TIJDENS WEEKEINDE NOG FELLE STRIJD OP CYPRUS
Bewering van De
Gaay Fortman
weersproken
Cox al lang
Israel wil niet
met Palestijnen
onderhandelen
Verbod lozing
radio-actief
afval bepleit
Zweefvliegtuig
Spaanse filosoof
Britten evacueren 4000
neergestort
overleden
buitenlanders
Muntendiefstal
in Amsterdam
Onzekerheid duurt
voort in Spanje
Venezolaans rapport uiterst somber
F
„Nixon wilde
IJ
ontslaan”
w
I
Juan Carlos moet kleur bekennen
MAANDAG
2 2
JULI
3
19 7 4
BINNEN- EN BUITENLAND
(Van onze redactie buitenland)
t
1
et
I-
;o
tf
n
e
ic
CARACAS (ANP) Venezuela, de grootste olieproducent van Zuid-
Amerika en een van de voornaamste olie-exporteurs ter wereld, vreest dat
de belangrijkste energiebron van de wereld over niet al te lange tijd is uit
geput. Volgens het Venezolaanse ministerie van mijnbouw en koolwater
stoffen zijn de huidige oliereserves slechts voldoende voor 17 jaar, als de
om vang van de reserves constant blijft en het verbruik ieder jaar met vijf
percent toeneemt.
NICOSIA Volgens een Turks legercommuniqué zouden Griekse
marineschepen gisteren bij de stad Paphos op Cyprus geprobeerd hebben
troepen aan land te zetten, hetgeen door de Turkse luchtmacht zou zijn
verhinderd. De Griekse radio maakte melding van een poging van Turkse
troepen bij Kyrenia aan land te gaan, hetgeen eveneens zou zijn mislukt.
bM
ie
B
j
1
1
1
1
(Van onze correspondent)
Nog voor 17 jaar oliereserve
somber
vooruitzicht,
ZOU
-7
MADRID. (Reuter) Prof. Adolfo
Munoz Alonso, een van Spanje’s voor
aanstaande filosofen en een fervent aan
hanger van generaal Franco, is gisteren
op 59jarige leeftijd in Santander over
leden aan de gevolgen van een hartaan
val. Hij schreef talrijke boeken en arti
kelen over filosofie en stichtte en eigen
fi-osiflsch blad.
Het communiqué zegt dat Israel niet
met „terroristen-organisaties wil onder
handelen die verniètiging van de staat
Iserael tot doel hebben”.
Venezuela produceerde vorig jaar 3,36
miljoen vaten olie van 159 liter per dag.
Als de nog niet ontgonnen reserves aan
de rivier de Orinoco kleiner blijken te
zijn, dan wordt geschat, kan het land
met zijn bewezen reserves bij het huidi
ge produktiepeil nog ongeveer dertig
jaar toe. Als de reserves aan de Orinoco
wel aan de verwachtingen voldoen, kan
de Venezolaanse olie-industrie bij het
huidige produktietempo nog vijftig jaar
met de reserves doen.
In heel Nederland hebben dit week
einde Turkse gastarbeiders geld bijeen
gebracht als bydrage voor de strjjd van
hun land op Cyprus.
kamp van de Nationale Garde. Wij za
gen hoe grote zwarte rookwolken opste
gen boven het vliegveld en het kamp.
Aan boord van een Hercules-vrachtvlieg-
tuig van de Britse luchtmacht worden
toeristen van de Engelse militaire basis
te Akrotiri op Cyprus naar veiliger oor
den gevlogen.
Nathan, die in 1969 door een in Ne
derland bijeengebrachte som van 162.500
gulden in staat was zijn schip „Peace” te
kopen, is dit weekeinde in Amsterdam
aangekomen om in Nederland een be
manning voor deze tocht van twee tot
drie maanden te werven.
n
k
,i
r
i
1
sn
at
n
1-
)e
1,
n
n
st
•r
d
s
!t
n
d
ït
•n
id
le
te
»e
n
n
In
?d
ft
al
:e
)e
?d
Q
tl
L.
r
r
B
1
S
n
n
n
ie
d-
n,
s-
ïP
>d
n,
dl
?h
De voorzitter van de „Turkse culturele
maatschappij” in Nederland, Tahir Ej-
der, zei gisteren: „Zolang wij nog niet
worden opgeroepen om in het leger
dienst te nemen, willen wij ons land op
alle mogelijke manieren helpen.”
Bij bliksemacties in de Turkse pensi
ons zijn grote bedragen ingezameld. In
Utrecht hebben 500 Turken f 100.000 bij
eengebracht, in Amersfoort is f 60.000
opgehaald en in Zaandam 30.000. In
andere plaatsen zijn de inzamelingen
nog niet afgesloten.
Maar men geeft geld uit aan Afrika
en andere gebieden en daarom kunnen
de Bovenwinden niet geholpen worden.
We hebben alle respect voor minister de
Gaay Fortman en zijn adviseurs, maar
zijn standpunt de Bovenwinden niet de
helpende hand te bieden is niet realis
tisch”.
Een verslaggever van Associated Press,
Holger Jensen, was een van de vier
journalisten die de Turkse invasie op de
noordkust van Cyprus hebben meege
maakt. Via de Turkse en Griekse linies
is hij naar Nicosia gereden om vandaar
het volgende verslag van de invasie door
te zenden.
JERUZALEM. (AFP, UPI, DPA)
Israel zal niet met Palestijnse terroris
ten-organisaties onderhandelen maar al
leen met een Jordaans-Palestijnse staat
ten oosten van Israel, waarvan de gren
zen tijdens bilaterale onderhandelingen
moeten worden vastgesteld, zo zegt een
communiqué dat gisteren in Jeruzalem
na de wekelijkse kabinetszitting is uitge
geven.
De evacuatie, die volgens ooggetuigen
verliep in voorbeeldige orde, was geor
ganiseerd door het Britse opperbevel
voor het Midden-Oosten. Via de BBC
had Sir John Aitken, de opperbevelheb
ber van de Britse troepen in dit gebied,
aangekondigd dat de Britse soldaten be
vel hadden alleen uit zelfverdediging te
schieten. Buitenlanders, die Nicosia wil
den verlaten, kregen de raad „zonder
onnodige risico’s te nemen”, naar het
plein voor het Hilton Hotel in Nicosia te
gaan. Vandaar vertrok de lange stoet
naar de Britse basis.
Gisterochtend vertrokken ook de eer
st raai jagers joegen door dikke rook
wolken die zaterdag boven het eiland
Cyprus hingen, parachutisten werden
neergelaten en Turkse soldaten waadden
aan land op stranden waar enkele dagen
eerder de toeristen nog aan het zonneba
den waren.
De invasie vanuit de lucht en de zee
bracht dood en vernieling in de luxe
Volgens Claude Watney houdt de Ne
derlandse minister totaal geen rekening
met de moeilijke omstandigheden waar
onder op de Bovenwinden gewerkt
wordt. Daarnaast stelt men in Den Haag
altijd, dat alleen maar onderhandeld
wordt met de centrale regering in Wil
lemstad. Hoe kan men dan zeggen dat
het bestuur op de drie eilanden zwak is?
„Het zou beter zijn geweest”, aldus het
Bovenwindse statenlid, „dat de Neder
landse minister zou hebben aangekon
digd een bedrag van 25.000 gulden ter
beschikking te stellen om vee voor St.
Eustatius te kopen en de KNSM het
naar het eiland te laten brengen.
WASHINGTON (Reuter, AFP) De
commissie voor justitie van het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden nam
zaterdag kennis van een aan haar voor
gelegd stuk van president Nixons advo
caat James St. Clair, dat met één dag
gepredateerd zou zijn.
Het stuk gaat over een gesprek van de
president met ex-raadsman Bob Halde
man op 22 maart over Gordon Liddy of
Howard Hunt, twee der eerste beklaag
den in de Watergate-affaire. Nixon zegt
dat „de rechter hem 35 jaar gegeven
heeft”. Maar rechter John Sirica veroor
deelde Liddy en Hunt pas een dag later,
23 maart.
Het tijdelijke Witte Huis in San Cle
mente, Californië, vindt het voorval on
beduidend. „Men hoefde slechts de kran-
teverslagen over het proces Hunt-Liddy
te lezen om te concluderen dat Sirica de
maximumstraf zou opleggen”, verklaarde
een woordvoerder.
Uit een stuk dat aan de commissie is
v-’orgelegd door oud-minister van justi
tie Elliot Richardson, blijkt dat Nixon al
weken voordat hij het officieel deed, de
eerste speciale officier van justitie voor
Watergate, Archibald Cox, heeft willen
ontslaan.
Richardson - die aftrad omdat hij Cox
niet wilde ontslaan zegt in het stuk dat
de president hem na het geforceerde
aftreden van vice-president Spiro Ag
new, zei: „Nu we die zaak hebben afge
daan, is de weg vrij voor het verwijde
ren van Cox”.
De speciale officier werd op 20 okto
ber ontslagen. Maar volgens Richardson
was Nixon al in de voorafgaande zomer
kwaad geworden op Cox en bereidde hij
zich voor op een confrontatie, tenzij de
officier van standpunt zou veranderen.
Welk besluit hij ook zou nemen, het
zou hem of in conflict kunnen brengen
met rechtse politici en generaals zich
direct op Franco zouden beroepen, of
een zware belasting betekenen voor zijn
zelfstandigheid in de toekomst en de
mogelijk politieke evolutie onder zijn
koningschap.
hotels langs de noordkust. Grieks-Cypri-
oten en buitenlanders moesten dekking
zoeken in de kelders van de getroffen
gebouwen.
Turkse oorlogsschepen beschoten de
havenstad Kyrenia en dorpen ten westen
van deze stad terwijl Skyhawk-toestel-
len van de Turkse luchtmacht wegen,
bruggen, hotels en andere doelen be
stookten met bommen en granaten.
De beschietingen en bombardementen
leken volledig willekeurig te worden
uitgevoerd zonder onderscheid van bur
gerlijke doelen. Langs de wegen lagen
de lijken van gesneuvelde burgers naast
uitgebrande particuliere auto’s en ver
nielde legervoertuigen van de Grieks-
Cyprische Nationale Garde.
Met drie andere journalisten probeer
de ik via de Turkse wijk naar Kyrenia
te rijden. Grote transportvliegtuigen vlo
gen boven ons hoofd en tientallen para
chutisten landden in de velden naast de
weg.
Ongeveer 10 km buiten Nicosia wer
den wij aangehouden door Turkse mili
tairen. Pas gelande parachutisten zaten
koffie te drinken in een café langs de
weg. Enksle kilometers verderop be
stookten Turkse straaljagers het vlieg
veld van Nicosia en het daarbij gelegen
(Van een speciale medewerker)
JERUZALEM. Een Brits militair
konvooi is er gistermiddag in geslaagd
naar schatting 4000 buitenlanders te
evacueren uit de Cyprische hoofdstad
Nicosia, waar de hele dag zwaar werd
gevochten. Een stoet van 1000 personen
auto’s en 40 Britse vrachtwagens voor
afgegaan door Britse pantserwagens, die
getooid waren met de Britse vlag, reed
gistermiddag naar de Britse basis Deke-
lia, ongeveer 40 kilometer ten zuiden
van Nicosia.
minder olie wordt ontdekt is de schuld
van de multinationale ondernemingen.
Die maatschappijen hebben problemen
van de investeringen en daarom concen
treren ze zich op prospectieplannen die
weinig kosten. Daarmee dragen ze bij
tot de wereldomvattende energiecrisis.
Het ziet er nog niet naar uit dat de
wereld voor haar energiebehoefte op
korte termijn minder afhankelijk wordt
van olie. Als de oliereserves het uithou
den, zullen gas en olie in het jaar 2000
waarschijnlijk 69 percent van de ener
giebehoefte dekken. In 1975 zou dat 68
percent zijn.
ste vliegtuigen met buitenlanders vanaf
de Britse luchtmachtbasis Akrotiri. Hier
was nog maar voor drie dagen voedsel,
aldus een BBC-verslaggever. Een onbe
kend aantal buitenlanders heeft hier zijn
toevlucht gezocht. De Britten zouden
nog niet voornemens zijn de gezinnen
van de 9000 Britse militairen op het
eiland te evacueren. Daarnaast wonen
nog 12.000 Britse staatsburgers op Cy
prus.
Gisterochtend werd in Nicosia zware
strijd geleverd tussen Grieken en Tur
ken bij het Ledra Palace Hotel. Het hotel
ligt ongeveer op de scheidslijn tussen de
Griekse en Turkse zone van de stad. Het
gebouw was al enkele malen door vol
treffers van bazooka’s en mortiergrana
ten getroffen. De kant van het hotel, dat
de Turkse kant uitkijk is door kogelgaten
zwaar gehavend. Water en elektriciteit
waren eergisteren al uitgevallen. De
meeste journalisten hadden de nacht in
de gangen en kelders van het hotel door
gebracht
Even werd ’s ochtends door VN-troe-
pen een staakt-het-vuren bereikt om de
buitenlandse journalisten in het Ledra
Hotel te ontzetten.
Lasapparatuur van de bouw is door de
inbrekers benut om de drie brandkasten
van de muntenhandel, op een stille plek
in het gebouw vakkundig open te bran
den. Zij hadden de pech dat toevallig
vlak voor het weekeinde een bedrag van
ongeveer 100.000 gulden uit de brand
kasten was gehaald. Wel vonden zij
zilveren munten met voorstellingen van
schilderijen van Rembrandt en schepen
en een aantal series van de -nieuwe
munten van de Bahama Eilanden.
Dit officiële standpunt zal minister
van buitenlandse zaken Jigal Al Ion op
28 juli mee naar Washington nemen. De
Amerikaanse regering zou volgens de
pers van Israel geëist hebben, eigen
voorstellen voor een oplossing van de
crisis in het Midden-Oosten in te dienen.
De Turkse generale staf heeft de be
schuldiging geuit dat Griekse Cyprioten
op heel Cyprus Turkse gemeenschappen
buurt van
zweefvlieg-
„Kennemer
UC VC91UU1UC1, UI iV-
Berkel uit Leimuiden,
voorraden voldoende voor respectievelijk
13, 17 en 25 jaar. Dat is volgens het
ministerie een
vooral wanneer men bedenkt dat een
toeneming van
NOORDWIJK. In de
Noordwijk is zaterdag een
tuig neergestort van de
Zweefvlaegclub”. De bestuurder, de 18-
jarige C. van Berkel uit Leimuiden,
werd licht gewond. Zijn vliegtuig werd
ernstig beschadigd. Oorzaak van het on
geluk was volgens de politie dat de
„remkleppen" van het toestel onjuist
stonden afgesteld, waardoor het vliegtuig
in een vrille raakte.
PHILIPSBURG, ST MAARTEN
(ANP).Volgens het enige lid van de
Antilliaanse statenparlement voor de
Bovenwinden, Claude Wathey is er geen
sprake van een zwak bestuur op de
Bovenwindse eilanden, zoals minister mr
W. F. de Gaay Fortman onlangs stelde
De Nederlandse bewindsman zei dit be
gin juli in de eerste Kamer toen de
ernstige droogte op de Bovenwinden aan
de orde kwam.
De 47-jarige Israëliër Abie Nathan, de
man van het „vredesschip”, wil volgende
week vanuit Marseille naar Cyprus
koersen om daar zijn boodschap van
vrede te brengen.
door hun luchtmacht die vrij spel had.
Volgens radio-Nicosia, de spreekbuis van
het regime van de door de Nationale
Garde te paard geholpen president
Sampson, zouden de Turken dertien
vliegtuigen hebben verloren. Over het
aantal doden en gewonden onder mili
tairen en burgerbevolking zijn geen be
trouwbare schattingen, maar zeker is dat
er honderden slachtoffers zijn. Langs de
„groene lijn” die de Turkse wijk van
Nicosia scheidt van de Griekse deel van
de stad is beide dagen hevig gevochten.
de reserves met vijf
percent per jaar uitzonderlijk zou zijn.
Daarom is het verontrustend, dat de
olieproduktie in de landen van de OPEC
(organisatie van olie-exporterende lan
den) in 1973, ondanks de olieboycot van
de Arabische landen, met 13,2 percent is
toegenomen.
Naar het schijnt discussiëren de politi
ci in Venezuela achter de schermen
hevig over het al dan niet beperken van
de olieproduktie, die de voornaamste
bron van inkomsten van het land is.
Sinds president Carlos in maart aan de
macht kwam, is de produktie met onge
veer honderd miljoen vaten per dag
verminderd.
Als de vraag naar olie in de geïndu
strialiseerde landen blijft toenemen, is
het mogelijk de olieproduktie te vermin
deren en er toch meer aan te verdienen,
zo schrijft het ministerie. Dat er steeds
De vrede met Jordanië, die door on
derhandelingen tussen beide landen
moet worden bereikt, kan slechts geves
tigd worden op basis van twee onafhan
kelijke staten: Israel met een verenigd
Jeruzalem als hoofdstad en een Jor
daans-Palestijnse staat waarin de Jorda-
niërs en Palestijnen hun identiteit kun
nen handhaven, aldus het communiqué.
Gegevens van andere landen geven
een nog somberder beeld te zien. Het
ministerie meent, dat als de vraag naar
olie jaarlijks zes percent toeneemt, de
oliereserves nog tenminste 13 en ten
hoogste 25 jaar mee kunnen. Daarbij is
van groot belang hoe groot de nieuwe
olievelden zijn die worden ontdekt.
Wordt er per jaar olie ontdekt in een
omvang van drie, vier of vijf percent
van de nu bekende reserves, dan zijn de
AMSTERDAM (ANP).— Enkele inbre
kers, volgens de politie vaklui, hebben
dit weekeinde uit het Amsterdamse fili
aal van de Amerikaanse muntenhandel
Franklin Mint-Nederland voor een
waarde van 40.000 gulden aan zilveren
munten gestolen. De muntenhandel is
gevestigd in Ven gedeelte van het kan
toorgebouw „Rivierstaete” aan de Am-
steldijk, waarin nog bouwwerkzaamhe
den worden verricht.
De VMD vind het ongehoord dat deze
instanties zich beroepen op het gewoon
terecht en op routine, als het gaat om
dergelijke met veel geheimzinnigheid
omgeven zaken.
Hoopgevend is volgens het Venezo
laanse miniserie echter dat de geïndu
strialiseerde wereld zich steeds meer be
wust wordt van het gevaar dat de olie
voorraden op raken en dat er plannen
worden gemaakt om die crisis te bestrij
den door het energieverbruik in het
algemeen te beperken en door meer
kolen en kernenergie te gebruiken waar
die energievormen olie kunnen vorvMfe»
gen.
aanvielen en dat leden van de Nationale
Garde kinderen en oude mannen „af
slachten wier enige misdaad het is dat
zij Turken zijn.”
Volgens de Turkse premier Ecevit
hebben vliegtuigen van de Turkse lucht
macht aanvallen uitgevoerd op Griekse
Cyprioten om deze Turkse Cyprioten te
beschermen.
Zaterdag en gisteren is op veel plaat
sen op het eiland felle strijd gevoerd
waarbij de Turken zich gesteund wisten
Om in de toenemende energiebehoefte
te voorzien, zullen er nieuwe olie- en
gasreserves moeten worden gevonden.
„Er moet tenminste om het jaar een
aantal Midden-Oostens, Alaska’s of
Noordzeeën worden ontdekt, om in de
toekomst aan de vraag te voldoen”, zo
schrijft het ministerie in een rapport
over de toekomstige energievoorziening.
DEN HAAG (ANP).— De Vereniging
Milieudefensie vindt dat de Nederlandse
regering lozing in zee van Nederlands
radio- actief af val moet verbieden. Ook
moet ons land geen medewerking meer
verlenen aan het transport van buiten
lands radio-aktief afval via Nederlands
grondgebied.
Milieudefensie zegt dit in een verkla
ring naar aanleiding van de lozing van
een hoeveelheid radio-aktief afval uit
diverse landen deze week in de Atlanti
sche Oceaan.
De vereniging
geheimzinnigheid
van radio-aktief
vindt verder dat de
rond de verwerking
afval moet worden
weggenomen. Laagaktief afval moet on
der blijvende controle worden geplaatst,
dat wil zeggen bovengronds in bunkers
worden opgeslagen, aldus Milieudefensie.
Dat is volgens haar voorlopig de minst
bezwaarlijke methode.
De VMD is geschokt door de houding
van de verantwoordelijke autoriteiten
tegenover de publieke opinie bij het
transport en de lozing afgelopen week.
Het Reactor centrum Nederland en het
ministerie van Volksgezondheid toonden
zich verbaasd over de betoging in IJ-
tnuiden, waar een schip met afval ver
trok, omdat deze transport- en overslag-
aktiviteiten regelmatig plaatsvinden.
„Griekse tegen-invasie verhinderd”
toegestemd in de verzoeken uit Juan
Carlos’ kamp om diens zesjarig zoontje
Felipe nu reeds van het troonopvol-
gingsrecht te verzekeren, laten r.og altijd
ruimte voor manoeuvres achter de
schermen in Franco’s onmiddellijke na
bijheid.
Volgens sommige geruchten zou Fran
co, zelfs als hij zich in de komende
dagen of weken beter zou voelen, het
ambt van staatshoofd in Juan Carlos’
handen laten als overgangsperiode naar
het volledige koningschap bij Franco’s
overlijden. Dit lijkt echter niet erg in de
lijn van Franco’s karakter te liggen (hij
verzekerde een vriend eens: „Het heeft
mij nooit aangelokt de rol van koningin-
moeder te spelen") en het zou de prins
ook voor flinke problemen plaatsen.
Na 38 jaren van onbetwiste alleen
heerschappij van Franco, die over dicta
toriale machten beschikt die niemand
van hem zal erven, veroorzaakt de hui
dige toestand ondanks alle voorzorgen
toch een bepaalde onzekerheid-
Als deze omstandigheden aanhouden
zal het bijna onontkoombaar worden om
het huidige kabinet dat slechts een half
jaar oud is en zowel van links als van
rechts bestookt wordt met kritiek en
tegenwerking, te versterken. En in wel
ke richting de politieke basis van het
kabinet uitgebreid zou moeten worden,
evenals de nog belangrijkere factor van
de militaire ruggesteun voor zo’n maat
regel, is een kwestie die het gezag van
Juan Carlos zwaar op de proef
stellen.
MADRID. Prins Juan Carlos de
Bourbon viert vandaag, maandag 22 juli,
de vijfde verjaardag van zijn benoeming
tot toekomstig koning van Spanje. Maar
wat niemand in juli 1969 had voorzien, is
dat een onverwachte ziekte van Franco
de prins in staat zou stellen of zou dwin
gen een soort generale repetitie voor zijn
koningschap te houden.
Sinds vorige week vrijdag, toen Fran
co plosteling een maagbloeding kreeg die
het algemene optimisme over zijn zie
kenhuisbehandeling deed omslaan in
zorgen en voorzorgen, is prins Juan
Carlos plaatsvervangend staatshoofd, zij
het nog niet koning, bij persoonlijk de
creet van Franco.
Tot nu toe had de prins zich zorgvul
dig buiten de dagelijkse oolitiek gehou
den en zich beperkt tot protocollaire
bezigheden, die weliswaar geen briljant
optreden toonden, maar hem evenmin
erg compromitteerden met het regime.
Hij hield een slag om de arm. Nu
dwingen de omstandigheden hem tot
handelen.
Als de ziekte van de bijna 82-jarige
Franco langer aanhoudt (en de laatste
medische bulletins zeggen dat de maag
bloeding wel verholpen is, maar dat zijn
flebo-trombosis stationair blijft) is dat
niet in het voordeel van Juan Carlos.
Zolang Franco in leven is kan hii im
mers geen enkel eigen initiatief tonen.
Een regeringsgetrouwe krant herinnerde
hem verleden week nog aan het feit dat
Franco zijn benoeming tot toekomstig
koning nog altijd kan herroepen.
En het feit dat Franco’s kleindochter
en haar echtgenoot prins Alfonso de
Bourbon (neef van prins Juan Carlos)
indertijd ook tot de rang van Koninklij
ke Hoogheden werden verheven, alsmede
het feit dat Franco nog steeds niet heeft
