AFTREDEN NIET ECHT ALLEEN OM ZAAK-GUILLAUME
Aanbod van Portugese junta
1
ir
BESCHULDIGD VAN „RABATTEREN” IN NEW YORK
CONFERENTIE VAN WILTON PARK (2)
TREINROVER BIGGS
MOET BRAZILIË
VERLATEN
(Van onze redacteur in Bonn, Wim Timmers)
RUIMSCHOOTS
IJZIGE SFEER
KWETSBAAR
MINNE MANIER
ZONDEBOK
Schandaal
Verboden
BINKEN- EN BUITENLAND
"L i
Brandt vond zijn positie onhoudbaar
Generaal De Spinola arriveert by het Beien Paleis in Lissabon
WILLY BRANDT
Dwangbevel voor KLM
NEW
op
pers van de kant
veel lof over de wijze
over Guillaume te
(REUTER
Op 6 mei 1974 trad Willy Brandt af,
Het heeft aan het DDR-regime gelegen,
dat een van zijn geheime agenten als
naaste medewerker van de kanselier in
de bondskanselarij had gestationeerd. Op
26 april had Brandt in de Bondsdag nog
bits, en met de bedoeling de zaak met
een af te handelen, gezegd: „Ik heb er
kennis van genomen dat de SED-staat
zijn vijandschap jegens de SPD-voorzit-
ter ook op deze manier duidelijk heeft
gemaakt”. Nu, op de 6e mei, schreef hij
president Heinemann, zich verantwoor
delijk te voelen voor nalatigheid in de
affaire-Guillaume.
van zijn gelijk en daarom niet meer zo
kwetsbaar voor zijn politieke tegenstan
ders.
(Van onze redacteur Ron Brown)
STEYNING De journalist heeft
vaak een zeer moeilijke taak in het
beoordelen van nieuws en kwesties
die al dan niet in het algemeen be
lang zijn. Bij een dergelijke beoor
deling moet zijn geweten een grote,
of zelfs overheersende rol spelen.
Men sprak twijfel uit over de Ameri
kaanse prak.tijk om vraaggesprekken te
houden met getuigen of jury-leden tij
dens een rechtszaak waarbij deze be
trokken waren een praktijk die in
Engeland strikt verboden is.
Tijdens de discussie over dit schandaal
werd ook duidelijk gemaakt dat Lord
Lambton en Lord Jellicoe niet op more
le gronden door de pers beoordeeld wer
den, maar bekritiseerd werden omdat zij
leden van een regering waren die toe
gang hadden tod geheime informatie die
de nationale veiligheid betrof, en omdat
ze zich door hun „zwakte” aan chantage
hadden blootgesteld; chantage die de
nationale veiligheid in gevaar kon bren
gen.
Om een vrije uitwisseling van op-
ndnies te bereiken zonder vrees voor
consequenties en ongewilde publici
teit, heerst er voor het bijwonen van
de Wilton Park conferentie een ci-
teer-verbod.
Wel kon Browne een beschouwing
van de discussies geven en zijn per
soonlijk overzicht van de gevoelens
van de bewuste discussie-groep. Een
en ander wordt hierbij in het tweede
artikel over de Wilton Park confe
rentie weergegeven.
Als hij daar niet in slaagt, zal hij
naar Engeland worden gedeporteerd
naar Australië, waar hij het laatst heet»
gewoond.
schert
g bij
rzitter
van
:en de
iseppe
ilnum-
KVP
Zeeuw
itacten
onder
n we-
tot de
ngroe-
th en
leder-
door
ange-
dron-
aut*
je van
d van
ifgelo-
aieuw-
over-
dienst
in een
ïieuwe
rikelijk
nieu-
renkar
londs-
d von
>r het
’erkie-
;rdink
er de
ek in
wel,
over
vaste
i van
De junta deed zijn aanbod via gene
raal Francisco Da Costa Gomes, chef-
staf van de Portugese strijdkrachten. De
generaal was gisterochtend in Lissabon
teruggekeerd na een verrassend bezoek
van 36 uur aan de Angolese hoofdstad
Luanda.
Generaal Da Costa Gomes wordt be
schouwd als de rechterhand van junta-
leider generaal Antonio De Spinola. Hij
verklaarde dat een besluit tot onafhan-
lieren,
Dat is
tonale
mei in
n dit
artsen
t het
ma de verantwoordelijkheid van de
pers en, als enige vertegenwoordiger
van de dagblad-journalistiek in Wis-
ton House, kreeg hij de opninies van
de groep te incasseren, en vaak
rechtstreekse vragen te beantwoor
den.
Jansen
voor-
kleu-
sieden.
mister
esteld.
1 kilo-
niet is
n een
voners
‘gezet.
ie Le
is gis-
dollar
jdrage
n pre-
RIO DE JANEIRO (REUTER EN
AFP). Het Braziliaanse ministerie van
Justitie heeft gisteren meegedeeld dat de
Britse treinrover Ronald Biggs het land
zal worden uitgezet. Hij heeft 30 dagen
tijd om een land te vinden dat hem wil
opnemen.
publi-
Cop-
vikke-
dj het
g Ne-
niljoe-
Pas bij de nederlagen in de afgelopen
maanden is het de SPD goed duidelijk
geworden hoe uitzonderlijk de sfeer was
waarin Willy Brandt in 1972 verkeerde.
Wel werd er nadruk op gelegd dat een
televisie- of radio-omroep veel objectie
ver moest zijn, omdat hier minder keus
voor de kijker of luisteraar was en
omdat niet altijd duidelijk zou blijken
of een dergelijke omroep een bepaalde
politieke overtuiging had.
,Ik ben naar
Angola gegaan terwijl ik lichtelijk was
aangestoken door het pessimisme van
degenen die het programma van de jun
ta te gedurfd en wellicht te gevaarlijk
achten”.
„Vóór ons vertrek7 wisten wij al dat
reactionaire en tegen de revolutie ge
kante krachten de publieke opinie in
Angola hadden vergiftigd door te stellen
dat de junta van plan was de Afrikaan
se provincies onmiddellijk en onvoor
waardelijk op te geven”, zo verklaarde
Gomes.
Trouwens, tegen alle kritiek in eigen
huis woog naar zijn mening de erken
ning in het buitenland ruimschoots op.
Hij kreeg de Nobelprijs voor de vrede
als beloning voor een politiek, die de
grote verdienste van de eerste SPD-
bondskanselier zou blijven. Hij verschaf
te de eenzijdig op het Westen georiën
teerde Bondsrepubliek een nieuwe di
mensie, namelijk naar het Oosten. Hij
normaliseerde de betrekkingen met de
Sovjet-Unie en de andere Oosteuropese
landen in een stijl die onvergefelijk is.
Hij zocht en vond een uitweg uit de
doolhof van tegenstellingen tussen de
beide Duitse staten. Het was zijn per
soonlijke verdienste, dat het aanzien van
de Bondsrepubliek in heel de wereld
verbeterde. Hermann Schreiber, wellicht
Brandts boeiendste biograaf, schreef:
Willy Brandt voelt zich op zijn plaats
als vertegenwoordiger van het Duitse
volk. Hij weet allang dat de handicap
van de kandidaat-Brandt, namelijk een
emigrant te zijn geweest, een voordeel is
voor kanselier Brandt, zeker in de bui
tenlandse politiek. Hij kan zich hande
lingen veroorloven (en waarachtig met
alleen knievallen) die zijn voorgangers
niet veroorloofd zouden zijn geweest. Hij
kan nationaal zelfbewustzijn demonstre
ren en doet dit nu en dan tot aan de
rand van het tactisch en protocollair
aanvaardbare, zonder daardoor het oude,
maar allerminst verbleekte wantrouwen
jegens de Duitsers in de wereld wakker
te roepen.”
eer 20
e auto
lag in
direc-
geen
ers.
n van
ïrnstig
;e be
ef af-
euver-
I zijn
en op
Brandt is afgetreden nadat het met de
DDR overigens inderdaad was gelukt.
Wat een van de hoogtepunten in zijn
politieke werk had moeten zijn, het
regelen van de verhouding tussen de
twee Duitse staten, komt echter in een
ijzige sfeer tot stand. Oost-Berlijn heeft
quasi-verbaasd gereageerd op de Weste
lijke opwinding over Guillaume. Is spio
nage niet vanzelfsprekend? En Bonn
heeft nauwelijks de tijd gehad om zich
op de houding van het andere Duitsland
te beraden. Het raakte totaal verward in
verklaringen en ontkenningen, die een
steeds angstwekkender wordend beeld
vormden. Is spionage wel een zaak,
waarin een veiligheidsdienst de Bonds
kanselier kan betrekken?
Om die vraag heeft de afgelopen da
gen de discussie in de kwestie-Guillau-
me eigenlijk gedraaid. Maar ook om de
vragen die daaruit voortvloeiden: hoe is
het mogelijk geweest dat een snel ge
raakt man als Willy Brandt, wie elke
tegenslag van het gezicht af te lezen is,
bijna een jaar lang heeft geleefd met de
DDR-spion, die alles of bijna alles over
zijn schouder kon meelezen? „Men heeft
de neiging om Brandt op te geven”,
schreef Spiegel-hoofdredacteur Augstein
al een week geleden. Deze week ge
bruikte zijn blad als eerste het „agent
provocateur”: Brandt had immers het
spel van de contraspionagedienst meege
speeld, in de hoop Guillaume en eventu
ele medewerkers te kunnen ontmaske
ren.
leden telt, veroordeelde de wijze, waarop
gegevens in de zaak-Lambton-Jellicoe
verzameld werden, niet. (Lord Jellicoe
nam, evenals Lord Lambton, ontslag uit
de regering omdat hij ook bij prostituees
was geweest).
De pers-raad vergrootte de problemen
van journalisten wel door te waarschu
wen dat uiteindelijk succes de enige
rechtvaardiging van dergelijke methodes
was.
Willy Brandt was een kwetsbaar poli
ticus toen hij in 1961, als opvolger van
Ollenauer, kanselierskandidaat van de
SPD werd. Hij had naarn gemaakt als
burgemeester van het benarde West-
Berlijn, maar was de „emigrant” (ge
vlucht voor de nazi’s bracht hij de
oorlogsjaren in Scandinavië door) in een
Duitsland dat sterk met het verleden
leefde en waar „emigratie” gelijk stond
met landverraad. Het ging bovendien
zelfs een man als Adenauer niet te ver
der meer PanAmerican, World Airways
en Trans World Airlines gelijke gerech
telijke vorderingen ontvangen.
Boyd zei verder, dat alle luchtvaart
maatschappijen die op de transatlanti
sche route vlogen, een gerechtelijk
dwangbevel hadden ontvangen. Maxi
mumstraffen, zei hij, konden pas vastge
steld worden wanneer de rechtbank-jury
had bepaald op grond van welk artikel
de maatschappijen vervolgd zouden wor
den.
Van de zijde van het KLM-kantoor in
New York, waar de betrokken functio
narissen niet bereikt konden worden,
werd gezegd dat de heer F. Kielman,
vice-president van de KLM, blijkbaar
voor overleg met de directie in Amster
dam, gisterochtend met een toestel van
een andere luchtvaartmaatschappij dan
de KLM naar Schiphol was vertrokken.
Tegen de uitdrukking „zwakte” werd
ook geprotesteerd omdat dit ook een
moreel oordeel insloot. In antwoord
hierop kwam de mening dat van rege
ringsleden hogere principes en morele
normen vereist werden dan van „gewone
mensen” die geen „voorbeeld voor het
volk” behoefden te zijn. In ieder geval
zou de pers in deze zaak in het alge
meen belang gehandeld hebben door de
feiten te publiceren.
Of dit bok het geval was in de recente
artikelen waarin premier Harold Wilson
Alhoewel de 161ste Wilton Park
conferentie te Wiston House, in Stey-
ning een klein plaatsje in het
Engelse graafschap Sussex als dis-
cussie-thema nationale soevereiniteit
en het evenwicht tussen algemene
opinie en politiek besluit heeft,
neemt dit niet weg dat de deelne
mers, waaronder onze redacteur Ron
Brown, ook andere onderwerpen be
spreken.
LISSABON. (AP) De militaire jun
ta van Portugal heeft gisteren alle Afri
kaanse opstandelingen in Mozambique.
Angola en Guinee-Bissau een s.taakt-
het-vuren aangeboden op voorwaarde
dat zij eveneens de gevechten staken en
zich gaan manifesteren als politieke par
tijen.
(Van onze redacteur in Washington,
mr. H. L. Leffelaar)
YORK. Het hoofdkantoor
van de KLM in New York beeft van de
federale rechter een gerechtelijk dwang
bevel ontvangen om alfe gegevens en
documenten te overhandigen betreffende
illegale betalingen aan reisbureaus voor
het aanbrengen van passagiers.
In verband hiermee zullen topfunctio
narissen van het kantoor in de komende
(Vervolg van pagina 1)
BONN „Willy Brandt aan het venster! Willy Brandt aan het ven
ster!” Het was 19 maart 1970. In het Oostduitse Erfurt riep een geweldige
menigte om de Westduitse Bondskanselier: een ontroerende demonstratie
van de verwachtingen die Brandt had gewekt. Bij aankomst op het Erfurt-
se station had hij, langzaam en ietwat stokkend, alleen gezegd: „Ik hoop
dat het gelukt”. Zijn Oostduitse gesprekspartner Willi Stoph antwoordde:
„Aan mij zal het niet liggen”.
„Taak van de journalist vaak
ur in
s door
Chi-
zullen
hand-
mjla-
igenen
ervan beschuldigd werd bij grond-specu-
latie betrokken te zijn geweest, werd
betwijfeld. Nader onderzoek wees uit
dat Wilson in feite niets van deze kwes
tie afwist maar dat zijn handtekening
Er is nu zelfs sprake van een grondig
onderzoek naar de belangen van parle
mentsleden en er hangen meer beschul
digingen in de lucht.
En het zal waarschijnlijk door de
Engelse pers niet gewaardeerd worden
dat premier Wilson een koninklijke
commissie in het leven heeft geroepen
om een onderzoek in te stellen naar wat
door de premier „problemen over de
vrijheid van de pers” genoemd worden.
In sommige kringen wordt een dergelijk
onderzoek „spelen met vuur” genoemd.
De Wilton Park discussie eindigde
tenslotte met een debat over de onaf
hankelijkheid van de pers. Er werd
opgemerkt dat er geen volslagen objec
tieve krant bestond; dat ieder blad zich
aan bepaalde principes en meningen
hield en dat de lezer daardoor ófwel
moest kiezen welke krant het meest met
zijn eigen mening overeenkwam, ófwel
meerdere kranten van verschillende
overtuigingen moest lezen om een meer
objectief beeld te krijgen. Klachten dat
hoofdredacteuren alleen publiceerden
wat de eigenaars van een krant toeston
den, werden in het algemeen geheel
verworpen.
Er werd ook gesproken over een z.g.
„Watergate-verschijnsel”. Wanneer jour
nalisten gegevens over leden van een
regering of vooraanstaande figuren ont
vingen waardoor vermoedens over zwen
del of achterbaks gedrag werden opge
wekt, zouden deze journalisten onmiddel
lijk denken met een „mini-Watergate” te
doen te hebben. Hierdoor zouden ze te
overhaast te werk gaan.
Van sommige politici onder de deelne
mers kwam de vraag of journalisten het
recht hadden iemand op morele grond te
beoordelen en in hoeverre de pers het
recht had om iemands privé-leven bin
nen te dringen. Hierbij werd gedacht
aan de zaak-Profumo in Engeland, en,
van meer recente datum, de zaak Lamb-
ton-Jellicoe.
Bij deze laatste zaak had een persfo-
tagraaf in het geheim foto’s gemaakt
van Lord Lambton (een Britse ministèr
die echter geen kabinets-minister was;
in Engeland bestaan ook ministers buiten
het kabinet) in het gezelschap van twee
prostituées. Ook werd toen in het geheim
een geluidsopname gemaakt. (Ironisch
genoeg is dit laatste een spionage-me-
thode waar in de zaak-Watergate door
de pers zoveel kritiek op geleverd
wordt.)
Hierop werd de uitspraak van de pers-
raad (press council) in Engeland geci
teerd. Deze raad, die over de ethiek van
de pers waakt en ook niet-journalistieke
Op brede sympathie kon hij allang reke
nen. Nu heerste bovendien onder de
kiezers de opvatting dat de man die het
zo oprecht meende, op een minne ma
nier het regeren onmogelijk was ge
maakt. Brandt zou de kans moeten heb
ben om zijn Oost-politiek af te ^ronden.
Die situatie, zo weet men thans, kan
zich niet herhalen. De SPD heeft nu
weer een strijdbare Willy Brandt nodig,
zoals hij in zijn Berlijnse tijd was,
schreef kort geleden een SPD-lid in een
ingezonden brief. De verkieingsslogan
van 1972 („Willy Brandt, wie an
ders. zou geen tweede keer voldoen
de zijn.
Geen wonder dat in die veranderende
sfeer de troonpretendent al naar voren
kwam, namelijk Helmut Schmidt, de
strijdbare, uiterst zelfverzekerde vice-
partij voorzitter en minister van Finan
ciën. Het Britse blad The Economist
heeft Schmidt al weken geleden gepre
senteerd als de mogelijke redder van
Europa. Maar spelletjes van dien aard
leken even onwerkelijk als het vandaag
ineens zo goed klinkende idee van onge
duldige partijgenoten om Willy Brandt
tot bondspresident te laten kiezen. Im
mers, de gelouterde SPD-voorzitter, die
bondskanselier werd toen hij naar eigen
zeggen vanwege alle tegenslagen eigen
lijk niets meer wilde worden, had men
selijk toch altijd nog zoveel voor op de
arrogante Schmidt.
Brandt is een van d ie vaderfiguren,
naar wie in de Westduitse politiek eeu
wig wordt gezocht, de integrerende
macht bovendien in zijn partij. Gisteren
is dan ook, ondanks alle bedenkingen die
partijvrienden en ministers de laatste
tijd mogen hebben gehad, geprobeerd
Willy Brandt van zijn besluit af te
brengen. Er waren redenen genoeg om
het tijdperk-Brandt niet nu al te beëin
digen.
vervalst zou zijn. Twee Engelse kranten
staat nu een proces wegens smaadschrift
te wachten van de kant van Wilson en
een van zijn medewerkers.
om minachtend te spreken over Herbert
Frahm, de man die niet weet wie zijn
vader is geweest de naam Willy
Brandt dateert uit het verzet tegen Hit
ler.
Brandt verloor van Adenauer en in
1965 ook van Erhard. Toen trok echter
zijn vriend Günther Grass al door het
land om te verkondigen: „Op het ogen
blik is hij de enige staatsman die de
kennis, begaafdheid en het formaat bezit
om in de buitenlandse politiek een inita-
tief t< ontwikkelen dat het verdrongen
doel van de hereniging weer in ons
blikveld brengt”. Die hereniging zou
tenslotte juist voorgoed uit het blikveld
verdwijnen, maar wel door het staats
manschap dat Brandt al toonde als mi
nister van Buitenlandse Zaken onder
CDU-kanselier Kiesinger In 1966 had de
SPD besloten tot de „grote coalitie” met
de CDU, een bondgenootschap dat par
tijstrateeg Wehner noodzakelijk leek als
aanloop naar het ovennemen van de
regeringsmacht.
In samenwerking met Walter Scheels
FDP was die overname in 1969 mogelijk.
Met een uiterst kleine en bovendien nog
afbrokkelende parlementaire meerder
heid begon de kanselier, die zichzelf als
„kanselier van de interne hervormingen”
had aangekondigd, aan een indrukwek
kende hervorming van de buitenlandse
politiek. Het duurde tot 1972. Toen
dwong de op alle fronten dwarsliggende
oppositie van CDU en CSU hem om de
vervroegde verkiezingen uit te schrijven
die een persoonlijke triomf voor Willy
Brandt zouden worden.
Daarom is Willy Brandt niet louter de
man die zich als zondebok heeft gemeld.
De oppositie zegt ook terecht dat de
zaak-Gauillaume hiermee niet is afge
daan. Brandt moet werkelijk de overtui
ging hebben gehad dat zijn positie on
houdbaar was geworden. Gedreigd met
aftreden had hij in februari al eens.
Toen werd het nauwelijks serieus geno
men. Er mocht de kanselier in de rege
ring en in zijn partij nog zoveel dwars
zitten, hij was nu eenmaal persoonlijk
op beide plaatsen onmisbaar. Maandag
woog dat argument voor hem niet zwaar
genoeg meer.
Die vorige keer, in februari, had de
60-jarige kanselier zijn kabinet ontstemd
gevraagd: „Ben ik eigenlijk de chef van
een firma die failliet is gegaan?”. De
vakbeweging had zich bij loononderhan
delingen niet weten te matigen; de coa
litiepartners SPD en FDP ruzieden over
hun medezeggenschapsmodel; Wehner
schoot vanuit Moskou op zijn vriend
Brandt; Scheel ontvouwde onaanvaard
bare politieke opvattingen over zijn toe
komstige werk als bondspresident; de
Oost-politiek stagneerde en in de Euro
pese Gemeenschap had het Westduitse
voorzitterschap van dit eerste halve jaar
niets positief kunnen brengen. Een te
leurgesteld man was Willy Brandt al
lang, maar in Bonn heette het: Willy is
op zijn best als hij met zijn rag tegen
de muur staat.
Iets daarvan meende men kort daarop
in de partij te ervaren. Het ging slecht
met de Sooiaal-Democratische Partij, die
in 1972, vanwege Brandts populariteit,
een grote verkiezingsoverwinning had
geboekt. Het gedrag van de linkervleu
gel, vooral in de jongerenorganisatie,
had merkbaar voor onzekerheid onder
de kiezers gezorgd. Het geloof in het
hervormingswerk, dat Brandt in de
Westduitse samenleving had willen ver
richten, bleek bijna te zijn weggesmol
ten. Uitgerekend in het SPD-bolwerk
Hamburg moest de partij in maart een
eerste zware nederlaag incasseren tegen
de CDU. Degene die onder deze omstan
digheden niet van de wijs scheen te
raken, was Willy Brandt.
De SPD-voorzitter maande tot actie en
bezinning, las de linkervleugel de les en
kondigde alvast aan dat de volgende
landdagverkiezingen, op 9 juni in Neder-
saksen, weer een keer ten goede voor de
Partij zouden brengen. Hij mengde zich
al vroeg in de verkiezingsstrijd in die
deelstaat vorige week trok hij met
schipperspet op het hoofd en in jopper
langs de kust een noodzakelijke actie
omdat „de SPD een volkspartij is, die
verantwoordelijk is voor het lot van een
grote industriestaat”. Brandt was vorige
week nog vastbesloten zijn partij uit het
slop te halen en weigerde ook daarom
zich persoonlijk in de steeds griezeliger
wordende discussie over Guillaume te
mengen.
Tenslotte was dit niet meer de Willy
Brandt die in 1969 kanselier Kiesinger
tot aftreden dwong en kort daarop boos
Wt de Bondsdag liep omdat hij zich door
afgevaardigde van de oppositie on
rechtvaardig behandeld voelde. Hij was
°°k niet meer dezelfde als de Willy
Brandt die de CDU in 1969 toeriefc: „Dit
is niet het ‘einde van de democratie, we
beginnen nu pas goed”. Willy Brandt, die
heeft toegegeven in de overmoed van
z’-jn successen te veel te hebben beloofd,
was in de loop van de jaren een be
dachtzaam sprekende en langzaam han-
•lende staatsman geworden, overtuigd
kelijkheid voor de drie Afrikaanse pro
vincies onmogelijk democratisch kon
zijn omdat de denkbeelden die de onaf-
hankeli j kheidsbewegingen voorstaan
„niet die verspreiding” in Afrika genie
ten.
Hij voegde hieraan toe:
Daarentegen leek de felle kritiek
de pers van de kant van de Britse
minister Edward Short verleden week
een te scherpe reactie. Short beweerde
dat hij belasterd was omdat Engelse
kranten en televisie een brief van hem
hadden bekend gemaakt waarin Short
een wethouder bedankte voor een be
drag dat hij wilde accepteren mits dit
feit geheim gehouden werd. De bewuste
wethouder staat thans terecht op be
schuldiging van corruptie. Short zei dat
het geld een vergoeding van onkosten
was, maar het kon de pers moeilijk
kwalijk genomen worden dat de zin
over „geheimhouding” verdacht gevon
den werd.
De betalingen waren vaak percentages
van de aangebrachte passagebiljetten, va
riërend van 4 tot 50 percent, en kwamen
in de meeste gevallen niet de passagiers
ten goede door kortingen op de biljetten,
maar verdwenen rechtstreeks in de zak
ken van hogere functionarissen van reis
bureaus. Deze praktijk („rabatteren” ge
noemd) is in strijd met de voorschriften
van de burgerluchtvaartcommissie en de
internationale luchtvervoervereniging
(IATA).
Uit het internationaal gezelschap
van Nederlanders, Fransen, Amerika
nen, Duitsers, Zwitsers, Italianen, een
Canadees, een Spanjaard, Noren, De
nen, Zweden, Finnen en uiteraard
Engelsen, werden discussiegroepen
gevormd.
De groep waarbij onze redacteur
Brown behoorde, nam als eerste the-
tien dagen door een rechtbankjury wor
den gehoord. De KLM was een van de
23 Amerikaanse en buitenlandse lucht
vaartmaatschappijen, waaronder de Rus
sische maatschappij Aeroflot, die een
dwangbevel ontvingen.
De waarnemend officier van Justitie
voor het oostelijke federale rechtsdistrict
van New York, Edward J. Boyd, *zei dat
het dwangbevel verleden week woensdag
bij de KLM werd getekend. Van de
Amerikaanse maatschappijen hebben on-
Met deze illegale betalingen moeten
overigens niet de gebruikelijke commis
sies van gemiddeld 7 tot 11 percent
worden verward, die reisbureaus legaal
toekomen voor het aanbrengen van pas
sagiers. De illegale betalingen werden
voor de boekhouding van de luchtvaart
maatschappijen vaak op slinkse wijze
vermomd als drukkosten voor reclame
folders of ze werden overgemaakt aan
„lege vennootschappen”. Soms vonden ze
rechtstreeks in contanten of per cheque
plaats.
De praktijk van het „rabatteren”
blijkt volgens een federaal onderzoek
zeer wijd verbreid te zijn onder de
internationale luchtvaartmaatschappijen.
Niettemin, of misschien juist daardoor,
waren hoge functionarissen van lucht
vaartmaatschappijen in New York pijn
lijk' getroffen dat zij strafrechtelijk
vervolgd zouden worden.
Het onderzoek naar deze affaire is een
vervolg op verhoren door een recht
bankjury verleden jaar, die uitwezen dat
op grote schaal diefstal van blanco
vliegbiljetten werd gepleegd, zowel in de
Verenigde Staten als West-Europa. Deze
blanco biljetten werden vaak voor min
der dan de helft in kroegen, kapsalons
en cafés in New York aangeboden. In
sommige gevallen kon worden vastge
steld dat de mafia, de georganiseerde
misdaad in de Verenigde Staten, hand
langers had in deze handel in gestolen
tickets. Ook bij de KLM werden in die
periode onregelmatigheden met vliegbil
jetten gemeld.
Pogingen van de burgerluchtvaart
commissie en de IATA om aan deze
praktijken een eind te maken, hebben in
het verleden weinig succes gehad.
Dit was de enige concrete conclusie
waartoe de Wilton Park discussie-groep
kwam na een ietwat vaag debat over de
verantwoordelijkheid van de pers, waar
bij van de ene kwestie op de andere
gesprongen werd zonder dat men ergens
gedetailleerd over sprak. De meeste pun
ten die door de deelnemers naar voren
gebracht werden, waren (in vragen ver
werkte) klachten over de pers, sommige
gegrond, andere op misverstanden geba
seerd. Ook spitste de discussie zich voor
namelijk toe op de Britse en Ameri
kaanse pers.
Wel was er
waarop de Engelse pers werkt, zoals het
verbod commentaar of feiten te publice
ren over mensen of kwesties zolang deze
het onderwerp van een rechtzaak en dus
„sub judice” zijn, en de wetten die laster
en smaadschriften bestraffen.
Ook werd de rol van een vrije pers
als uiterst belangrijk beschouwd, doch
er was twijfel over de manier waarop
de journalisten deze rol soms vervulden.
Men maakte onderscheid tussen de
meer „sensationeel-georiënteerde” pers
en de z.g. „serieuze” journalistiek en
vond dat men voor deze twee groeperin
gen verschillende maatstaven moest ge
bruiken.
De bittere klacht uit de V.S. was dat
het daar vrijwel onmogelijk is om een
journalist of een krant een proces we
gens laster of smaadschrift aan te doen
vanwege het gedetailleerde en moeilijk
te leveren bewijs dat van de aanklager
vereist wordt.
Hierdoor kon de Amerikaanse pers
„naar willekeur” feiten over iemand of
iets publiceren, vond men. Ter verdedi
ging werd aangevoerd dat hierdoor ook
het exposé van de zaak-Watergate tot
stand was gekomen, waarbij een vrije
pers zelfs de president van de V.S. uit
naam van het volk ter verantwoording
kon roepen wanneer er sprake was van
corruptie of wetsovertreding.
een gewetenskwestie”
:-...
ÉMi
W
