UNANIEME UITSPRAAK VAN HOOGGERECHTSHOF SLAG VOOR PRESIDENT:
Theodorakis weer thuis
HBG neemt deel
steeds
Grieken
vulkaan
nog
Militaire junta in
Angola gevormd
aan groot werk
in Londen
Luypaerts is
„verrezen”
Turkse regering is tevreden
met kabinet van Karamanlis
achtergrond
IJ
NA STEEKPARTIJ
GEVLUCHTE JONGEN
WOEDENDE MENIGTE BELAAGT EX-KOLONEL PATTAKOS
INGESLOTEN
Guinee-Bissao mogelijk spoedig vrij
3
BINNEN- EN BUITENLAND
DONDERDAG 25
JULI
1974
Zware slag
Pijnlijke keus
Pak slaag
Betere sfeer
Angst
Zuiveren
OS
f
NIXON MOET BANDEN TOCH AFSTAAN
(Van onze redacteur in Washington)
in
sr
Ie
>r
e
ti
a
(Van onze speciale verslaggever)
1
1
B
(Van een speciale medewerker)
s
1
I
JU
a
t
1
(Van onze speciale
verslaggever in Athene)
te het hof constitutioneel onverdedig
baar.
e
a
De vraag is echter hoe groot de
invloed zal zijn van zijn vroegere
tegenspeler Andreas Papandreou, te-
van Andreas Papandreou, riep over de
volle breedte van de frontpagina uit dat
na 2285 dagen van middeleeuwse duis
ternis de vrijheid was herkregen.
De beslissing van het hooggerechtshof
wordt gezien als een zware, mogelijk
zelfs fatale tegenslag voor Nixon in zijn
pogingen zijn afzetting door het Congres
te voorkomen.
gen wie hij het in 1964 had moeten
afleggen en die nü ongetwijfeld spoe-
dig weer op het politieke toneel zal
verschijnen. Een kabinet met Kara
manlis en Papandreou wordt ondenk
baar geacht.
VENLO (ANP). Een 13-jarige jon
gen uit Venlo, die dinsdagmiddag over
de Dritse grens vluchtte nadat hij in
Venlo een 58-jarige vrouw in haar wo
ning met een dolk ernstig verwond had,
is gistermiddag door de politie van het
Duitse grensstadje Viersen aan de Ven-
lose politie overgeicverd.
Het verbreken van diplomatieke be
trekkingen met Malawi, moet als een
tegemoetkoming aan de Frelimo gezien
worden. Panda complotteert nog steeds
met Jorge Jardim, omstreden politieke
en industriële figuur uit Beira in Mo
zambique, hetgeen minister van Buiten
landse Zaken Mario Soares al lang heeft
dwars gezeten.
r
t
3
1
f
S
t
t
r
c
i
1.
i
e
i
i
i
t
t
a
t
e
t
e
3
r
1
t
e
e
a
r
g
n
o
r
n
P
e
a
o
it
e
e
n
e
if
e
n
s
e
e
Q
>1
•e
B-
!t
t
3
r
?t
e
8
d
•t
n
Als deze geldmiddelen inderdaad uit
de bankcirculatie zijn onttrokken zal de
liquide positie van de banken die
onder regeringsdruk de kleine onderne
mers met kredieten moeten ondersteu
nen niet- gemakkelijker worden.
hang van tussen de 50 en 60 percent
van de kiezers.
Op het ogenblik staan de militairen
figuurlijk gesproken nog achter de
stoelen van de nieuwe regeerders, die
dank zij hen aan de macht zijn
gekomen. Maar ook als het leger een
stap terugdoet blijft het achter de
coulissen aanwezig.
LISSABON. De nieuwe Portugese
interim-regering heeft over de Afrikaan
se kolonie Angola snel beslissingen ge
nomen, genoodzaakt door de verontrus
tende toestand in Luanda. Vice-admiraal
Rosa Coutinho. lid van de nationale
junta, wordt president van de nieuw
gevormde militaire junta voor Angola,
bestaande uit zes leden. De junta zal de
taak van de huidige gouverneur-gene-
raal en zijn regering overnemen.
Aan de andere kant schijnt de onaf
hankelijkheid van Guinee-Bissau zeer
binnenkort verzekerd te zijn. Radio- en
persnieuws uit deze kolonie duiden op
een volledige rust en kalmte daar en
een passieve aanvaarding van spoedige
overname door de vrijheidsbeweging.
de vrees, dat in de toekomst een
nieuwe militaire coup niet uitgesloten
moet worden geacht als links op
nieuw de politiek zou kunnen gaan
beheersen.
Het is wel uiterst merkwaardig, dat
de nieuwe democratie in een oor-
logssfeer is gebleven. De oorlogsat-
mosfeer duurt nog voort. Via radio
en televisie wordt het volk tegen
Turkije opgezweept. Er klinkt voort
durend marsmuziek en men laat
steeds weer beelden zien van de door
de Turken begane wreedheden.
Velen hopen dan ook dat de nieu
we regering de strijdkrachten zal zui
veren. In elk geval heerst er, nu de
eerste feestroes voorbij is de vlag
gen die in de meeste buurten werden
uitgehangen zijn weer ingehaald
Hoewel niet mag worden verwacht
dat bij de onderhandefincen in Genève
Griekenland en Turkije zonder meer tot
vergaande concessies bereid zullen zijn,
heeft de hoodsehan van Ecevit ongetwij
feld geleid tot een verbetering van de
sfeer waaronder de drie in Genève rond
de tafel gaan zitten.
De militaire staatsgreep van 1967
was juist het gevolg van de angst
voor Papandreou, die op het punt
stond de toen komende verkiezingen
met vlag en wimpel te winnen. Thans
zou hij kunnen rekenen op een aan-
De grote vraag is of het leger
spoedig algemene verkiezingen zal
toestaan. Want dan zal de nieuwe
politiek-bewuste generatie een kans
krijgen zich vrij uit te spreken. Het
is daarom mogelijk dat er in Grie
kenland een situatie zal ontstaan zo
als in Turkije, waar de militairen het
politieke leven bevoogden.
ATHENE De zich voorzich
tig herstellende Griekse demo
cratie is nog een uiterst teer
plantje, omdat zogoed als zeker
de te verwachten nieuwe recht
se regering onder Karamanlis
door het grootste deel van het
Griekse volk alleen maar als een
interimregering zal worden aan
vaard.
Nixon staat nu voor een pijnlijke
keus. Hij kan zich neerleggen bij de
uitspraak van het hooggerechtshof, wat
kan betekenen dat hij het bewijs van
zijn schuld levert. Hij kan de beslissing
echter ook negeren met het risico van
afzetting door het Congres.
Het Witte Huis had woensdagavond
nog niet gereageerd op de uitspraak van
het hof. Wel vertrok Nixons advocaat
onmiddellijk uit Califomië naar Was
hington.
bewijsmateriaal achter te houden dat
aantoonbaar relevant is voor een straf
proces, ernstig inbreuk zou maken op de
garantie dat recht wordt gedaan en
aldus de grondslag van de rechtbanken
ernstig zou aantasten.”.
Het hooggerechtshof heeft zich niet
willen uitspreken over de vraag of een
grand jury voor Watergate een president
in functie mag betitelen als een „niet
aangeklaagde medesamenzweerder”, zoals
eerder gebeurde. Het Witte Huis had
hierom gevraagd.
Op economisch gebied heeft de nieuwe
regering een algemeen prijsbeheersings-
besluit aangekondigd en bankrente op
onmiddellijk opvraagbare depots door
rekeningen verboden. Er wordt in bank-
kringen beweerd, dat sinds 25 april on
geveer 1700 miljoen gulden dooi- de
particuliere depositohouders van de ban
ken is gehaald en nu in de kous, matras
of op andere wijze, thuis worden be
waard.
WASHINGTON. Het Amerikaanse
hooggerechtshof heeft president Nixon
gisteren me.t algemene stemmen in het
ongelijk gesteld. Nixons weigering om
materiaal over de Watergate-affaire aan
rechter John Sirica over te dragen, acht-
Voor Stylianos Pattakos, een van de
hoofdrolspelers uit de, kolonelscoup en
jarenlang de rechterhand van Papado
poulos, was de dag van gisteren niet zo
prettig. Grieken herkenden hem toen
Pattakos in het centrum van Athene een
bank wilde ingaan. De gewezen tankge-
neraal werd door naar schatting twee
honderd mensen in het nauw gedreven
en liep een flink pak slaag op. De
menigte koelde zijn woede ook op de
auto van Pattakos die total loss werd
getrapt.
Overigens hebben de Atheners gisteren
door middel van een drieregelig krante-
bericht kunnen vernemen dat de gewe
zen dictator Papadopoulos met echtgeno
te Despina Griekenland met onbekende
bestemming hebben (moeten?) verlaten
en dat diens opvolger, de ex-chef van de
militaire politie Dimitrios loannidis, die
overigens maar twee dagen vastzat, ont
slag uit het leger heeft genomen.
Ten slotte goed nieuws voor de toeris
ten: vandaag van 10.30 uur af was het
luchtverkeer van en naar Athene weer
hersteld.
Unaniem wezen de rechters het presi
dentiële argument van de hand dat hij
als eerste burger van Amerika het al
leenbeslissingsrecht heeft over het al of
niet ter beschikking stellen van gegevens
voor gerechtelijke procedures.
RIJSWIJK (ANP). Een Engels-Ne-
derlands consortium, geleid door Costain
Civil Engineering en waarin tevens zijn
vertegenwoordigd Tarmac Construction
en Hollandsche Beton Maatschappij BV,
een werkmaatschappij van de Holland
sche Beton Groep NV (HBG), heeft de
opdracht verworven voor de bouw van
het civiele deel van een vloedkering in
de Thames nabij Londen.
Met deze order die afkomstig is van
de Greater London Council is een be
drag van circa ƒ250 mln gemoeid, zo
deelt de HBG mee.
De vloedkering krijgt een lengte die
gemeten van landhoofd tot landhoofd
530 meter zal bedragen. In de kering
zullen tien openingen worden aange
bracht. zes kleine en vier grote. De
laatste zijn elk 61 meter breed en zullen
de scheepvaart een onbelemmerde door
gang verschaffen.
Het hof deed deze historische uit
spraak met acht stemmen voor en geen
tegen. Ook de drie rechters, die Nixon
tijdens zijn regeringsperiode heeft be
noemd, stelden de president in het onge
lijk.
Het zal niet onmogelijk zijn, dat ook
voor Mozambique een militaire junta
wordt benoemd, aangezien de toestand
daar ook zichtbaar achteruit gaat. Gene
raal Spinola stelt zijn aangekondigde
bezoek naar Angola en Mozambique
steeds uit en de minister van Overzee
eveneens, hetgeen zou kunnen betekenen
dat deze bezoeken alleen kunnen plaats
vinden in de atmosfeer van volledige
militaire controle.
In Portugal zelf zijn er inmiddels de
laaste acht dagen drie centrum-rechtse
partijen gevormd, die moeite hebben om
de verschillen in hun programma’s dui
delijk te formuleren. Dat is eveneens het
geval met de vier socialistische partijen
die de officiële socialistische partij van
Mario Soares concurrentie tracht aan te
doen, wat tot nu toe nog niet erg schijnt
te lukken.
Door de emotionele patriottische
golf, die het Cyprus-conflict heeft
verwekt, hopen de militairen, zij het
zonder de junta, indirect nog een
zekere Invloed te behouden. Aan de
andere kant mag van de regering-
Karamanlis worden verwacht dat zij
de toch al gekneusde macht van de
militairen zal weten in te dammen.
Hoewel, tenzij er uiteindelijk een re
gering komt die het Griekse volk
werkelijk vertegenwoordigt, blijft
Griekenland op een vulkaan zitten.
- - t 1
ATHENE. De kwestie-Cyprus
die zich nog steeds in een kritiek
stadium bevindt, was gisteravond in
Athene het onderwerp van koorts
achtige politieke en diplomatieke
bedrijvigheid. Na de plechtigheid in
het parlementsgebouw aan het Syn-
tagma-plein trok de ministerraad
zich voor spoedberaad over Cyprus
terug. Later op de avond werden de
Amerikaanse ambassadeur in Athe
ne, Henry Tasca, en de chef-staf
van de Griekse strijdkrachten, ge
neraal Grigorios Bonanos, in het
overleg betrokken.
Eerder op de dag had de Turkse
premier Bulent Ecevit via ambassadeur
Gurun in Athene aan ziin Griekse
ambtgenoot een felicitatieboodschap la
ten overhandigen. Ecevit zei hierin ver
heugd te zijn over de terugkeer van
Karamanlis naar Griekenland.
Hij gaf uiting aan zijn verlangen met
Athene tot een goede samenwerking te
komen en riep in zijn boodschap op tot
wederzijdse bereidheid om alle bittere
herinneringen en ervaringen te begra
ven. Met verwijzing naar het verleden
refereerde Ecevit aan de kwaliteiten van
Karamanlis, om geschillen als die van
een Cyprische dimensie tot onlossing te
brengen. Karamanlis heeft Ecevit zijn
dank uitgesproken en beloofd dat hij
vandaag sehriftelijk op diens telegram
zal reageren.
Niet vergeten mag worden dat de
zeven jaren militaire dictatuur een
radicale tegenstroming hebben opge
roepen, vooral ohder de jeugd. Men is
natuurlijk opgelucht dat de junta
weg is en Karamanlis met zijn grote
charisme zal wel in staat zijn zich
voorlopig te handhaven.
Luypaerts vond het echter niet erg dat
hij nog een half uur langer „beneden”
moest blijven. Tenslotte had hij er al
101 dagen ondergronds opzitten, een
prestatie waarmee hij het wereldrecord
„levend begraven” op zijn naam bracht.
Het oude record stond op naam van de
Engelse juffrouw Emma Smith, die hon
derd dagen onder de grond wist te
blijven.
De 43-jarige Luypaerts verklaarde na
afloop van zijn 101-dagenlange avontuur
dat hij zich kiplekker voelde, hoewel hij
de laatste dagen last van slapeloosheid
had gehad.
De jongeman werd dinsdagavond op
gepakt toen hij in een schuurtje in
Viersen probeerde de nacht door te
brengen. Hij is ingesloten en zal morgen,
voorgeleid worden voor de Officier van
Justitie in zijn woonplaats.
ministers Xenofon Zolotas (Economi
sche Coördinatie), loannis Pezmazoglou
(Financiën), de hoogleraar in de genees
kunde Andreas Kokkevis (Sociale Za
ken) en Konstantinos Lasarkis (Arbeid)
is toebedeeld. Het ligt overigens in de
lijn van de verwachting dat Karamanlis
met een regeringsverklaring voor de dag
zal komen, zodra de besprekingen Genè
ve op gang zijn gekomen.
Athene herademt opgelucht. De hoofd
stad was ook gisteren plaatselijk het
toneel van begrijpelijke vreugde-uitbar-
stingen. Voor het hotel Grand Bretagne
op het Syntagma-plein. waar Karaman
lis ’s ochtends consultaties pleegde met
politici, verzamelden zich duizenden op
getogen Atheners.
Boven alles uit echter klonken de
spreekkoren van studenten. Uit de me
nigte werd onder meer gescandeerd dat
Griekenland uit de NAVO diende te
stapnen en dat nimmer meer een junta
zijn handen naar het volk mocht uitsté
ken.
Inmiddels zijn de concentratiekampen
op Jaros gesloten, de gevangenen zijn
vrijgelaten. Voor het eerst sinds jaren
hangen er in de kiosken langs de boule
vards kranten die onder het militaire
regime uit de roulatie waren genomen.
Het linkse dagblad „Athinaiki”, waarvan
bekend is dat het in het verleden sterk
heeft gesympathiseerd met de ideeën
Ongeveer vierhonderd mensen wachtten
gisteren voor het Amerikaanse Hoog
gerechtshof op de uitspraak van de acht
rechters. Twee demonstranten, één met
een Nixon-masker, de ander met het
masker van Kissinger werden door de
politie opgepakt.
BRUSSEL (ANP). Een beetje wit
jes, maar verder in goede conditie, is
dinsdagavond de Belgisch-Limburgse
oud-mijnwerker Louis Luypaerts verre
zen uit zijn zelfverkozen en tijdelijke
graf in het Belgische Hechtel. Zijn bo
vengronds komen, oorspronkelijk ge
pland tegen tien uur in de avond, liep
ruim een half uur vertraging op. omdat
de technische installatie niet in staat
was de kist waarin de man huisde, snel
op de begane grond te brengen.
Karamanlis krijgt daarom een ge
duchte oppositieleider tegen zich,
aangenomen dat Papandreou spoedig
naar Griekenland zal terugkeren. Er
is geen enkele reden voor hem om in
het buitenland te blijven. Papandre
ou, een vakbekwaam econoom, is an-
ti-NAVO en ook anti-Amerikaans.
Zijn jaren als hoogleraar in de Vere
nigde Staten schijnen dit sentiment
nog te hebben versterkt.
Weinig inwoners van de Griekse hoofdstad Athene zullen enkele dagen geleden
hebben verwacht dat zij gistermiddag juichend en zwaaiend met rode bloemen en
spandoeken de Griekse zanger en dichter Mikis Theodorakis zouden kunnen inhalen.
Het plein voor de gebouwen van de luchthaven van Athene bood een haast on
gelooflijke aanblik. Vele honderden Grieken verdrongen zich voor de passagiersuit-
gangen, wachtend op hun verbannen volksheld, die uit Parijs naar Athene zou over
komen. De menigte zong de liederen van Theodorakis, riep gescandeerde leuzen
waarin opgeroepen werd tot de vereniging van de linkse groeperingen in Grieken
land. „Makarios terug op Cyprus”, klonk er opgewonden tussendoor.
Voor de verbaasde ogen van een groep Nederlandse journalisten, die met een vlieg
tuig van Rhodos op doorreis waren naar Amsterdam, gingen spontaan de armen om
hoog. Alle handen vormden het „V”-teken. De agenten van de militaire politie glim
lachten. „Voor het eerst in zeven jaar’’, was het commentaar van een jonge Griekse
in de menigte.
Op de foto: Theodorakis, weer thuis, omhelst zijn vader.
Rechter Sirica, die namens de speciale
aanklager voor Watergate. Leon Jawora-
ki, 64 bandjes van het Witte Huis had
opgeëist, werd door het hof in het gelijk
gesteld. Op deze bandjes staan gesprek
ken van Nixon en zijn naaste medewer
kers. De bandjes worden door Sirica
beschouwd als onontbeerlijk materiaal
voor het ontrafelen van de diep in het
Amerikaanse openbare leven insnijdende
affaire.
De opperrechters reageerden volkomen
afwijzend op Nixons argument dat Ja
worski zijn ondergeschikte is en dat het
meningsverschil met de laatste zich
daarom geheel binnen het kader van de
uitvoerende macht afspeelt.
Met zijn eensgezinde uitspraak heeft
het hooggerechtshof paal en perk gesteld
aan Nixons machtsaanspraken en het
traditioneel evenwicht tussen de drie
machten uitvoerend, wetgevend en
rechterlijk hersteld.
In de Watergate-affaire heeft de
Amerikaanse president voortdurend
weer gegrepen naar het wapen van het
„Privilege van de uitvoerende macht”
een wapen dat al eerder aanleiding gaf
tot hevige irritatie van het Congres.
Bedoeld privilege betekende onder meer
dat Nixons medewerkers op grond van
hun „vertrouwelijk werk” konden wei
geren voor parlementaire commissies te
verschijnen, dit in tegenstelling tot bij
voorbeeld ministers.
Op deze grond weigerde Nixon te
voldoen aan de eisen tot het overhandi
gen van al het Watergate-materiaal.
Nixons advocaat, James St. Clair, had de
president als het ware boven de wet
gesteld.
Hij betoogde dat Nixon (als Ameri
kaans president) „immuun is voor een
strafproces” en dat slechts het Congres
in een afzettingsprocedure kan fungeren
als „rechter” over hem.
Het opperste gerechtshof motiveerde
dat „het toestaan van het privilege om
De regering-Karamanlis die de ko
mende dagen opgevuld zal worden, be
staat uit politici met een rechtse signa
tuur. Dat niet de politicus Averoff maar
Mavros op Buitenlandse Zaken is geko
men, vindt zijn oorzaak waarschiinlijk
in de omstandigheid dat Averoff ook en
als geen ander in het beschikbare gezel
schap vertrouwd is met de defèns’ethe-
matiek.
Griekenland Uit zijn diepe economi
sche malaise te halen is de taak die de
Zoals bekend begint morgen in Genè
ve het beraad van de drie landen, die
het verdrag getekend hebhen. dat de
Cynrische onafhankelijkheid en territo
riale integriteit waarborgt. Doel van het
tonoverfeg in Zwitserland is de vijande
lijkheden op het e'land voorgoed een
halt toe te roepen en naar een voor alle
partijen aanvaardbare politieke oplossing
toe te werken.
