ACHT BOEKDELEN WATERGATE-RAPPORT GEPUBLICEERD
Kunstmaan
ANS naar
Amerika
Ruzie tussen
advocaat van
Nixon en Dean
Minder wapengekletter
op 14-juitviering
Israel zou Palestijns
Leger in Mozambique
volk erkennen
weigert te vechten
achtergrond
VNK failliet
„Apathie
„Vrij reizen”
Tsjechc-Slowakije"
in
Giscards nieuwe manier van feestvieren
Volgens Israëlische krant Haaretz:
Overleg in Wenen en
Genève geschorst
mi
V R IJ D A G
1 2
JULI
1974
BINNEN» EN BUITENLAND
1
3
Nieuw
;e
„Alleen een geboren dialecticus kan het tegen
Persoonlijk voordeel
Geen heldendom
Goud
m
u
L-
d
k
is
Le
d
te
le
ir
e
1
1.
d
d
DEN HAAG „Alleen een geboren dialecticus kan het tegen
woordige Tsjecho-Slowakije begrijpen. Een ja is hier immers geen
echt ja, geen ontkenning een echte ontkenning. De mensen hier
tonen een „gemaakte” desinteresse in de politiek. Hoewel pers, radio
en televisie onophoudelijk de aandacht vestigen op politieke zaken,
weet men nauwelijks wat er in de wereld gebeurt”.
WASHINGTON (Reuter) De commissie voor justitie van het Huis
van Afgevaardigden heeft gisteren een omvangrijk boekwerk van 4.136
pagina’s gepubliceerd met materiaal over de pogingen van het Witte Huis
om de politieke schade van het Watergate-schandaal zoveel mogelijk te
beperken. De acht boekdelen bevatten in hoofdzaak al eerder gepubli
ceerde stukken en brengen geen grote verrassingen. Het rapport vergelijkt
het verzamelde materiaal van getuigenverklaringen en de uitgetikte ge
luidsbandjes met de verklaringen van president Nixon.
„Gevaarlijk”
Nieuwe leemte
Huis-commissie
!t
(Van onze redacteur in Parijs)
il
in
hardop kunnen
1
1
1
1
1
1
1
s
om
van
r
e
n
n
is dit gebeurd onder voortdurende druk
van Amerika, dat zo snel mogelijk der-
getijke besprekingen wil zien beginnen.
11
j,
1
r
5
1
o
HET TSJECHO-SLOWAKIJE-
BULLETIN is een onlangs opgericht
orgaan dat in Amsterdam-Zuid wordt
uitgegeven. Het doel van het bulletin
is tweeledig:
m
le
tn
te
le
m
is
ie
'e
is
te
13
>t
a
if
;e
>r
n
L-
Êt
a
se
e-
ee
de
de
;d.
er
il-
1-
a-
>t.
ze
jn
st
it
s>-
el
at
er
B-
?e
L
i.
t
in
1-
in
i-
ig
in
in
it.
1
se
in
s—
1
et
<t,
ur
er
de
Gistermiddag is op Schiphol de eerste
geheel in Nederland gemaakte kunst
maan in een vliegtuig geladen voor
transport naar de Amerikaanse lucht
machtbasis Vandenberg in de Ameri
kaanse staat California. Daar zal de
„ANS’’ gelanceerd worden voor waar
nemingen in de ruimte. De „ANS’’ weegt
140 kilo.
De paraderende soldaten zullen dan
dezelfde route afleggen die ook traditio
neel door de arbeiders bij hun portest-
marsen of betogingen worden gevolgd.
De Bastille, waar op 14 juli 1789 de
Franse Revolutie uitbrak, was sinds die
dag wel altijd het hart van de volks
feesten gebleven, met hun openluchtbals
en musette-orkesten. Door die twee ui
tingen van de herdenkingsfeesten als
programmapunten nu op dezelfde plaats
te concentreren, bedoelt de president
tevens het leger weer iets dichter bij het
volk te brengen. En die popularisering
hoopt hij dan nog wat te accentueren
door het zwaarste geschut van mam-
moettanks en Mirage-jagers in de kazer
nes en remises te laten.
Zeer weinig Turken waren overigens
op de hoogte van dit privilege dat de
Griekse parlementariërs in 1934 was toe
gekend door Ataturk, de stichter van het
moderne Turkije.
In verband met de gespannen verhou
ding tussen Griekenland en Turkije
met als inzet olieboringen in de Aege-
ische Zee moet de Griekse parle
mentsleden dit privilege maar ontnomen
worden, zei senator Husamettin Celebi
in een toelichting. Een woordvoerder
van de Turkse spoorwegen, om commen
taar gevraagd, vond het wetsontwerp
van de boze senator zinloos: „Er zijn
immers geen Griekse parlementariërs”.
Het vestigen van aandacht op de
huidige, moeilijke toestand in Tsje-
cho-Slowakije door het verstrekken
van informatie;
(Van onze redactie buitenland)
ANKARA. Een Turkse senator
heeft een wetsontwerp ingediend dat een
einde wil maken aan het privilege dat
Griekse parlementsleden vrij mogen rei
zen met de Turkse spoorwegen.
WASHINGTON (Reuter). John
Dean, voormalig juridisch adviseur
tan Nixon, en James St. Clair, de
luidige advocaat van de Amerikaanse
president, hebben het gisteren met
elkaar aan de stok gekregen over de
vraag of Nixon wist dat er zwijggeld
werd betaald aan de inbrekers in het
Watergategebouw.
DEN HAAG. De Arrondissement-
Rechtbank in Den Haag heeft gisteren
11 juli NV Verenigde Nederlandse
Kleermakerijen Gebrs. Ibelings in Den
Haag failliet verklaard. Aan het perso
neel van bijna 100 leden, van wie velen
jarenlang het bedrijf dienden* werd
eveneens gisteren ontslag aangezegd, al
dus een mededeling van de curator.
Op 6 juni verleende de rechtbank
voorlopige surséance van betaling. Een
rendabele bedrijfsvoering bleek niet mo
gelijk hetgeen naast de inteer van het
gehele aandelenkapitaal van 844.000,
achulden verwekte van bijna 2 mln.
De Franse regering verwacht dat deze
new look-stijl van de 14 juli-herdenkin-
gen dit weekeinde extra buitenlandse
toeristen naar Parijs zal lokken. Die
buitenlanders zijn trouwens sinds een
dag of wat al in massale aantallen
verschenen, zodat de Parijzenaars zich
alweer bijna vreemdeling in hun eigen
stad beginnen te voelen.
Nu bovendien de autosnelweg het
noordelijkste met het zuidelijkste puntje
van het land tot aan d e Middellandse
Zee rechtstreeks verbindt, heeft Frank
rijk als toeristenland nog aan aantrek
kingskracht gewonnen. Ondanks de ge
peperde prijs van 100 frank ruim
zestig gulden die een automobilist
voor dlie snelweg aan tolgeld moet beta
len.
Volgens leden van de commissie
van justitie van het Huis van Afge
vaardigden kwam het tot een felle
woordenwisseling tussen beide man
nen op een besloten zitting van de
commissie waar Dean als getuige op
trad. Dean zou verklaard hebben dat
hij er bijna zeker van is dat Nixon
en hij voor 21 maart 1973 gepraat
hebben over het betalen van zwijg
geld. Nixon heeft altijd volgehouden
dat hij nooit akkoord is gegaan met
het betalen van zwijggeld aan hen
die bij de inbraak in het Watergate
gebouw betrokken waren. Dean was
door St. Clair als getuige opgeroepen.
De 8,4 kilo documenten, uitgetikte ge
luidsbandjes, presidentiële verklaringen
en dagboeken bevatten als nieuw mate
riaal:
Een 240 pagina’s tellende informa
tieve verklaring van Nixons advocaat
James St. Clair.
Een uitgetikt geluidsbandje van 13
april 1973 van een telefoongesprek tus
sen de ex-medewerker van het Witte
Huis Lawrence Higby en Jeb Stuart
Magruder, de plaatsvervangend campag-
ne-leider van de herverkiezingscampag-
ne voor Nixon. Daarin waarschuwt Hig
by Magruder dat deze niets te winnen
heeft door zich tegen het Witte Huis te
keren.
De tekst van een gesprek de volgen
de dag, waarin een paniekerige Magru
der onthult dat hij van plan is meineed
te bekennen. Hij zegt tegen Haldeman, de
ex-chef van de Witte Huis-medewer-
kers: „Ik heb het lang genoeg uitgehou
den. Ik verkeer in een afschuwelijke
positie omdat ik meineed heb gepleegd,
dat weet je, vele malen, tijdens het
proces en voor de grand jury”.
Haldeman antwoordt koeltjes: „Nee,
daar weet ik gelukkig niets van”.
Op 14 april vertelt Ehrlichman aan
ex-minister van Justitie John Mitchell
dat Magruder wil praten voor de Water-
gate-aanklagers. Kennelijk sprekend
over de pogingen Watergate in de doof
pot te stoppen zegt Ehrlichman: „De
zaak begint ook op andere punten te
mislukken”. Mitchell zegt later, sprekend
TEL AVIV (UPI). Een meerderheid
van kabinetsleden in Israel staat positief
tegenover de erkenning van een Pale-
itjjnse entiteit, dat wil zeggen het be
staan van het Palestijnse volk. De rege-
ring-Rabin is bereid met Palestijnse ver
tegenwoordigers te onderhandelen in het
kader van eventuele vredesbesprekingen
met Jordanië. Dit schrijft het Israëlische
blad Haaretz.
Het kabinet zal waarschijnlijk volgen
de week besprekingen beginnen over dit
onderwerp. Het innemen van een derge
lijk standpunt zou het einde betekenen
van een al 26 jaar oud essentieel Israë
lisch beleidspunt dat een Palestijnse en
titeit niet bestaat.
„Een overweldigende meerderheid van
regeringsleden staat positief tegenover
een wijziging in de huidige politiek, die
inhield dat een Palestijnse entiteit niet
bestaat”, zegt Haaretz. „Tegelijkertijd
zal wel duidelijk worden gemaakt dat
erkenning van een dergelijke entiteit
niet betekent erkenning van de Palestij-
nen als een onafhankelijke partner bij
onderhandelingen, en zeker niet inhoudt
erkenning van wat wordt genoemd de
„wettige rechten van het Palestijnse
volk”.
Prioriteit zal worden gegeven aan de
mogelijkheid van onderhandelingen met
de Palestij nen in het kader van bespre
kingen met Jordanië, waarbij Palestijnse
vertegenwoordigers een deel zouden zijn
van de Jordaanse delegatie”, aldus Haar
etz.
Via regeringsfunctionarissen is naar de
pers uitgelekt dat het Israëlische minis
terie van Buitenlandse Zaken samen met
de Amerikaanse ambassade bezig is
werkdocumenten voor te bereiden voor
mogelijke Israëlisch-Jordaanse vredes
besprekingen. Volgens de functionarissen
LOURENCO MARQUES (UPI-AP).
Sommige eenheden van het Portugese
leger in Mozambique hebben de wapens
neergelegd. De soldaten weigeren hun ka
zernes te verlaten om de oorlog tegen de
bevrijdingsbeweging Frelimo voort te
zetten. Dit is uit militaire kringen in
Beira vernomen.
Eenheden die de strijd willen staken
hebben een delegatie naar het opperbe
vel in Beira gestuurd met de mededeling
„onze mannen willen naar huis” en een
boodschap waarin bij de regering in
Lissabon wordt aangedrongen de onder
handelingen met het Frelimo te bespoe
digen.
In Vila Gouveia weigert een volledig
bataljon de strijd voort te zetten. Ook
troepen in het gebied van Cabo Delgado,
bij Tanzania, hebben de antiguerrilla-
operaties stopgezet en uit Niassa, gren
zend aan Rhodesië, wordt zelfs een ver
broedering tussen Portugese militairen
en Frelimostrijders gemeld, compleet
met voetbalwedstrijden en feestjes. Het
Portugese leger bestaat naar schatting
voor zestig percent uit Afrikaanse mili
tairen. Zij hebben reden te meer om de
strijd te staken omdat ze represaille
maatregelen zouden vrezen in een een
maal onafhankelijk geworden Afrikaan
se staat Mozambique, wanneer ze nu nog
doorgaan met het bestrijden van het
Frelimo. De guerrillastrijd duurt overi
gens nog voort. Gisteren bliezen Freli-
mo-guerrilla’s delen van een spoorweg
op.
„Belangrijk document
Het inzamelen van geld voor
hulp aan schrijnende gevallen, zoals
gezinnen van politieke gevangenen.
De „gemaakte” desinteresse in de
politiek blijkt volgens de correspon
dent van Listy overduidelijk uit het
feit dat men in privé-kring nauwe
lijks over iets anders dan politiek
spreekt.
zonder echt moordwapen tegen Nixon”
„Dankzij de censuur dringt geen
enkele belangrijke informatie via de
persmedia in de openbaarheid door
en toch zijn de betrokkenen steeds
enorm bang voor de openbare me
ning. Als iemand een slechte, eerloze
vent genoemd wordt komt het bij
niemand op dat hij misschien zijn
gezin in de steek heeft gelaten, teveel
drinkt, minderjarigen verleidt of wei
gert alimentatie te betalen ieder
een neemt als vanzelfsprekend aan
dat de betrokken persoon in een zui-
veringscomité heeft gewerkt, lid van
AUGUSTUS 1968 (de inval van de
troepen van het Warschau-pact) heeft
een ongemeen verhelderende uitwer
king gehad, zo meent de correspon
dent van Listy. „De arbeiders weten
vandaag precies dat er hier geen
volksregering bestaat en ook geen
socialisme zoals het in de brochures
wordt beschreven. De apparatschiks
(partij-burocraten) weten dat zij niet
voor de arbeidersklasse spreken en
dat ze geen macht hebben. Niemand
gelooft in de veelgeprezen liefde voor
de Sovjet-Unie. Omdat dit alles alge
meen bekend is moest naast de ge
consolideerde burger de geconsoli
deerde partijman ontstaan, met ver
gelijkbare eigenschappen.
De geconsolideerde mens werkt
met tegenzin, zonder eigen initiatie
ven en ziin enig motief is persoonlijk
voordeel. Hij weet dat een leidende
positie alleen op morele en politieke
gehoorzaamheid berust, niet op capa
citeiten. Hij vlucht in zijn vrije tijd
die hij gebruikt voor bijverdiensten
of het repareren van zijn auto.
De vlucht in de vrije tijd is voor
hem een middel tot overleven, een
opvullen van een tussenperiode waar
van hij hoopt dat die eens zal eindi
gen. Hij gelooft er vast in, zo besluit
de correspondent, dat dit alles slechts
provisorisch is.”
Daaruit blijkt onder meer dat een
bandje waarop Nixon filosofeert over
Watergate een leemte van 57 seconden
vertoont juist als hij bespreekt hoeveel
er aan het publiek onthuld zou moeten
worden. Deze opname dateert van 21
maart 1973. Direct na het beruchte ge
sprek in het Witte Huis toen werd
overlegd over het betalen van zwijggeld,
dat was geëist door Watergate-samen-
zweerder Howard Hunt.
Het enorme pak feitenmateriaal is
verzameld door de staf van de commis
sie voor justitie van het Huis van Afge
vaardigden, die zich drie maanden lang
achter gesloten deuren met deze gege
vens heeft beziggehouden. Veel materi
aal is bijgedragen door de senaatscom
missie voor Watergate en de grand jury
voor Watergate.
Dit is de inleiding van een „bericht
uit Praag” dat in het onlangs ver
schenen tweede nummer van het
Tsjecho-Slowakije-bulletin staat af
gedrukt. Het bericht is van de hand
van een correspondent van Listy
(bladen), het tijdschrift van de Tsje-
choslowaakse socialistische oppositie.
Onder de titel „de genormaliseerde
onderdanen” beschrijft de correspon
dent de apathie die zich van het
Tsjechoslowaakse volk heeft meester
gemaakt na de liberaliseringsperiode
van Alexander Dubcek in 1968. Ook
de angst om risico’s te nemen die de
persoonlijke rust van elke Tsjecho-
slowaak kunnen verstoren en de im
muniteit voor ideologie die onder
meer is ontstaan door manipulatie en
scholing.
De ervaringen van de correspon
dent sluiten min of meer aan bij
datgene wat westerse journalisten de
laatste jaren in Tsjecho-Slowakije
hebben waargenomen. Ook zij consta
teerden een flinke dosis politieke
apathie onder het volk die als politie
ke ontevredenheid moet worden uit
gelegd. Maar enkele wezen er tevens
op dat een succesvolle regeringscam
pagne ter opvoering van de beschik
bare consumptiegoederen de Tsje-
choslowaken heeft doen berusten of
zelfs tot tevredenheid heeft gestemd.
over Nixons ex-adviseur John Dean:
„Die arme John is de kerel die tussen
twee vuren is beland. Net als veel ande
ren, die van het begin af aan hebben
geprobeerd de deksel op de pot te hou
den tot na de „verkiezingen”.
Op een bandje van 21 maart 1973 zegt
Nixon, dat hij die dag voor het eerst
hoorde dat Ehrlichman, Hunt en zijn
„loodgietersbende” had opgedragen de
gangen na te gaan van Daniel Ellsberg,
de man die de Pentagon-papers over de
oorlog in Indo China liet uitlekken naar
de pers. Hier zegt Nixon ook te hopen
dat Mitchell iets kan bedenken als reac
tie op Hunts eis voor 120.000 dollar
zwijggeld.
Vervolgens zegt Nixon: „Het lijkt me
dat alleen maar te zitten afwachten
zonder een verklaring uit te geven, echt,
eh, te gevaarlijk is voor wat betreft de
president” en dan volgt de leemte van
57 seconden.
Leden van de Huis-commissie, die nei
gen tot impeachment (het opgang bren
gen van de afzettingsprocedure) van
Nixon, menen dat de totaal-indruk van
het nieuwe document belangrijk is, ook
al is er geen echt „moordwapen”, - één
enkel afdoend bewijsstuk om de presi
dent de das om te doen.
John Doar, de jurist van de commissie
voor justitie, zegt in het rapport dat
Nixon zich op 17 maart 1973 bezorgd
toonde dat de onthullingen over Wa
tergate hemzelf in de affaire zouden
betrekken. Dat is vier dagen voor de 21
ste maart, de dag waarop Nixon naar
eigen zeggen voor het eerst van de volle
omvang van het schandaal op de hoogte
werd gebracht.
Volgens Doar was Nixon bezorgd dat
twee medewerkers aan zijn verkiezings
campagne, Magruder en Hugh Sloan,
onder de druk zouden bezwijken en
zouden samenwerken met de instanties
die bezig waren met een onderzoek naar
Watergate. „De president zei dat er pro
blemen zijn in de toekomst, en dat
Magruder Haldeman direct bij de zaak
zou betrekken en dat zou het Witte
Huis, de president, er bij betrekken”.
Nixon zei: „We moeten remmen. Dat
moet verhinderd worden”.
Inmiddels is gisteren weer een nieuwe
leemte in een van Nixons bandjes ont
huld. Richard Ben-Veniste, assistent van
Watergate-aanklager Jaworski, verklaar
de voor rechter Sirica dat er een leemte
van 19 minuten zit in een bandje van 20
maart 1973, de dag voordat Nixon naar
eigen zeggen over Watergate werd inge
licht. Hij drong er op aan dat het Witte
Huis beter moet passen op de bandjes
die nog in zijn bezit zijn.
Een commissie van zes deskundigen,
aangezocht door Sirica, heeft vastgesteld
dat de leemte is veroorzaakt door vijf
maal uitwissen. Vervolgens probeerde
men de bandjes opnieuw in te spreken.
Ben-Veniste zei dat de Watergate-aan-
klager heeft vernomen dat de originelen
van sommige bandjes verloren zijn ge
gaan tijdens het uittikken door secreta
resses van het Witte Huis.
PARIJS. Frankrijks officiële 14-ju-
lifeesten zullen overmorgen in een nieu
we stijl, waarop president Giscard d’Es-
taing zijn stempel heeft gedrukt, worden
gevierd. Het staatshoofd heeft om te
beginnen de militaire parade van de
Champs Elysées, symbool van Franse
rjjkdom, naar de meer volkse buurten
tussen de Bastille en de République ver
legd.
woord van wat hij in de krant leest
en is heel goed in staat zich uit de
verschillende frasen, adjectieven en
foto’s van eretribunes een beeld te
vormen van wat er werkelijk aan de
hand is.
een bedrijfspartijcomité is geweest of
ondertekenaar van een solidariteits
verklaring aan de Sovjet-Unie.
Als van iemand gezegd wordt: pas
op voor hem, dan denkt niemand
aan zijn horloge of portemonnee
maar iedereen houdt zijn mond of
beëindigt een zojuist vertelde grap
met een minder politiek pointe.
De mensen, zo vervolgt de corres
pondent. gaan heel normaal naar hun
werk, keurig gekleed, demonstreren
niet en schelden zelfs niet te erg in
het openbaar. Ze hebben zich er een
voudig aan gewend, in navolging van
de Russische burgers van de jaren
dertig, thuis te drinken en te nraten,
omdat ze denken dat in elke kroeg
een spion zit.
De doorsnee burger is held noch
collaborateur. Als ieder mens zou hij
graag in alle rust leven en daarbij
tenminste een beetje het gevoel van
vrijheid en van een zuiver geweten
hebben. Het meest ergert hij zich aan
de politieke commentaren via radio
en pers, aan elkaar omarmende Tsje
choslowaakse en Russische staatslie
den, aan de auto’s met Russische
kentekens, aan de soldaten met hét
CA op de schouders (van „Sovjetska-
ja Armija”), aan de verplichte mani
festaties, aan de vlaggen en het aller
meest aan het niet hardop kunnen
vloeken „dat ze ons voor idioten aan
zien.”
Voor het overige is hij rustig, be
zonnen, verstandig. Hij gelooft geen
GENÈVE (AP). De deelnemers aan de
Europese veiligheidsconferentie zijn het
er gisteren informeel over eens gewor
den de werkzaamheden van de confe
rentie te onderbreken voor een vijf-
weekse zomervakantie.
De conferentie zal op 2 september
worden hervat. Ook de onderhandelaars
van de NAVO-landen en de landen van
het Warschaupakt die in Wenen bespre
kingen voeren over beperkingen van de
troepensterkte in Europa zullen de be
sprekingen voor twee maanden schorsen.
Men heeft in Wenen niet de „concrete
besluiten” kunnen treffen, waarop presi
dent Nixon en partijleider, Leonid
Breznjev in het slot-communiqué van
hun recente topconferentie zeiden te ho
pen.
De toevoer van Zuidafrikaans goud
via Mozambique naar Portugal schjjnt
ten einde te zijn gekomen.
Een lading van 83 gouden staven die
meer dan 12 miljoen gulden waard was
is deze week teruggebracht naar de kluis
van de Banco Nacionele Ultramarino op
last van de interim gouverneur-generaa.1
Henriques Vasco Soares de Melo.
Hij besloot hiertoe kort voordat het
goud aan boord van een vliegtuig zou
worden gebracht dat naar Lissabon zou
vertrekken.
Het Zuidafrikaanse goud wordt door
dit land geleverd als betaling voor ha
venrechten, transportkosten van Zuida
frikaanse export en voor de lonen van
ongeveer 80.000 inwoners van Mozambi
que die in de Zuidafrikaanse mijnen
werken.
F
