Topjaar voor schilderijen en keramiek
Specialisatie neemt toe
s
Ja
ie
-i
I /F i
KI
Pb
i ÏV»
IMI
li 'M
Ba
V R JU DAG 23 AUGUSTUS
19 74
KUNST
13
moest Nederland zo langzamerhand geheel leeg gekocht zijn.
Door Cees Straus
Halmen Hals
Jesutenporselein
1
Bidkleed
Apothekerskast
12
BIJ DE FOTO’S
LANGE TIJD HEEFT de mening geheerst dat er sprake zou zijn van
een enorme vlucht van oude kunst en antiek naar het buitenland. Waar
schijnlijk is deze opinie ontstaan na een beperkt aantal zeer spectaculaire
veilingverkopen, waarbij het ging om zeer kostbare oude meesters die door
Amerikanen werden aangekocht. Als alle verhalen waar zouden zijn, dan
L -t*
J
r
h
H..: w*
wë
t
Delft toont aan: steeds meer antiek naar ons land
tie
cker.
en
de
5
xie
x>r
an
of
en
ch
li-
io
rer
en
en
kt.
li-
zij
en
tc-
n-
TROUWENS, wat btereït de schilde
rijen is Delft 1974 toch al een topjaar te
noemen. Van Nijstad is het nieuws ge
worden dat hij een Rogier van der
Wcijden in Delft kan laten zien. Het zou
Belangrijke schilderijen en grafiek als
vanouds ook bij Beets en Fontein uit
Bennebroek, Laurentius uit.l^S(J^bpr)jjnel,
P. de Boer (zeer gaaf winterfandschapje
van Barend Avercamp), Gebr. Douwes
en Schlichte Bergen, allen uit Amster
dam en de Rotterdamse kunsthandelaren
Charles van der Heijden éh' Castendijk.
Verspreid zijn bovendien verschillende
schilderijen bij handelaren die zich min
der op „picturaal” terrein specialiseren.
Er is op de antiekbeurs een behoorlijk
aantal beelden te zien 'van vaak zeer
gave kwaliteit. Een voorbeeld daarvan is
links boven te zien. Het is een Madonna
met kind, gemaakt door een Keulse
meester, die werkzaam was in Noord-
Spanje. Vervaardigd omstreeks 1320 en
te zien bij Dirven.
1
van Heda zijn daarbij, maar ook Haar
lemse schilders als Philip Wouwerman,
Salomon en Jacob Ruisdael, Pieter
Claesz en Jan Jansz, van de Velde III,
De hoogte 'van het sculptuurtje, dat
wordt aangeboden door Charles van der
Heijden, bedraagt slechts 13 cm.
De rijk versierde soepterrine rechtsonder
is van de hand van Philippe Priee, in
Middelburg in 1780 vervaardigd en bij
zonder sierlijk versierd. Onderdeel van
de imposante zilvercollectie van Premse-
la en Hamburger.
Een schaal uit de serie van acht van het
zogenaamde Jesuïtenporselein (zie ook
de tekst) is midden rechts te zien.
Daarboven tenslotte een groot (118x98
cm) stilleven met porselein, zilver, glas
en tin van Heda. Willem Claesz Heda
was een in Haarlem wonende en wer
kende schilder .die leefde van 1594 tot
1680. Het stilleven maakte hij in 1638, al
wordt het ook toegeschreven aan Gerrit
Heda. Het werk is afkomstig uit de
collectie Becker en staat beschreven in
de catalogus van R. Fritz (Dortmund).
Te zien bij Cramer
Hef aanbod wan Nederlandse kunstbe-
zitters vertoont de laatste jaren een
scherpe daling en het feit dat antiek in
ons land relatief gezien behoorlijk aan
de pfijs zit, doet de kunst- en antiek
handelaren voor hun aankopen naar het
buitenland gaan. Het economisch kli
maat,vorig jaar meer dan ooit bedorven
door de oliecrisis en vooral gekenmerkt
door de stijgende inflatie maakt de
waarde van het geld gering, maar die
van het bezit juist groot. Aan de andere
kant is het ook de inflatie die er voor
zorgt 1 dat er in wezen een tekort aan
liquide middelen is, zodat toch nog veel
oude kunst over de grenzen gaat.
Maar de praktijk bewijst, aldus de
Haagse kunsthandelaar H. Cramer dat in
het 25-jarig bestaan van de Delftse an
tiekbeurs de invoer ieder jaar groter
was dan de uitvoer. Zijn woorden wor
den onderstreept door de Limburgse
klokkenexpert Stender, die voor r;~
unieke collectie veelvuldig vaar Enge
land uitwijkt waar nog sprake is van
redelijke prijzen, evenals dat het geval
is met Italië.
Daaronder het vignet van de stichting
die de' beurs organiseert, gevolgd door
een schaal van de Utrechtse zilversmid
Adam van Vianen uit 1627. Deze tazza
vormt een onderdeel van een paar die
de grijsheid en de jeugd voorstelt, ge
symboliseerd door de winter en de zo
mer. Beide schalen komen uit het bezit
van de Duke van Hamilton. Ze zullen
binnenkort in het Metropolitanmuseum
SPECIALISATIE heeft ook in de an-
tiekwereld de laatste jaren steeds meer
haar intrede gedaan. De ouderwetse an
tiquair die van alle stijlen wat kan
bieden bestaat nauwelijks meer, maar
toch zijn er in Delft minstens twee met
een zeer brede en gevarieerde opzet. De
eerste is het traditierijke Friese huis A.
C- Beeling en zoon. Hoewel zij hun
kracht vinden in Nederlands zilver uit
de 17e en 18e eeuw is hie/ ook prachtig
meubilair, porselein en „provinciaal” an
tiek te vinden. Cureus is een renaissance
Duitse apothekerskast in notëhout Het
front doet zeer monumentaal aan en
verbergt talloze geheime kastjes.
De tweede breed georiënteerde anti- toe tot en met 11 september geopend,
het publiek. Op een kleine, compacte
stand brengt hij een collectie kunstvoor
werpen uit een periode die 20 eeuwen
beslaat, beginnende met een Romeinse
torso uit de tweede eeuw voor Christus.
Ook bij hem komt het grootste dteel uit
het buitenland. Eer is een empire Sèvres-
servies, verguld met in plaats van de
gebruikelijke landschapjes" ditmaal Am
sterdamse stadsgezichten (met uitzonde
ring van een afbeelding van het Czaar
Peterhuisje in Zaandam). Waarschijnlijk
hebben hiervoor gravures van Fouquet
ten voorbeeld gestaan.
Meer porselein bij Brouwer: een vrij
wel comleet Imari-servies, een Chine de
commande schotel in Chien-Lung stijl,
bestemd voor Frederik van Pruisen,
maar ook een Vlaams gobelin uit de 16e
eeuw en een ruime collectie Zwitsers
tin.
het pré-Columbiaanse aardewerk of de
antikwarische uitgaven van Meyer Elte.
Alleen een eigen bezoek kan leren wat
„Delft” betekent. De antiekbeurs is daar-
- op
werkdagen van 10-17 uur, op zondag
van 13-17 uur en bovendien op dinsdag
en donderdagavond van 19-22 uur. De
toegang bedraagt 5 en de iutvoerig geïl
lustreerde catalogus kost 12,50.
in New York worden getoond. Van Via
nen, die wordt gezien als de Rembrandt
onder de zilversmeden, heeft in de scha
len al zijn kunnen gelegd die van hem
bekend is. Zo is de voet niet gesoldeerd,
maar uit één stuk gehamerd. Aan het
bovengedeelte is te zien dat er bij .het
uitdrijven geen zilver verloren ging.
Links onderaan een voorbeeld van
samenwerking tussen de antiquairs Van
derven Vanderven uit Den Bosch en
de schilderijenhandelaar gebr. Douwes
in Amsterdam. De Amsterdamse com
mode met het wapen van het Jozef
Gilde wordt geflankeerd door twee
Louis Quinze stoeltjes. Ze dragen de
signering I. Courdin. Jean Baptise Gour
din werd in 1748 in Parijs maitre ébé-
niste, waarvan de letters ME getuigen
die onder de zitting zijn ingeslagen.
Het beeldje hieronder stelt een bedelaar
voor, vervaardigd uit ivoor aan het ein
de van de 17e eeuw in Zuid-Nederland.
Cramer geeft op de beurs een goed
voorbeeld van wat hij betoogt. Vanouds
gespecialiseerd in schilderijen uit de
Gouden Eeuw brengt hij dit jaar voor
het eerst op grote schaal Nederlandse en
Duitse meesters uit Middeleeuwen en
Renaissance. Hij is daarvoor ondermeer
naar Duitsland en Frankrijk gegaan.
Een zeer groot deel van wat wordt
aangeboden komt uit de collectie Be-
Twee prachtige vanitaS-stillevens
NAAST SCHILDERIJEN is dit ook
een beurs van het keramiek. Vanderven
Vanderven uit Den Bosch, in het
nieuws gekomen door samenwerking
met gebr. Douwes, brengt voor het eerst
na geruime tijd Jesuïetenporselein in
Delft. Het is keramiek voor fijnproevers:
sober door zijn eenvoudige kleurgebruik
(encre de Chine met een enkel tipje
goud) maar toch prachtig gedetailleerd.
De voorstellingen op dit soort porselein
zijn bijbels of mythologisch. Hier gaat het
om de kruisiging, de hemelvaart en de
geboorte van Christus op een serie van
acht borden en schotels-
Het grootse aanbod porselein komt als
gewoonlijk van Aronson. Te waarderen
valt zijn aanbod van een keine collec
tie Wit Delfts dat helaas nog te veel
wordt ondergewaardeerd, al is een ken
tering merkbaar. Aronson brengt een
staalkaart van Chinees porselein: familie
verte en rose (waar onder het befaamde
Hanen porselein) en blauw. Van alle
antiek lijkt het keramiek wel het minst
schaars, ook bijvoorbeeld een Morpurgo
slaagde er in zijn gerespecteerde collec
tie Delfts op hoog peil te houden.
Een geheel eigen publiek heeft Jacques
Schulman uit Amsterdam, vorig jaar
nog voorzitter van de stichting die de
toen zilveren beurs organiseerde. Schul
man zelf brengt een perfecte collectie
munten met als hoogtepunt een zilveren
'penning. voorstellende de inneming van
de stad Naarden in 1673 door prins
stadhouder Willem III op de keerzijde
en aan de voorzijde het geharnaste
borstbeeld van de prins. Mevr. Schulman
heeft in haar archeologische afdteling
een Romano-Egyptisch mannenportret op
paneel uit het begin van de jaartelling
als topstuk.
Wie een (vermoeiend) kijkje gaat ne
men op de 26e Oude Kust- en Antiek
beurs, die dezer dagen in het Prinsenhof
in Delft werd geopend, kan zich dan ook
afvragen waar al die duizenden kunst
voorwerpen vandaan komen. Het ant
woord is eenvoudig: een steeds groter
wordende collectie kunstkomt tegen- voor de eerste keer zijn dat een werk
woordig uit het buitenland. van deze Vlaamse primitief in Neder
lands bezit kan komen* met uitzondering
echter van een aan de meestér toege
schreven werk, de Bewening van Chris
tus, dat in het Mauritshuis te zien is.
Willem I kocht dit werk aan in 1827 als
zjjnde een originele Rogier van der Wejj-
den, maar later ontstonden hierover
twijfels. Een woordvoerder van het
Mauritshuis bevestigde ons dat de prjjs
van de Delftse Van der Wejjden (1,6 mil
joen) gezien de uitvoering en de gave
staat waarin het werk verkeert, zeker
niet te hoog moet worden gezien.
Ook het overige deel van de schilder-
rijen bij Nijstad is minstens even indruk
wekkend. Zo is er een óp de Rotter-
damse Sint Laurenskerk geïnspireerd
kerkinterieur van Daniël de Blieck, een
ditmaal bijzonder landschap van Aert
van der Neer en een bloemstilleven van
Jan van Huysum uit het bezit van
koning van Roemenië. Ook hier dus een
sterk internationaal gerichte blik. Uit
zijn eigen land daarentegen het min of meer
bekendé portret „Schrijvende jongen”
van Harrnen Hals, oudste zoon en leer
ling van Frans Hals. Het paneeltje, in
een zeer lichte, bijna i fletse tint, is
afkomstig uit de verzameling Sidney van
den Bergh.
NOG STEEDS lijken antieke tapijten
het grote publiek niet geheel aan te
spreken. Er is waarschijnlijk een soort
onderkoelde bewondering voor nodig,
maar wat Kinébanian uit Amsterdam dit
jaar brengt zal onder de kenners zeker
sensatie verwekken, waarvoor onder
meer een zeldzaam Ladik-bidkleed kan
dienen.
Wat in dit verhaal genoemd wordt is
uiteraard een beperkte keus die een
aantal belangrijke gebieden zeker geen
recht doen, zoals de beelden, de klokken,
quair is Wouter Brouwer, dit jaar als
enige debuterend op de berus. Brouwer
houdt naar zijn zeggen piet van speciali
satie en wil met zijn, eerste deelne
ming zoeken naar de voorkeuren van
63.
VS
jgg?
Tak
EF* V-
41
s sv? A
-x-i-V) H 2
- .;.S
RÜ- st
•t>k> spiSai I
nflaHMMT
