1
Israëlische terugtocht niet spectaculair
generaal ontslagen
Voor Navo-topconferentie
Ontvoerde arts
vrijgelaten
SYRIË BEREIDT NIXON
Interview Portugese minister voor territoriale coördinatie
Geen overhaaste onafhankelijkheid
aan 100 km
Premier Den Uyl:
We houden vast
Rijkspostspaarbank
„KOELE
„Liberale” Spaanse
J
MAAR CORRECTE ONTVANGST”
TERMIJN SPAREN TOT
RENTE OP RENTE
99
99
I
RECHTERVLEUGEL WINT SLAG
SAMENWERKING MET SYRIERS - VIA V.N. - VERLOOPT STROEF
HONGERSTAKING
IN LISSABON
uw nationale spaarinstelting
1
3
BINNENLAND-EUITENLAND
1974
JUNI
UTERDAG
1 5
Op de vlakte
Economische situatie
Bel gratis 0017
Frankrijk
Gemoederen gekalmeerd
Compromissen
i
O
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
Nixon 26 juni
i-
naar Brussel
r-
le
at
IS
(ADVERTENTIE)
10
n
aan
(Van onze correspondent J. Oostergetel)
r
3
n
i
f
1
1
gaat op democratische en begripsvolle
wijze.”
e
T
n
le
m
m
le
ie
et
m
ig
m
ie
m
Het was allemaal niet spectaculair.
Geen carnavalsachtige taferelen, zoals
dat bij de terugtocht uit Egypte het
Nixon zal verschijnen in een gezel
schap van alle Europese politieke voor
mannen, waarbij slechts de Franse pre
sident ontbreekt, hoewel deze meer dan
wie ook de Europese en buitenlandse
politiek van zijn land bepaalt.
het olie-koninkrijk. De 68-jarige koning
Feisal begroette de Amerikaanse presi
dent toen hij uit zijn vliegtuig: „The
Spirit of ’76” stapte.
Duizenden Saoedi-Arabieren, gekleed
in ruime witte gewaden, sloegen de aan
komst van Nixon vanuit de gebouwen
van het vliegveld gade en stonden langs
de vijf km. lange route van de luchtha
ven naar het gastenpaleis, waar Nixon
verbleef tijdens zijn bezoek aan Saoedi-
Arabië, dat 22 uur duurt.
plaats via de Verenigde Naties. De
Israeli’s en Syriërs spreken niet met
elkaar. Als de een de tent van de
Verenigde Naties binnenkomt, gaat de
ander eruit.
„De nieuwe gouverneur-generaal,
Soares de Mello, is zeer gezien bij
zowel de blanke als de zwarte elite,
en hij geniet het volledige vertrou
wen van de bevolking, die hem overi
gens zelf heeft gekozen. Bovendien
gaat hij met de rang van minister
terug naar Mozambique; hij kan nu
zelfstandig optreden, zonder dat het
noodzakelijk is, zoals vroeger, voor
elke belangrijke beslissing Lissabon
te consulteren. De Mello is een oude
vriend van mij en ik kan met een
gerust geweten veel aan hem overla
ten”. aldus minister Da Santos.
BONN(UPI). Een door rebellen In
Tsjaad op 20 april ontvoerde Westduitse
arts is in vrijheid gesteld na betaling
van een losgeld van ruim 100 miljoen
gulden. Dit heeft de Westduitse regering
gisteren meegedeeld.
De regering van Tsjaad verbrak don
derdag de betrekkingen met Bonn nadat
zij gehoord had dat de Westduitsers van
plan waren het geëiste losgeld te beta
len.
die zijn carrière als bevelhebbend mili
tair heeft gemaakt.
n
e
in
n
ig
2
1
t
r
j
g
n
e
e
P
n
51
n
it
n
n
)t
n
t-
je
l-
le
d
‘n
in
le
in
•il
es
le
id
Ie
te
te
se
le
in
el
In
ii-
rn
et
P-
es
a
a
■t
a
ri
t
a
s
i
(Van onze redacteur in Brussel)
BRUSSEL President Nixon komt naar Brussel om daar op 26 juni
een Navo-topconferentie bij te wonen die op zijn persoonlijk aandringen
wordt bijeengeroepen. Bij die gelegenheid zal hij met de regeringsleiders
en ministers van Buitenlandse Zaken van de andere Navo-landen spreken
over zijn ontmoeting met de Russische partijleider Breznjev, die op 27 juni
begint.
Bovendien is het waarschijnlijk dat
Nixon en de regeringsleiders van het
bondgenootschap bij deze gelegenheid
een nieuwe Atlantische verklaring on
dertekenen, die de ministers van buiten
landse zaken volgende maand in het
Canadese Ottawa moeten goedkeuren.
en het opblazen van de laatste bun
kers, die iets meer dan een half jaar
geleden zijn gebouwd.
De uitnodigingen gaan uit naar de
eerste-ministers en de ministers van bui
tenlandse zaken. Alleen voor Frankrijk
zouden die zaken een tikje anders lig
gen, omdat daar de president de rege
ringsleider is.
In diplomatieke kringen meent men
over sterke aanwijzigingen te beschikken
dat Frankrijk niettemin haar veel lager
genoteerde eerste-minister Chirac zal af
vaardigen naar de Navo-topconferentie,
en dit zou dan een opmerkelijk licht
werpen op de werkelijke stand van za
ken bij de verbetering van de betrekkin
gen tussen Frankrijk en de Verenigde
Staten.
LISSABON(AP). Driehonderd ge
vangenen van de centrale gevangenis in
Lissabon hebben gisteren hun donderdag
ingezette hongerstaking voortgezet. Zij
wensen dat de regering hun amnestie
verleent.
Minister’ Eppler van Economische sa
menwerking deelde op een persconferen
tie in Bonn mee dat de opstandelingen
dr. Christoph Staemen, een neef van
president Heinemann, hadden vrijgelaten
na betaling van het losgeld en dat deze
nu in Libië was.
Vlak na de staatsgreep in Portugal,
op 25 april, waren er volgens Da
Santos onder de blanke bevolking in
Mozambique wel rechtse stromingen,
die bang waren voor het komende
zelfbeschikkingsrecht. „Maar de ge
moederen zijn nu enigszins gekal
meerd. Men moet inzien dat aanpas*
sing aan de nieuwe toestand onver
mijdelijk is.”
De diepere achtergrond van de machts
strijd aan de militaire top, die nu ten
gunste van de rechtervleugel is beslist,
ligt in de rol die de strijdkrachten
(moeten) gaan spelen in het toekomstige
Spanje zonder Franco. De staatsgreep in
Portugal was een angstwekkend voor
beeld voor de rechtervleugel, en het feit
dat Diez Alegria in brede kringen door
ging voor een soort Spaanse Spinola en
zelfs wel eens door klandestiene opposi
tieleiders was geprezen, gaf de doorslag.
Om het gebouw zijn troepen samenge
trokken. maar van incidenten is niets te
merken geweest.
(Van onze redacteur in Barcelona)
MADRID. Het ontslag van de libe
rale generaal Don Manuel Diez Alegria,
onder druk van de uiterste rechtervleu
gel in Spanje’s militaire top, waarover
wij onlangs hebben bericht, is gisteren
bevestigd. Tot zijn opvolger als chef van
de generate staf heeft de Spaanse rege
ring de 61-jarige generaal Carlos Fer
nandez Vallespin benoemd, die tijdens
de Tweede Wereldoorlog kapitein was in
de „Blauwe Divisie”, de vrijwillige een
heid die Franco aan Hitler ter beschik
king stelde voor de strijd aan het Oost
front tegen Rusland.
Verleden week had de regering be
kendgemaakt dat de door haar ingestel
de amnestie ook zou gaan gelden voor
dertienhonderd gevangenzittende misda
digers. Ongeveer vijftig van de 355 gede
tineerden in de centrale gevangenis zou
den hieronder vallen, maar zij worden
nog vastgehouden.
„Indien ik erin slaag de Zuidafri-
kaanse regering ertoe te bewegen het
goudakkoord te veranderen, dan kun
nen er belangrijke bedragen aan de
viezen beschikbaar komen voor soci
ale projecten in Mozambique”.
Hoe zit dat goudakkoord dan in
elkaar?
Het ministerie van Buitenlandse Za
ken deelde mee dat de regering van
Tsjaad alle Westduitsers gevraagd had
het land onmiddellijk te verlaten. Het
gaat om 35 mensen.
geval was. Geen spijt ook bij de
Israëlische soldaten om uit dit gebied
weg te moeten, al was het alleen
maar vanwege de muskieten, een
voortdurende ellende.
’s Zomers is het in dit gebied bloed
heet, ’s winters ijskoud. In de acht
maanden dat de Israeli’s er gezeten
hebben, hebben ze van beide mogen
proeven. De laatste dag voor de te
rugtrekking stond in het teken van
het wegslepen van de laatste wrak
ken die uit de oorlog over zijn, waar
van het metaal nog van nut kan zijn
JERUZALEM. Het eerste stadi
um van de Israëlische terugtrekking
uit het gebied dat in oktober van het
vorig jaar op Syrië werd veroverd, is
voltooid. Gisteravond verlieten de
laatste Israeli’s het gebied, dat van
daag weer door Syrië wordt betrok
ken.
Veel staat er in dit gebied na bijna
drie maanden voortdurende artillerie
beschietingen trouwens niet meer
overeind. Het weinige dat er nog is,
wordt zorgvuldig en grondig opgebla
zen, om de Syriërs niets in handen te
geven dat enige militaire waarde kan
hebben.
De samenwerking met de Syriërs
bij deze terugtocht is stroef en vindt
Nog een laatste, misschien niet di
plomatieke vraag. Hoe ziet u de
kwestie van de sancties tegen Rhode-
sië onder de politiek veranderde om
standigheden?
Over de investeringen in Mozambi
que houdt Da Santos zicb wat op de
vlakte. „Ik kan mij op het ogenblik
niet permitteren uitlatingen te doen
omtrent de investeringspolitiek in
Mozambique, maar zowel van bin
nenlandse als buitenfandse zijde be
staat er grote belangstelling voor in
vestering in Mozambique, al is de
politieke situatie veranderd.”
LISSABON „Zelfbeschikking kan leiden tot volledige onaf
hankelijkheid. Alleen moet dit door dekolonisatie en democratisering
van de bevolking en zonder overhaasting plaatsvinden, zoals de pre
sident en de Beweging der Strijdkrachten duidelijk in hun program
ma hebben laten uitkomen”.
De hoofdschotel van de gesprekken in
Djedda is de samenwerking tussen de
Verenigde Staten en Saoedi-Arabië op
het gebied van de techniek, de economie
en de financiën. Ook de verzekering van
de olievoorziening der V.S. is een be
langrijk onderwerp.
ven aan de gebrekkige deviezenposi
tie. Ik besef dat het niet makkelijk is
om in het bestaande akkoord veran
dering te brengen, maar ik beschouw
dit als een zeer belangrijk toekomstig
punt van onderhandeling met de
Zuidafrikaanse regering.”
De sociale en economische situatie
in Mozambique noemt minister Da
Santos moeilijk, maar niet afschri-
wekkend. „De Fremilo moet wel
met ons samenwerken. Waar halen ze
anders 600 doktoren. 300 ingenieurs,
12.000 onderwijzers en andere leer
krachten vandaan? Ze hebben enkele
getrainde mensen, maar lang niet .ge
noeg. Ik zie geen moeilijkheden in
deze samenwerking, als het maar
„Er is in Mozambique natuurlijk,
zoals altijd het geval is geweest, een
tekort aan buitenlandse deviezen en
we moeten dus de uitgaven streng
onder controle blijven houden. Overi
gens heb ik de suikerexport gelibera
liseerd, hetgeen betekent dat we de
suiker nu kunnen exporteren tegen
de wereldprijs en niet tegen de prijs
die door de vorige regering arbitrair
was vastgesteld.”
Nixons bezoek is voor de vertegen
woordiger^’ van de lidstaten als een vol
slagen verrassing gekomen; de VS-verte-
genwoordiger heeft zijn suggestie om de
conferentie te organiseren, eerst gisteren
rond het middaguur in een speciaal
bijeengeroepen zitting van de permanen
te vertegenwoordigers van de Navo-lan-
den bekendgemaakt.
In de officiële Navo-verklaring wordt
gezegd dat Nixon behalve over zijn on-
derhandelingen met Breznjev, komt
spreken over „zaken van gemeenschap
pelijk belang”, omdat in de Atlantische
verklaring zoals die nu in ontwerp ge
reed is, juist de paragraaf over de con
sultatie tussen de Navo-landen onderling
nog open is gebleven, aangezien Frank
rijk en de V.S. het daarover oneens zijn.
Er liggen drie compromissen ter tafel
om dat probleem op te lossen, en geen
der andere lidstaten kan het schelen
welke formulering uiteindelijk wordt
gekozen. De Fransen willen ieder over
leg nadrukkelijk tot de Navo beperken.
Nixon gaat in Moskou onder meer,
naar men aanneemt, spreken over de
onderhandelingen over wederzijdse en
evenwichtige vermindering van strijd
krachten (MBFR), die zich tot nu toe te
Wenen vruchteloos voortsleept. Met de
geallieerden achter zich staat hij straks
in Moskou sterker, zo zeggen politieke
waarnemers.
Zijn bezoek aan Brussel, zo verneemt
men in de wandelgangen daarenboven,
moet worden gezien in het kader van
het nadrukkelijke prestigeoffensief dat
met zijn reis naar het Midden-Oosten is
begonnen. De president wil zich in de
schaduw van Watergate blijkbaar mani
festeren als de onomstreden leider van
de westelijke wereld, de inspirator van
de ontspanning tussen Oost en West en
als een president van de Verenigde Sta
ten wiens gezag in het buitenland door
de binnenlandse Watergate-vraagstukken
niet is aangetast.
i
De besprekingen tussen Nixon en ko
ning Feisal zijn vanmorgen begonnen.
Het welkom voor Nixon was weliswaar
„De Mozambicaanse arbeiders in de
Zuidafrikaanse mijnen worden ge
deeltelijk betaald in goud, dat tot op
heden is toegevoegd aan de goudre
serve van de Bancu de Portugal, de
staatsbank van Portugal. Deze goud
reserve is gebaseerd op de officiële
goudprijs. Indien wij erin zouden sla
gen het goud op de vrije markt te
verkopen, zou het prijsverschil dat
dan aan Mozambique ten goede moet
komen, een enorme hulp kunnen ge-
Op 26 juni moet de Israëlische
terugtrekking, die in vier stadia ver
loopt, voltooid zijn. Dan moet Israel
de top van de berg Hermon ontrui
men en zal de UNO daar de vlag
hijsen. Dan ook zal aan het Syrische
front de troepenscheiding voltooid
zijn.
De directe aanleiding voor de zware
druk die de „blauwe generaals” (de
uiterst rechtse groep, zo genoemd omdat
velen van hen lauweren hebben geoogst
in de Blauwe Divisie) op Franco en zijn
kabinet hebben uitgeoefend, is de nieu
we defensiewet die in het parlement
besproken wordt. Die defensiewet is een
geesteskind van Diez Alegria. Volgens de
wet zou de chef van de generale staf
een meer directe controle op leger, vloot
en luchtmacht krijgen.
Dit pruimden de oude ijzervreters
niet, die Diez Alegria als een „bureau-
officier” beschouwen, en daarom is tot
zijn opvolger ook een generaal benoemd
Als onderdeel van de overeenkomst
met de ontvoerders gaf de regering in
Bonn het radiostation „Deutsche Wel"
opdracht herhaaldelijk een verkla
ring van de rebellen om te roepen
waarin het officiële bewind in Tsjaad
veroordeeld werd en waarin werd opge
roepen tot omverwerping daarvan.
Dat zegt dr. Almeida Da Santos, de
Portugese minister voor territoriale
coördinatie (vroeger heette het minis
terie voor overzeese gebiedsdelen)
met wie wij een exclusief onderhoud
hadden. De minister gelooft niet dat
de verklaringen van generaal De Spi
nola als een waarschuwing aan de
onafhankelijkheidsbewegingen moeten
worden gezien, en dat er van onmid-
defiiike onafhankelijkheid geen spra
ke kan zijn.
H Hg Ggi,
'-r-si»!»»"iii&St i.
..nu. HI|uj|U
Voornaamste reden waarom Neder
land nog niet mee wil doen aan de
Europese harmonisatie van maximum
snelheden „rond de 130 km” is, dat eerst
het effect op de verkeersveiligheid van
de Nederlandse maatregel moet worden
bestudeerd. Westerterp heeft in dit ver
band al enkele malen een periode van
zes maanden genoemd.
In de periode van 23 april tot 15 mei
dit jaar zijn metingen gedaan naar de
overschrijding van de verplichte maxi
mumsnelheid van 100 km op de autowe
gen. Maar liefst 92,2 procent van de
automobilisten bleef onder de 110 km.
*wr uur.
1
De Amerikaanse president Nixon, aan de voet van een pyramide, in gesprek
met zijn Egyptische ambtgenoot Sadat.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. Vanuit regeringskring
is gisteren nog eens met klem ontkend
dat minister Westerterp van Verkeer en
Waterstaat van plan zou zijn om de
maximumsnelheid van 100 km. te verho
gen tot 120 km. De minister zal het
hardnekkige Nederlandse vasthouden
aan de 100 km-grens komende week
verdedigen in een vergadering in Wenen
van Europese verkeersministers.
invloed moet echter niet overdreven
worden.”
De bevolking van Mozambique is
verdeeld in verschillende ethnische
groepen. De invloed van Frelimo-
leider Samora Machel, die uit het
zuiden van Mozambique komt, is
groot in Lourenqo Marques. Maar de
drie miljoen mensen tellende Macua-
stam uit het noorden heeft het niet
zo begrepen op de Frelimo. „Het
stambewustzijn in Mozambique is nog
zo sterk, dat in het toekomstige sa-
de bevrij- menspel bij de vorming van een
nieuwe regering ih Mozambique met
allerlei stromingen en meningen on
der de bevolking rekening moet wor
den gehouden”, aldus Da Santos.
„Dat is inderdaad een moeilijke
kwestie. Wij zijn altijd vóór vriend
schappelijke samenwerking met onze
buurlanden geweest. Ik' geloof niet,
dat we hier veel verandering in kun
nen brengen, maar het is een zeer
complexe kwestie, waar mijn minis
terie niet alleen bij betrokken is."
„Hij is onze gast en wij zullen hem
zodanig behandelen”, zo zei een van hen.
„Maar wij hebben heel'erg geleden on
der het geweld van de Amerikaanse
wapens meer dan Egypte en dat
kunnen wij niet vergeten”.
De met de socialistische Baath-staats-
partij in het „Nationale Front” verbon
den communistische partij van Syrië
heeft gisteren besloten Nixons bezoek
aan Syrië te negeren, zo meldt het in
Beiroet verschijnende linkse blad As-
Safir.
Nixon is gisteren uit Cairo in Saoedi-
Arabië aangekomen voor het eerste be
zoek aan een Amerikaanse president
DAMASCUS, DJEDDA (Reuter, UPI
en AP) Syrië zal president Nixon een
„koele, maar correcte” ontvangst berei
den als hij vandaag in Damascus aan
komt, zo hebben regeringsfunctionaris
sen gisteren in de Syrische hoofdstad
meegedeeld.
Over de reacties van
dingsbewegingen PAIGC. Frelimo en
de drie in Angola op De Spinola’s
verklaringen, kan Da Santos zich nog
geen oordeel vormen. Maar: „Aange
zien nadrukkelijk de dekolonisatie en
het recht op zelfbeschikking op het
programma staan, moet hun reactie
wel gunstig zijn”, zegt hij. De be-
windsman is van mening dat de in
vloed van de Frelimo-beweging in
Mozambique een gebied dat hij
hét best kent vrij groot is. „Die
vriendelijk maar terughoudend, in te
genstelling tot dat van de Egyptenaren.
Dit wordt door waarnemers toegeschre
ven aan de meer conservatieve houding
van de Saoedi-Arabieren. Bovendien
reed de stoet auto’s van het vliegveld
naar het gastenpaleis vrij snel.
Nixon en president Sadat van Egypte
hebben gisteren een verklaring getekend
waarin de beginselen zijn vervat, die de
betrekkingen beheersen tussen hun twee
landen en op grond waarvan Egypte
Amerikaanse hulp zal ontvangen bij het
gebruik van kernenergie voor het op
wekken van elektriciteit.
De presidenten zetten hun naam onder
het document aan het eind van de
driedaagse zegetocht van de Amerikaan
se president door Egypte.
In Damascus blijft Nixon maar één
dag, morgen vliegt hij door naar Israel.
Het laatste land dat hij aandoet is
Jordanië.
