DE SPINOLA KRIJGT BLAUWDRUK VOOR DEMOCRATIE
KISSINGER VANDAAG NAAR CAIRO
Onderzoek naar
corruptie in
Engeland
Opvolger Landré
nu nog lid van
de AVRO
„Kans op oorlog
om Europa”
Nixon noemt „gat”
in band mysterie
„Portugese Harold Wilson
NIEUWE WITTE-HUISOFFENSIEF
achtergrond
Uitgaansverbod in
Santiago verlengd
2
DINSDAG
3 O
APRIL
1974
BINNEN» EN BUITENLAND
3
Chinese vice-premier:
TIJDSTIP
J-
Doceren
Ie
1 mei in Portugal krachtmeting
n
eens
omroepzaken
in
ie
Luchtslag boven Hermon
(vervolg van pagina 1)
dt
agrarische
en
a-
o-
Het was de tweede opeenvolgende dag
dat boven de met sneeuw bedekte top
van de berg luchtgevechten werden ge
leverd. De berg biedt uitzicht over de
Syrische laagvlakte tot aan Damascus.
Israel zegt dat de Syriërs hen van de
berg willen verdringen voordat minister
Kissinger zijn pendeldienst tussen Da
mascus en Jeruzalem begint.
Soares verwierf bekendheid als ad
vocaat van de familie van generaal
Amberto Delgado, de oppositieleider,
die eens kandidaat voor het presi
dentschap was en die op 24 april 1965
vermoord in Spanje werd aangetrof
fen.
er
n
nt
>P
>ft
lie
DAMASCUS TEL AVIV (AFP,
UPI, Reuter) Syrië en Israel
hebben gisteren boven de strate
gisch belangrijke berg Hermon felle
luchtgevechten geleverd. Volgens
de opgaven van beide kanten zou
den in totaal negen vliegtuigen zijn
vernietigd.
n
a,
n
n
an
ee
in
ie
3e
ie
sg
)k
m
se
e-
le
)0.
ti
de
ce
3-
a
d
d
n
jn
f-
ië
li
te
er
ns
iw
tig
u-
‘1-
il-
n-
sr
1-
>e
rd
■s-
ze
en
in.
ils
or
ist
:i-
ge
an
an
n-
of
in
•n
n
e-
ig
in
an
n-
e-
en
ar
95
m
n-
d-
■n
at.
ig
an
its
e-
h-
an
ht
m.
al
zijn Russische ambtgenoot Andrei Gro-
miko, voordat hij naar het Midden
oosten vertrok om te trachten een troe
penscheiding tussen Israel en Syrië tot
stand te brengen.
De Chinese vice-premier die ook lid is
van het politbureau van de Chinese
communistische partij, gaf de verzeke
ring dat China op grond van de met het
tsaristische Rusland gesloten verdragen
geen territoriale aanspraken maakt. „Wij
willen slechts hier en daar een paar
vierkante kilometer terug hebben. Daar
over onderhandelen wij al jaren, zij het
tevergeefs, met de Russen”, aldus Teng
die er de nadruk op legde dat China de
Sovjet-Unie nooit zal aanvallen.
De Amerikaanse bewindsman is gister
avond naar Algiers vertrokken. Van
daag reist hij naar Cairo. Hij zou met
Gromiko behalve over het Midden-Oos-
ten ook gesproken hebben over de be
perking van strategische wapens en de
komende reis van president Nixon naar
Moskou.
Het Chili-comité Nederland heeft de
commandant van de legerplaats San
Fernando in Chili, .waar vijf socialisti
sche politici ter dood zijn veroordeeld,
een telegram gestuurd, waarin het eist
dat de doodvonnissen onmiddellijk wor
den ingetrokken.
li
ke
op
)it
)ij
en
<?r
Deze eerste mei (morgen) zou wel eens
kunnen uitlopen op de eerste grote
krachtmeting tussen de nieuwe macht
hebbers en de bewegingen, die onder
het regime-Caetano deels bovengronds
en deels ondergronds oppositie voerden.
Een woordvoerder van de Democratische
Beweging heeft al aangekondigd dat de
ze beweging op 1 mei niet alleen uit
drukking zal geven aan de vreugde van
het volk over de recente gebeurtenissen,
maar dat de dag tevens gebruikt zal
worden om de specifieke eisen van de
Portugese arbeiders kracht bij te zetten.
Wanneer het tijdstip van zelfbeschik
king is gekomen zullen de volkeren van
de Afrikaanse gebieden volgens De Spi-
nola moeten kiezen uit twee mogelijkhe
den:
PEKJ'G (DPA). De Chinese vice-
premier Teng Hsiao-Ping acht een oor
log om Europa zeker niet uitgesloten,
maar meent toch dat „deze oorlog op de
lange baan geschoven kan worden als de
volkeren maar voortdurend waakzaam
blijven”.
De Verenigde Staten en de Sovjet
unie hebben besloten „hun invloed aan
te wenden” om een vredesregeling in het
Midden-Oosten te bewerkstelligen. Dit
staat in een gemeenschappelijk commu
niqué dat gisteravond na de besprekin
gen tussen Gromiko en Kissinger in
Genève bekendgemaakt is.
Handhaving van de banden met
Portugal in de vorm van een federatie.
Als deze mogelijkheid wordt gekozen
betekent dat het welslagen van de Por
tugese politiek.
Wilson zei dat er nog niet is besloten
of het onderzoek door een koninklijke
commissie van gerechtelijke autoriteiten
en andere personen buiten de regering
beperkt zal worden tot de overheid of
dat het alle aspecten van het handels-
en zakenleven zal omvatten.
De premier deed deze mededeling in
het Lagerhuis, nadat vrijdag Dan Smith,
voormalig leider van de door Labour
beheerste graafschapsraad van Newcast
le in Noordoost-Engeland, en Andrew
Cunningham, een gewezen lid van het
nationale bestuur van de Labourpartij,
wegens corruptie waren veroordeeld. Zij
kregen respectievelijk zes en vijf jaar
gevangenisstraf, omdat zij ruim 156.000
pond (ongeveer 1 miljoen gulden) van de
architect John Poulson zouden hebben
ontvangen in ruil voor contracten van
plaatselijke overheidsorganen voor Poul
sons onderneming.
denten slecht advies van hun medewer
kers zouden krijgen, omdat niemand zijn
mening zou durven weergeven wanneer
men wist dat deze meningen openbaar
gemaakt zouden k’unnen worden.
Over de uitgewiste 18,5 minuten op
een band met een gesprek tussen hem
zelf en zijn toenmalige topassistent Hal
deman, zei Nixon dat het ook voor hem
een mysterie was. Hij wist alleen zeker
dat zijn secretaresse, noch iemand van
zijn Witte Huisstaf, er iets mee te ma
ken had.
Nixon gaf toe, dat hij over zwijggeld,
atnnestie en doofpotacties had gespro
ken, alleen maar om tot de conclusie te
komen, dat het allemaal verkeerd en
slecht zou zijn en uiteindelijk toch ont
dekt zou worden.
De belangrijkste vraag na deze nieuwe
openingsronde van een zoveelste Witte-
Huisoffensief, is in hoeverre de juridi
sche commissie zich erdoor zal laten
beïnvloeden en er verder niet op aan zal
dringen om over alle banden te beschik
ken, inclusief zes banden die Nixon
natuurlijk niet ter sprake bracht, maar
die blijken te ontbreken.
Aan het eind van zijn rede sleepte
Nixon weer de internationale politiek er
met de haren bij, het belang van de
k'omende gesprekken in Moskou, het be
lang van „een generatie van vrede” en
alle andere zeer vermoeide koeien uit
zijn onuitputtelijke stal van gemeen
plaatsen, om opnieuw te suggereren dat
het belang van de Verenigde Staten
staat of valt met zijn presidentschap.
Intussen heeft volgens Associated
Press de voornaamste republikein van
de juridische commissie, Edward Hut
chinson gezegd te verwachten dat
Nixons afschriften voldoende zullen zijn
voor het onderzoek van de commissie.
Hij en de democraat Peter Rodino
zullen dat uiteindelijk moeten nagaan.
Rodino verklaarde nog geen commentaar
op Nixon’s rede te hebben.
Welke zijn plannen zijn op dit
moment weet niemand. Sommige po
litieke waarnemers hebben gezegd dat
hij door De Spinola naar voren wordt
geschoven ten einde te voorkomen dat
de communistische partij te veel in
vloed krijgt.
De Spinola heeft blijkbaar contact
gehad met Soares voor de 64-jarige
generaal aan de macht kwam. Hij
heeft hem een exemplaar van zijn
geruchtmakende boek „Portugal en
de toekomst” gezonden. In dit boek
dringt De Spinola aan op een politie
ke, niet militaire, oplossing van de
problemen in Portugees Afrika.
In zijn boek bepleit De Spinola
geen onafhankelijkheid voor de Afri
kaanse gebieden. Soares verklaarde
na aankomst zondag echter dat Mo
zambique, Angola en Portugees Gui
nee zo spoedig mogeljjk onafhankelijk
moeten worden.
LONDEN (UPI). Premier Harold
Wilson heeft gisteren verklaard, dat zijn
regering opdracht heeft gegeven voor
een onafhankelijk onderzoek naar be
schuldigingen van corruptie in door La
bour beheerste gemeentebesturen en on
der enige socialistische Lagerhuisleden.
De president speculeert met deze tac
tiek erop, dat de republikeinse leden van
de juridische commissie dat een redelij
ke regeling vinden, zodat de tot nog toe
zorgvuldig bewaarde onpartijdigheid van
de commissie doorbroken zal worden en
het onderzoek van de commissie zal
vastlopen in partij gekibbel.
Uit het communiqué blijkt verder dat
de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
voor een spoedige voortzetting van de
vredesconferentie over het Midden-Oos
ten zijn. De conferentie werd op 21
decembet in Genève geopend maar ging
een dag later al op reces hangende een
troepenscheiding tussen Israel en Egypte
en tussen Israel en Syrië.
Teng gaf deze mening in de loop van
een gesprek met een delegatie van de
Westduitse jeugd die op het ogenblik in
Peking is. Hij achtte beperkte internati
onale overeenkomsten mogelijk, maar
vroeg zich af of de problemen waarmee
de wereld te kampen heeft, wel door op
schrift vastgelegde akkoorden tot oplos
sing gebracht kunnen worden. Teng ver
klaarde dat het strategische zwaartepunt
van de Sovjet-Unie niet aan de Chinese
grens, maar aan de westelijke grenzen
van dit land ligt. Driekwart van het
militaire potentieel van de Sovjet-Unie,
aldus Teng, bevindt zich aan de weste
lijke grenzen en de Russen voeren hun
bewapening in Europa nog steeds verder
op.
De hernieuwde gevechten vonden
plaats terwijl de Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, Henry Kissin
ger, in Genève besprekingen voerde met
Een militaire woordvoerder in Dama
scus zei dat Israel bij de gevechten vijf
vliegtuigen had verloren. Hij gaf het
verlies van twee Syrische toestellen toe.
Israel zegt vier Syrische migs tf hebben
neergeschoten, maar het ontkent zelf
verliezen te hebben geleden.
mische ontwikkeling
hervorming”.
Ironisch genoeg had hij het volko
men mis toen hij zei dat politieke
wijzigingen tot stand zouden komen
door pressie van het volk, niet van de
militairen.
De in 1924 in Lissabon geboren
Mario Soares behoorde tot een fami
lie waarvan de republikeinse en de
mocratische traditie in de Portugese
hoofdstad welbekend was. Zijn vader
was gedeputeerdte geweest en was
minister tijdens het bewind van de
republiek, waaraan Salazar een eind
maakte. De vader werd verscheidene
malen gevangen genomen en naar de
Azoren gedeporteerd.
De jonge Mario studeerde in Lissa
bon, eerst letteren, vervolgens filoso
fie en tenslotte rechten.
De president zei, dat hij zich ervan
bewust was dat hij met het achterhou
den van de geluidsbanden de indruk
wekte, dat hij iets te verbergen had,
maar daar was nu eenmaal niets aan te
doen, omdat het hem alleen maar ging
om te voorkomen dat toekomstige presi-
„De ministers hebben hun zienswijzen
uitgewisseld over de huidige stand van
de onderhandelingen over een vredesre
geling en over de volgende fase daarvan.
De twee partijen besloten hun invloed
aan te wenden voor een positief resul
taat en nauw contact met elkaar te
onderhouden teneinde hun inspanningen
voor een vreedzame regeling in dit ge
bied te coördineren”, zo wordt in de
verklaring gezegd.
Behalve beëindiging van de oorlog,
zouden andere stappen moeten wór
den genomen, zo vervolgde Soares.
„In de tweede plaats zou politieke
vrijheid moeten worden verleend.
Ten derde zou het analfabetisme
moeten worden teruggedrongen en
zou de grote massa moeten worden
opgeleid. Ten vierde zouden stappen
moeten worden genomen voor econo-
De Democratische Beweging is de op
volger van det Democratische Kiescom
missie, de verzamelde oppostitie die zich
onder Caetano alleen kort voor de ver
kiezingen mocht manifesteren. Het is
een bundeling van stromingen van cen-
trum-liberalen en progressieve christen
democraten, tot uiterst linkse groepe
ringen.
Een delegatie van deze beweging, on
der leiding van de donderdag uit de
gevangenis ontslagen dr. José Tengarri-
nha, heeft gisteren haar „Blauwdruk voor
democratie” voorgelegd aan generaal De
Spinola. In het kader van zijn voorbe
reidingen voor de vorming van een
overgangsregering heeft De Spinola zon
dag en maandag een hele reeks bespre
kingen met politieke leiders gevoerd.
In zijn gesprek met de Democratische
Beweging maakte De Spinola duidelijk,
dat hij het principe van zelfbeschikking
voor de bevolking van de Afrikaanse
gebieden aanvaardt, maar naar zijn me
ning zijn de volkeren van deze gebieden
nog niet rijp genoeg om zich over de
toekomst uit te spreken. Hij meent dat
deze volkeren uiteindelijk alleen voor de
onafhankelijkheid zullen kiezen als de
Portugese politiek ten aanzien van deze
gebieden, tussen dit ogenblik en het tijd
stip van de zelfbeschikking, op een mis
lukking uitloopt.
De oppositiegroepen lieten daarentegen
weten dat volgens hen de volkeren in
Afrika wel in staat zijn nu al hun eigen
toekomst te bepalen.
De Democratische Beweging wil een
onmiddellijk einde aan de koloniale oor
log, onderhandelingen met de bevrij
dingsbewegingen en het erkennen van
het recht van de volkeren op zelfbe
schikking en onafhankelijkheid. Een
woordvoerder van de Democratische Be
weging vertelde dat De Spinola een dui
delijk onderscheid had gemaakt tussen
zelfbeschikking en onafhankelijkheid. Hij
had gezegd dat er tijd nodig is om de
bevolking voor te bereiden op zelfbe
schikking, maar geen termijn genoemd
voor de verwezenlijking van de zelfbe
schikking. Wel zou Portugal zich reeds
nu door een plechtige belofte' hiertoe
moeten verplichten.
LISSABON (AFP, Reuter, ANP en AP) De Portugese oppositie, ge
organiseerd in de „Democratische Beweging” heeft gisteren na een onder
houd met juntaleider generaal De Spinola geconstateerd dat hun stand
punten over de democratisering'van het bestel gedeeltelijk parallel lopen,
maar dat er onenigheid blijft bestaan over de toekomst van de Afrikaanse
gebieden. De junta ging er mee akkoord dat 1 mei voor alle arbeiders een
vrije dag zal zijn, die als nationale feestdag zal worden gevierd.
SANTIAGO (UPI). De militaire
machthebbers in de Chileense hoofdstad
Santiago hebben zonder opgaaf van re
denen het nachteltfke uitgaansverbod
voor vandaag en morgen met twee uur
verlengd.
Het kiezen van volledige onafhanke
lijkheid, wat zal betekenen dat het be
leid van het nieuwe regime heeft ge
faald.
Het bestuur van de Partij van de
Arbeid heeft dr. Mario Soares, de secre-
taris-generaal van de Portugese Socialis
tische Partij in een telegram gelukge
wenst met zijn terugkeer naar Portugal.
Het bestuur hoopt dat Soares en zijn
partij in de gelegenheid zullen worden
gesteld te bouwen aan hervorming van
de Portugese maatschappij in democra-
tisch-socialistische zin.
De PvdA doet verder een beroep op
de socialistische leider te blijven ijveren
voor de volledige zelfbeschikking en on
afhankelijkheid van de Portugese kolo
niën in Afrika.
Behalve Soares is ook de leider van de
Portugese communistische partij, Alvaro
Cunhal, in Portugal teruggekeerd.
De Spaanse regering heeft meegedeeld
dat de volledige diplomatieke betrekkin
gen met Portugal gehandhaafd zullen
blijven. De Spaanse politie heeft 20 men
sen gearresteerd die zouden behoren tot
de verboden communistische beweging.
Daarmee is het aantal de laatste dagen
verrichte arrestaties van mensen, die
leden zouden zijn van illegale politieke
organisaties, opgelopen tot 61. De arres
taties hadden plaatsgevonden in Madrid,
Alicante en Barcelona. Onder de arres
tanten bevonden zich ook enige vrou
wen.
Hij werd voor het eerst gearres
teerd toen hij op 21-jarige leeftijd
had deelgenomen aan een illegale
staking van arbeiders. Er zouden nog
tal van arrestaties volgen, meestal na
vage en ongedetailleerde beschuldi
gingen.
Drieëndertig Portugese militairen die onder het regime-Caetano waren gearresteerd werden door de junta vrijgelaten. Zij
worden door de Portugezen uitbundig toegejuicht.
(V^volg van pagina 1)
De heer Landré, die altijd gesteld
heeft dat de man die hem zou opvolgen
een schaap met vijf poten moest zijn,
weet in de heer Leeman de volgende
pluspunten aanwezig: „Hij heeft gevoel
voor humor, hij houdt van mensen, het
coördinerend werken kent hij door en
door uit het onderwijs, hij kan gemak
kelijk, zelfs feilloos formuleren en hij
kan een gezellige borrel drinken”.
Louis J. Leeman werd op 21 maart
1935 in Hilversum geboren, volgde na de
lagere school en de mulo, de kweek
school en deed na die tijd nog
hbs-A. Op de universiteit in Utrecht
studeerde hij niet-westerse sociale geo
grafie.
Op zijn 25e werd de heer Leeman, zij
het nog niet geheel bevoegd op
moment, aardrijkskundeleraar op
„De belangrijkste zaak waarvoor
Portugal zich geplaatst ziet, is de
koloniale oorlog aan drie fronten
Angola, Mozambique en Portugees-
Guinee. Het is een hopeloze oorlog
die een onderontwikkeld land als
Portugal nooit zonder buitenlandse
hulp zou kunnen voeren Als ik aan
de macht zou komen, zou ik onmid
dellijk onderhandelingen beginnen
om een einde aan de oorlog te ma
ken. Ik erken het beginsel van zelf
bestuur en als die gebieden dat vrije
lijk zouden verkiezen, moeten zij on
afhankelijk zijn”, zei Soares toen.
Zover is dé militaire junta in zijn
uitingen echter niet gegaan.
De president zei, dat hij bereid was
schriftelijke vragen van de commissie te
beantwoorden, dat de top-democraat en
top-republikein van de commissie naar
de banden mochten luisteren om de
afschriften te verifiëren, dat hjj zelfs
bereid was met deze twee heren per
soonlijk te praten - maar de banden
zouden de overige leden van de commis
sie niet in handen krijgen.
Soares is
kringen wel
Wilson” genoemd. Soares is bevriend
met Wilson, maar heeft zich anders
dan deze slechts zelden in het open
baar uitgelaten over zijn ideeën.
De bevolking moet dan om elf uur
’s avonds binnen zijn in plaats van om
één uur. ’s Ochtends om half zes loopt
het uitgaansverbod af. Waarnemers ne
men aan dat de overheid eventuele de
monstraties ter gelegenheid van 1 mei
wil voorkomen.
Na verklaringen tegen het regime
die hij in Amerika had afgelegd, kon
hij niet terugkeren naar Portugal,
waar de geheime politie een arresta
tiebevel tegen hem had.
in Portugese politieke
de „Portugese Harold
LISSABON (UPI en AFP) „Het is een hopeloze oorlog die een
onderontwikkeld land als Portugal nooit zonder buitenlandse hulp
zou kunnen volhouden”. De man die dit heeft gezegd was niet Portu-
gals militaire leider, generaal Antonio de Spinola, die dergelijke op
vattingen eveneens tot uiting bracht, maar dr. Mario Soares, de uit
ballingschap teruggekeerde leider van de socialistische partij die
volgens sommige waarnemers wel eens de premier van het te vormen
overgangsbewind van burgers zou kunnen worden.
In een vraaggesprek in 1970 zette
hij eens zijn denkbeelden uiteen over
het bewind van Caetano en over
hetgeen naar zijn mening in Portugal
zou moeten worden gedaan. Dit leek
verrassend veel op wat de militaire
junta nu over zijn doelstellingen
verklaard heeft.
Wel ging hij bij de dood van
zijn vader voor twee dagen naar
Portugal, waar hij onder die omstan
digheden niet lastig gevallen werd.
Hij vertrok daarop naar Frankrijk
waar hij in ballingschap leefde en
rechten doceerde aan de juridische
faculteit van de universiteit in Ren
nes.
niet geheel bevoegd op dat
aardrijkskundeleraar op een
lyceum in Utrecht, waar hij enkele ja
ren daarvoor zelf nog leerling was. La
ter werd hij rector aan het avond
lyceum in Hilversum. Daarmee was hij
op zijn dertigste jaar de jongste rector
van Nederland. Sinds 1971 is hit verbon
den aan het Roland Hoistcollege in Hil
versum.
Van omroepzaken heeft de heer
Leeman geen weet: hij ziet zelden tele
visie, is geen TROS-, maar AVRO-lid, is
tevens lid van de VVD en van huis-uit
Nederlands Hervormd. Bestuurlijke er
varing heeft de heer Leeman nauwe
lijks: hij is- adviseur van de commissie
voor voorbereidend wetenschappelijk
onderwijs, lid van de maatschappij voor
nijverheid en handel en lid van de
Lions, afdeling Gooi.
Het onderwijs vindt hij weliswaar
boeiend, maar het trok hem weinig om
het tot zijn 65e jaar daarin vol te
houden. In de nieuwe functie ziet hij nu
de kans om eens iets in een geheel
andere richting te gaan doen. Communi
catiemedia hebben hem altijd al uiter
mate geboeid, maar hij voelt zich op het
gebied van radio en televisie slechts een
belangstellende leek. De heer Leeman is
getrouwd en heeft twee kinderen.
Toen Soares in 1967 probeerde voor
zaken Portugal te verlaten, kreeg hij
daar geen toestemming voor. Enkele
maanden later werd hij gearresteerd
en gevangen genomen.
Op 1 maart 1968 werd Soares in
vrijheid gesteld, maar 18 dagen later
werd hij opnieuw Gearresteerd en
naar het eiland Sao Tome verbannen.
Deze ballingschap duurde negen
maanden.
In 1969 was hij kandidaat bij de
verkiezingen die dr. Caetano georga
niseerd had en die deden denken aan
een „opening” in het beleid. Mario
werd niet gekozen. Hij ging nqar
Brazilië en de Verenigde Staten.
