Verval knaagt aan hippisch monument in hart Amsterdam
Tabak-garage
Blindenkrant
Middeleeuws
Verleden
Gouden eeuw
en tranen
Met kaarslicht door de grachten
Ballast Nedam
„Het was bloed, zweet
o
ir-
d
SS
AMSTERDAMSE BOS VEERTIG JAAR VERDER
a
""'II
■Mi
19 74
V R IJ D A G 3
MEI
ONDER REDACTIE VAN ROLF STALLING
s
A. G. van Gendt was de architect
schuilgaat, leidt deze „park-
manege” al jaren een kommervol
bestaan. Op zichzelf mag het een
DE PLANNEN lagen al in 1928
klaar. De leden van de gemeente
lijke boscommissie waren in het Pa-
rijse Bois de Bologne, het Londense
Hyde Park en in Berlijn wezen kij
ken om te zien hoe Amsterdams
spectaculaire groenuitleg - tot - aan-
Aalsmeer - toe vorm zou moeten
krijgen. Maar uiteindelijk speelde
de crisistijd de promotors van dit
Amsterdamse Bos helemaal in de
kaart: als project telde het mee
voor de werkverschaffing en dat be
tekende, dat tweeduizend werk
lozen een schop in de hand kregen
geduwd om aan dit 895 hectare
grote recreatiegebied te schaven.
wW
I
v» ,T M
OW.
S3
■K
Sluiting Hollandse manege dreigt
Kortom, het monument aan de zijde
De Amsterdamse „Reitschule” zal, als er niet spoedig hulp komt, de honderd jaar niet meer halen.
Koeman is het met Ritmeester Van de
Het bos dat zijn bestaan dankt aan de crisistijd.
aan?
Nieuwbouw Ballast-Nedam in
Amstelveen.
DE TARIEVEN van de parkeerga
rage van wijlen Hendrik Tabak (Eu-
roparking) aan de Marnixstraat gaan
per half mei flink omlaag om het
gebruik van de garage te stimuleren.
De eerste twee weken van mei kan
de automobilist er zelfs gratis terecht.
In enkele gevallen zijn de tarieven
met de helft gezakt. Terwijl men
op de meeste grachten voor een uur
parkeren een gulden kwijt is, kost
dat in de kolos bij de Nassaukade
twee kwartjes.
wonder heten dat tot dusver nog
geen ruiters en paarden door neer
stortende stukken plafond zijn ge
troffen.
DE DAGEN van de Hollandse ma
nege als hippisch centrum in het
hartje van Amsterdam lijken geteld.
Terwijl veel hoofdstedelingen niet
eens weten, dat achter de gevel van
de eerbiedwaardige Vondelstraat
Het sprookje van de grachten dat het door de energiecrisis met minder lichtjes
moet doen.
Het waren vooral mannen, die dat
zware handwerk nog nooit hadden ver
richt: bakkers, slagers, schilders, klerken
en violisten. En dat voor een paar gul
den meer dan ze van de steun zouden
krijgen. „Het was bloed, zweet en tra
nen. De hele roeibaan is met de hand
gegraven. Een blarentijd”, herinnert bos
wachter Henk de Groot zich.
Dat is nu alweer veertig jaar geleden
en in het uitgebreide bosmuseum bij de
DIT IS het Ballast-Nedam Huis in
Amstelveen, dat volgende week door
minister Westerterp van Verkeer en
Waterstaat en de burgemeesters Bee-
laerts van Blokland en Samkalden
van Amstelveen en Amsterdam zal
worden geopend. Het kantoor-tuin-
gebouw biedt plaats aan duizend per
sonen maar voorlopig werken er 500.
„DE LAATSTE twee jaar waren nage
noeg onhoudbaar. In de zomer modderen
we nog wat door maar ’s winters gaat
het niet meer. Zoals het gebouw er nu
voor staat, kunnen we niet meer het
nieuwe seizoen in. Daar krijg je onge
lukken van. Er komen nu al hele pla
fonds naar beneden en ik heb al twee
keer een brandje moeten blussen, nadait
er kortsluiting was ontstaan”.
van het Vondelpark is hard aan een
dokter toe maar het kon wel eens zijn
dat deze te laat komt. Tenminste voor
de manege, want dat het gebouw in
slopershanden zal vallen lijkt vooropig
een te voorbarige conclusie. Het PvdA-
raadslid Dienaar heeft het stadsbestuur
gevraagd er voor te zorgen, dat dit niet
gebeurt en op het ministerie van CRM
heeft men zich ook al over deze zaak
gebogen.
sinds 1881 een uiterst opvallend du
plicaat van de Wiener Reitschule
DIRECTEUR Hazelhoff Roelfzema
van het armoe lijdende scheepvaart
museum was deze week als een kind
zo blij. Door schenkingen kwam hij
in het bezit van gebruiksvoorwerpen
uit vier bij Engeland gezonken sche
pen van de Verenigde Oostindische
Compagnie, die bij Mak van Waay
geveild werden. Het museum wil
hiermee onder meer een scheepshut
uit de 18de eeuw reconstrueren.
AMSTERDAM krijgt volgende
week zijn blindenkrant. Het is een
weekblad in de vorm van een band
opname waaruit visueel gehandicap
ten actueel Amsterdams nieuws kun
nen putten. De krant, die thuis kan
worden beluisterd en „leesstof” voor
negentig minuten bevat - dat is net
zoveel als ruim drie pagina’s - heet
„Amsterdam op de band”. Behalve
aan nieuwsgebeurtenissen wordt ook
aandacht besteed aan meer alledaagse
zaken als de zondagsdiensten van
apotheken, terwijl er voorts een toe
lichting is op het theaterleven in de
hoofdstad. Door subsidie hoeven de
circa 900 abonnees jaarlijks niet meer
dan vijf gulden te betalen.
Die tijd is voorgoed voorbij. Bedrijfs
leider Chfis Koeman, die tien jaar gele
den als stalknecht voor een knaak per
week in de manege kwam, kan daar
over meepraten. „Toen ik hier kwam”,
vertelt hij, „was het lessenbestand al erg
laag. Er moest een hoop geld bij. Je
kunt ook niet meer zoals vroeger door
het Vondelpark rijden. Er is nog wel
een stukje ruiterpad maar door de
komst van het jeugdtoerisme is het voor
onervaren ruiters levensgevaarlijk om
daar te rijden. Die hippies zorgen voort
durend voor moeilijkheden. Ik heb het
meegemaakt dat ze de paarden tegen de
benen schopten en met een mes de
teugels probeerden door te snijden”.
DE LAMPJES branden weer langs de grachten en op die manier is Amster
dam op zijn mooist. Het is alleszins de moeite waard om dat ’s avonds vanuit
een rondvaartboot met kaarslicht aan boord te bekijken. En als je dan zoals
wjj de heer Zandvliet van Monumentenzorg als gids mee krjjgt, beginnen al
die schitterende grachtenhuizen weer te leven. Overigens draagt de stadsillu
minatie dit jaar als nasleep van de energiecrisis een bescheiden karakter. De
feestverlichting is in een vrjj compact circuit aangebracht, dat hoofdzakeljjk
delen van de grachten omvat tussen de Leidsegracht en de Amstel. Alles bjj
elkaar een besparing van 55 percent, maar dat zal volgend jaar tjjdens het
Grote Feest ruimschoots weer worden ingehaald. Tegen de bruggen zijn
6.700 lampjes „geplakt”, waarvan er wekelijks 200 worden vernield.
DE ARGELOZE wandelaar die op
nummer 140 van de Vondelstraat het
poortje binnen wandelt, komt nog onder
de indruk van de in de fin-de-sièclesfeer
opgetrokken ruimten. Maar er komen
allang geen heren en dames in gala
meer kijken naar de hippische feesten in
de „bak”. Toch was het de joodse aristo
cratie die aan het eind van de vorige
eeuw dit gebouw, als remplacent van de
kleinere manege aan de Lijnbaansgracht,
aan de rand van de stad liet neerzetten.
De Overtoom was toen nog water waar
in de mestschuiten dobberden en vanaf
dit punt kon men de hele stad rondrij
den. Men herinnert zich nog dat de
beroemde circusruiter Otto Schuhmann
er heeft gezeten en dat iedere familie er
haar eigen stalknecht had
HET LEGER des Heils kan vooral
in de hoofdstad geen kwaad doen en
daardoor komt het misschien, dat de
ze organisatie ook als „kleine mid
denstander” heel aardig aan de weg
timmert. Met de opening van een
zaak aan de Papaverweg is het aantal
warenhuizen van het Leger namelijk
tot vier gegroeid. Df andere drie
bevinden zich in de Tweede Ooster-
parkstraat, Quellijnstraat en op de
Rozengracht 196. Daar zijn we op een
verloren middag binnengestapt.Het
bord op de gevel „Warenhuis van het
verleden” geeft aardig weer wat de
bezoeker binnen aan treft: het zijn
namelijk geen nieuwe spullen. Voor
talloze Amsterdammers en buiten
landse werknemers is dat echter geen
reden om weg te blijven. Tenslotte
staat het Leger des Heils als prijsbre
ker in tweedehands kleding, meubi
lair en dergelijke absoluut aan de
top. „Het is hier razend druk”, vertelt
bedrijfsleider Ome Jan Koopmans,
die de sociale gewoonte heeft eerst de
financiële draagkracht van de klan
ten te taxeren alvorens hij een prijs
laat vallen. En wat voor prijzen! Een
vrouwtje uit de Jordaan, die voor
haar in een ziekenhuis opgenomen
zoon een pyjama, ochtendjas, trui en
sokken heeft veroverd, heeft alles bij
elkaar niet meer dan vijf nikkelen
guldens te betalen en een student-op-
sandalen mag voor hetzelfde bedrag
een kinderwagen meenemen. Koop
mans is als zoon van een scheepsbou
wende „amateur-dominee stijf-chris-
telijk” opgevoed maar was er allang
voor dat hij met pensioen ging achter
gekomen dat het dat ook niet was.
„Als technisch directeur heb ik vroe
ger voor mijn zaak miljoenen ver
diend maar ik heb nog nooit zoveel
voldoening in mijn werk gehad als
hier”, weet hij. „Kijk, als er een
opaatje binnenkomt en ik kan hem
voor een paar gulden aankleden, is
mijn dag al goed. Want mensen hel
pen is hier de hoofdschotel”. Ome
Jan heeft weinig problemen maar als
het wel zo is, dan zijn opkopers, die
er handel proberen weg te halen, en
gastarbeiders daar verantwoordelijk
voor. „Die jongens zitten altijd te
pingelen. En aangezien het toch om
rotprijsjes gaat, word ik dan ver
schrikkelijk boos. Het gekke is ook
dat. als ze dat niet doen, ze de
spullen nog goedkoper krijgen”.
Het bestuur van de vereniging de
Hollandse Manege ziet het evenwel niet
meer zitten. Als voorzitter heeft drs. J.
A. Ritmeester van de Kamp er reeds op
gewezen dat de exploitatie na een res
tauratie van anderhalf miljoen geen
haalbare kaart is, omdat er nog meer
voetangels zijn. Bovendien heeft de ei
genares. de financierings- en exploita.
tiemaatschappij Realkrediet, die een
tijdje geleden de onroerend goedbelan-
gen van Philips Pensioenfonds in de
hoofdstad overnam, al helemaal geen
interesse in herstel. Zij wil op deze
plaats heel wat lucratievere woningen,
kantoren en winkels en heeft daar best
een half miljoen voor een nieuwe mane
ge in het Amsterdamse Bos voor over.
4 w'
Kamp eens dat het zo niet langer kan.
„Er is geen gelegenheid tot buiten rij
den. Bovendien heb je voor de circa 700
gebruikers van de manege de parkeer
problemen”. Daar komt nog bij dat in de
directe nabijheid een melkfabriek staat
en de buren ’s zomers erg veel last
hebben van vliegen en muizen, die op de
lucht in de stallen daar staan nog 35
paarden afkomen.
Chris Koeman is in zijn hart wel blij
dat er thans zoveel mensen in touw zijn
gekomen, die de Hollandse Manege voor
de stad willen behouden. „Maar”, meent
hij, het bedrijf is er niet mee gebaat.
Wij gaat het liefst naar het Amsterdam
se Bos, want daar heb je de ruimte en is
het minder gevaarlijk”.
Volgens hem heeft de gemeente roet
in het eten gegooid. Tenslotte komt men
er wel vijftig jaar te laat achter hoe
mooi het gebouw is. Bovendien is het
met de gemeente moeilijk praten, want
ze hebben geen verstand van paarden. In
september moet er duidelijkheid zijn
over wat er gaat gebeuren. Als we dan
nog moeten wachten, zal de vereniging
geliquideerd moeten worden”, consta
teert hij somber.
SINDS ENKELE weken kan men
in de hoofdstad een middeleeuws
maal voorgeschoteld krijgen. En dat
allemaal in restaurant De Drie
Maaghden aan de Rechtboomsloot. In
deze eettent in de Nieuwmarktbuurt,
die door Mediaeval Banqueting Inter
national is gebouwd, kunnen onge
veer driehonderd gasten terecht. Het
restaurant mikt vooral op groepen
buitenlandse toeristen.
B*' «KL
Een stal met 35 paarden in het hartje van Amsterdam.
voor de eerste keer komen, denken de
meesten dat het een parkje is”.
Treft de boswachter er wild
„Jawel, maar dat is de laatste jaren
minder geworden omdat het bos meer
gecultiveerd is. Maar er komen wel
steltlopers voor en kleine zangertjes, bos
uilen en spechten. De torenvalkenstand
gaat gelukkig ook weer vooruit”. Herten
kom je er niet tegen, maar dat kan
volgens De Groot ook niet omdat het
gewoon te druk is. Wel wordt er aan
gedacht om de sinds jaar en dag be
staande hertekamp bewoners te geven.
Tot dusver is daar weinig van terecht
gekomen, omdat Schiphol het terrein als
noodlandingsbaan claimde. Maar aange
zien daarvan nog nooit gebruik is ge
maakt, lijkt de noodzaak hiervan nau
welijks meer aanwezig.
De boswachter stelt vast dat het bos
door zijn open en speelse karakter toch
wel de trots van Amsterdam is. „Maar”,
zo voegt hij er ironisch aan toe, „mis
schien wordt dat nu de metro”. Sinds de
pornografie vrij is gegeven is het met de
goede bosmanieren ook beter gegaan.
„Het aantal exhibitionisten, wat je hier
tegenkomt, is duidelijk verminderd”, al
dus De Groot, die als enige Amsterdam
mer in zijn eigen Amsterdamse bos
woont.
sjssfcj J»»*- «s
i - 4
’s ik
boerderij en theeschenkerij „Meerzicht”
aan het begin van de Bosbaan opende
wethouder Lammers vanmiddag een
tentoonstelling waar op dat barre begin
is terugegrepen èn voorts een overzicht
wordt gegeven van de ontwikkeling van
een bos. Voorts is het de bedoeling dat
een aantal Artis-bisons nog deze week
hier gaat weiden.
Is het Amsterdamse bos al een echt
bos? Boswachter en excursieleider (naar
het vogeleiland) De Groot, die na de
bevrijding van het meubelvak naar de
houtvesterij overstapte („Het levende
hout interesseerde me toch meer”),
meent van wel. „Het oudste gedeelte
vind ik al echt een bos. Maar het
zuidelijke gedeelte is nog erg jong. Daar
zijn nu pas de laatste bomen geplant”.
Als recreatiegebied is het pas in de
jaren vijftig goed ontdekt. Er waren
toen topdagen van 100.000 bezoekers.
Omdat de auto toen nog geen gemeen
goed was, kwamen de meesten met de
autobus of per fiets. De Groot: „Dat was
alleen op zondag, want door de week
zag je hier geen sterveling. Dat is anders
geworden. Men is mobieler en zo heb je
ook een' spreiding van het bezoek gekre
gen. Bovendien krijgen we hier niet
alleen Amsterdammers. Mensen van bui
ten zijn wild enthousiast. Als ze hier
