SEESAW WERD DANSTHEATER VAN HOOGSTE ORDE
Ketelshow: verademend
Ellen Edinoff als geelzijden vlinder
Captain Beefheart verrassend
AMERICA IN CONCERTGEBOUW
perfect op Pinkpopfestival
Sendak
en
voor
Uitstekende boekjes van
Dirk de Jong
overleden
Ethiopië
van
over
Elly van Wijmen vernieuwt zich in boek
kunst
Veel originaliteit in Haarloheim
Altaarstuk van Dürer
HERMAN VAN VEEN
VAN UITGEVERS DIE HET BESTE ZOEKEN
OOGST SUCCES IN
Touwtrekken
Jeugdboeken door
Miep Diekman
Miroslav Holub op
Poetry International
WEST-DUITSLAND
„Nu we al zes zijn
„KOERIER VOOR ADDIS ABEBA"
om Sendak
b wh
9
N S D A G
JUNI
1974
4
AMSTERDAM Zaterdagavond
vulde en kleine Ellen Edinoff weer
een groot Carré. Er waren twee an
dere balletten dan op de donderdag
ervoor: „Seesaw” en „Fuzz”. Alle
muziek was weer van Erik Satie en
werd weer onnavolgbaar doorschij
nend en vertrouwenwekkend ge
speeld door Reinbert de Leeuw.
IN DE EERSTE TWEE boe
ken van Elly van Wijmen „Een
truck in de mist” en „Noodlan
ding in de brandgang” (uitgeverij
Ploegsma) was het duidelijk dat
deze auteur een macht mee te
delen had, dat zij concientieus te
werk gaat en haar lezers niet
wenst af te schepen met een
goedkoop avonturenverhaal.
Maar juist op die serieuze
aanpak dreigde zij stuk te lopen,
want de talrijke informaties wa
ren niet altijd soepel ingebouwd
in de dramatische handeling.
3
Nu zat ik aan de linkerkant van de
KO VAN LEEUWEN.
(Van onze kunstredactie)
schaarse
dan
Overveer. - Tel. 023-2412 66
Jv^Lid romantisch tafelen
Dagelijks
verse asperges
in zeven variaties
Dirk de Jong heeft in en na de oorlog
een verzameling aangelegd van ruim 800
klandestiene en illegale boekwerken en
prenten, die als „de collectie Dirk de
Jong” is ondergebracht bij de biblio
theek van de Maatschappij der Neder
landse Letterkunde te Leiden. In 1958
publiceerde hij zijn naslagwerk „Het
vrije boek in onvrije tijd”.
De heer De Jong was ook redactie
secretaris van Literair Akkoord, Kritisch
Akkoord en Dramatisch Akkoord. Hij
wordt in stilte gecremeerd.
Een der illustraties van de auteur-illustrator Maurice Sendak uit
„Iggeltje Piggeltje Pop".
met
ge-
Amsterdam zullen optreden, deze keer
in de Stadsschouwburg in het kader van
het Holland Festival.
CONRAD VAN DE WEETERING
ROTTERDAM (ANP). De Tsjecho-
slowaakse dichter Miorslav Holub heeft
laten weten deel te zullen nemen aan
het vijfde poëziefestival Poetry Interna
tional. dat van 17 tot en met 22 juni in
Rotterdam wordt gehouden. De dichter
werd sinds 1970 elk jaar voor het festi
val uitgenodigd, tot nu toe echter zonder
resultaat. De Rotterdamse Kunststichting
is daarom zeer gelukkig met dit positie
ve antwoord.
ei
ti-
k-
er
'.el
In plaats van Dave Mason, die de
grote attractie van het festival had kun
nen worden, maar een toernee door ons
land heeft afgezegd, was op korte ter
mijn Captain Beefheart gecontracteerd.
Beefheart kwam overigens met een ver
rassing: hij had zijn Magic Band moeten
thuis laten en in allerijl een nieuwe
groep geformeerd rond saxofonist Del
HAARLEM. De cabaretshow „De
zot verwijt de ketel dat ie maf ziet’’, in
elkaar gezet door Fred van Deth en
Jasper Postma, is er eindelijk eens één
die afrekent met de vorm waarin stu
dentencabarets en andere vrijetijdsklein-
kunstformaties zich plegen te presente
ren. De „ketelshow" van dit tweetal is
een bonte aangelegenheid, waarin het zich
een hele avond uitleeft zonder te verval
len in clichématigheden. Een vorm van
humor die verademend overkomt. Voor
de pauze in toch nog losse onderdelen,
daarna in een meer compacte samen
hang.
Met grote zelfdiscipline heeft zij uit
haar grote voorraad kennis over
Ethiopië, waar zij verbleef, datgene
gekozen wat de jeugd van 12-15 jaar
zal boeien, en wat de schaarse infor
maties over dit land beter afrondt
dan een kritisch kranteartikel. Dat
lezen ook lekker moet zijn, heeft zij
niet vergeten, maar de avonturen van
OTTERLO (ANP). In de nacht van
vrijdag op zaterdag is in zijn huis in
Otterlo de bibliograaf Dirk de Jong op
63-jarige leeftijd overleden. Sinds 1965
was hij secretarls-penningmeester van
de Maatschappij der Nederlandse Letter
kunde.
Ellen Edinoff staat midden in de piste
op een groot plateau met haar armen
boven haar hoofd, waardoor de zeer
wijde mouwen voor haar gezicht vallen.
Bij het spreiden van de armen opzij
blijkt dat de mouwen zo wijd zijn, dat
ze op doorzichtige vlindervleugels lijken.
Er ontstaan prachtge bewegingen als de
danseres opeens met haar wijde mouwen
als een parachute in elk'aar zijgt of als
ze oprijst en schuin omhoog reikt.
In dit nummer vond ik minder men
selijke verhoudingen en spanningen dan
in de andere, maar qua vorm toch weer
enorm veel verrassingen, waarvan ik
alleen maar wil noemen het langzaam
door de knieën zakken van de danseres
met haar armen als vlindervleugels wijd
opzij. Eerst is de verhouding dan nog zo,
dat de totale figuur langer is dan breed.
Op een gegeven moment is ze vierkant
en als ze nog lager gaat is ze opeens
breder dan lang en lijkt het of de hele
figuur gekanteld is, terwijl ze toch al
leen maar door haar knieën zakte.
Voor de liefhebbers zal het een ver
rassing zijn te horen dat Ellen Edinoff
en Koert Stuyf op 23 en 25 juni weer in
Na zijn terugkeer wordt Hans tij
dens een uitje, waarbij zijn ouders
herrie hebben, de gevangene van een
karavaan. Hij kent de leider, Beri-
tou, omdat die voorman op zijn va
ders onderneming was. Maar van al
het politiegedoe weet Hans niets af-
Beritou gebruikt hem tenslotte als
lokaas voor de bende.
Het centrale punt in dit boek is:
zaal en kon ik zien, dat Koert Stuyf
nog net in de coulissen zelf, gedu
rende de bijna twintig minuten dat dit
zwevend veren duurde, op het uiteinde
van de plank bleef staan. Het nummer
kreeg daardoor nog een extra dimensie,
namelijk van het intense vertrouwen in
elkaar. Aan het eind van het nummer
loopt Ellen tot het uiterste randje van
de plank, die daardoor helemaal door
buigt tot op de grond.
Bij het afstappen heerst er een waan
zinnige spanning in de zaal, omdat ie
dereen voelt dat zodra ze een deel van
haar gewicht van de plank zal afnemen
deze als een sterk gespannen veer naar
boven zal springen. Dat gebeurt dan ook,
zelfs al houdt Ellen hem met een been
tegen. Wie zulk theater kan bedenken is
tot grote hoogte gestegen. Danseressen
die zoiets kunnen uitvoeren worden
overigens niet gemaakt maar geboren.
Hier bestaat geen enkele school voor.
Bij „Fuzz” (Pluisje) zijn er weer heel
andere zaken aan de orde. Het schijnt
geheel ontworpen te zijn vanuit een
prachtig doorschijnend geel-zijden ge
waad van Zandra Rhodes.
BELGRADO (DPA). De Zuidslavi-
sche kunsthistoricus Zeljko Jirousek
heeft vasfrgesteld dat een altaarstuk in
de kathedraal van Zagreb waarvan de
maker onbekend was, werk is van de
duitser Albrecht Dürer.
SCHIPHOL. (ANP) Een 14-daagse
toernee door Duitsland heeft de Neder
landse kleinkunstenaar Herman van
Veen tot een beroemdheid in dit buur
land gemaakt.
moeten opdoen en dat w<
haar dlenstje bij lastige B
niet eten wil. Jenny’s enorn
zucht en haar linke, wat ego-
ge truukjes brengen haar
bestemming: in het middelj
aller aandacht.
Net als Roald Dahl’s „Far
meneer Vos” is het een dut
demverhaal en daarvan
treffelijk lees- en discussie:
in brugklassen .En voor vol
is het een verademing om
stand in de wereld ook eens
gezet te krijgen.
In „Koerier voor Addis Abeba”
heeft zij echter haar vorm gevonden.
Zelden richten deze twee kleinkuns
tenaars zich rechtstreeks tot hun
publiek. Hun creativiteit richt zich zeker
tot de zaal, maar minder persoonlijk dan
gebruikelijk. Met z’n tweeën zijn ze de
enige levende personen op het plankier,
want de muziek is mechanisch gehou
den. Veilig en voordelig en niet afhan
kelijk van de kwaliteit van de uitvoe
rende artiesten.
In Haarloheim gaf de „Ketelshow”
zaterdag voor Pinksteren een demon
stratie van wat er in huis is aan talent
en mogelijkheden. Bij het zien van zo’n
optreden dwalen de gedachten naar thea
tervormen, zoals die ook al gebracht
zijn door een Rob van Houten in zijn
Funhousetoestanden. Kleurrijk en vol
dit festival beschikbaar was gesteld,
hoefde slechts enkele malen assistentie
te verlenen, in hoofdzaak voor festival
gangers die in glasscherven hadden ge
trapt of andere verwondingen hadden
opgelopen.
Het festival werd rond half twaalf
geopend met een optreden van de enige
Nederlandse groep op dit festival: Fun
gus. Kon vorig jaar Alquin in dezelfde
hoedanigheid vrij gemakkelijk de show
stelen, deze folkformatie moest door ge
brek aan ervaring met een dergelijke
menigte liefhebbers het bij een zeer
matige act laten.
Simons die bijzonder goed klonk. Een af
en toe zelfs perfect concert dat helaas
weinig succes vermocht te krijgen.
Cockney Rebel, de decadente Engelse
formatie rond Steve Hartley en opval
lend door het ontbreken van een leadgi-
tarist, tapte met een zeer pittige uitvoe
ring van de hits Judy Teen en Sebastian
bij het publiek uit een heel ander vaat
je. De stemming kwam er goed in en
toen de hard-rockformatie Status Quo
met variaties op heel oude rock and roll
motieven aan bod kwam was de misère
van de regen snel vergeten.
Al even Engels was de groep Steeleye
Span die vlak voor het einde stond
geprogrammeerd. Folkmuziek die
een fris soort vernieuwing werd
bracht, maar helaas nog niet met vol
doende ervaring. De Ierse bluesreus Ro
ry Gallagher mocht het festival in de
vroege avonduren besluiten. Hij deed het
vakmatig en geïnspireerd, zodat zijn op
treden een van de hoogtepunten van
Pinkpop ’74 kon worden.
hoe bereik je vrede zonder vechten,
zonder doden? Hans zelf komt in
gewetensconflict wanneer hij twee
maal gedwongen wordt een wapen op
te nemen om zijn vereerde Beritou
het leven te redden. Dit conflict is
door Elly van Wijmen scherp en
knap uitgewerkt. Tegenover dit ge
bruik van geweld staat de bijna
machteloze, gefundeerde kritiek die
de ontwikkelde Ethiopiërs op de toe
stand in hun eigen land hebben. De
houding van de goedwillende,idealisti
sche buitenlanders wordt scherp aan
de kaak gesteld, en een zin als:
„Kwaad zijn kost geen geld en geen
Van „Winnie de Poeh’s” gi
vader A. A. Milne bracht t
Ploegsma na „Toen we n
waren” nu ook „Nu we al
in een zeer knappe vertalin,
werking van Nannie Kuipe
de versjes zijn er lekker lan
het felle „De Ridder zond:
Het hartverscheuerende „K
kijken”, waarin het kind zov<
ziet, maar moet doorlopen
grote mensen; en „Lief zijn” zijn
klassieken in de veel te
gedichten voor kinderen.
GELEEN. Ruim 30.000 bezoekers
hebben gisteren in alfe opzichten kun
nen genieten van het optreden van di
verse popformaties tijdens het vijfde
Pinkpopfestival in het sportpark in het
Limburgse Geleen. Alleen het goede
weer moest tegen de traditie in
verstek laten gaan; een druilerige bui
kenmerkte urenlang dit verder zeer vre
dige festival dat voor het eerst concur
rentie van een ander openluchtfestival
moest ondergaan, Pink-in in Lelden.
Het tot in de perfectie georganiseerde
popfestival in Geleen had zoals dat al
enige jaren het geval was, vooral het
karakter van een sociaal gebeuren, een
gezellig onderonsje van popminnende
jeugd. Het gebeuren op de podia er
waren er twee opgericht op de zittribune
van het kleine stadion werd daardoor
naar de tweede plaats verschoven.
Het Rode Kruisteam dat speciaal voor
land is met zijn ouders wordt zijn
Ethiopische vrind Girma door de
huisbediende het huis uitgegooid, be
schuldigd van diefstal. De oudere
tweelingbroers van deze Grima blij
ken bij de Veiligheidspolitie te zijn.
Ze schakelen Girma in bij een op
dracht om een bende te betrappen,
die oude kunstschatten naar het bui
tenland verkoopt onder het mom, dat
de Negus zelf die uitverkoop houdt
om aan geld te komen voor zijn
noodlijdend land. Deze gegevens zijn
pas na de helft van het verhaal
ingebouwd, zodat de spanning er in
blijft.
Nadat uitgeverij Lemniscaat van de
magistrale illustrator en auteur Sen
dak bij ons het prentenboek „Max en
de Maximonsters” gebracht had, stak
er een overigens zeer beschaafd
stormpje op: moest dat nou, dat soort
griezels van prenten voor kleintjes?
Maar vrijwel alle kinderen genoten
ervan omdat Sendak-griezelig net
zoiets aparts is als Erik Engerd. Zo is
ook het innemende, lyrische van zijn
illustraties in De Dwergdeeltjes (uit
geverij Ploegsma) en in „Iggeltje Pig
geltje Pop” (uitg. Bert Bakker) niet
van dat walgelijk zoetige. En dat
komt weer door de schitterende ba-
irx; tussen tekeningen en tekst.
De Dwergdeeltjes zij vier mini
boekjes in een cassette, waarvan Paul
en Herma Vogel vaardig de teksten
vertaalden. Het boekje over „Steven”
bevat zo’n dik aangezette zedeles,
waardoor het kind al heel jong leert
door woorden en normen heen te
kijken. Een bijzonder knap telboekje
is „I was Jan”, waar vooral veel in te
kijken valt. Bij het „Krokodillen
ABC” zullen er misschien een paar
woorden uitgelegd moeten worden,
maar per slot is een boek ook iets om
samen-bezig te zijn. „Kippesoep met
rijst” zijn versjes die steeds in een
andere maand spelen.
Behalve uitgeverij Ploegsma heeft
ook uitgeverij Bert Bakker een Sen
dak te pakken weten te krijgen. Het
is Sendaks zeer eigen interpretatie
van een versje van Moeder de Gans
over „Iggeltje, Piggeltje, Pop” met
de verheffende ondertitel: Het leven
moet meer waard zijn- Voor de zelf-
lezers van 7-9 jaar zal het een fijn
gek verhaal zijn over de verwende
hond Jenny, die alles heeft, maar
toch of daarom iets anders wil. Ze
geeft haar veilig bestaan op op zoek
naar het Hogere Doel (maar intussen
neemt ze wel enige comfortabele za
ken mee). Om hoofdrolspeelster te
worden zal ze eerste Een Ervaring
de Hollandse jongen Hans de Waard,
die in Ethiopië woont, zijn niet blij
ven steken in het platte jongensavon-
tuur. Het is het avontuur geworden
van een volk dat zich uit armoede,
corruptie en fnuikende tradities pro
beert los te vechten.
Het strakke gegeven zal ook trage
lezers geen moeite geven: wanneer
Hans de Waard met verlof in Neder-
bloed” is één van venijnige pijlen,
die Elly van Wijmen afschiet.
Misschien minder opvallend
haar kritische stellingname is de rol
die zij Hans laat spelen. Hij speelt
afwisselend een Ethiopiër en een Eu
ropeaan en dat wordt enkel en
alleen maar bepaald door zijn mate
van veiligheid. Dit van rol verwisselen,
dit begripvol meedoen laat Elly van
Wijmen haar hoofdpersoon ondergaan
als lafheid. Hiermee heeft zij een
rauw stuk werkleijkheid in de jeugd
literatuur geïntroduceerd, want de
meeste auteurs draaien er maar wat
omheen. Dat zij niettegenstaande een
zo bewust stellingnemen haar relaas
boeiend wist te houden, boordevol
on verge telijke informatie over den
ken en doen van een ander volk, is
een extra compliment waard. Zij
heeft m.i. het befaamde „De luipaard”
van de Deense schrijver Badker (over
kinderslavernij in Ethiopië) overtrof
fen. De sfeer van haar boek krijgt
een extra aanzet in de illustraties van
Jenny Dalenoord. Alleen zal een
pientere kijker en lezer zich afvragen
waarom Hans op het omslag kickers
draagt, terwijl juist in het verhaal
zijn laarzen zo’n belangrijke rol spe
len.
vindingrijkheid. Lyrische teksten vaak
en een aankleding die sprookjesachtig
aandoet.
Om enkele hoogtepunten te noemen;
„Het toetertje” (voor de pauze) onder
streept prachtig hoe clownesk - dus
inclusief weemoedige teleurstelling - er
omgesprongen kan worden met het ver
lies van een tot gort getrapt plastic
toetertje. Na de pauze komen Fred en
Jasper met een subliem stukje choreo
grafie waarbij zij allebei een soort kleu
rige welpenpet dragen waaraan een peli
kaanachtige klep vastzit, van bijna een
meter lengte. Dat geeft vreemde en
koddige effecten. Rakelings schieten de
petkleppen langs elkaar bij hun dans-
competities, zodat je vaak bang bent dat
het mis zal gaan.
Wie werkelijk wil weten hoe het alle
maal in elkaar zit, moet er gewoon een
keertje gaan kijken. Tenslotte is het een
heel aardige show met een groot aantal
opmerkelijke originaliteiten. Al is het
voor een dergelijke theatervorm, waarin
de artiesten zich druk en speels willen
bewegen, wel wat behelpen in de toch
beperkte ruimte die het podiumpje van
Haarloheim biedt, Bij stilzitten en op de
gitaar spelen valt dat minder op, bij een
voorstelling als van de „Ketelshow” kan
er niet meer omheen gegaan worden.
NATUURLIJK ZIJN er genoeg
boekjes voor kinderen die net hebben
leren lezen, maar vraag niet naar de
kwaliteit. Zelden echter heb ik een
ouder in toorn horen losbarsten om
dat zijn kind met boekenrotzooi werd
afgescheept. Maar zelf geven ze hun
kind, dat moet leren eten toch ook
geen fruit met wurmen? En wanneer
hun kind net heeft leren lopen ge
ven ze het beslist geen afgetrapte,
uitgelopen schoentjes, want hoe kun
nen die voetjes en beentjes zich an
ders harmonisch ontwikkelen? Maar
over het belang van de geestelijke
groei via het boek, maakt zich nog
een veel te kleine groep ouders zor
gen- Soms krijg je de Indruk dat
schrijvers, uitgevers en illustratoren
zich het lot van (voor hen vreemde)
kinderen meer aantrekken dan de
eigen ouders. Want de nieuweste uit
gaven van Maurice Sendank en A A.
Milne bewijzen met hoeveel inzet de
uitgevers de laatste tijd het beste van
het beste uit de wereld naar ons land
halen om onze kersverse lezertjes
geen geestelijke armoe te laten lijden.
Mary T.k.: Touwtrekken om Sen
dak
America, een van de minder bekende
maar wei getalenteerde countryforma-
ties uit de Verenigde Staten trad vrijdag
avond in een goed bezet Concertge
bouw in Amsterdam op. Ondanks de
aanwezige kwaliteiten werd het optreden
een beetje trieste vertoning. America’s
muziek rammelde aan alle kanten. Niet
in het minst door de slecht afgestelde
apparatuur, maar ook door onzuiver zin
gen en dito gitaarspel. Het concert le
verde een zeer onbevredigend geheel
op, dat allerminst de verwachting
waar kon maken die America met een
rondreis langs ons clubcircuit van enige
jaren her had gewekt.
TONNY ELTEN „Seesaw” speelt zich
af op een. lange veerkrachtige plank, die
op één plaats is ondersteund door een
één meter hoge houten rol. Ik schreef er
al eerder over en roemde toen vooral
het geraffineerde element, dat ieder
grotere of kleinere beweging van de
danseres steeds een echo vindt in de
vering van de plank, waarop zij een
zaam in de ruimte balanceert. Toen
schreef ik dat die plank aan het lange
einde op een of andere manier vastgezet
was, zodat hij niet in zijn geheel kon
overslaan.
Nog enigszins beduusd van zijn succes,
dat tot uiting kwam in overvolle zalen
en zeer lovende artikelen in de West-
duitse kranten, is Herman van Veen uit
München op Schiphol teruggekeerd. Hij
heeft in totaal zes voorstellingen gege
ven van de Duitse versie van zijn laatste
Nederlandse programma in Hamburg,
Keulen, Wiesbaden, Mülheim en
München.
„Ik had nooit gedacht dat dit pro
gramma zo zou inslaan. Na afloop be
gonnen de mensen op de grond te stam
pen. In Wiesbaden werd zelfs geroepen
om een Nederlands lied”, zo vertelde hij
na zijn aankomst op de luchthaven.
Een mogelijke oorzaak van dit voor
hem onverwachte succes is volgens hem
dat de vorm van kleinkunst die hij
het publiek biedt, in Duitsland niet be
kend is.
De stelling van Herman van Veen dat
theater een rechtstreekse emotionele
toenadering is werd duidelijk door het
Duitse publiek gewaardeerd. Behalve
successen van voorstellingen met 2000
mensen, kreeg hij 36 aanbiedingen voor
voorstellingen in Duitsland. „Ondanks
dit succes en met de wetenschap dat ik
volledig daar zou kunnen werken blijft
Nederland mijn basis. Ik wil wel toer-
nees naar Duitsland maken, maar ik
vestig mij er niet”, aldus Herman van
Veen.
van
ver
klein
-
