2
Bertrand van Effenterre gefascineerd door vrouwenproblemen
Holland Festival films
iets anders
nèt
4
Kees Brusse filmde sfeer
van stukje Noord-Holland
beter als NOS-produktie
Holland festival
R
Kwartet vertolkte barok op
subtiel-lyrische wijze
ms
50
„Ultimos Ritos” van Tavener
Bij voorbaat dank.
Te veel voetbal
op de buis
1924
JN
NG
0
Vergeet de 9 cijfers niet.
r
iD-
Boeiend maar chaotisch relaas
Concert in Sint Bavo 7 juli op TV
In Amsterdams Doopsgezinde kerk
op „open podium”
Protesten bij NOS
Jazz-Festival Laren
13
V R IJ D A G
JUNI
1974
28
r
v.o.:
dak
1
Jongensdroom
klaar
3
11 28
N
per
eens
I
I
Je gezamenlijke
janken.
■I
J
■I
BUSSUM Van het religieuze
instrumentale en vocale werk „Ul-
timos Ritos” van de Engelse com
ponist John Tavener werden bij de
wereldpremière op zaterdagavond
22 juni in de Grote of Sint Bavo-
kerk te Haarlem gegeven, door de
NOS-televisie opnamen gemaakt,
welke op zondag 7 juli van 21.35
uur tot 22.25 uur via Nederland II
zullen worden uitgezonden als pro-
grammagedeelte van het Holland
Festival. Van deze NOS-produktie
werd donderdagmiddag in gebouw
Concordia te Bussum in tegenwoor
digheid van de componist en van
vrij veel correspondenten van de
binnenlandse en buitenlandse pers
een voorvertoning gegeven.
INLOP
HELIN
j - Tev
:n.
DE FILMBIJDRAGE aan het
Holland Festival wordt dit jaar
opnieuw verzorgd door Film
International te Rotterdam, de
grote filmleverancier aan het be
scheiden circuit van filmhuizen
waarover ons land op het ogen
blik beschikt.
IV
SEAN
4
72
72
72
71
71
73
71
71
71
71
’67
71
72
71
1
1
1
It!
elé and
3000,-
Cannes-primeurs
Kuifje
De Amazones
Als u iemand per bankgiro
betaalt, vermeld dan alstublieft zijn
bankrekeningnummer.
Voor u een kleine moeite, voor
ons een belangrijke tijdbesparing.
Bovendien voorkomt uw medewerking
vertraging bij het betalen.
Graag dus die negen cijfers op uw
opdracht.
Hartelijk dank alvast.
Kitsch-stijl
programma
sociale
grote
problemen
5
Deze werd voorafgegaan door enige
ROLF STALLINGA
(ADVERTENTIE)
P. ZWAANSWIJK
P. ZWAANSWIJK
AMSTERDAM. In de tot de nok
met toehoorders gevulde Doopsgezinde
Kerk te Amsterdam heeft het instru
mentaal kwartet, gevormd door de flui
tist Frans Bruggen, de violist Sigiswald
Kuyken, de gambist Wieland Kuyken en
de clavecinist Gustav Leonhardt donder
dagavond een concert gegeven, waarop
barokwerken van Georg Philipp Tele
mann en van Jean Philippe Rameau ten
gehore werden gebracht.
Fred Raadman vond Martin Ritt’s
„Sounder” de meest onderschatte film
van het afgelopen seizoen, dus draait
de film komend weekend in „Nachten
van de Filmcritici”, die De Uitkijk
organiseert.
1. BTW
!e.
menleving. Waarom alleen vrouwen?
Van Effenterre zegt daarover, dat de
actuele problemen veel sterker, veel
pijnlijker door vrouwen worden er
varen. Bovendien fascineren vrouwen
hem meer dan mannen. .Mannen kan
ik veel moeilijker in een ruimte
plaatsen, laten bewegen. Het is mis
schien vreemd maar het is gewoon
zo!”
Zonder
prof. Zonnebloem, die weer aan een
nieuwe uitvinding bezig is. De film is
deels animatie, deels live-action en
dat oude trucje blijkt geen verbete
ring.
Bij The Movies draait „Ma Nuit
chez Maude” van Eric Rohmer. De
nu al bijna klassieke „The last pictu
re Show” van Peter Bogdanovisch is
te vinden in Studio K en er zijn twee
Kubrick’s in het nachtelijke pro
gramma, „A Clockwork Orange” in
Kriterion en „2001, A Space Odyssey”
in het Leidseplein Theater. „Blue Mo
vie” van Pirn en Wim draait in origi
nele versie en met Engelse ondertitels
nog steeds in Calypso.
Bij de uitvoering zelf mislukte het
slot door het wegvallen van de gemaak
te bandopname van een gedeelte van het
Crucifixus uit de „Hoge Messe” van
Johann Sebastian Bach. De technici zijn
er uitnemend in geslaagd de afsluiting
van Taveners werk in de voltooide T.V.-
opname geheel naar wens te doen verlo
pen. Inderdaad wordt nv. overeenkomstg
de bedoeling Taveners eigen muziek bij
de woorden „et sepultus est” door Bachs
muziek symbolisch „begraven”.
De opnamen van „Ultimos Ritos” zijn
nu klaar voor uitzending. Men zal het
werk kunnen horen bij de beeld-impres-
sies, die tijdens de uitvoering gemaakt
zijn en met de afbeeldingen van andere
religie-objecten, die de intenties en de
symboliek van deze „laatste riten” ac
centueren. De regisseur van de opnamen
heeft deze objecten, die niet tot de
inventaris van het kerkgebouw behoren,
vaak zinrijk vermengd met de visuele
aspecten van de uitvoering zelf. Bij deze
beelden hebben de klanken en geluiden,
geproduceerd door koor, solisten en in
strumentalisten nu de functie gekregen
van achtergrond-muziek met een sterke
sfeer-bepalende werking, waardoor de
componist zelf wel het meest getroffen
zal worden.
THE MOVIES BLIJFT de onver
korte versie van Carnê’s „Les Enfants
du Paradis’’ vertonen, terwijl in het
aangebouwde mini-theatertje het ge
varieerde programma „Primeurs uit
Cannes’' draait, te beginnen met
Sjöman’s „Een handvol liefde” en
vervolgens iedere dag een nieuwe
Beide componisten waren tijdgenoten
en hun levensjaren vielen bijna samen.
Ieder voor zich was opgenomen in een
eigen levenssfeer en in een artistiek
milieu, dat voor een groot deel, omdat
zij persoonlijkheden waren, door hen
zelf bepaald werd. Beide componisten
kenden het wezen der muziek en zij
kenden de elementen, waardoor zij her
kenbaar was in hun werken, waaraan
een eigen, rijke fantasie het karakter
gaf.
Verschillend door bewogenheidsnuan-
ces, maar uitmuntend door nobele een
voud en fijnzinnigheid.
Daarvan getuigden op dit concert Te
lemanns Quator no. 6 uit de in 1738
verschenen bundel „Nouveaux Quators”
en vijf concerten van de „Pieces de
clavecin en concert” uit 1741 van Ra-
«ttau.
daar toen ook nog drie jaar op de
Filmacademie geweest. Hij is toen
sterk onder invloed gekomen van de
jonge Duitse stroming in de filmerij,
heeft o.a. Rainer Werner Fassbinder
geassisteerd en zijn verbondenheid
met een beweging die wil breken met
het traditionele filmen is duidelijk
merkbaar.
Zelf heeft Schmd over zijn film
gezegd, dat het verhaal is samenge
steld uit een groot aantal cliché’s, op
een bepaalde manier bij elkaar ge
bracht, cliché’s, zoals die in alle me
lodramatische en banale literatuur
voorkomen. Wil men toch iets over
de inhoud weten, dan is die in enkele
woorden te vertellen. Een cabaret-
zangeres. die dodelijk ziek is, gaat in
op de avances van een rijke bezoeker
IN „FIMPEN” HEEFT Bo Wider-
berg in een ontspannen bui een jon
gensdroom tot werkelijkheid ge
maakt. De maker van „Het Raven
kwartier”, van „Elvira Madigan”, „A-
dalen 31” en „Joe Hill” heeft zijn
zevenjarig zoontje tot voetbalvirtuoos
gemaakt, die met zijn tactiek goed
maakt wat hij aan lengte en li
chaamskracht tekort komt. Het jon
getje brengt het tot het nationale
elftal en brengt zijn ploeg de ene
overwinning na de andere. De hele
film door wordt de kleine Johan
trof. Als je daarna een volksdansgroepje
voor de molens in de Schermer laat
opdraven, ligt het contrast voor het
oprapen.
Fascinerende opnamen die evenwel
verstoord worden door een chaotische
montage en rommelige gesprekken, die
vaak ook nog onverstaanbaar zijn. Het
gerimpelde vissersvolkje doet na jaren
op het strand de dienst der doden nog
eens over, een fietser op de dijk en
fanfare in de regen. De acteur Brusse is
ook te zien: met een bootje op het
water, roepend in de kerk, als dans
meester voor een flatskelet en met een
verroest fietsframe zwaaiend. Om de
botsing tussen vandaag en gisteren vol
ledig te maken, moesten vrouwen in
klederdracht sigaretten paffen en da’s
natuurlijk leuk. Een soort Hollywood in
de pauze.
Een culturele bestuurder van de pro
vincie noemde de film, die in het kader
van de toer-in manifestatie vanaf volgen
de maand in heel Noord-Holland wordt
film met als rangorde „La Paloma”,
„Lars Ole 5.c”, „The Spook who sat
by the Door” de voetbalfilm Rim
pen” („Johan”), „Erica Minor” en
tenslotte op woensdag ,Bof” van
Claude Faraldo (zie voor de beschrij
ving der films elders op deze pagina).
ALS PREMIERES vallen te ver
melden „Kuifje en het Haaienmeer”,
een co-produktie tussen Belvision en
de Parijse Dargaud Films. Een dure
productie, want 150 mensen hebben
er 15 maanden aan gewerkt. Kuifje
krijgt nieuwe vrienden in de Syldavi-
sche kinderen Niko en Noesjka en
verder zijn er weer kapitein Haddock,
de detectives Jansen en Jansens en
serieus genomen en iedereen accep
teert de ongewone gang van zaken
als iets ongewoons, dat toch mogelijk
is. Dat maakt „Fimpen” tot een heer
lijke film voor kinderen, ook als ze
al volwassen zijn.
EN DAN IS ER nog in City „De
Amazones”, die alleen al door zijn
titel de vrouwen zal trekken, die ook
deze week hun mannen aan de beeld
buis zullen verliezen. Voor haar zijn
overigens ook nog, behalve misschien
„Kuifje”, bij uitstek geschikte films
als „Dr. Zjivago” in Bio, „Ben Hur”
in Du Midi „The King and I” (Yul
Brynner en Deborah Kerr) in Flora.
„De Tien Geboden” in Rialto en Cha-
plin’s „City Lights” in De Uitkijk.
Tenslotte is er nog een film uit de
USA. Een negerfilm waarin Dan
Freeman (gespeeld door Lawrence
Cook) door zijn intelligentie bij de
FBI komt. Zij gebruiken hem om te
laten zien hoe breeddenkend ze zijn,
hij leert hoe je aan de macht kunt
komen en anderen kan domineren.
En met die kennis gaat Dan later in
Chicago zijn oude vrienden mobilise
ren tegen het establishment en maakt
het de politie en de federale troepen,
die de onrust komen bestrijden, erg
lastig. Gemaakt naar een bestseller
van Sam Greenles, is „The Spook
who sat by the Door”, een fraaie
satyre op de machten die in elkaar in
Amerika bestrijden, knap in beeld
gebracht door Ivan Nixon (What’s in
a name?).
Er is dus van alles te beleven in
deze filmweek van het alternatieve
circuit, variatie genoeg en telkens
films die nèt iets anders zijn dan je
gewoonlijk in de bioscopen tegen
komt. Al zijn ze misschien met iets
minder geld en glamour gemaakt.
Veel meer dan de opvoering in de
Grote Kerk heeft de opname van de
NOS de eigenlijke intentie van „Ultimos
Ritos” onthuld, waaronder niet valt het
streven van „dying to oneself”.
Aan de hand van de mogelijk ontvan
gen indrukken, zullen de T.V.-kijkers
zich een oordeel over het werk kunnen
vormen.
HILVERSUM (ANP). Van 6 tot en
met 10 augustus wordt in het Singer-
Complex in Laren (NH) het Internatio
naal Jazz-Festival gehouden. In plaats
van een concours is er dit jaar een jazz-
podium. Musici, critici en liefhebbers
kunnen aangeven welke deelnemer(s)
aan zo’n podium ze graag nog een keer
willen horen. Vijf groepen of solisten
zullen zo geselecteerd worden voor het
slotconcert.
impressies van een ander werk van Ta
vener, dat door de NOS in produktie
genomen is, namelijk zijn „Celtic Re
quiem”, waarin evenals in „Ultimos Ri
tos” de dood als dogmatisch christelijk
begrip centraal staat en waarvan het
wezen volgens dé hierdoor bepaalde ge
loofsovertuiging met vertoonde kinder
spelletjes, gehouden te midden van de
grafstenen en bij vroeg-christelijke
kruisvormen op een kerkhof, moet blij
ken. De resultaten van de opnamen van
het „Celtic requiem” zullen in de loop
van dit jaar op het beeldscherm te zien
zijn, terwijl Taveners muziek en de
speelliedjes daarbij zijn te horen.
De zeldzaam mooie werken, waren mu-
ziek-juwelen, waren geschreven voor
een ensemble van „flüte traversière”,
viool, viola da gamba en clavecimbel,
welke instrumenten timbres vertegen
woordigden, die een harmonische klan-
ken-versmelting van verrukkende intie
me schoonheid mogelijk deed worden.
Met voortreffelijk samenspel werden
de gekozen werken vertolkt op een ver
fijnd aangepast dynamisch niveau, dat
de eigen expressiviteit van de samenstel
lende gedeelten der werken tot een ver
rassende werkelijkheid deed worden, nu
eens innig en delicaat, dan weer, zoals in
Rameau’s muziek verfijnd tintelend in
lenige ritmische gang of ook met een
volksmuziek-achtige nadrukkelijkheid,
zoals in het haast overmoedig klinkende
„Tambourins” van het derde Concert,
dat met zijn levendigheid een treffende
tegenstelling vormde tot het wat wee
moedige „la Timide” en de subtiele ly
riek van de Menuets uit het tweede
concert, waarin de oude of naar oud
model vervaardigde dwarsfluit bijzonder
mild klonk. Zo is dit concert een uitzon
derlijk evenement van het Holland Fes
tival geworden en van betekenis ook
voor de erkenning van de belangrijkheid
van dit festival.
i i
van het cabaret waar zij optreedt. Zij
houdt niet van hem, maar wil haar
laatste levensdagen verzorgd zijn. Zij
trekken in een fraaie fin-de-siède vil
la, dan blijkt de cabaretzangeres
minder ziek dan ze gedacht heeft,
maar is nu uit een soort loyaliteit
verplicht bij haar vervelende man te
blijven. Tot er een romantische
vriend komt opdagen.
MEN ZIET het is een in onderde
len veelvuldig gebruikt verhaal, dat
nu ook helemaal in kitsch-stijl ver
filmd is. Prachtige plaatjes ontstaan
op het doek, die aan romantische
liefdesbriefkaarten doen denken. De
spelstijl is theatraal, het melodrama
herleeft in al zijn glorie. Maar men
mag rustig aannemen dat Schmid dit
alles niet maakt om onze nostalgische
verlangens te bevredigen, eerder om
de voosheid van die ouderwetse ro
mantiek door te prikken, om aan te
tonen dat destijds een schijnvertoning
werd opgevoerd om andere dingen te
camoufleren. De andere Zwitserse
film, „Erica Minor”, ook weer door
een buitenlander, ditmaal een Frans
man, Bertrand van Effenterre (met
studies aan het Parijse IDHEC) gere
gisseerd, spreekt directere taai door
in drie vrouwenportretten de onbeha-
het ogenblik
vrouwen
van de
HILVERSUM. Enkele honderden
mensen hebben dankbaar de door de
NOS aangeboden gelegenheid aangegre
pen om hun hart te luchten over de
allesbeheersende wereldkampioenschap
pen voetbal. Amper twee dagen nadat de
oproep was geplaatst, had programma
maker Maarten Nederhorst al 200 brie
ven binnen van mensen die een hekel
hebben aan de WK’74.
De brieven bevatten reacties van men
sen die zich vereenzaamd voelen nu alle
aandacht wordt opgeslorpt door die
voetbalrage. Dat blijkt uit het omstandi
ge geklaag van de brievenschrijvers die
hun reactie niet zomaar even op een
briefkaartje hebben gekrabbeld maar er
echt de tijd voor hebben genomen. Het
zijn bijvoorbeeld brieven van huisvrou
wen die zijn weggeglipt tijdens de uit
zending om in de keuken hun ergernis
op papier te zetten. In brieven ter lengte
soms van zeven kantjes.
De brievenschrijvers die veelal af-
knappen op de commercie binnen het
voetbal zetten zich ook af tegen het feit
dat de televisiemakers geen behoorlijk
alternatief leveren door op het andere
net een aanvaardbaar programma uit te
zenden, wat in Duitsland wel het geval
zou zijn. Geef ons ook eens iets voor ons
kijkgeld, zo wordt in de brieven duide
lijk gemaakt.
Over het algemeen komen de klachten
van de huisvrouwen, zo meent Maarten
Nederhorst, die dit percentage schat op
80 percent. Opvallend vindt Nederhorst
het dat er geen enkele voetbalfan heeft
gereageerd. Men had namelijk verwacht
dat er verontwaardigde brieven zouden
binnenkomen van echte sportliefhebbers
die schande zouden roepen over het feit
dat men zomaar iets tegen het voetbal-
gebeuren durfde te hebben. Maar de
groep die gek is op voetbal blijkt ten
opzichte van de groep die ervan baalt
zeer verdraagzaam te zijn.
Op 7 juli zullen de reacties worden
vervat in een radioprogramma dat de
titel draagt ..Geen bal aan”. Er zullen
fragmenten uit brieven worden voorge
lezen en ook worden er briefschrijvers
en briefschrijfsters aan het woord gela
ten. Misschien zal men bij die gelegen
heid dan ook iets kunnen horen uit de
brief van iemand die liever anoniem wil
blijven „omdat ik in een voetbalbuurt
woon”
gelijke toestand van
duidelijk te maken.
spreken over de
HAARLEM. Noord-Holland moet
oppassen dat het zijn restanten natuur
niet Iaat overwoekeren door de vuilnis
belten van de welvaartsmaatschappij.
Dat is de gecamoufleerde boodschap van
Kees Brusse in zijn film „Een stukje
Noord'-Holland”. Deze produktie, die
twee jaar heeft? gevergd en de provincie
twee ton aan subsidie heeft gekost, be
leefde gisteravond in Schoorl haar pre
mière.
zijn de Deense inzending „Lars Ole
5.c” en de Zweedse bijdrage „Film-
pen.” Beide films gaan over kinderen.
De Deen Nils Malmros heeft in een
nagenoeg intrige-loze film de sfeer
willen oproepen van zijn lagere
school. Hollende kinderen op de
speelplaats, lastige kinderen in de
klas, kleine "incidenten, kleine wreed
heden, kleine verdienstelijkheden. Een
film over jeugd op de rand van de pu
berteit, geestig geobserveerd. vol
heimwee naar de onschuld van toen
en vol pijn over alels wat deze kinde
ren nog door moeten maken voor ze
hun argeloosheid voorgoed verloren
hebben.
De opnamen munten uit door natuur
lijkheid benaderende klank, hetgeen, als
bij de uitvoering, blijkt in de onver
staanbaarheid van de gezongen tekst en
grote duidelijkheid van de door de vijf
medewerkende priesters gesproken
woorden.
Die
positie
vrouw, over de sociale situatie van
het ogenblik, over de tegenstelling
dat je wel kritisch bent en toch
gehoorzaam meedraait in deze sa-
Uitgangspunt van Brusse is geweest dat
het geen cleane documentaire-uit-het-
boekje moest worden („Die zie je wel op
de TV”), maar een sfeerfilm over veel
karakteristieken van Noord-Holland. „Ik
heb een ander systeem toegepast opdat
er vragen loskomen. Daarom heb ik
bewust op een primitieve manier ge
werkt”, zei hij na afloop.
De regisseur koos hiervoor het nog
landelijke gebied tussen Egmond en
Enkhuizen en liet Kennemerland, Am
sterdam en het Gooi vallen. Illustratief
•hiervoor was dat het enige beeld van dit vertoond, een gedicht. Dat heb ik er niet
„Stukje Randstad” de racebaan langs aan afgezien.
Schiphol en een passerend vliegtuig be-
Huub Bals, een van de grondleg
gers van Film Internationaal, heeft dit
voorjaar rondgekeken in Cannes en
daar, buiten het eigenlijke festival,
een zevental uit de maat lopende
films ontdekt, die nu als Primeurs uit
Cannes langs de diverse filmhuizen
gaan circuleren. Voor Haarlem bete
kent het opvangcentrum Zero Ziene-
ma, vopr Amsterdam de Mini-Movies.
Gisteren bespraken wé inde ru
briek Films in Haarlem de beide
eerste primeurs die Haarlem op don
derdag en vrijdag te wachten staan,
n.l. ..Bof” van Claude Feraldo. bekend
door zijn twee jaar later gemaakte
..Themroc” en „Een handvol Liefde”
van Vilgot Sjöman, die na al zijn
erotische uitstappen een sociaal dra
ma verfilmd heeft.
Volgen we het programma in
Haarlem, dan komt na „Bof” en „Een
handvol Liefde” op zaterdag „La Pa
loma” aan dé beurt. En dat is dan
direct weer een heel ander chapiter.
..La Paloma” is gemaakt door Daniël
Schmid, in 1944 geboren in Flims, dus
een echte Zwitser. Maar Schmid
heeft eerst o.a. politiek en kunstge
schiedenis gestudeerd in Berlijn en is
