men"
spannende politieke detective:
„All the president's
Huis en de geluidsbanden
Het Witte
CITATEN
99
lijf i
Rijk
Broodnijd
Harde tijden
Klok in krant
Kijk uit
rl I
(Van een speciale medewerker)
De publieke belangstelling voor de Watergate-affaire begint
te verslappen. De zaak sleept zich eindeloos voort en het juri
dische kluwen is bijna onontwarbaar. Maar onlangs is na ruim
twee jaar „Watergate” het boek „All the president’s men” ge
publiceerd. Dit werk, van de twee Washington-Postverslag-
gevers Carl Bernstein en Bob Woodward, die indertijd de schan
dalen aan het rollen hebben gebracht, is een verademing en
vooral een soort richtingwijzer in de door zijn ontelbare details
en vertakkingen bijna niet meer te volgen affaire.
Het is boeiende lectuur, ideaal als handleiding te gebruiken
nu de „loodgieters” (de Witte-Huisdetectives die nieuwslekken
moeten nagaan en Nixons tegenstanders dwars moesten zitten)
en Nixons naaste adviseurs, zoals Haldeman en Ehrlichman,
moeten terechtstaan. En vooral nu de juridische commissie van
het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden haar onderzoek
heeft afgesloten.
„All the president’s men” is een even ongelooflijke als span
nende politieke detective, die echter, zoals het rechterlijk team
van John Sirica heeft uitgewezen, helaas op waarheid berust.
Het is het bizarre relaas van twee verslaggevers die door hun
doorzettingsvermogen en vakbekwaamheid het hoogste principe
van de journalistiek dienden: het zoeken naar de waarheid.
Hun speurzin leidde tot de ontmanteling van de omvangrijkste
politieke corruptie uit de geschiedenis van de Verenigde Staten.
Het is het stap-voor-stap-relaas van Woodwards en Bernsteins
ontdekkingen van de samenzweringen, omkoperijen en vuil
spuiterij van de Nixon-staf. Het zet precies de talloze vuile trucs
op een rijtje, waarmee assistenten van Nixon, en waarschijnlijk
ook de president zelf, de Amerikanen hebben misleid.
i
Zijn waarde ontleent „All the president’s men” niet alleen
aan het feitenrelaas, maar vooral ook aan de verslagen over de
werkwijze van de Washington Post. Je zou het daarom best een
journalistiek handboek kunnen noemen.
t J
af,
1973:
Watergate-loodgieter
23
maart:
1974:
Mes
in de Washington Post
Nixon
We
Watergate Wie-is-wie
op pagina 3 van ERBIJ
te
de
Volgende maand brengt de Am-
Korte geschiedenis van het Water
gate-schandaal:
17 mei: Openbare hoorzittingen Er-
vin-commissie.
McCord doet mededelingen aan rech
ter Sirica (hij heeft meineed gepleegd'
en zegt dat meer Witte Huis-mede-
werkers bij Watergate zijn betrok
ken).
Daarmee was de schandvlek van
Watergate doorgedrongen tot in
het Witte Huis. Een paar dagen
later schreven de twee verslagge
vers een verhaal over Nixons per
soonlijke advocaat Herbert Kalm-
bach (veroordeeld: 6 tot 18 maan
den), die de controle had over een
zogenaamd geheim spionagefonds
van de Republikeinse Partij.
1 november: Leon Jaworski opvol
ger van Cox als nieuwe Watergate-
aanklager.
15 januari: Technici zeggen dat het
onverstaanbare „gat” in een van de
geluidsbanden niet is ontstaan zoals
Nixons secretaresse heeft verklaard.
29 april: Nixon zal eigen versie van
geluidsbanden openbaar maken.
20 oktober: Nixon ontslaat Cox (die
alle mogelijke moeite bleef doen de
Witte Huis-banden te horen te krij
gen); minister van Justitie Richard
son treedt af uit protest.
23 oktober: Nixon zal banden aan
rechter Sirica leveren, twee banden
blijken zoek te zijn.
21 november: „Gat” van 18 minu
ten in een van de banden ontdekt.
18 april: Mitchell en Stans vrijge
sproken in Veseo-zaak.
18 mei: Archibald Cox wordt speci
ale Watergate-aanklager,
Tijdens een geheime ontmoeting
met „Deep Throat”, ergens in een
afgelegen chauffeurscafé in Wash
ington, vertelt de geheime infor-
28 juni: Proces tegen Ehrlichman
en drie andere Witte Huis-„loodgie-
eerste de „Pentagon Papers” had
gepubliceerd, dwong de krant er
toe de affaire tot op de bodem uit
te zoeken.
het Huis van Afgevaardigden begint
openbaar debat over afzetting (im
peachment) van de president. Het Huis
kan bij gewone meerderheid aanbe
veling tot impeachment doen aan de
Senaat, die met 2/3 van het aantal
stemmen Nixon kan afzetten als pre
sident van de Verenigde Staten.
Twee maanden later, Nixon:
„Het Witte Huis heeft niet* te
maken gehad met dit bizarre
incident
Eerste reactie van Nixon op
Watergate: een derderangs in
braak.
20 maart ’73, Nixon: „Ik heb
niets te verbergen, Het Witte
Huis heeft niets te verbergen,
ïk herhaal, we hebben niets te
verbergen.”
Augustus ’73, Nixon: „Ik zal
niet aftreden. Ik heb nog drie
ënhalf jaar”.
November ’73, Nixon: „Ik ben
geen boef. Ik heb alles wat ik
bezit zelf verdiend.” (na openen
van zijn privékasboeken).
stopt, om je later te kunnen „pak
ken”, en wees een beetje terug
houdend in wat je tegenover an
deren zegt over Nixon en de rege
ring.”
Voor het geval „Deep Throat”
zelf met Woodward wilde praten,
werd er een andere procedure ge
volgd. Deep Throat tekende dan
een klok met daarin aangegeven
de tijd van de ontmoeting onder
aan pagina 20 van Woodwards
exemplaar van de New York Ti
mes. De krant lag iedere ochtend
voor zeven uur in de bus, en
Woodward weet nu nog steeds niet
hoe „Deep Throat” die krant iede
re keer te pakken kreeg.
ters” inzake inbraak bij psychiater
van Daniel Ellsberg (Pentagon-pa
pers). Het viertal wordt 12 juli schul
dig bevonden.
13 juli: Eindrapport commissie-Er-
vin.
24 juli: Juridische commissie van
Mei-juli: Rechter Sirica wil banden
zelf horen, Nixon in beroep, kwestie
komt bij Hooggerechtshof dat Nixon
gelast 64' opgenomen gesprekken over
te dragen.
Bradlee adviseerde het tweetal:
„Pas op met wie je praat, met wie
je omgaat, wees voorzichtig met
de telefoon, bewaar je ontvangst
bewijzen van de inkomstenbelas
ting, kjjk uit dat niemand verdo
vende middelen in je huis ver-
Een van de best bewaarde ge
heimen van Watergate is nog
steeds de identiteit van de man die
Woodward op het goede spoor zet
te naar de onthullingen van de
schandalen. Deze man wist wat er
omging in zowel toet Witte Huis
als bij het comité voor de herver
kiezing van de president (Deze
club was bij vele Watergate-sa-
menzweringen betrokken). Alleen
Woodward weet wie het is.
7 februari: De Amerikaanse Senaat
stelt een commissie van onderzoek in
om het Watergate-schandaal te ont
rafelen nadat een week tevoren de
„loodgieters” van het Witte Huis zijn
veroordeeld.
Op de zaterdagochtend na
inbraak in het hoofdkwartier van
de Democraten in het chique Wa-
tergate-gebouw, kregen Bernstein
en Woodward de opdracht de zaak'
verder uit te zoeken. De een gun
de de ander de eer van het goede
verhaal niet en probeerde nog
meer informaties los te krijgen.
Dat leidde tot de eerste onthullin
gen over de financiering van de
inbraak met geld van het comité
voor de herverkiezing van presi
dent Nixon.
Maar ook de kregeligheid van
de hoofdredactie van de Washing
ton Post over het feit dat de New
York Times een jaar ervoor als
22 mei ’73, Nixon: „Ik ben
onschuldig.”
Als Woodward „Deep Throat”
dringend nodig had, verplaatste hij
een bloempot met een rode vlag,
die altijd op het balkon van zijn
flat stond, helemaal naar het uit
einde. Dat was het afgesproken
teken voor hun ontmoetingen om
twee uur ’s nachts in een onder
grondse garage ergens in Washing
ton. Om mogelijke achtervolgers
van zich af te schudden, wisselde
Woodward onderweg van taxi’s.
16 juli: Voormalige Witte Huis-
medewerker Butterfield vertelt Se
naatscommissie dat gesprekken in het
Witte Huis werden afgeluisterd en op
de band werden opgenomen. Cox wil
wel eens naar die banden luisteren,
Nixon weigert.
In „Alle the president’s men”
citeren ze hem: „Dit is het ge
meenste spel dat er ooit in deze
stad gespeeld is. We moeten alle
maal erg voorzichtig zijn, zowel
binnen als buiten. Ik wil niets
over jullie persoonlijk leven we
ten, dat is jullie zaak. Maar als
jullie iets doen wat je niet wilt
weten: stop er dan mee.”
Een aantal citaten naar aan
leiding van het Watergate-
schandaal:
Het Witte Huis ontkent alle be
schuldigingen en er breken harde
tijden voor de Washington Post
aan. De krant moet oppassen.
Bernstein en Woodward krijgen
een vaderlijk advies van hoofdre
dacteur Benjamin C. Bradlee.
Oktober ’73, Julie Nixon:
„Mijn vader speelt vaak mid
den in de nacht romantische
wijsjes op de piano.”
Oktober ’72, Nixon: „Beledi
gingen, laster, onverantwoorde
lijk geklets van journalisten.”
Oktober ’72, voorzitter her-
verkiezingscomité, MacGregor:
„De Washington Post heeft met
kwade opzet geprobeerd een di
rect verband te leggen tussen
het Witte Huis en Watergate.”
Vier maanden na de inbraak in
het Watergategebouw drukte de
Washington Post het verhaal van
Bernstein en Woodward af waarin
Dwight Chapin, secretaris op het
Witte Huis, (veroordeeld tot een
straf van 10 tot 30 maanden) er
van werd beschuldigd Donald Se-
gretti (nu in de gevangenis) te
hebben gecontracteerd voor het
uitvoeren van „smerige trucjes”
tegen kandidaten van de Demo
cratische Partij.
Januari ’74, Nixon: „Eén jaar
Watergate is voldoende,
gaan weer aan het werk.”
Het oprollen van de Watergate
affaire is, behalve aan de vakbe
kwaamheid van de twee Washing
ton Post verslaggevers, ook
danken aan hun „broodnijd”.
November ’73, Ziegler: „De
uitspraak van de president dat
hij zijn taak, zo lang hij daar
lichamelijk toe in staat is, zal
verrichten, kan maar op één
manier worden uitgelegd.”
10 augustus: Agnew treedt
schuldig aan belastingontduiking.
Watergate heeft Bernstein en
Woodward, die hun aanvankelij
ke jaloezie omzetten in vriend
schap, geen windeieren gelegd. Be
gin 1973 kregen ze van de uitge
versmaatschappij Simon en Schus
ter al een voorschot van 55.000
dollar voor hun verslag in boek
vorm van het schandaal. Acteur
Robert Redford kocht voor 450.000
dollar de filmrechten van het
boek. Bovendien hebben Wood
ward en Bernstein (het onafschei
delijke duo wordt door collega’s
„Woodstein” genoemd) van het
blad „Playboy” een cheque van
25.000 dollar gekregen in ruil voor
de publikatie van uittreksels uit
hun boek. En kort geleden kwam
de laatste grote financiële surpri
se: het aanbod van Warner Paper
back om „All the president’s men”
in pocketvorm uit te geven.
De Washington Post kreeg vorig
jaar de Pulitzer-prijs voor de
journalistiek vanwege de uitste
kende verslaggeving over de Wa-
tergate-affaire. En inmiddels staan
„Woodstein” al hoog op de lijst
van de tien best verkochte boeken
in de Verenigde Staten.
mant de Post-verslaggever hoe
Nixon buiten zijn zinnen van woe
de was over het toenemend aantal
Watergate-schandalen in de Wash
ington Post.
Woodward citeert „Deep Throat”
in „All the president’s men”: „Op
een bijeenkomst zei Nixon dat het
geld dat nog over is van de cam
pagne, zo’n vijf miljoen dollar,
best gebruikt kan worden om het
mes in de Washington Post te
zetten. Hij (Nixon) vindt dat de
nieuwsmedia te ver zijn gegaan en
dat moet gestopt worden. Volgens
„Deep Throat” zal het niet lukken.
„Ze weten dat ze het ware verhaal
niet tegen kunnen houden. Dat is
Juni ’73, Nixons dochter Ju
lie: „Mijn vader vindt in deze
ogenblikken van beproeving
steun in zijn geloof.”
10 mei: Ex-minister van Justitie
Mitchell en ex-minister van Handel
Stans in staat van beschuldiging ge
steld inzake tegenwerking van een
regeringsonderzoek naar van fraude
verdachte IOS-oplichter Robert Ves-
co, die geld voor Nixons herverkie-
zingscampagne heeft gegeven.
30 april: Nixon ontslaat medewer
ker John Dean, de presidentiële advi
seur, die al heeft geweigerd „zonde
bok” te willen zijn. Chef-staf van het
Witte Huis Bo’ Haldeman en eerste
adviseur John Ehrlichman treden af,
evenals minister van Justitie Richard
Kleindienst.
het waarom ze zo radeloos zijn.
Maar pas op jullie zelf en op die
krant van jullie,” waarschuwde
hij. „Ieders leven is in gevaar”.
Januari ’74, Nixon: „Het af
gelopen jaar is geen erg ge
makkelijk jaar geweest voor
mij en mijn gezin.”
3 april: President moet meer dan 1
miljoen gulden aan „achterstallige”
belasting betalen.
1972:
17 juni: arrestatie van vjjf mannen
in het hoofdkwartier van de Demo
cratische Partij in Washington, geves
tigd in het enorme Watergate-ge-
bouw.
Januari ’74, vice-president
Ford: „De president heeft me
zelf verteld, dat hij onschuldig
is.”
sterdamse Uitgeversmaatschappij
Contact „All the president’s men”
in vertaling op de Nederlandse
markt. Diverse uitgaven zijn hier
al in de boekwinkels te koop,
onder andere van Quartet Books
Ltd.
Het Amerikaanse weekblad Newsweek kwam in juli 1973 met deze voortreffelijke afbeelding op de omslag van het Witte
Huis met de geluidsbanden.
Juli ’74, Ziegler: „Het is een
moeilijke tijd voor de presi
dent, maar hij kan het goed
aan.”
Augustus ’73, Mitchells
vrouw Martha: „Nixon weet
van de hele godvergeten zaak
af.”
Aanvankelijk spraken „Deep
Throat” en Woodward alleen over
de telefoon met elkaar, maar toen
de spanningen rond Watergate te
groot werden en „Deep Throat”
bang was dat zijn telefoon werd
afgetapt, moesten ze op een ande
re manier met elkaar in contact
«ien te komen. En wat ze erop
<«Sen, zou je je alleen in een
«pionagefilm kunnen voorstellen.
15 september: Twee voormalige
medewerkers van het Witte Huis, Ho
ward Hunt en Gordon Liddy aange
klaagd wegens samenzwering inzake
dé Watergate-inbraak.
Februari ’74, Nixon: „Er is
een tijd om bedeesd te zijn en
een tijd om verzoenend te we
zen. Er is een tijd om terug te
trekken en een tijd om te
vechten. Ik zal nu mijn tanden
laten zien.”
Hij mocht zijn geheimzinnige
bron nooit citeren. Zelfs niet als
„een ingewijde” of als „kringen
rond het Witte Huis”, of met an
dere van dergelijke omschrijvin
gen. In de terminologie van de
Amerikaanse kranten heet zo ie
mand „deep background”. Op de
Post werd de geheimzinnige man
al gauw „Deep Throat” genoemd,
naar een gelijknamige en in die
tijd veel bekeken pornografische
film.
Carl Bernstein (links) en Robbert
Woodward, tezamen het duo Wood
stein van de „Washington Post”,
die het Watergateschandaal uit
plozen en er mee beloond werden
met de Pulitzerprys, een hoge
Amerikaanse personderscheiding.
30 april ’73, Nixon: „Ik aan
vaard verantwoordelijkheid. Ik
beloof u dat ik alles waartoe ik
bij machte ben zal doen om te
verzekeren dat de schuldigen
voor de rechter worden ge
bracht.”
;~'t
□i
