Roger Moore lijkt Simon Templar
in de rol van James Bond
Benito Pérez Galdos
van
l
„THE MAN WITH THE (GOLDEN GUN
„Tristana
t
figuranten
Dagje film
in Bankok
O
1
GROTE SPAANSE ROMANKUNST UIT DE VORIG EEEUW
ZATERDAG
door Dieudonnée ten Berge
ER ZIJN MOMENTEN dat je
moet erkennen dat je opinie over
iemand in eerste instantie hele-
I
BENITO PÉREZ GALDOS is
de enige van zijn Spaanse tijdge
noten, die verdient in één adem
te worden genoemd met Dickens
en Balzac. Dat hij bij dezen in
populariteit is achtergebleven
moet worden geweten aan slech
te vertalingen en aan het antago
nisme, dat hij in eigen land op
wekte, om zijn tolerantie en
anti-clericalisme. In vertaling
van Robert Lemm, die het werk
ook van een nawoord voorzag, is
bij de Arbeiderspers in Amster
dam nu de roman „Tristana”
verschenen van deze grote ro
mancier, die leefde van 1843 tot
1920.
maal fout was. Dat is soms ver
velend, soms verrassend. Toen
Roger Moore naar Bangkok
kwam, om als een blondgelokte,
blauwogige James Bond de strijd
op te nemen tegen onbetrouw
bare Aziaten, zei een collega-
journalist over hem: „Je kunt
nog steeds zien dat hij vroeger
fotomodel is geweest, typisch
zo’n man die de kleren van
iemand anders toont”. Op dat
moment vond ik het echt een
goede typering voor hem. Roger
Moore, „the Saint” Simon Tem
plar, James Bond, hij is altijd
het zelfde. Altijd glad gepoetst,
kort geknipt en dapper bezig
met het redden van weerloze
meisjes. Een nogal vervelende,
stereotiepe held eigenlijk.
zou
Roger
Moore
zich
een
De negende van
Janies Bone
5
1
naar
vani Balzac,
kwam
SIM TEUNISSE
0
Op dertigjarige leeftijd bëgon hij zijn
eerste van de vijf series historische
Men kan Galdos niet alleen maar
een realist noemen; hij had ook ro-
vinden, wil ik zelf een film regisse
ren. De oude droom van iedere ac
teur.”
Voelt
held?
moeder ,hejn
het moeilijk heeft. Acteren is in de
huid van een ander kruipen.
„Je zou kunnen zeggen: wat op het
toneel gebeurt is „acting” en wat op
de film gebeurt is „re-acting”. Film-
acteren is waarschijnlijk moeilijker
dan toneel-acteren. Op het toneel heb
je het voordeel dat je je gedurende
een ononderbroken periode in je rol
kunt inleven. In de film heb je een
minuut en de volgende scène wordt
soms pas weken later opgenomen.
Dat betekent dat je je precies moet
herinneren wat je deed, hoe je het
speelde, in wat voor gemoedsgesteld
heid je was. Dat vereist een enorme,
continue concentratie”.
grote tijdgenoten; vertaalde Dickens
en correspondeerde met Tolstoy.
In „Tristana”, dat Galdos schreef
toen hij tegen de zestig liep, valt
direct de levendige- en vooral humo
ristische stijl op. Nergens vervalt hij
in de langdradigheid waar zoveel En
gelse romans uit die tijd aan mank
gingen. De sterke zwart-wit tekening,
waardoor „Dona Perfecta” aan waar
de inboet, is hier geëvolueerd tot een
prachtig uitgebalanceerd proza, waar
in vaak schalks, doch dan weer ern
stig de liefde aan haar trekken komt.
„Tristana” is vooral vermaard ge
worden door de nogal afwijkende
verfilming van Bunuel. Op 19-jarige
leeftijd komt Tristana na de dood
van haar ouders in het huis van de
Wat is de vervelendste vraag die
iemand kan stellen?
„De vervelendste en meest gestelde
vraag is: vond u het niet moeilijk om
de James-Bondrol over te nemen na
dat hij door Sean Connery beroemd
was gemaakt? Of, voordat „Live and
let die” in première ging: in welk
opzicht verschilt Roger Moore’s 007
van de James Bond zoals we hem
kennen?”
hij op 20-jarige leeftijd naar Madrid
om rechten te studeren. De journalis
tiek won het echter en hij maakte
zijn studie niet af.
Hij was de liberale zaak toegedaan
en na jaren van tegenkanting van de
zijde der Conservatieven, werd hij in
1897 tot lid van de Spaanse Academie
benoemd. Hij stierf arm en blind en
toen de regering niet bereid bleek
hem een nationale begrafenis te ge
ven, stak het hele volk, in protest
daartegen, waarbij ook de Spaanse
denker Ortega y Gasset zich aansloot,
zich in rouwkleren.
,‘Jk neem de held niet mee naar
huis als de opnamen afgelopen zijn,
een held maar ik ben een
Men kan gemakkelijk een vraag
teken zetten achter de zin: „Ik ben
een acteur." Eenmaal een held, al
tijd een held: Niemand kan Roger
Moore zien in de rol van underdog,
een arme kleine boekhouder die
Wat is het eerlijke antwoord?
„Het eerlijke antwoord is dat ik
het niet echt moeilijk vond omdat ik
al naam gemaakt had zonder James
Bond. Hoewel er een moment was,
vlak voor de première, dat ik werke
lijk in paniek raakte en het koude
angstzweet me uitbrak. Als het eens
niet goed was.als het publiek eens
ging loeienenfin, dat gebeurde
niet.”
teerd komt Roger Moore het zelf nog
twee keer overdoen alvorens het op
celluloid vastgelegd wordt. Het publiek
besteed niet de minste aandacht aan het
filmgebeuren. In de eerste plaats is Ja
mes Bond een Europese held, een lang
neus, dus niet zo interessant als een ster
van eigen bodem. In de tweede plaats
wordt er in de tussentijd gebokst.
10.30: Het amfitheater biedt een boei
ender schouwspel dan de boksring. Ie
dereen bokst méé. Op de eerste rang
springen de mannen bij iedere rake klap
op hun hurken heen en weer. Ze hebben
de handen in het traliewerk geklauwd,
de vergelijking met apen in de dieren
tuin is te evident om niet op te merken.
Ze hebben oneinig veel weddenschappen
lopen, een goed geplaatste linkse meer
of minder voelen ze rechtstreeks in hun
portemonnaie. Honderden liters cola in
kartonnen bekertjes worden gratis uitge
reikt.
12.00:
Hotelruimte werd per etage besproken.
Autoverhuurmaatschappijen zagen hun
hele wagenpark verdwijnen en voorzien
van het 007-insigne op de voorruit door
de stad rijden met chauffeurs in 007-T-
shirts achter het stuur. Het gigantische
organisatieapparaat van de fabriek die
over een paar maanden anderhalf uur
geprojecteerd plezier zal afleveren, heeft
werkelijk overal aan gedacht.
Ik woonde in Bangkok een opnamedag
bij. Er waren die dag 3500 arbeiders.
Produktiekosten ongeveer een half mil
joen gulden; eindopbrengst 4 minuten
film. Om vijf uur in de ochtend was het
al een drukte van befang op straat voor
de ingang van Bangkoks Boksstadion
Schoonmakers zijn bezig in een zestal
caravans die als kleedkamer fungeren.
Een privé-caravan voor Roger Moore,
één voor Britt Eklund en gemeenschap
pelijke voor de mindere góden.
06.00 uur: In de Somerset Maugham
Suite van Hotel Oriental rinkelt de tele
foon naast het geelzijden, baldakijnen
bed van Roger Moore. Hij begint de dag
met een serie gymnastiekoefeningen.
6.15 uur: Een ober dekt de tafel in
Roger Moores suite. Hij nuttigt thee,
leger van decorateurs is speciaal uit
Londen övergevlogen. Tot en met de
„carpenters”, degenen die de houten
schotten aan elkaar spijkeren waarop de
camera Dolly heen en weer rijdt. Jonge
jongens die ongetwijfeld dromen nog
eens in de schoenen van hun opdracht
gevers te staan.
Nadat zijn
Frankrijk had gezonden, waar hij
onder invloed
leerde hij zijn ware richting; kennen;
hij wilde de tolerante traditie van
Erasmus en Cervantes voortzetten,
geloofde in een God van liefde, niet
in een God der wrake. Hij wilde
thet leven in al zijn facetten leren
kennen en schuwde niet de Madrileen-
se achterbuurten.
De eerste verrassing kwam op een
avond dat hij in de Foreign Corres-
pondents Club kwam waar het, op
een paar mensen van de Bond-film
na, uitgestorven was. Hij. had zo juist
een interview met Harry Rolnick
ER STAAT EEN NIEUWE AFLEVERING op het programma van de
succesvolste filmserie aller tijden. Producers Harry Saltzman en Albert
Broccoli zorgen ervoor dat vanaf 21 december de wereld zich opnieuw
kan vergapen aan handel en wandel van de onoverwinnelijke held uit de
Britse geheime dienst, 007, James Bond. De gouden formule glamour,
sex, geweld, alles in één staat nog steeds garant voor een kassucces.
Ditmaal dienen Hong Kong, het Zuidthaise eiland Phuket en Bangkok als
achtergrond.
Als een zwerm sprinkhanen streken ze in Thailand neer, de-mensen-
van-de-film. Foto’s van Held Roger Moore verdrongen het wereldnieuws
van de voorpagina’s in de Bangkok Post en de Bangkok World. Moore was
zongebruind, keurig in de tropensmoking, met een onafscheidelijke sigaar
tussen de lippen en de kwieke blik van de man die het „gemaakt” heeft.
Het was al glamour en champagnerecepties wat de klok sloeg.
sinaasappelsap, toast met jam én leest
de ochtendbladen. Vanuit zijn raam
heeft hij uitzicht op de Chao Phia rivier
waar de blauwe ochtendnevel langzaam
optrekt en plaats maakt voor stoffig
zonlicht.
6.30 uur De personen-veryoerorgani-
satie gaat van start. ledére wagen heeft,
een nummer. De avond teVpnen zijn
stencils uitgereikt met? èen (schema op
welk tijdstip, welke auto wie <?p komt
halen, om waar naar toe te gaan.
7.00 uur: De lichten boven de ring in
het nog lege stadion flitsen aan. In de
nok worden camera’s opgesteld voor
long-shots. De opperbelichter staat via
een walkie-talkie in verbindingmet de
mannen die de tientallen lanïpen rich
ten. Het effect van filters, spoüight of
strijklicht wordt uitgeprobeerd. Het hele
Ik speel
acteur.
Hoe lang is hij van plan door te
gaan met heldenrollen?
„Tot ik zo oud ben dat ze me
alleen nog maar opa-rollen geven.
Voorlopig staat er een andere film op
het programma met regisseur Peter
Hunt. Met hem maakte ik afgelopen
winter in Zuid-Afrika de film „Gold”.
Twee weken tot mijn knieën in het
water in de mijnen. Volgend voorjaar
beginnen we aan een andere James
Bond-film: „Moonraker”. Voor de
eerstkomende twee jaar ben ik volge
boekt. Als dan mijn vrouw, mijn drie
kinderen en mijn impresario het goed
mantische- en naturalistische trek
ken. In de slechtste van zijn roman
personages ontdekte hij ook goede
hoedanigheden. Hij beeldde niet
slechts de menselijke natuur uit,
doch zocht naar de zin van het leven.
Na de Spaanse burgeroorlog van
1936 tot 1939 is voor zijn oeuvre
hernieuwde belangstelling ontstaan.
Hij was vrijwel de enige Spaanse
schrijver die in zijn tijd het eenvou
dige volk begreep. Galdos’ werk moet
ook worden gezien als een protest
tegen de in zijn tijd in zwang zijnde
boudoir- en feuilleton-literatuur,
waarvan hij de waardevolle regionale
elementen wist te verwerken. Hii was
op de hoogte van het werk van zijn
7.30 uur: Het stadion begint vol te
lopen met boksliefhebbers. De weken
tevoren heeft de produktieafdeling via
pamfletten en advertenties in de kranten
bekendgemaakt dat er een gratis show
zou zijn die de hele dag duurt. Een
brass-band, twintig zangers en zangeres
sen, tien komieken en veertien boksers
die echte wedstrijden voor geld uit
vechten zijn gehuurd om te zorgen
dat de 3000 figuranten elf uur lang
geboeid op hun plaats blijven zitten.
8.00 uur: Op de derde etage van het
Narai Hotel, dat als tijdelijke kantoor
ruimte is ingericht, nemen de produktie-
assistenten hun plaats in. Een twintigtal
organisatoren, secretaressen en tolken.
De telefoons rinkelen ononderbroken.
Long-distance calls naar de receptionist
in de hal die gek wordt van al dat
zenuwachtig gedoe. Limousines no. 8,9
en 10 rijden voor bij Hotel Oriental om
Roger Moore, Britt Eklund en Christo
pher Lee naar het stadion te brengen.
9.00: De grimeur is drie kwartier met
Roger Moore bezig geweest. Het resul
taat is dat je zelfs dichtbij niet kunt
zien dat hij geschminkt is, hij is er
alleen wat gladder en jonger door ge
worden en weerbarstige haarpieken
worden door een dikke laag lak in
bedwang gehouden. Een stand-in is in
middels bezig de eerste opname te re
peteren. Een heer die opvallend veel op
Roger Moore lijkt, hetzelfde postuur
heeft en dezelfde kleren draagt. Er is
ook zo’n dame in de plaats van Britt
Eklund, die al tussen het publiek zit met
een grote witte hoed op. ’t Moet frustre
rend zijn om zo sprekend op de vedette
te lijken maar nooit anders dan met je
rug op de film te komen. James Bond
komt het stadion binnen, geeft z’n biljet
aan iemand, kijkt zoekend rond, passeert
in het gangpad een dikke Thaise jongen
en gaat naar z’n plaats. Nadat de came
ra vier keer de beweging heeft gerepe-
pistool bedreigd door een dwerg. De
figuranten in het betreffende blok zijn
naar een andere plaats verhuisd om
ruimte te maken voor de kamers. Een
nieuwe ploeg boksers, omhuld met satij
nen en goudgeborduurde kamerjassen is
bezig aan de inleidende meditatieve be
wegingen. Ze kussen de vloer van de
boksring in het midden, in alle vier de
hoeken, en vragen Boeddha om bijstand
in het komende gevecht. James Bond
moet het zonder Boeddha stellen, hij
heeft alleen Britt Eklund die vanonder
de rand van haar hoed koel naar de
dwerg en zijn pistool kijkt.
13.00: Lunchpauze. De naar buiten
stromende menigte dromt om de karre
tjes heen die gerookt vlees aan stokjes en
ananas verkopen. In een aangrenzende
kantine staat een lopend buffet klaar
voor honderd mensen. Een jongen in een
wit katoenen pak slaat oplettend de
eters gade. Hij en de onder-kok zijn
eveneens speciaal uit Londen overgevlo
gen omdat de filmploeg niet voor in
heemse voedselverrassingen komt te
staan. Als iedereen uitgegeten is neemt
de kok een bord en eet eenzaam in de
nu lege kantine. „Het is een hele verant
woording” zegt hij, „zodra de ene pauze
afgelopen is moet je alweer aan de
sandwiches voor de volgende pauze be
ginnen”.
14.00: Hervatting opnamen. De figu
ranten zitten weer op hun plaats en zes
hotpants-meisjes met veterlaarzen
gehuurd van een bar op Patpong Road
zingen een lied. De-mannen-van-de-
film lopen allen rond met ontbloot bo
venlijf en een handdoek om de nek
waarmee ze het zweet van ’t lijf wissen.
De hitte van zestig lampen en driedui
zend mensen in het ongeventileerde sta
dion begint ondraaglijk te worden.
15.00: Ai. James Bond is boos. Met een
verontwaardigde frons loopt hij in snelle
pas achter een Thaise popcornverkoper
aan, die soepel zijn weg door de menigte
zoekt en probeert te ontsnappen. Maar
James Bond zou 007 niet zijn als we er
niet van op aan konden dat hij hem wel
te pakken zal krijgen. Hij zit de Thai op
de hielen als ze de uitgang bereiken.
Acteur Christopher Lee staat in z’n
dagelijkse goed de opname gade te slaan.
16.30: Er wordt nog steeds gebokst. Ik
heb nog niemand knock-out zien gaan
maar het schijnt dat er toch iedere keer
iemand wint. De hitte is nu vermengd
met een scherpe zure stank: figuranten
die hun goede plaats niet willen verlie
zen, doen hun behoefte ter plekke.
18.00: De opnamen zijn afgelopen.
Terwijl zes komieken het publiek tot
schateren brengen worden de wagonla
dingen materiaal weer ingepakt. Roger
Moore, Christopher Lee en de dwerg
moeten blijven want als slotattractie
staat er een verloting, met prijsuitrei
king door de vedettes, op het program
ma voor degenen die de hele dag zijn
gebleven.
18.30: Een ventilator, een strijkijzer
een speelgoedbeer en trommels koekjes
staan opgesteld in de boksring waar
James Bond en zijn twee kameraden
met een verplichte glimlach de goederen
aan de gelukkige winnaars uitreiken.
achter de rug, de Simon van Collem
van .de „Bangkok Post”.
„Ik was met Harry the Rolnicker
vanavond”, begint hij enthousiast te
gen zijn persattaché. „Wat een fasci
nerende kerel”. Hij herhaalt vervol
gens alle verse anekdotes die hij
gehoord heeft, springt over op poli
tiek-, Zuid-Afrika, onrecht in de we
reld, onrecht van wit tegen zwart,
van zwart tegen zwart, beroemde ge
vallen van oplichterijen van verzeke
ringen, en de vervuiling van lucht en
water. Hij kan denken en praten.
Later die avond, in zijn salon, on
der het genot van drank en rookwa
ren schilfert het filmster-image lang
zaam maar zeker van hem af.
romans, de „Episodios Nacionales”,
welke in totaal 46 delen omvatten en
wel zijn vergeleken met Balzac’s
„Comédie Humaine”.
veertig jaar oudere Don Lope, een
vriend van haar vader, wiens schul
den hij met grote edelmoedigheid
heeft helpen delgen. Don Lope is
evenwel een groot vrouwenverleider,
die leek te zijn weggelopen uit „De
Overgave van Breda”, de beste kwali
teiten combinerend met de afschuwe
lijkste gebreken. Tristana behoorde
tot zijn „verval-periode”. De schilder
Horatio komt het arme meisje uit
haar psychisch isolement verlossen,
doch na een verwijdering van enkele
jaren kan de draad van een korte
maar hevige liefde niet meer worden
opgenomen. Heel knap slaagt de au
teur erin de ontwikkeling van de
verschillende karakters te verbeelden.
Tristana, aanvankelijk een pop-
vrouwtje, vergeestelijkt en eindigt in
een soort Santa Teresa. Don Lope,
begonnen als Don Juan, eindigt als
een Don Quichote.
Galdos’ speelse stijl is in de verta
ling voortreffelijk overgekomen en
het omslag van het werk is van
Marjo Starink, naar een foto uit de
film van Luis Bunuel.
Onder welke filmregisseur
hij graag willen spelen?
„Ik houd niet speciaal van Franse
regisseurs, ’t Klinkt allemaal zo na
saal en ze nemen zichzelf zo ver
schrikkelijk au sérieux. Bunuèl uitge
zonderd, dat is een meester. Verder
heb ik een oneindige bewondering
voor de Italianen. De Sica, Fellini,
maar, zoals gezegd, ik heb mijn be
perkingen, dus ik denk niet dat ze me
ooit een rol aanbieden. En dan, De
Sica laat zijn acteurs niet eens het
scenario lezen. Hij zegt van de ene
dag op de andere wat ze moeten
doen; dat zou me toch niet liggen.”
Galdos, zoon van een welgestelde
familie te Las Palmas, leed als jon
gen onder de gestrengheid van zijn
fanatiekgodsdienstige moeder, Dolo
res, wier portret hij schreef in „Dona
Perfecta”. Na studie op Engelse scho
len op de Canarische eilanden, ging
James Bond wordt met een
