Langs een door tanks geflankeerde frontlijn op Cyprus
Na heftige anti-Amerikaanse demonstraties in Griekenland
Cyprus gespannen
na moord op Davies
FRANSE BOSBRANDEN
Surinamers boos
over uitzetting
uit stadhuis
I
1
t?
TWEE DUITSE
BADGASTEN
Echtscheidingswet in
Op Corsica ging 12.000 ha verloren
Frankrijk zal
gewijzigd worden
Sadat nog dit jaar
naar Amerika
„Gaan Amerikanen wraak nemen?”
„DIE VAN DE VN-WAGENS STAAN VAST IN HUN ACHTERUIT”
VERDRONKEN
H
J 5
DINSDAG
20
AUGUSTUS
1974
BINNEN- EN BUITENLAND
°p
Sr
(Van een speciale verslaggever)
Gehaat
I
ET
NICOSIA. Gaan de Amerika
nen wraak nemen? Zullen ze ons nu
helemaal in de steek laten? Dat zijn
de vragen die de Griekse Cyprioten
zich stellen na de moord, gepleegd
tijdens een demonstratie van gewa
pende Grieken, op de Amerikaanse
ambassadeur in Nicosia, Rodger
Davies.
n
k
t
Turken
„Iwo Jima”
-
Bases
JjjFv
KARAMANLIS IS VERONTRUST
I
in
i-
n
it
r
1
1
Op het ogenbli.. worden besprekingen
gevoerd tussen de ministers van Buiten
landse Zaken, dr. Henry Kissinger van
de VS en Ismail Fachmi van Egypte.
i
Tussen de Turkse en Grieks-Cyprische
strijdkrachten in de Cyprische stad
Larnaca is opnieuw als buffermacht
een detachement van VN-troepen ge
legerd. Deze eenzame VN-soldaat is
niet helemaal de wachtpost zoals die
staat omschreven in het „Handboek
van de soldaat”, maar na alle span
ning van de afgelopen dagen is het
begrijpelijk dat zelfs de wachtposten
hun taak wat gemakkelijker opnemen.
Op de voor grond hebben Turken hun
was te drogen gehangen op rollen
prikkeldraad.
AMSTERDAM. (ANP) Tien organi
saties van Surinamers en Antillianen in
de Bijlmermeer hebben in een telegram
aan Gemeenteraad, B. en W. en minis
terraad geprotesteerd tegen de uitzetting
uit het Amsterdams stadhuis gisteroch
tend van een honderdtal demonstranten.
WASHINGTON. (AFP) De Egypti
sche president Anwar Sadat zal „voor
het einde van het jaar” een bezoek aan
de Verenigde Staten brengen.
Dit is gisteren officieel in Washington
meegedeeld.
rl
le
IU
Bt
ie
n
I
i
i
e
d
1
R
e
d
n
ng
id
e
6
>1
se
n
i-
le
n
n
n
ït
o
it
)f
en
eg
o-
le
n.
ie
st
jn
e
e
r
n
le
d
it
e
?t
□p
an
ot
m
*n
ie
in
ie
•g.
m
is
ei
JT
f-
te
ld
1-
te
de branden te groot. Bovendien wagen
de blussers hun leven, aangezien zij
ongemerkt door vuren kunnen worden
ingesloten.
De grootste hulp moet komen van de
Canadairs met standplaats in Marignane
bij Marseil j. Ze vliegen af en aan om
tonnen water op het vuur te gooien.
Maar van die Canadairs zijn er maar
negen. En ook van de piloten kan niet
het onmogelijke worden gevergd. Som
mige piloten vliegen 24 uur aan een
stuk, ver boven de voorgeschreven vei
ligheid. Zij moesten afgelopen weekeind
hun taak verdelen tussen Corsica en de
Haute Loire. Maandagavond scheen over
het algemeen het grootste gevaar gewe-
verte zijn Turkse tanks te zien, de
lopen van hun geschut gericht op de
Griekse tanks, dus ook op ons „Van
mij mogen jullie verder gaan”, zegt
de VN-officier. De meeste journalis
ten van ons groepje blijven achter, in
de buurt van de witte patrouillewa
gens- Twee Britten, een Fransman en
ik besluiten verder te rijden.
PARIJS. (DPA) De Franse minister
van Justitie, Jean Lecanuet, heeft in een
vraaggesprek meegedeeld, dat hij over
enkele weken bij het kabinet voorstellen
zal indienen voor een ingrijpende wijzi
ging van de echtscheidingswetgeving.
Het is de bedoeling dat voortaan een
echtpaar ook met wederzijds goedvinden
uit elkaar gaat. Krachtens de bestaande
wetgeving die uit 1884 dateert, is echt
scheiding alleen mogelijk als de schuld
van een der echtgenoten bewezen wordt
geacht.
Lecanuet zei dat men echtscheiding
niet wil begunstigen, maar veeleer wil
vaststellen dat echtgenoten van elkaar
kunnen vervreemden en dat men deze
situatie niet moet dramatiseren.
Een beeld van de demonstratie voor de
Amerikaanse ambassade in Nicosia, de
hoofdstad van Cyprus, kort voordat de
Amerikaanse ambassadeur Rodger Davies
(foto onder) werd neergeschoten.
(Van onze speciale verslaggever Fred Sanders)
NICOSIA. Terwijl in de omgeving van Nicosia de toestand gespannen bljjft
in de stad zelf is de aVondklok zondagavond weer twee uur vervroegd
begon gisteren in het uiterste zuiden van het eiland, in Limasol en omgeving,
het leven zijn normale loop te hervatten. De cafés zijn weer open en op straat
heerst de normale drukte. Niet meer de nerveuze spanning van enkele dagen
geleden, toen de nationale gardisten, het Grieks-Cyprische vrijwilligersleger,
het straatbeeld nog beheerste.
(Van onze redacteur in Parijs)
PARIJS. De bosbranden in geheel
Frankrijk zetten hun vernielend werk
voort. Alleen in het departement van de
Haute Loire zijn tijdens het afgelopen
we keind 3000 ha bosgrond vernield. Vo
rige week gingen op Corsica 12.000 ha in
vlammen op en daar kwam dit week
einde nogmaals 4500 ha bosgrond bij.
De brandweer, geholpen door vrijwil
ligers, soldaten en boeren, kunnen het
werk niet meer aan. Brandhaarden die
geblust schijnen, vlammen een paar uur
later weer op. Het zogenaamd doodslaan
van de vlammen met takkenbossen helpt
niet meer. Daarvoor is de ojnvang van
aan de afkeer
Karikaturisten
Na een kilometer vinden we op dë
weg een klein groepje Turken: een
tank, een drietal jeeps. De weg is
geblokkeerd. De Turkse soldaten be
kijken onze papieren. Ze weten dui
delijk niet wat ze moeten doen. On
danks de Turkse tekst op de pasjes
die ons door Turks-Cyprioten zijn
uitgeschreven.
(Van een speciale verslaggever)
ATHENE Premier Konstantin
Karamanlis heeft gistermiddag de
moord op de Amerikaanse ambassa
deur in Nicosia, Roger Davies,
krachtig veroordeeld en er tegelij
kertijd voor gewaarschuwd dat
achter de felle anti-Amerikaanse
betogingen, die nu regelmatig in
Athene en andere Griekse steden
woeden, een groot gevaar schuilt.
TERSCHELLING. (ANP) De 40-ja-
rige R. Poehler uit Bochum (Did) en
zijn 17-jarige zoon hebben gistermiddag
een zwemtocht voor de kust van Ter
schelling met de dood bekocht- Een
tweede zoon (19 jaar) van de familie
Poehler, die met vakantie op Terschel
ling vertoefde, kon ongedeerd worden
gered.
naar
in Leeuwarden,
De jongste zoon
De minister-president omscheerf de
aanslag op Davies als een „absolute mis
daad” en als een daad waarvoor geen
enkele rechtvaardiging bestaat. Kara
manlis legde zijn verklaring af na af
loop van een speciale kabinetsvergade
ring, die uitsluitend aan het nog steeds
groeiende anti-Amerikaanse geweld was
gewijd.
De vader en zijn twee zoons raakten
tijdens hun zwempartij in moeilijkhe
den. Bij een gezamelijke reddingsactie
van de Search-and-Rescue-dienst van de
luchtmacht en strandreddingsbrigade
konden de 40-jarige Poehler en zijn
oudste zoon door de op Terstelling ge-
stationneerde reddingshelikopter van dé
luchtmacht uit het water gehaald wor
den. De zoon kerngezond, maar de vader
in zorgwekkende toestand. Kort nadat
hij was overgebracht naar het Sint-
Bonifatiusziekenhuis
overleed de vader.
bleek spoorloos. De luchtmacht speurde
nog een uur vruchteloos naar de jonge
man. De zoekacties werden toen ge
staakt. Aangenomen werd dat de jonge
man verdronken was.
Maar wat noordelijker, vlak ten
zuiden van Nicosia, is het nog steeds
oorlog. Gisterochtend probeerden wij
vanuit Nicosia via Pyroi naar Larna-
ka te rijden, door het gebied waar de
Turken de laatste tijd, ondanks het
staakt-het-vuren, vele kilometers zijn
opgerukt. Al vlak buiten Nicosia de
eerste sporen van de zware gevechten
die in deze streek de afgelopen we
ken zijn geleverd. Uitgerukte bomen,
tanksporen, vernield oorlogstuig. Ver
der doodse stilte. Geen auto op de
weg.
Dan opeens twee witte patrouille
wagens van de Verenigde Naties. Een
paar meter verder in het veld staan
van de
In alle
De sfeer is gespannen op Cyprus, meer
nog dan tijdens het weekeinde. Twee
honderdduizend Griekse Cyprioten, veer
tig percent van het totaal, zijn gevlucht
uit de door Turken bezette of bedreigde
dorpen. Ze leven nu in de open lucht, bij
familie, of in tenten in de heuvels ten
zuiden van de „bestandslijn”- Een onbe
kend aantal Turken uit de dorpen in het
zuiden die door hun Griekse landgenoten
worden beheerst, is verdwenen, gevlucht
j>f gevangen genomen. De massale volks
verhuizing, die zal moeten plaatsvinden
als het ooit komt tot een verdeling van
Cyprus op basis van een federale staat,
is in feite al begonnen.
„Wij hebben met grote verontwaardi
ging kennis genomen van de wijze
waarop de burgemeester van Amsterdam
heeft gemeend te moeten reageren op
een poging van Surinaamse en Antilli
aanse gezinnen om eerder gemaakte af
spraken met het gemeentebestuur in
verband met gekraakte Bijlmerwoningen
gehonoreerd te krijgen. Tegenover wan
hopige moeders en weerloze kinderen
werden bloedhonden en politiemannen
met knuppels in stelling gebracht”, aldus
de organisaties die „elke escalatie, voort
vloeiend uit dit provocerend optreden”,
geheel voor de verantwoording van de
Amsterdamse overheid laten.
-5
Glafkos Clerides, de Cyprische presi
dent, had zich in dezelfde termen uitge
laten, vlak nadat hij de stervende am
bassadeur had begeleid naar het zieken
huis. „Deze misdaad brengt de tragedie
van Cyprus tot een nieuw hoogtepunt,
juist op een moment dat er hoop was
dat de wereldopinie in ons voordeel zou
omslaan.”
„Van een moord kan nooit iets goeds
komen”. De Grieks-Cyprioot die dat
zegt, kijkt somber, verslagen. Hij staat
langs de weg Nicosia-Limasol in het
dorpje Nisou, een tiental kilometers ten
zuiden van Nicosia. De laatste bewoners
van het dorp zijn bezig te vluchten,
bang voor de Turken die in hun langza
me opmars naar het westen tot op zes
kilometer zijn genaderd.
Karamanlis sprak zijn verontrusting
uit over de volledig uit de hand gelopen
demonstraties van zondagavond op het
Constitutieplein en bezwoor de Grieken
dat het land niet gebaat is met erupties.
De Cyprische zaak, aldus de eerste mi
nister, kan er alleen maar door geschaad
worden.
Uit vrees voor een mogelijke aanslag
op de Amerikaanse ambassadeur in
Athene, Henry Tasca, die door zijn ja
renlange verbondenheid met de dicta
tuur van Papadopoulos niet erg gezien is
bij de Grieken en binnenkort op wens
van Athene dan ook vervangen zal wor
den, is de politiebewaking van het am
bassadegebouw aanzienlijk uitgebreid.
Naar in regeringskringen verluidt,
zij-n er concrete aanwijzingen voor ex-
treem-linkse en junta-gezinde infiltratie
in het anti-Amerikaanse geweld, dat nu
steeds veelvuldiger om zich heen grijpt.
Onthullend in dit verband is de uitlating
van Alexander Panagoulis, de man die
in 1968 een mislukte poging ondernam
om Papadopoulos uit de weg te ruimen.
De man wil zijn naam niet noemen.
Zoals de meeste andere Grieken, die ik
gisteren sprak, keurt hij de moord op de
ambassadeur af, maar hij heeft er wel
een verklaring voor: „De EOK-mensen
dachten dat al deze ellende, die we nu
beleven, is veroorzaakt door de CIA. Die
was ook verantwoordelijk voor de
staatsgreep tegen Makarios. En nu laten
de Amerikanen de Turken hun gang
gaan. Iedereen weet dat ze de Turken,
als ze dat willen, gewoon kunnen beve
len op te houden en zich terug te
trekken. Maar dat doen ze niet.”
Een meisje, 23 jaar oud, ergens in de
straten van Nicosia: „Dit is het ergste
wat er had kunnen gebeuren. Er kan wel
een wereldoorlog uit voortkomen. De
Amerikanen begonnen juist wat meer
voor ons te doen. Druk uit te oefenen op
de Turken en zo. En dan gebeurt er
zoiets-”
twee oude Russische tanks
Griekse Nationale Garde,
voertuigen loopt de motor.
„Die van de VN-wagens staan vast
in hun achteruit”, merkt een Britse
journalist op, doelend op de uiterst
passieve rol die de VN-troepen spelen
bij het „handhaven van de vrede op
Cyprus”.
Een Britse VN-officier heeft radio
contact met collega’s verderop. In de
Panagoulis demonstreerde zondaga
vond op het Atheense Constitutieplein
mee en herkende daar onder de demon
stranten verscheidene officieren van de
militaire politie. In burger uiteraard.
■B, S
Ook in de Griekse pers schijnt geen
einde meer te komen
jegens de Amerikanen,
wedijveren met elkaar in spitsvondig
heid en originalteit.
Met een variant op het vermaarde
tafereel dat de verovering van het Paci-
fic-eiland Iwo Jima op de Japanners
uitbeeldt, trakteerde het Atheense
avondblad Apogevmatini zijn lezers gis
teren op een prent, waarop mariniers
van de VS in Cyprus een landing uit
voeren en de Turkse vlag in de bodem
planten.
Het bezoek van de Joegoslavische vi
ce-premier en minister van Buitenlandse
Zaken Milos Minic aan Athene, zo vlak
na Griekenlands exodus uit het Atlan
tisch Bondgenootschap, heeft in Athene
aanleiding gegeven tot een stroom van
speculaties. Centraal daarbij staat het
denkbeeld van een alliantie, waarin
Griekenland, Joego-Slavië en Roemenië
vertegenwoordigd zouden kunnen zijn.
In bepaalde diplomatieke kringen
wijst men erop dat zo’n verbond niet
bepaald een militair pact hoeft in te
sluiten, maar veel meer een economisch
en cultureel karakter kan hebben. Al
hoewel minister Minic geen aanwijzin
gen in deze richting heeft gegeven, lijkt
met name Belgrado erg geïnteresseerd in
een nauwer samengaan met Grieken
land. En het is zelfs niet bij voorbaat van
de hand te wijzen dat de Joegoslaven de
gangmaker zouden kunnen zijn voor een
initiatief uit de hoek van de niet-gebon-
den landen om het hopeloos vastgelopen
overleg in Genève toch weer op gang te
brengen.
De Griekse regering heeft gisteren de
opperbevelhebber van de strijdkrachten
ontslagen en een gepensioneerde gene
raal in zijn plaats benoemd. Generaal
Grigorios Bonanos die tot dusver opper
bevelhebber was, is met pensioen ge
stuurd, evenals negen andere generaals.
Zijn opvolger is de 62-jarige generaal
Dionysios Arboezis, die op 21 april 1967,
na de militaire straatsgreep, naar huis
was gestuurd.
Dan komt er een officier, een kapi
tein. „No, no”, zegt hij eerst, „het is
veel te gevaarlijk, mijnen”. Dan be
denkt hij zich. Hij zal ons een escorte
meegeven voor de vijf kilometer weg
die de Turken hier bezetten. We zien
er maar van af, eerder verstandig
dan heldhaftig. Tenslotte schieten de
nationale gardisten niet zo goed dat
ze onderscheid zouden kunnen maken
tussen de escorterende jeep en onze
eigen gele automobiel, getooid met
een witte handdoek uit een hotel in
Nicosia bij wijze van witte vlag.
Later horen we dat de Turken ook
vlak bij de andere weg naar het
zuiden, vanuit Nicosia zijn opgerukt.
Het is in elk geval duidelijk dat de
gardisten, die je in tegenstelling tot
een paar dagen geleden nauwelijks
meer langs de weg ziet patrouilleren,
als leger zijn uitgeschakeld.
De Amerikanen zijn gehaat bij de
Grieken, maar de angst overheerst.
Angst voor de Turken, die nu wel dui
delijk hebben gemaakt dat ze de natio
nale garde met hun pink opzij kunnen
schuiven. En angst voor de Amerikanen,
die, gehaat of niet, toch de oplossing
zullen moeten brengen.
saai naar de Amerikaanse steunpunten
opmarcheerden. Slechts met grote moei
te wisten militairen en politie een her
nieuwde gewelddadige confrontatie te
voorkomen.
Elders 4s de situatie niet minder ver
ontrustend. In de Atheense voorsteden
Glyfada en Vouliagmeni, waar de mees
te in Griekenland gestationeerde Ameri
kanen wonen, worden regelmatig auto’s
van VS-militairen in brand gestoken. Er
zijn obers die weigeren Amerikanen te
bedienen en taxichauffeurs zijn door de
Vereniging Vrije Grieken opgeroepen
geen Amerikanen meer te vervoeren.
Zelfs de Griekse vriendinnetjes van
Amerikaanse militairen en prostituées
die zich met Yankees afgeven, zijn ge
waarschuwd.
Onmiddellijk over de volgende
heuvel zien we overal aan beide zij
den van de weg Turkse tanks staan.
Ruim voorzien van antennes en com
municatieapparatuur, terwijl de
Grieks-Cyprioten elkaar alleen per
jeep mededelingen kunnen geven.
Na het militaire uittreden uit de NAVO
heeft de Griekse regering nog geen
definitieve beslissing genomen ten aan
zien van de Amerikaanse en NAVO-
bases op het Griekse territorium. Met
uitzondering van de militaire vliegbasis
op de hoofdstedelijke luchthaven Helli-
nikon, waarvan de VS nog onbeperkt
gebruik kunnen maken, moeten de
Amerikanen op alle andere luchtmacht-
steunpunten (o.a. bij Thessaloniki en op
Kreta) aan de grond blijven.
Nog slechts met speciale toestemming
van de regering, die alleen verkregen
kan worden als verzoeken om vluchten -
tenminste zes uur van tevoren worden
ingediend, mogen Amerikaanse militaire
vliegtuigen gebruik maken van het
Griekse luchtruim.
Algehele opzegging van de militaire
verdragen, zoals bijna de complete
Griekse pers hartstochtelijk blijft ver
langen, zal geen eenvoudige zaak zijn,
aangezien de vestiging van de bases in
Griekenland tot stand is gekomen op
basis van bilaterale overeenkomsten.
Daarbij komt dat opheffing van de mili
taire steunpunten enkele duizenden
Grieken op slag werkloos zouden maken.
Het uittreden uit de NAVO van Grie
kenland heeft de zuidoostflank van Eu
ropa danig verzwakt. De toestand kan
nog ernstiger worden als de Atlantische
strijdkrachten straks het strategisch
meest belangrijke eiland in de Middel
landse Zee, Kreta, zouden moeten ont
ruimen. Zolas bekend zijn daar bij Hera
klion in het noorden en bij Chania en
Souda aan de westkust raket- en vlieg-
bases gevestigd.
Gisteren dreigden op Kreta moeilijk
heden toen opgewonden betogers mas-
flft
I
-
