens. Nee, er is
een groeiende openheid naar de kant
van de beweging ook bij kleinere kerk
genootschappen zoals de baptisten, de
vrije evangelischen of de oud-katholie-
ken. En ook met verschillende pinkster-
groepen hebben we een goede relatie.
Dat wil niet zeggen dat er helemaal
geen scepsis bestaat. Dr. Kraan stelt dat
er in elke vernieuwingsbeweging een
stuk kritiek zit ten opzichte van het
establishment. Het is de spanning tussen
het geïnstitutionaliseerde ambt en het
spontaan opkomende. Dat wil nog wel
eens moeilijkheden geven, bijvoorbeeld
tussen gemeente en voorganger. Boven
dien hebben de mensen een huiver voor
wat dr. Kraan noemt „de pinksterextre
mismen’’ en nemen ze een dat-niet-
houding aan.
Aan de andere kant is er de kritiek
van groepen, die menen dat de charis
matische beweging veel te veel hemelge-
richt is en die vraagt wat men nu aan
en voor de samenleving doet. Dr. Kraan:
Wij willen het verticale - de verhouding
tot God - en het horizontale - de
verhouding tot de medemens - samen
brengen. Onze formule is dan ook „cha
risma en engagement”. Als de Geest
doorwerkt ontstaat er in de gemeente
een proefveld voor een nieuwe samenle
ving en het is belangrijk te bezien of in
de gemeente de structuren van de sa
menleving veranderd kunnen worden.”
"!W
