VEEL ENTHOUSIASME VOOR NATIONALE BALLET
Opera Eumelio kreeg
Stravinsky’s Lentewijding ontwijd
zinrijke uitvoering
PILOBOLUS: COMBINATIE VAN
PRECISIE
EN DYNAMIEK
Holland festival
Opening Holland Festival
bleef beneden niveau
Holland festival
1974
Holland festival
„Grafisch” ballet morgen in Amsterdam
„MUCH ADO ABOUT NOTHING”
Restauratie van
Rubens mogelijk
Fats’ legendarische stampwerk
1974
1974
Agazzari in Holland Festival
In Haagse Gemeentemuseum
Wereld van nostalgie in Concertgebouw
Cranach-expositie
MAANDAG
1 7
JUNI
1974
KUNST
9
Kunst
Holland Festival
e
0
AMSTERDAM Zondagavond
eindigde de première van „Le Sacre
du Printemps”, die Hans van Ma
nen voor het Nationale Ballet
maakte met een schier onstelpbaar
applaus. Toch voelde ik me nauwe
lijks in dit publiekelijke enthousias
me opgenomen ook al had ik toch
veel gezien wat ik waarderen kon.
UTRECHT In de Geertekerk
is zondagavond onder regie van
Eddy Habbema en met Jan Boo-
gaarts als dirigent een opvoering
gegeven van de opera „Eumelio”
van de Italiaanse componist Ago
stino Agazzari, geboren in 1578 als
telg van een oude adellijke familie
uit Siena.
DEN HAAG „Much ado about nothing”, veel leven om niets is één
van die Shakespeare-komedies welke een regisseur vrij spel laten in de
uitwerking, of liever gezegd veel fantasie opdringen om van een licht ge
geventje toch nog iets te maken. Dit spel uit 1599 is bepaald niet het beste,
dat de grote man uit Stratford construeerde.
A
e
t
e
t
de vertolking
met
en
en
een
Pilóbolus Dance Theatre in een scène uit „Ocellus".
d.
ti-
Young Vic brengt Shakespeare
als levendig theaterwerk
PIET RUIVENKAMP.
op
(Van onze kunstredactie)
worden
ook tij-
ot
re
15
lit
nd.
•e-
in
jat
is.
rr-
;a.
e-
n-
il:
al,
30
50
d-
or
15
K)
a-
ir.
e-
:e.
d-
K)
it—
erg leuke rol vol snibbige guitigheid te
voeren als Beatrice en haar wat par
mantige tegenstrever Jimmy Thompson
als Benedick bereikte evenzeer vaak een
aanstekelijk komedievertoon. Op de ach
tergrond waren echter wat te veel door
gedrukte typetjes in dit fleurige geheel
met soms opvallend dode plekken en de
niet weerstane verleiding buiten het zelf
gekozen kader te treden.
DEN HAAG. Het Holland Festival
1974 is van start gegaan. Het openings
feest, zaterdag jl„ was deze keer weer in
Den Haag. Democratie en speelsheid wa
ren het parool. De tijd dat de openingen
van het Holland Festival etalages waren
van rok, smoking, en statiejurken, is
voorbij.
Om te besinnen had ik geluisterd naar
een briljante opname (o.l.v. Pierre Bou
lez) van een enorm dynamisch muziek
werk vol betoverende klankkleuren in
een feilloze geluidstechnische weergave.
Ik had gekeken naar een barbaars mooi
décor van Jean Paul Vroom, die zich
daarvoor had laten inspireren door de
reuzenvarens, zoals ze groeien in de
Mei-vallei op één van de Seychellen-
eilanden. Tevens moet ik melding maken
van de feeërieke verlichting van Howard
Eldridge.
Hans van Manen heeft bij de bijzon
der moeilijk te tellen onregelmatige rit
mische patronen van Stravinsky’s mu
ziek goedsluitende passen weten te
vinden wat in ieder geval een uitzonder
lijke prestatie betekent. In de choreogra
fie komen zeer veel effectieve parallelle
bewegingen voor en in ieder geval twee
bijzondere fragmenten, de pas de deux
tussen Monique Sand en Francis Since-
retti en het onrustzaaiende duet tussen
Sandor Némethy en Francis Sinceretti.
Maar de dynamiek, die de dansers wel
min of meer tentoonspreiden, komt ner
gens vandaan en blijft daardoor nogal
gratuit. Het hollend opkomen van de
dansers bijvoorbeeld, bij ieder volgend
nummer heeft geen enkele voor de toe
schouwers zichtbare oorzaak en werkt
daardoor nogal dwaas.
Van Manen heeft de muziek van Stra
vinsky als een abstracte compositie wil-
BAZEL. (AP)In het kunstmuseum
alhier is dit weekeinde een unieke ten
toonstelling geopend van ongeveer 130
schilderijen, etsen, houtsneden en teke
ningen van Lucas Cranach de Oudere.
De tentoongestelde werken zijn afge
staan door musea in Oost- en West-
Europa en door particulieren uit Europa
en Amerika.
Het geheel omvat ongeveer een kwart
van de werken van Cranach, die de
wereld thans, vier eeuwen na zijn dood,
nog bezit.
Kan je aangeven wat het typische
is van jullie werk?
Frank Dunlop heeft met de nieuwe
versie van The Young Vic in zijn land
naam gemaakt, nadat hij in Nederland
met enkel regies van vrije produkties
bepaald niet kon imponeren. Nu aan het
werk met landgenoten leverde dat een
confrontatie op, waaruit af te leiden was
dat Dunlop een onvervalst theatermaker
is, die tot bekorende scènes en leuke
vondsten in staat is. Voor dit verhaal in
Messina maakte hij zich om de handen
vrij te hebben los van de Shakspeare-
tijd en koos hij voor het negentiende-
eeuwste Italië tussen het Napoleontische
en de wereld van Verdi, aangeduid in
een grappige entourage, die voorname
lijk op de kleuren rood en zwart was
geënt.
Hij wist vooral Denise Coffey tot een
lov en kreeg van haar een Zekere
dramatische invloed mee, die aan on
ze abstrakte composities een nieuw
element geeft.
Martha: We zijn nu bezig met een
stuk geïnspireerd op Jeroen Bosch en
Pieter Breughel, maar dat is nog niet
klaar, dus daar mag ik je nog niet
lekker mee maken. Het wordt gek
hoor.
Robby: Ons werk is erg grafisch.
Iedereen wil het altijd fotograferen.
Hoewel het er uiziet alsof we wild
met elkaar omspringen werken we
toch met een ongelooflijke precisie.
Dat moet ook wel als je zes licha
men, die ieder op zichzelf niet in
evenwicht zijn, gezamenlijk wel in
balans wil laten blijven, terwijl de
hele zaak toch onophoudelijk veran
dert.
Martha: Het leukste vind ik het
zoeken naar nieuwe combinaties en
we zouden ook wel graag wat rust
hebben om onze nieuwe vondsten te
kunnen verteren, maar dat gaat niet,
Zijn fans komen uit alle lagen van de
bevolking, uit alle delen van het land,
uit alle leeftijdsgroepen. De bezoekers
vrijdagnacht verschilden dan ook opval
lend van de alternatieve hap die norma-
De bestuurlijke elite werd zaterdag
alleen nog gevormd door burgemeester
Samkalden van Amsterdam, door zijn
collega Marijnen van Den Haag en door
staatssecretaris Polak van büinenlanse
zaken. Een schrale oogst, die nauwelijks
opviel in de menigte van drieduizend
openingsgangers, die bijna allemaal, oud
of jong, netjes of alternatief gekleed,
gewoon publiek waren en niet op de een
of andere manier gezags- of cultuur-
bons. Dat zat dus allemaal wel goed,
want het Holland Festival kost veel
belastinggeld van allen.
Fats Domino tijdens zijn optreden in
Amsterdam.
(foto Gijsbert Hanekroot)
(toch wel een afgang als je zo’n wereld-
artiest op je podium hebt staan) en
ondanks en dat moet Fats zelf kwa
lijk worden genomen de volstrekt
ongecoördineerde begeleidingsgroep die
hij had meegenomen.
Domino kan het zich permitteren. Hij
heeft zijn sporen al lang verdiend.
FERRY TROMP.
1 idee van een feest in een museum leuker
dan de uitwerking. Men kon kiezen uit
ongeveer 26 korte voorstellingen, waar
van er steeds zo’n zes tegelijk liepen.
Het leukste was nog op de grond te
gaan zitten in de grote tentoonstellings
zaal in de nieuwe vleugel van het mu
seum, waar Constant zijn, internationaal
veelbesproken, New Babylon in complete
vorm exposeert en waar een virtuoos
zigeunerorkestje speelde. Kunst en ver
maakt, nader tot u en tot elkaar.
Wat zich intussen in de voorstellings-
zaaltjes afspeelde had onvoldoende festi-
valniveau. Gelukkig waren er nogal wat
musici van het Residentie Orkest aan de
gang. Blazers bijvoorbeeld, die eerst met
veel herkenbaar plezier dansante werk
jes van Hummel en Francais speelden,
zetten zich met gelijk vakmanschap en
oprechte speelvreugde in voor twee tan
go’s van de moderne jazz-musicus Wil
lem Breuker, die met die geestige, en
ook warmbloedige muziekjes, zeer ver-
rastte. Er is eveneens veel genoegen te
beleven als jonge solisten van de Neder
landse Opera „de vier tonen opera” spe
len, een parodie op opera en operazan
gers.
Oude muziek, gespeeld op instrumen
ten van het museum, was eten en drin
ken voor de proevers. Zoals ook de
popgroep Super Sister zijn eigen publiek
trok. s
deze opvoering. Ook het
Studenten Kamerkoor en het
Koor
van de
Robby: Wel, we gaan uit van na
tuuurlijk vloeiende bewegingen. We
houden niet van poses, maar wel van
gekheid. Daarbij zijn de vier mannen
erg goeie atleten en de twee meisjes
zijn als danseres getraind. Zij brach
ten de precisie, wij de dynamiek.
Martha: En de jongens zorgen voor
alle mooie namen, goedklinkende
kreten uit hun wetenschappelijke
jargon zo als Pilobolus (spreek uit
pilóbollus).
len behandelen en dat is natuurlijk zijn
goed recht. Als thema nam hij de ont
moeting tussen jongens en meisjes met
alle spanningen vandien. De variaties,
die hij binnen dit thema op de onderde
len van de muziek gevonden heeft
(groepen tegenover elkaar, pas de deux
tussen twee mannen, duet van man en
vrouw, onrust bij de mannen, rivaliteit
tussen twee mannen, tweede ontmoeting
tussen man en vrouw en een meisje
alleen tegenover de hele groep) zijn
alleszins acceptabel, maar het eindresul
taat werkte niet, althans niet op mij. De
bewegingen staken pover af tegen de
rijkdom van de klankkleur in de mu
ziek. Van veel wat er gebeurde was de
logica absoluut niet te vatten (waarom
deed die hele groep aan het eind zo
opgewonden tegen dat eenzame meisje?)
en hoewel herhalingen vaak versterkend
kunnen werken, ontstond er nu regel
matig een zekere verveling uit.
Terugdenkend aan wat ik zag hou ik de
indruk over, dat de dansers fijngewre
ven werden door de muziek en dat kun
je ze nauwelijks kwalijk nemen, die
muziek is gewoon te sterk. Het is alleen
jammer.
QONRAD VAN DE WEETERING
De hoofdintrige uit Italiaanse bron, de
j geschiedenis van de versmade bruid He-
wordt door de Regensburger Domspat- ro, die door de Florentijn Claudio van
zen.
AMSTERDAM. Hij was hier aï
eerder, ook toen voor stampvolle, dolen
thousiaste zalen, maar met een bedui
dend betere begeleidingsgroep en een
betere installatie dan vrijdagnacht in het
Amsterdams Concertgebouw. Toch
maakte Fats Domino, die vreemde, dikke
man met zijn ontwapenende glimlach,
zich ook nu weer helemaal waar. Fats is
bij zjjn leven ai een legende, één van
die zeer zeldzame muzikale persoonlijk
heden wie het gegeven is met slechts
één enkele aanslag op de piano en één
enkel keelgeluid een wereld van nostal
gie, herkenning en eigenheid te openen.
Daarin ligt natuurlijk voor de critici
ook de zwakte van deze Fats Domino.
Hij maakt praktisch geen nieuw werk
meer en teert volledig op stokoude maar
nog altijd swingende „classics” als „Blue
berry Hill” en ,Red sails in the sunset”
beide ook vrijdagnacht weer massaal
meegezongen door de bomvolle zaal.
Daarmee is voor bijna iedere artiest het
doodvonnis getekend, denk maar aan
een Chuck Berry die terugkwam dankzij
de „oldies but goldies”-rage, maar een
cliché van zichzelf bleek te zijn Zo niet
Fats.
Die repetitie was zo mogelijk nog
leuker dan hun voorstellingen want
bij het uitvoeren van de meest acro
batische zwaaien en het ontwarren
van de vreemdste menselijke knopen
(waar soms zes lichamen bij betrok
ken zijn) kletsen de zes dansers ook
nog aan de lopende band door elkaar
heen. De groep heeft namelijk geen
leider en alle beslissingen
gemeenschappelijk genomen,
dens het werk.
Pilóbolus ontstond twee
half jaar geleden toen vier studenten
van het Dartmouth College in New
Hampshire (USA) met hun sporttrai-
ning als uitgangspunt bewegingscom-
posities gingen maken. Het resultaat
was zo verrassend, dat ze er mee
doorgingen. Na een half jaar trokken
ze twee danseressen aan en terwijl ze
de begeleiding bij hun eerste compo
sities zelf verzorgden op banjo, zin
gende zaag en trommel, kregen ze
daarvoor al gauw hulp van Jon Ap
pleton, die bijzonder speels met elec-
tronische geluidsapparatuur weet te
stoeien.
Een half jaar geleden zag ik een
nummer als Spyragyra waarbij twee
dansers voorover gebogen tegenover
elkaar staan met twee andere dansers
in dezelfde houding boven op hun
rug. Vanuit die positie begint het hele
bouwwerk te bewegen waarbij er
voor het publiek allerlei wel en niet
bestaande letters ontstaan... Nu zag
ik het weer maar één van de mannen
is vervangen door een vrouw en het
resultaat blijft precies hetzelfde.
Martha Clarke: Als danseres moest
ik me vooral in het begin erg inleven
in de sportieve stijl van de mannen,
maar na een poosje ging dat vanzelf.
Robby Barnett: Toch hebben wij
ook veel van de meisjes geleerd.
Martha was vroeger bij Anna Soko-
AMSTERDAM. Dankzij de uit
stekende organisatie van het Holland
Festival vallen de première» van
twee dansgroepen op één avond. De
keus was moeilijk en viel op het
Nationale Ballet, maar omdat ik het
levendige elan en de verrassende dy
namiek van het Pilóbolus Dance The
atre enorm de moeite waard vind,
ging ik naar een repetitie van die
groep en sprak met twee dansers,
Robby Barnett en Martha Clarke.
loszinnigheid wordt beschuldigd, bleek
wat dunnetjes om avondvullend te
worden uigewerkt en Shakespeare’s
eigen vinding in een subplot van twee
links geweven minnenden, Beatrice en
Benedick, komt dan ook eigenlijk beter
uit de verf in twee tekenender karak
ters.
Zij bepalen rond een practical joke,
die hen uit een afstandelijke gevatheid
moet verlossen, voornamelijk het eerste
deel van het stuk, dat in de tweede helft
dan meer lijn krijgt in het tragische
liefdesconflict van Hero en Claudio. De
niet helemaal bevredigend, het worden
verweving van die twee intriges verloopt
bijna twee eenakters.
Een goede regisseur kan er echter een
onderhoudend avondje vertier uit slaan
en dat bereikte Frank Dunlop met The
Young Vic met dit spel vanuit een
levendige bedrijvigheid op een in de zaal
aflopend toneel bepaald wel, al bereikte
de voorstelling niet helemaal het niveau
dat men aan het Holland Festival wil
verbinden, dat ook met zijn wat schraler
wordende toneelsector toch de beste spe
cimen van voorstellingen in het buiten
land hier naar toe zou moeten kunnen
halen.
KERKRADE (ANP). Meer dan 200
orkesten uit twintig landen nemen deel
aan het zevende wereldmuziekconcours,
dat van 5 tot en met 28 juli in Kerkrade
wordt gehouden.
Het concours kent mars-, show- en
concertwedstrijden, galaconcerten, ka-
merconcerten, populaire avonden en re
citals. Mgr. dr. J. M. Gijsen, bisschop
van Roermond, celebreert op 5 juli een
pontificale hoogmis, die opgeluisterd
want de voorstellingen vormen ons
enige inkomen.
Robby: En gelukkig zitten we
daarmee tot het volgend voorjaar vol.
Maar wel is het de vraag of die
drieduizend veel plezier hebben beleefd
aan het feest. De laatste jaren was er
ook altijd wat op straat te beleven. Nu
was het gemeentemuseum van Den Haag
de feestplek, wat dus toch weer een stuk
de kunst-als-ivoren toren-beslotenheid
betekende. Want zonder kaart kwam
■iemand binnen. Bovendien bleek de
„Eumelio” werd in 1606 gepubliceerd
door de Venetiaanse uitgever Ricciardo
Amadino als „dramma pastorale”, nadat
het in hetzelfde jaar opgevoerd was in
het Romeinse Seminarie te Rome, waar
in 1600 in het „oratorio” (de bidzaal) een
nog oudere opera de „Rappresentazione
di anima e di corpo” van Emilio de
Cavalieri werd gebracht. Zij verschenen
in de dageraads-jaren van een nieuwe
kunstvorm: de opera, welke waren inge
zet in 1594 met de opvoering van het
eerste müziek-drama, dat zo genoemd
kon worden, de opera „Dafne” van Jaco
po Peri. De stijl van die eerste opera’s
werd gekenmerkt door recitativische
melodieën met instrumentale begelei
ding.
Met de opvoering van „Eumelio” is de
aandacht gevestigd op een geniaal com
ponist, wiens naam vrijwel alleen bij
musicologen en andere muziek-historici
bekend was. Agazzari is een groot com
ponist geweest, mogelijk wel van even
veel belang als de zo vereerde Claudio
Monteverdj. Talrijke toehoorders zijn
zondagavond bij de eerste vertoning van
het werk in het Holland Festival diep
onder de indruk gekomen van de ver
fijnde, ja vaak subtiele schoonheid van
Agazzaris muziek, zoals zij geschreven
werd voor solo-stemmen en voor koor,
muziek van grote zeggingskracht, tref
fend door de innige verbondenheid met
de tekst, waarmede het verhaal van
Eumelio, leerling van de god Apollo, ten
tonele wordt gevoerd.
Dit verhaal heeft een symbolische be
tekenis. Het handelt over de mens, die
zowel de volstrektheid van het geluk,
dat hij denkt te vinden in de Elyseese
velden als de even volstrekte grauwe
ellende van de andere fictie: de onder
wereld bewust afwijst en alleen het
aardse leven met al zijn licht en al zijn
duisternis aanvaarden wil als het enige
ware geluksgeschenk.
Zo kreeg „Eumelio” bijna vier eeuwen
geleden zijn diepe betekenis voor de
mens van de renaissance en door de
Utrechtse opvoering i> gebleken, dat de
bijzondere strekking van deze opera zich
ook in onze dagen krachtig laat gelden.
Van de vele solisten, die aan de voor
treffelijke opvoering hun medewerking
verleenden, noem ik de vertolker van de
hoofdrol, de counter-alt Timothy Penro
se, verder Harry van der Kamp als
Apollo, Marius van Altena als Mercurio
en Max van Egmond als Pluto.
De andere solisten handhaafden door
hun uitstekende zang mede het hoge
niveau van
Utrechts
Utrechts Studenten Gregoriaans
leverden
prachtige opera-koren en een van Agaz-
zaris fraaie Madrigalen en bewonde-
renswaradige prestatie.
Hetzelfde kan gezegd worden van de
begeleiding door de vroeg-renaissancisti-
sche continuo-groep, die luiten, een oude
violoncel, een violone, een theorbe, een
chitarrone, een harp, een clavecimbel,
een trombone en een orgel bespeelde.
De decors waren voortreffelijk ont
worpen door Rudolf Corens. De costu
mes hadden een treffende dramatische
betekenis in hun veelkleurige aspecten.
Ook de belichting was bijzonder functio
neel bij deze opvoering, die zekér niet
alleen historische betekenis had, maar
ook een voor onze tijd zinrijke werking
heeft gekregen. Op 18, 21, 22, 23, 24, 25,
en 26 juni wordt de voorstelling her
haald. ZWAANSWIJK
CAMBRIDGE. (Engeland)(AP)— Hon
derden mensen zijn zondag naar Cam
bridge gegaan om Rubens’ vermaarde
aanbidding der wijzen, dat in de King’s
College Chapel van de universiteit in de
nacht van vrijdag op zaterdag door van
dalen was beschadigd, te bezien.
In het meesterwerk waren de letters
IRA gekrast, vermoedelijk met een
muntstuk. De letters hadden een hoogte
van 60 centimeter.
De letters IRA vormen de afkorting
van Irish Republican Army, het Ierse
Republikeinse Leger dat in Ierland ille
gaal is, maar in Groot-Brittannië niet.
Het doek was in 1959, op een veiling
te Londen gekocht, voor het recordbe
drag van ruim 1,7 miljoen gulden door
een Britse zakenman die het een jaar
later de Universiteit van Cambridge ten
geschenke gaf. De aanbidding der wijzen
is door Rubens geschilderd in 1634 Het
doek was oorspronkelijk een altaarstuk
voor het klooster van de orde der witte
nonnen té Leuven.
De restauratie van het kunstwerk zal,
aldus de deken van het college, ds.
Michael Till, mogelijk zijn, maar lang
duren en zeer moeilijk en kostbaar zijn.
Prof. Michael Jaffé, een bekend Rubens-
kenner, zal de schade nauwkeurig gaan
onderzoeken.
Toen het kunstwerk in de kapel te
Cambridge kwam te hangen was daartoe
aan dit gebouw een groot bedrag be
steed, onder meer door de vloer te
verlagen en een centrale verwarming
aan te brengen, die moest zorgen voor
de juiste temperatuur.
Minister van Kunstzaken Hugh Jen
kins heeft te Londen gezegd dat hij
ervoor zal zorgen, dat de bescherming
van het Britse kunstbezit zal worden
herzien en verbeterd.
liter op het versleten pluche zitting
neemt. Die „ongewone” zaal was niet
van plan de normale gang van zaken
blijf zitten waar je zit en verroer je
niet zonder meer over
Vanaf het eerste „I found my thrill”
werd er voor het podium, in de zijpaden
en voor de stoelen geswingt en geklapt
als een gek.
Vanwege Fats en vanwege zijn legen
darische stampmuziek die hij met als
maar niet tanende energie en geestdrift
de zaal inslingert. Fats Domino is ofte
wel een ongelooflijk artiest, of hij heeft
echt nog plezier in al honderdduizend
keer gespeelde en gezongen nummers. Ik
hou het ter zijner ere op het laatste,
ofschorn het eerste minstens zo knap
is. In ieder geval komt hij over alsof hij
van geen ophouden weet en er was ook
maar weinig aandringen vanuit de zaal
voor nodig om hem te laten terugkomen
voor een toegift van een minuut of
vijftien. Tegen die tijd stond de halve
zaal tegen het podium aangedrukt, was
de rest op de plaats „rust" aan het
swingen en had Fats zijn piano met de
vertrouwde ritmische heupbewegingen
over de helft van het podium geduwd.
Een ouderwets rumoerig en misschien
daarom wel erg sfeervol concert. En dat
allemaal ondanks de belabberde geluids
apparatuur waarvan de versterkers hin
derlijk zoemden en de zangmicrofoon
van Domino herhaaldelijk weigerde
te nemen.
De groep komt vanavond in de
Lantaarn in Rotterdam, 18 en 19 juni
’s avonds om 23.30 uur) in de
Brakke Grond in Amsterdam en op
20 en 21 juni in het Hot in Den Haag.
CONRAD VAN DE WEETERING.
