Operafestival in arena van Verona
VERDI HERDACHT MET ZIJN REQUIEM
werd onomstreden hoogtepunt
Songfestival in
Oostende gestart
Vrolijke pop-art-reliëfs
van Maria Schuurman
Nederlandse Saxofoongroep
(composities Rob Pronk)
3
Laat ’ns wat van je...
A
„La Bohème”
bij Ned. Opera
...wij heten
u-n-i-s-k-a/parket.
komt
Hrih
ft
Jazzfestival in Laren begonnen
Bruckner-feest in
In
SBKeldertje
het
Ricciotti Ensemble
met straatmuziek
in Noord-Holland
Gesprek AVRO met
Harry Thomas over
schlagerfestival
Concertgebouw
g
19 74
KUNST
n G E N S D A G
7
AUGUSTUS
(Van onze jazzmedewerker)
PTT
Heeft de dokter u gefelici-
teerd En voelt uw man zich al O
vader Breng het blijde bericht
dan de wereld in. Telefonisch. W
Niet aan iedereen natuurlijk.
Maar aan mensen die zoiets intens
verheugd meebeleven. En dat bellen
kan ook voor ’n „kleine” prijs.
’s Avonds na zessen of in het week
end belt u voor half geld door heel
Nederland.
Nxx
7^
JU
■t.
(ADVERTENTIE)
(Van onze RTV-redactie)
HEIN STEEHOUWER.
(ADVERTENTIE)
Een omstreeks 1885 door Giovanni Bal
dini geschilderd portret van Verdi.
ke huisvrouw, die haar sekse geestig-
goedig in een vrolijk zonnetje zet.
Een circusscène, een der reliëfs van fel
beschildeard aardewerk in even fel be
schilderd kistje van Maria Schuurman.
LAREN Het paradepaardje
van Joop de Roo c.s. draaft weer.
Het Jazz Festival Laren 1974 ging
dinsdagmiddag om één uur in de
Singer Concertzaal van start. An
ders dan de vorige jaren, want nu
staat niet zo zeer het concert in de
nachtelijke uren centraal, als wel
het jazz-podium, de workshop en
de filmvoorstellingen. Voor jazz
liefhebbers een evenement om bij
te likkebaarden. De organisatie is
perfect, de muzikale gasten zijn van
grote klasse, maar het ontbreekt
nog enigszins aan sfeer. Dat is het
nare met een festival dat helemaal
in handen is van de NOS. Het is een
puur radiogebeuren, voor zover het
uiteraard het concert betreft.
VERONA Honderd jaar ge
leden, op 22 mei 1874, weerklonk
het Requiem van Verdi voor het
eerst in de San Marcokerk in Mi
laan. Naar aanleiding hiervan heeft
het bestuur van de Arena besloten
om de dodenmis van Verdi dit jaar
binnen haar muren te doen uitvoe
ren. Dit prijzenswaardige initiatief
heeft allerwegen waardering ge
vonden, maar met waardering al
leen kan men geen 22.000 plaatsen
verkopen. Al hebben de organisa
toren rekening gehouden met een
matige opkomst, toch hoopten zij
dat de Arena stampvol zou zijn.
Dat was niet zo de verering voor
Verdi gaat nog niet zo ver. Het
grote publiek hoort liever „La Tra-
viata” dan „La Messa da Requiem”,
dat is duidelijk. Een tweede factor
die in dit geval een belangrijke rol
speelde was het slechte weer. Er
stond een stevige bries en de tem
peratuur kwam niet hoger dan vijf
tien graden. Dit is voor de Italianen
te koud.
OOSTENDE En zo is het Oostende-
songfestival JES 74 dan eindelijk begon
nen: met een optocht door de straten
de artiesten zaten in een klein treintje
met een hartelijk welkomstwoord
van Oostendes burgervader en schepenen
en een in het Nederlands, Frans, Duits,
Engels en Spaans uitgebrachte toast
tumultueuze en verpletterende geweld
van het „Dies Irae” moet de arme zon
daars doen verstijven van schrikt, ter
wijl het verstilde stamelen van de solo-
sopraan in het „Libera me” hoop geeft
op de vergiffenis, die eens geschonken
zal worden. Verdi heeft zijn Requiem
bedoeld als een geloofsbelijdenis en een
bede om verlossing tezamen. Degenen
die hem verwijten, dat zijn Requiem
eigenlijk niets anders is dan een reli
gieuze opera, vergeten dat hij dit werk
met zijn hartebloed geschreven heeft,
terwijl hij volkomen verslagen was door
het plotselinge verlies van zijn vriend
Alessandro Manzoni.
x w
x
Men kan zich afvragen of het wel
juist is om een requiem, dat toch in de
kerk behoort te worden gezongen, in de
openlucht uit te voeren, maar zo serieus
zijn de Italianen niet in hun opvattin
gen. Tenslotte heeft Verdi zelf het sein
gegeven om zijn Requiem buiten kerke
lijk verband uit te voeren, want na de
eerste uitvoering in de San Marco, werd
wegens het enorme succes dadelijk het
plan opgevat voor een openbare concert
uitvoering in de Scala in Milaan. De
namen van de solisten werden met grote
letters vermeld: Teresa Stolz. Maria
Waldmann, Giuseppe Capponi en Ar
mando Maini, voorts 110 Professori d’or-
chestra - 120 Cantori het geheel on
der leiding van il Compositore Giuseppe
Verdi. Het publiek reageerde alsof het
een gewoon concert betrof er werd
na elk deel luid geapplaudiseerd en om
„da capo” geroepen en de religieuze
bijgedachte werd geheel naar de achter
grond verschoven.
Zo is het gebleven het Requiem
wordt over de gehele wereld gezongen.
Het is dus bepaald geen heiligschennis
om na 100 jaar een openbare uitvoering
te geven in de Arena van Verona. Bo
vendien werd sterk de nadruk gelegd op
de eenvoud, die bij een dergelijke her
denking nu eenmaal als eerste voor
waarde geldt. Wie denkt aan de kolossa
le decorbouw bij een opvoering van
Aïda, weet dat men er in Verona niet
tegenop ziet om de piramiden van Gizeh
na te bouwen. Ik had dus op zijn minst
HILVERSUM Harry Thomas wil
alsnog tot een vergelijk met de AVRO
komen naar aanleiding van de moeilijk
heden. die zijn ontstaan op het zaterdag
in Geulle gehouden Schlagerfestival.
Donderdag zal in Hilversum een gesprek
plaatsvinden tusen Siebe van der Zee,
directeur televisiebedrijf van de AVRO,
en mr. Max Triepels, de raadsman van
Harry Thomas. Het verzoek om dit ge
sprek is uitgegaan van mr. Triepels.
AMSTERDAM (ANP) Het concert
gebouw heeft voor de periode van 5 tot
14 september een feest georganiseerd om
de aandacht te vestigen op de Oosten
rijkse componist Anton Bruckner, die
anderhalve eeuw geleden werd geboren.
Aan het feestprogramma werken mee:
het Concertgebouworkest, het Radio Fil
harmonisch Orkest, beide onder leiding
van Bernard Haitink, de Wiener Phil-
harmoniker onder Claudio Abbado en
het Groot Omroepkoor van de Neder
landse Omroepstichting.
Een yan de onderwerpen die in dit
gesprek mogelijk aan de orde zouden
komen, is de wens van Harry Thomas om
het Schlagerfestival op korte termijn te
herhalen met de bedoeling dat de AVRO
dan wel opnamen kan maken voor een
of twee uitzendingen. Bij de AVRO is
nog geen definitief standpunt ingenomen
over een dergelijke herhaling. Men wil
eerst het gesprek van donderdag af
wachten.
Van de zijde van het organisatiecomité
in Geulle is meegedeeld, dat Harry Tho
mas geen schijn van kans wordt gege
ven. als hij het comité op 22 augustus
dagvaardt voor de Maastrichtse recht
bank. Met kracht wordt ontkend, dat
het .omité zich afgelopen zaterdag
schuldig zou hebben gemaakt aan een
wanprestatie, zoals Harry Thomas be
weert.
AMSTERDAM (ANP) Voorafgaan
de aan het operaseizoen 1974-75, dat
medio september begint met een nieuwe
produktie van „La Traviata”, geeft de
Nederlandse Operastichting tusen 19 en
29 augustus in de Stadsschouwburg in
Amsterdam nog een serie voorstellingen
van Puccini’s „La Bohème”. Het betreft
een produktie uit 1970 van onze landge
noot Bodo Igesz, die als vaste regiseur
is verbonden aan de Metropolitan Opera
in New York.
De rol van Mimi wordt gezongen door
de Amerikaanse lyrische sopraan Joanna
Bruno, terwijl voor de rol van Rodolfo
de Roemeense tenor Vasile Moldoveanu
naar ons land komt. Voor Marcello is de
Amerikaanse bariton Lenus Carlson
geëngageerd. De muzikale leiding is in
handen van de Praagse dirigent Bohumil
Gregor, aan het hoofd van het Amster
dams Philharmonisch Orkest, het Neder
lands Operakoor en het kinderkoor van
Paul Hameleers.
Het eerste optreden in het „podium’’ was
van het Haagse Swing Duo in de tuin
zaal van Singer. Met altsaxofoon Ed
Hund en met gitaar Kees Denie.
HAARLEM. Nogal spotziek noemt
Maria Schuurman haar „ingekiste plas-
tiekjes” Maria-beeldjes, maar het enige
wat daarop slaat is het gebruik van haar
eigen voornaam. Een reclamestuntje dus
eigenlek om aandacht te trekken voor
haar expositie in het keldertje van de
Stichting Beeldende Kunst aan de Ge
dempte Oude Gracht gedurende deze
hele maand.
Er is inmiddels geloot: vanavond tre
den Spanje, Engeland en Duitsland op,
donderdag Zwitserland. België en Neder
land en dat is geen gekke plaats voor
de ploeg van Frans van Klingeren.
Voor de rest is alles nog onbekend: de
organisatie rammelt lichtelijk, er zijn
bijvoorbeeld te weinig plaatsen in de
jeugdclub, die eigenlijk dat festival on
der de hoede van de BRT in handen
heeft, en er is een duidelijk gebrek aan
geld. Want er zijn nauwelijks sponsors:
het bedrijfsleven heeft het al moeilijk
genoeg en Oostendes casino is toch al vol,
en dat heeft dan duidelijk geen extra
reclame nodig, zoals dat overigens ken
nelijk wel het geval was in Knokke. Het
publiek en de artiesten zijn ook anders:
jong, in spijkerbroek en t-shirt gestoken
en platenmensen zijn er in het geheel
niet. Maar het enthousiasme is in ieder
geval groot en dat is dan toch wel weer
een winst
den. Ze zijn afkomstig uit het Jazz-
museum in New York. Museumdirecteur
Fischer bewaakt het celluloid als een
politeman. De aandoenlijke wijze waar
op hij dat doet, is een aanwijzing voor
de waarde ervan.
Gek genoeg was het minst aantrekke
lijke onderdeel het Roy Hayns Hip En
semble. Een beetje jazz-rocking, wel ori
gineel en met veel climaxen, maar nogal
driftig en bezeten. Kwaliteit te over, dat
wel. Maar als de groep op een gegeven
moment het Zuidamerikaanse element
wat gaat aandikken door een tangoritme
helemaal uit te melken, wordt het een
kokende brij.
Het Jazz Festival Laren heeft nog vele
pijlen op haar boog en zal dit jaar ook
ongetwijfeld uitgroeien tot een van de
voornaamste jazzgebeurtenissen in ons
lanid. Ook nu wordt niet voorbijgegaan
aan het voeden van deze cultuur door
het jazz-podium. Daarop verschijnen
veelbelovende musici, van wie een aan
tal in de toekomst een belangrijke rol
gaat spelen in het bepalen van dit muzi
kale klimaat.
De straatcomposities zijn de eerste
vruchten van een deze zomer door het
ensemble opgerichte „werkgroep voor
straatkomponisten”. De bedoeling ervan
is conservatoriumleerlingen te stimule
ren tot het schrijven van straatmuziek
en ze in staat te stellen hun muziek te
beluisteren mits deze voor de straat
geschikt en voor het 35 leden tellende
ensemble uitvoerbaar is. De werkgroep
leverde korte ritmische composities op
van de Utrechtse studenten Wim van
Bindsbergen en Tom Löwenthal en Chiel
Meyering uit Amsterdam.
Het Ricciotti Ensemble is in 1970 ter
gelegenheid van een popfestival in Uit
hoorn opgericht, om andere „aardige
muziek” te brengen naast „de obligate
popmuziek”. Dat sloeg zo goed aan dat
het ensemble zich ten doel stelde voort
aan „muziek te maken op plaatsen
waar dat niet gebruikelijk is, te spelen
voor publieken die het niet gewend zijn
levende muziek te horen”.
Het Ricciotti Ensemble zal op 12 au
gustus vier concerten geven in Heems
kerk (een maal in een woonwagen
kamp), op 13 augustus in Purmerend,
Den Helder en Alkmaar, op de 14de in
Egmond aan Zee en Bergen (NH), de
15de in Haarlem en Den Oever.
Op het repertoire staan onder meer
het 3de concertino van Ricciotti, het 1ste
Brandenburgs concert van Bach, het 1ste
deel van de 40ste symfonie van Mozart,
„Kanonnenlied” en „Mackie Messer” van
Kurt Weill, popmuziek van Van Dyke
Parks, een straatversie van de Bolero
van Ravel en „Ricciotti ’74” van ensem-
We-dirigent Wim Witteman.
Aanleiding tot dit ietwat katerige ge
voel was ook het optreden van het Roy
Hayns Hip Ensemble, dat gisteren het
klapstuk had moeten zijn. Voor werke
lijk vuurwerk zorgde eigenlijk een mu
zikaal team van eigen bodem, de Neder
landse saxofoongroep. Een nogal prozaï
sche aanduiding van een bruisend en
semble. Onder de bezielende aanvoering
van altsaxofonist Piet Noordijk was een
vijftal koperblazers op onnavolgbare
wijze bezig een diepe indruk te maken
op de helaas niet geheel gevulde zaal.
Zeer gevarieerd was hun repertoire en
daarmee waren ze volkomen in overeen
stemming met hun persoonlijke muzika
le benadering.
Karel Reys op alt, Ferdinand Povel en
Dick Vennik op tenor, en Leo Gerritsen
op bariton. Op dergelijke momenten rea
liseer je je opnieuw hoe rijk aan klan
ken een instrument als de saxofoon is.
Ook hoe weldadig aan emoties.
Hoogtepunt was de feature van Dick
Vennik. Hij glorieerde in een eigen com
positie. Warm gekleurde muziek, waarop
het mogelijk was behaaglijk te drijven
op de golven die Vennik door de zaal
liet kabbelen. Het publiek honoreerde
hem met enthousiasme.
Componist en arrangeur Rob Pronk
leverde het belangrijkste aandeel in de
uitgevoerde werken. Tot grote voldoe
ning van een ieder. Radioluisteraars zijn
ervan getuige geweest via Hilversum 1.
Vanavond zendt de NOS het optreden
van het Ronald Snijders Trio en het Art
Ensemble of Chicago rechtstreeks uit via
Hilversum 3.
Filmliefhebbers kunnen in Singer te
recht voor een aantal voortreffelijke
produkties over big bands. Dinsdagmid
dag werd in de Singer cinema werk van
onder anderen Duke Ellington en Count
Basey vertoond. Voor velen aantrekke
lijk jeugdsentiment. Die films beloven
een waardevol programmapunt te wor-
AMSTERDAM (ANP) Het Ricciotti
Ensemble, straatorkest van „jeugd en
muziek”, heeft in zijn straatconcerten
deze zomer composities opgenomen die
speciaal voor de straat zijn geschreven
door enkele conservatoriumstudenten.
De concerten worden voor het meren
deel in Noord-Holland gegeven in het
kader van „Toer-in Noord-Holland”.
T’F WM L
oeiniska???
In Heemstede, Heemsteedse Dreef 264
I tel. 023-23 94 08/09
een replica van de San Marco kathe
draal in Milaan verwacht met een paar
standbeelden van A41essandro Manzoni
en Giuseppe Verdi. Maar ik kwam be
drogen uit het enige bouwsel dat
men nodig had geoordeeld was een podi
um van zeer behoorlijke afmetingen
voor het koor en een „opstapjè” voor de
solisten en de dirigent.
De uitvoering in Verona stond onder
leiding van de zeer geroutineerde Gia-
nandrea Gavazenni en de solisten waren
Renata Scotto, sopraan. Fiorenza Cossot-
to, alt, Carlo Cossutta, tenor en Bonaldo
Giaiotti, bas. Het is altijd weer een
wonder te ervaren dat het geluid van de
geoefende zangers groot genoeg is om de
gehele arena zonder microfoon te be
strijken. Zelfs het pianissimogezongen
„Libera me” (de grote sopraansolo) was
woord voor woord te volgen. Van de
sopraan, de alt en de tenor kan ik U
trouwens niets dan goeds melden de
bas stond echter voortdurend met zijn
neus in zijn partij en van hem kwamen
wij bepaald niet onder de indruk. Het
koor daarentegen was uitstekend de
samenklank van de vrouwen- en man
nenstemmen was zeer goed afgewogen.
Er stonden 120 tenoren en bassen en
90 sopranen en alten, maar juist het
overwicht van de mannenstemmen gaf
het koor op bepaalde momenten een
diepe sombere klank, die prachtig aan
sloot bij de baspartijen van het orkest.
(12 contrabassen, 20 celli, vier fagotten,
acht hoorns, zes trombones en twee
tuba’s).
Verdi heeft niet dadelijk besloten om
dit Requiem ter nagedachtenis van de
dichter Manzoni te schrijven. Hij vond
dat er al dodenmissen genoeg waren,
bovendien was hij van nature eerder
geneigd om een opera te componeren.
Hij was zestig jaar en had er al een
stuk of twintig op zijn naam staan
aan routine ontbrak het hem dus niet.
Met religieuze werken had hij minder
ervaring, maar het feit dat hij zes jaar
eerder een „Libera me” (laatste deel van
een requiem) ter nagedachtenis aan Ros
sini had voltooid, gaf tenslotte de door
slag. In zeven maanden tijd componeerde
hij de 14 delen die aan het „Libera me”
voorafgaan en schiep daarmee een mees
terwerk, dat hij opdroeg aan de beroem
de sopraan Teresa Stolz, die een jaar
tevoren de Milanese première van Aïda
had gezongen.
Ieder die ooit de „Missa pro defunctis”
van Verdi gehoord heeft, weet dat het
„Dies Irae” en het „Libera me” een
onvergefelijke indruk achterlaten. Het
Maria Schuurman, die in Noordeloos
woont, was tot voor vier jaar stewardess
bij de KLM. Ze werd huisvrouw, moeder,
en begon te tekenen. Ze illustreert nu
tijdschriften en boeken, maar dat bood
nog niet genoeg expressiemogelijkheden
voor haar speelse geest.
Want speelsheid is het eerste wat
treft. Ze maakt reliëfe in kistjes in een
zeer gemengde techniek. Ze bakt een
figuurtje in klei, monteert dat in een
kistje en beschildert vervolgens het hele
geval in felle kleuren. Al die figuurtjes
zijn dikke vrouwen, die uit minieme
kleding puilen en je treft ze aan in
opzichtig geschilderde tuintjes. als
strandtafereeltjes en andere gemoede(r)-
lijke situaties. Eigenlijk zijn het alle
maal geestige persiflages op de gezellige
dikke Hollandse huisvrouw, die beslist
nooit dit reliëf hadden gekregen als er
(voordat Maria Schuurman begon) geen
pop-art was geweest, die de weg vrij
maakte voor het soort uitingen als deze.
Waren ze wel vóór die tijd gemaakt, dan
zou ik schrijven over de naïeve stijl van
Maria Schuurman, want met de zo
geheten naïeve kunst heeft dit soort
werk ook te maken. Laten we stellen,
dat het naïeve pop-art is van een vrolij-
