Turkije verwerpt
Overleg met betrokken instanties vandaag
Russisch plan
Einde
klopjacht
van
Minister naar
Athene en
Personeelschef
IKA-Renault
vermoord
Guerrilla’s gebruikten
Jordaanse sluipwegen
Giscard maakt balans op
VN-soldaten mogen niet schieten
F
Nixon: „Willen
Amerikanen
mijn lijk”
Intrekking personeelsstop op
gezondheidszorg mogelijk
Finland
achtergrond
Uil
t.
I
3
Kritiek van Vondeling
op ziekenfondsraad
Riskant spel van Hoessein
Staatsportret in alledaags kostuum
Nu ook moord op
koffiehuishouder
opgelost
SURINAME LEVERT
BANKROVERS UIT
BINNEN- EM BUITENLAND
AUGUSTUS
1974
28
WOENSDAG
(Van onze parlementsredactie)
Handtekeningen
Beddegoed
Kris kras
1
(Van onze speciale verslaggever
Fred Sanders)
DEN HAAG Er lijkt een goede kans te zijn dat staatssecretaris Hen
driks van Volksgezondheid in het overleg met de organisaties en instanties
uit de gezondheidszorg, dat hij vandaag voert, definitieve toezeggingen
over de intrekking van de personeelsstop zal doen. Ingewijden verwachten
een zodanige overeenstemming, dat in ieder geval de gewraakte term
„personeelsstop” van de tafel zal verdwijnen.
NICOSIA „Wat doen die
VN-soldaten hier eigenlijk? Zo
dra de Turken er aankwamen,
trokken zij zich onmiddellijk
terug”. De Grieks-Cyprische
vluchteling die dit zegt, in een
kamp bij de Britse basis Dekelia,
staat niet alleen met zijn klacht.
De vredesmacht van secretaris
generaal Kurt Waldheim is niet
erg populair op Cyprus; nóch bij
de Grieken, nóch bij de Turken.
1
t?
J
I
President Giscard d’Estaing
(Zie ook Achtergrond-artikel op deze
pagina)
nd-
lar-
ok-
tge-
de
dat
;ede
iben
der-
leze
:oek
ubi-
ide-
van
het
ige-
ioor
De
ren-
aan
lan-
slag
iere
door
van
van
wen
i op
(Van onze redacteur in Parijs,
Frank Onnen)
„Weet u waarom wij ze weg willen
hebben uit de buurt van Famagusta?”
vraagt een Turkse sergeant bij de
wegversperring op de weg Nicosia-
Larnac, „omdat ze niets hebben ge
daan tegen de massmoorden in Alod-
ha, in Angolemi, in Altilar, in Pa
phos, in Alominos. Wat hebben we aan
die mensen?”
Majoor Bill Locker, van het Cana
dese VN-contingent in Nicosia, kan
wel wat begrip opbrengen voor die
klacht. „De mensen verwachtten te
veel van ons. Wij hebben doodeen
voudig geen mandaat om krachtig op
Op de fabriek, die gedeeltelijk eigen
dom is van de Franse Renault-fabrieken.
wordt reeds drie maanden wegens loon
eisen gestaa:t. Het conflict bij ..IKA-
Renault” had zich juist toegespitst en
aangenomen wordt dat de moord op de
personeelschef daarmee verband houdt.
Volgens de politie werd Goya door
onbekenden vermoord. Deze hadden zijn
auto aangehouden. Van de daders ont
breekt elk spoor.
Met het oog op dat werk ten be
hoeve van de vluchtelingen is prins
Sadruddin Aga Khan de afgelopen
dagen kris kras over Cyprus gevlo
gen, per helikopter, om de nood met
eigen ogen te aanschouwen. „Ik wil
proberen zo nauwkeurig mogelijk na
te gaan hoe groot de behoeften zijn.
JERUZALEM. Voor het eerst sinds
vier jaar zijn Palestijnse guerrillastrij
ders Israel vanuit Jordanië binnenge
drongen. De eerste eenheid, die uit drie
man bestond, werd gedurende het week
einde gepakt in de stad Jericho op de
bezette Jordaan-westoever. Een tweede
groep van vier man werd maandagmor
gen na een klopjacht in de Jordaanvallei
aangehouden. Beide groepen waren af
komstig van Palestijnse bases in Syrië
en hadden Jordaanse sluipwegen benut.
Het leidt geen twijfel dat dit is gebeurd
met medeweten en goedvinden van de
Jordaanse autoriteiten.
(Van onze redacteur in Jeruzalem
mr. Jaap van Wesel)
aar
te
in
oog
laai
leef
dan
de
een
om
oen
te
ko-
het
och
na
eb-
rlijk
ders
bij
sens
jrg-
ids-
van
irag
zijn
ocl-
E de
sten
ij na
hat-
de
leo-
ese,
laar
van
te-
af-
rdse
zoor
i In
icus
azi-
ién”
tke-
tot
veer
t de
het
ont”
de
ging
i ’53
een
die
leis-
ïker
be-
van
mse
i, is
de
een
tof-
on-
dat
>ar-
ide-
op
>nt-
>nt-
wee
en
ren
van
ren,
jde-
ider
ge-
stil
i er
oor-
van
aren
>ffi-
üeijl
noet
rote
iard
xtra
en.
Mogelijk zou de staatssecretaris er nu
mee akkoord gaan dat de personeelsfor
matie in elke instelling (ziekenhuis, ver
pleeginrichting) kritisch wordt bekeken.
Aan de hand van deze inventarisatie zou
dan geval voor geval vergunning tot
President Clerides van Cyprus heeft
gisteren de Turkse Cyprioten van „ka-
nonneerbootdiplomatie” beschuldigd en
gewaarschuwd dat een Griekse guerril-
la-oorlog op het eiland onvermijdelijk
kan worden.
Politiemannen en journalisten staan
bij het stoffelijk overschot van Ri
chard Mangum, een van de drie ge
vaarlijke ontsnapte gevangenen waar
sinds donderdag jl. jacht op werd
gemaakt nadat zij uit de gevangenis
van Stephenville in de Amerikaanse
staat Texas gevlucht waren. Mangum
werd tijdens een schietpartij gedood.
Zijn medeplichtigen zijn gearres
teerd. Het drietal had in vier dagen
twee mensen gedood, vijf gewond en
twee vrouwen verkracht.
In Israëlische militaire kringen neemt
men vooralsnog een voorzichtig stand
punt in. Koning Hoessein wil Israel
waarschuwen vóór wat het te wachten
staat als Jordanië buiten het vredesover
leg wordt gelaten. Aan de andere kant
bevat de guerrilla-activdteit vanuit Jor
danië voor de koning minstens zoveel
risico’s als voor Israel, daar de comman-
moet eraan denken, dat we ons in een
overlegsituatie bevinden”, aldus een be
stuurder. „Dan moet eerst het resultaat
worden afgewacht. Het betogen terwijl
een bespreking aan de gang is, vinden
wij minder juist.”
Het Ledra Palace Hotel in het
centrum van Nicosia, het sjiekste ho
tel van de stad, is omgebouwd tot
ANKARA. (AFP en Reuter) Tur
kije heeft gisteravond het Russische
voorstel voor een internationale confe
rentie over Cyprus verworpen.
BUENOS AIRES. (DPA en UPI) —De
personeelschef van de grootste Argen
tijnse automobielfabriek IKA-Renault,
Ricardo Goya, is gisteren in de omgeving
van de stad Cordoba, 700 km van Bue
nos Aires, doodgeschoten.
do’s een levensgrote bedreiging zijn voor
de troon van de koning.
Israel heeft twee mogelijke antwoor
den. Het kan met kracht terugslaan,
zoals het vóór 1970 gedaan heeft en het
leven aan de andere kant van de rivier
de Jordaan onmogelijk maken. Dat zou
echter een zeer drastische aanpak zijn,
die de zaak geinakkelijk zou doen esca
leren. Daar heeft Israel op het moment
niet de minste behoefte aan.
gelen ruim 16.000 handtekeningen aan
bieden.
Reeds eerder werden met hetzelfde
doel aan Tweede-Kamervoorzitter Von
deling 12.000 handtekeningen aangebo
den. Dat gebeurde bij de behandeling
van de begroting van volksgezondheid.
Het was aanvankelijk de bedoeling de
16.000 handtekeningen op 8 juni, tijdens
de landelijke manifestatie in Utrecht
onder het motto „Stop de personeels
stop” aan te bieden. Voor dit evenement,
dat het LAG samen met de overheids-
personeelsbonden en andere organisaties
had opgezet, was de staatssecretaris wel
uitgenodigd, maar hij kwam niet.
Het gesprek van vanmiddag zal wor
den gelardeerd met een demonstratie
van het LAG voor het ministerie. Men
wil. getooid met spandoeken en sand-
wichborden, de eisen die de bonden op
tafel gaan leggen kracht bij zetten. Met
de handtekeningenactie zijn de vier sa
menwerkende bonden (ABVA, NCBO.
KABO en ARKA) en de drie organisa
ties van verpleegkundigen en ziekenver
zorgenden het eens.
De vakbonden zijn het echter niet
eens met de manier waarop het LAG
zijn acties verder voert. Zij hadden erop
gerekend dat het actiecomité in nauw
overleg met hen verdere stappen zou
nemen, maar dit is niet gebeurd. „Men
te treden. Wij mogen niet schieten.
Eigenlijk hebben we uit New York
alleen een mandaat gekregen om het
vliegveld van Nicosia met onze eigen
wapens te verdedigen. En dat doen
we dan ook. Laatst kwamen er nog
een paar Turkse tanks snuffelen.
Toen hebben wij ons geschut op ze
gericht en ze de uitgang gewezen.
Maar frustrerend is het wel”.
Bij de ingang van de Oostenrijkse
VN-basis bij Larnaca, ten zuiden van
Famagusta, hangt de vlag halfstok.
Luitenant-kolonel Rieger, comman
dant van de basis, vertelt dat drie
van zijn mannen door een Turks
vliegtuig zijn aangevallen, toen zij in
hun duidelijk herkenbare witte pa
trouillewagen in de buurt van Larna
ca reden, tijdens de tweede campagne
van het Turkse leger. „Eerst werd de
wagen in brand geschoten. Mijn
mannen vluchtten, maar het vliegtuig
kwam terug en bestookte ze met na
palm. De geestelijke van het kamp
gaat, na enige aarzeling, een foto
halen, waar de afschuwlijk verbrande
lichamen van de drie Oostenrijkers
op te zien zijn.
Deze gehele kwestie wordt voortdu
rend kritisch begeleid door het Landelijk
Aktiekomitee Gezondheidszorg (LAG),
waarin plaatselijke actiecomités van
werkers uit de gezondheidszorg, leerlin
genraden, werkgroepen, jongerenverbon
den en het landelijk overleg van medi
sche studenten zijn vertegenwoordigd.
Het LAG zal staatssecretaris Hendriks
vanmiddag als protest tegen de perso
neelsstop en andere bezuinigingsmaatre-
DEN HAAG (ANP). Tweede-Ka-
mervöorzitter Vondeling heeft gisteren
kritiek geuit aan het adres van de zie
kenfondsraad. Drie jaar geleden reeds
kreeg deze raad het verzoek een advies
uit te brengen over de verstrekkingen
wet maatschappelijke dienstverlening.
Eerst op 26 september aanstaande zal de
ziekenfondsraad zijn standpunt over de
ze wet bepalen.
PARAMARIBO (ANP). De drie
Franse bankrovers, die het wereldnieuws
haalden door bij hun aanhouding in
Suriname te verklaren 200.000.000 francs
te hebben geroofd van de bank in St.
Laurent in Frans Guyana, worden door
de Surinaamse autoriteiten uitgeleverd
aan de Franse politie.
In verband met de aanhouding van de
bankrovers zijn inmiddels vier Franse
politiemannen in Suriname gearriveerd.
Turan Gunes, de Turkse minister van
Buitenlandse Zaken, zei na een onder
houd van een uur met de Russische
ambassadeur in Ankara, dat volgens
Turkije een conferentie van de garante
landen (Turkije, Griekenland en Enge
land) en vertegenwoordigers van de bei-
DEN HAAG. Minister Van der
Stoel, die gedurende het komende week
einde een werkbezoek aan Athene zal
brengen, wil zich in de eerste plaats
door middel van persoonlijke gesprekken
op de hoogte stellen van de situatie in
Griekenland. Hij zal de gast zijn van
zijn collega Mavros en zal ook premier
Karamanlis ontmoeten.
Majoor Locker: „Eigenlijk is het
enige dat we kunnen doen rapporten
schrijven en die dan opsturen naar
New York. Maar nu kan de civiele
afdeling van de VN natuurlijk wel
belangrijk werk gaan doen voor de
vluchtelingen”.
VN-secretaris-generaal Waldheim
heeft verklaard te hopen dat hij het
mandaat van de VN-troepen gewijzigd
kan krijgen, opdat zij zich kunnen op
stellen tussen de Turkse invasietroepen
„en andere elementen”.
AMSTERDAM (ANP). De moord
op de 41-jarige Amsterdamse koffiehuis
houder Cees Gijsman is opgelost. Als
verdachte is aangehouden een 17-jarige
Antwerpenaar. Hij werd in zijn woon
plaats gearresteerd en zou een volledige
bekentenis hebben afgelegd.
De koffiehuishouder werd op zondaga
vond 18 augustus gewurgd aangetroffen
in zijn woning in de Eerste Sweelinck-
straat in de hoofdstad. Hij stond in de
buurt bekend als homofiel.
De Belg was een van de laatsten die
op de avond van 16 augustus in gezel
schap van Gijsman was gezien.
De verdachte is al eerder wegens
vermogensdelicten in aanraking met
de Belgische justitie geweest.
Het tweetal ging s nachts lopend naar
de woning van Gijsman, waar zij na
enige tijd ruzie kregen. De Belg, die
dinsdagochtend door twee Amsterdamse
rechercheurs in de woning van zijn
moeder in Antwerpen werd aangetrof
fen, bekende dat hij Gijsman had mis
handeld en vervolgens gewurgd met een
stuk elektriciteitssnoer.
Aan die opsomming verbond hij de
conclusie dat de veranderingen die hij
tijdens de verkiezingscampagne had be
loofd zonder dat de kiezers, zo erkende
hij ruiterlijk en niet zonder realisme,
erg in die beloften geloofden, dus moge
lijk zijn gebleken en dan ook energiek
moesten worden voortgezet. Frankrijk
kan opnieuw de natie van de avant-
garde worden, zo verzekerde de presi
dent en ook in die richting kondigde hij
verschillende nieuwe initiatieven aan,
waaronder een herziening van de echt-
scheidingswetten.
In zijn toespraak liet het staatshoofd
evenmin na, te wijzen op de zorgwek
kende situatie van de Franse economie.
Hij riep de medewerking in van alle
Fransen de inflatie te helpen bestrijden,
waarvoor een belasting op de winsten
zou worden ingesteld.
De belangrijkste belofte in dat ver
band was niettemin de toezegging voor
eind maart een belastinghervorming
door te zullen voeren, die hij, als minis
ter van Financiën, niettemin gedurende
zes jaar altijd had tegengehouden. Ook
onthulde het staatshoofd dat de regering
een „Handvest voor de kwaliteit van het
leven” zal opstellen, waarin de beginse
len voor een nieuw stedelijk beleid zou
den worden geformuleerd.
Ten aanzien van de buitenlandse poli
tiek betreurde de president de afwezig
heid van Europa met betrekking tot alle
belangrijke gebeurtenissen Cyprus,
Griekenland, Turkije van de laatste
maanden. Hij signaleerde bovendien
en terecht dat de afgetreden noch
de nieuwe Amerikaanse president in hun
redevoeringen de naam van Europa ook
maar hadden uitgesproken. Europa moet
alleen op zichzelf rekenen, zo consta-
aanvulling of uitbreiding van het perso
neelsbestand kunnen worden gegeven.
Er zijn ook andere mogelijkheden om
het zeer stringente karakter van de
„stop” te niet te doen.
In juni al deed Hendriks de samen
werkende bonden van overheidsperso
neel toezeggingen, die op een versoepeld
hanteren van de stop neerkwamen. On
langs hebben de bonden hem echter
geschreven dat de toen gemaakte afspra
ken nog steeds niet zijn uitgevoerd. Voor
de zomer zou de toezichthoudende in
stantie op de zekenhuizen, het Centraal
Orgaan Ziekenhuistarieven (COZ), richt
lijnen krijgen.
Directe versoepeling zou tot stand ko
men doordat de instellingen rekening
mogen houden met de per 1 januari
ingevoerde arbeidstijdverkorting, de uit
breiding van het aantal verlofdagen en
de partiële leerplicht. Ontstane perso
neelstekorten zouden dan op korte ter
mijn kunnen worden aangevuld. In een
brief van de staatssecretaris over deze
zaak worden volgens de bonden zo veel
slagen om de arm gehouden, dat er nog
niets is bereikt.
Bovendien is deze brief nog steeds niét
in het bestuur van het COZ behandeld,
zodat de bonden de indruk krijgen dat
de in juni verkregen toezeggingen in
feite niets hebben opgeleverd. De kritiek
zal nu in het overleg tot uiting komen,
in het bijzijn van vertegenwoordigers
van het COZ, van de Nationale Zieken
huis Raad en van het Georganiseerd
Overleg der Ziekenfondsen.
De Republikeinse afgevaardigde Dan
Kuykendall heeft in Memphis laten we
ten dat het voormalige staatshoofd hem
had opgebeld om hem te vragen naar de
opvatting van het Amerikaanse volk in
zake eventuele gerechtelijke vervolging
in verband met het Watergate-schan-
daal. Op sombere toon had hij gevraagd:
„Denk je dat zij mijn lijk willen?”
De afgevaardigde van Tennessee, een
van de laatste getrouwen van Nixon,
ook na zijn bekentenissen, merkte op
dat de oud-president „duidelijk sterk,
maar triest” leek.
Binnenkort zal prins Sadruddin
zijn eerste oproep richten tot de le
den van de Verenigde Naties, om
geld. Eerst voor directe hulp aan de
vluchtelingen, later voor de meer de
finitieve oplossing van de problemen
van de ontwortelde Cyprioten, onge
veer 250.000 in getal, die allen perma
nent zullen moeten verhuizen als het
door de Turken voorgestane federa-
tie-plan een feit wordt.
VN-centrum, precies op de groene
lijn, die de Griekse en de Turkse
wijk van de stad scheidt. Uit alle
ramen van het hotel hangt bedde
goed van de soldaten die, blijkens een
bord in de hal, toiletten en bad niet
mogen gebruiken. De waterleiding
doet het niet. In de lobby van het
hotel hangt, aan een fraaie kroon
luchter, een strop. „Daar hangen we
elke dag een journalist aan op”, ver
telt een melige Canadees achter de
balie. Hij zit al een half jaar op
Cyprus en heeft er genoeg van. „Wat
ik het ergste hier vind? Geen meisjes.
Met die meiden hier is niets te begin
nen en naar „Suzy Street”, (de be
scheiden rosse buurt van Nicosia)
mogen we niet”.
MEMPHIS. (AFP) Oud-president
Richard Nixon heeft zijn ongerustheid
geuit met de vraag of de Amerikanen
zijn „lijk” wensen.
Israel kan verder doen alsof zijn neus
bloedt en volstaan met het nemen van
strenge interne veiligheidsmaatregelen,
zoals nu gebeurd is. Dit lijkt op hfet
ogenblik de meest voor de hand liggende
politiek. Dat neemt niet weg dat er door
de huidige gang van zaken met grote
verachting over de Jordaanse monarch
wordt gesproken, wat uiteraard niet be
vorderlijk is voor het onderhandelrings-
klimaat.
Dat er bij de volgende ronde in Genè
ve met Jordanië onderhandeld zal wor
den lijkt zeer waarschijnlijk, al heeft
Egypte voorrang. Israel zal dan echter
niet over een troepenscheiding willen
praten zoals Jordanië eist, maar alleen
over een vredesakkoord. Daarbij gaan de
Israeli’s ervan uit dat, ook voor de
Amerikanen, een troepenscheidingsover-
eenkomst met Jordanië geen hoge prio
riteit heeft.
Vast staat wel dat ondanks alles Israel
Jordanië zich er beide van bewust
zijn dat zij een keihard gemeenschappe
lijk belang hebben: de PLO buiten spel
zetten. Daarom vooral wordt vooralsnog
in Israel aangenomen dat koning Hoes
sein commando-acties op grote schaal
van zijn grondgebied niet zal toestaan.
teerde hij en stelde voor samen met de
acht overige staats- en regeringsleiders!
van de EEG binnenkort over de toe
komst van het Oude Continent een be
raad te beleggen.
Uit zijn toespraak trad Giscard d’Es
taing opnieuw naar voren als een presi
dent die alle routines en overjarige tra
dities wil doorbreken om, zoals hij zei.
een nieuwe samenleving in deze oude
natie te kunnen installeren. Het wordt
steeds duidelijker dat Giscard d’Estaing
eerder een linkse of sociaaldemocrati
sche dan wel een rechtse en conservatie
ve signatuur aan zijn ambtsperiode
wenst te verbinden. Een verlangen dat
eveneens wordt geconcretiseerd in het
officiële staatsportret dat gisteren van
de president der republiek werd ver
spreid en waarvoor de heer Giscard
d’Estaing in een alledaag kolbertkos-
tuum zonder sjerp of andere ordeteke
nen op het bordes van het Elysée in
plaats van in het ceremoniëelse kader
van een bibliotheek heeft geposeerd.
de gemeenschappen op Cyprus nuttiger
is en gemakkelijker tot resultaat komt.
Rusland wil een conferentie van alle
15 leden van de Veiligheidsraad plus
Griekenland, Turkije en vertegenwoordi
gers van Cyprus.
Turkije waardeert de constructieve
houding van Rusland in het conflict om
Cyprus, aldus Gunes, maar vindt dat de
Veiligheidsraad niet over de toekomst
van andere landen mag beslissen. Tur
kije is er niet van overtuigd dat sommi
ge permanente leden van die Raad
steeds hebben gehandeld volgens begin
selen van onpartijdigheid, billijkheid en
objectiviteit.
Wat betreft het Russische voorstel dat
alle buitenlandse strijdkrachten Cyprus
verlaten, zei de Turkse minister, dat dit
zou leiden tot beperking van de onaf
hankelijkheid van het eiland.
Griekenland heeft het Russische voor
stel wel aanvaard. Turkije zegt in zijn
antwoord aan de Sovjet-Unie, dat het
niets weet van pogingen van de NAVO
om de republiek Cyprus als onafhanke
lijke en soevereine staat te liquideren,
zoals door de Russische regering is be
weerd.
PARIJS. In een televisierede van
ruim een kwartier heeft de Franse pre
sident, Giscard d’Estaing, gisteravond de
balans opgemaakt van het eerste kwar
taal dat hij in het Elysée heeft doorge
bracht. Een zeer positieve balans, waarin
hij alle hervormingen verlaging van
de kiesgerechtigde leeftijd tot 18 jaar,
opheffing van de censuur en van het
verbod op de verkoop van anti-concep-
tiemiddelen. de reorganisatie van de
staatsomroep opsomde.
„We moeten echter tot elke prijs
vermijden dat er hier, op kleinere
schaal, een nieuw Palestijns probleem
ontstaat. De vluchtelingenkampen
mogen in geen geval een permanent
karakter krijgen.”
Verder zal hij contact met andere
politici opnemen. De aandacht van de
minister gaat vooral uit naar het behoud
van de nog fragiele democratie in Grie
kenland. Het ligt niet in zijn bedoeling
de Griekse regering op andere gedachten
te brengen wat betreft haar besluit om
de militaire organisatie van NAVO te
verlaten. Maar hij zal er wel de nadruk
op leggen dat het behoud van de vrede
ook een Nederlands belang is en diverse
defensie-aspecten bespreken.
Zondagochtend zal de minister naar
Nederland terugkeren. Dinsdag vertrekt
hij met koningin Juliana en prins Berp-
hard naar Helsinki, voor het staatsbe
zoek dat onze koninklijke familie aan
Finland zal brengen en dat tot vrijdag
zal duren. De minister zal daar, evenals
de koninklijke gasten, worden voorzien
van speciaal voor hen aangemeten anti-
muskietenkledij, die zij zullen moeten
aantrekken wanneer ze in Lapland de
nacht in tenten zullen doorbrengen.
In elk geval zullen er duizenden
tenten moeten komen, dekens en
voorlopig ook voedsel, melkpoeder
bijvoorbeeld”, vertelde de Aga Khan
na zijn bezoek aan Larnaca, waar hij
sprak met vertegenwoordigers van de
benarde Turkse gemeenschap.
|L -a
gL-J
gï
Tg. 1
