Turken bezetten
twee dorpen
POLITIEKE STAKING BIJ PORTUGESE KRANTEN
op Cyprus
Kaartenactie UNICEF
Raketten van
Van der Stoel tegen
benoeming Haig
Israel weet niet wat Amerika wil
Dissident Rubin
Diplomatieke banden
tussen Amerika-DDR
FRELIMO-LEIDERS IN VOORLOPIGE REGERING
opgepakt
Terechtstelling
Amerikanen
gestolen
I
Communistische partij:
MOGELIJK COMMANDANT NAVO-TROEPEN
Vier maanden geëist
tegen doktersvrouw
die teveel declareerde
„Demagogie van een minderheid”
3
BINNEN» EN BUITENLAND
1974
SEPTEMBER
5
DONDERDAG
CIS
In West-Duitsland
T roepenscheiding
Onstabiel
Massagraf
e w-s
f 1
IP
(Van onze redacteur in Lissabon)
Mozambique in ’75 onafhankelijk
or
ie
ALEXANDER HAIG
ït
n
it
Rabin naar Washington
n
n
j
1
1
Als dat waar is, dan was hij niet de
enige in het krantenbedrijf. De „Jornal
do Comercio” behoort tot de machtige
1
s
t
n
e
De krantenverkopers hebben het ech
ter niet aangedurfd het blad te versprei
den, zodat eventuele kopers hun krantje
maar moeten komen ophalen.
waarschijnlijk aan het hoofd zal komen
te staan van de voorlopige regering.
e
e
e
s
e
t
d
e
v
0
in
et
n.
ie
r
d
g
r
n
n
P
n
n
er
de
de
de
ur
li-
se
sp
ise
:ht
en
tn-
De
11e
de
>p-
■f
ar
af
pt
ij
se
tn
rs
1
tl
ie
n
ie
te
IA
li
as
et
n-
el-
ra-
;r-
ra-
ist
■n-
*o-
ier
tat
de
t
n
?z
in
ït
•n
3T
te
ek
!e-
51-
n-
e-
T-
an
op
et
et
ie
5T
LISSABON (Reuter en AP)
Mozambique zal binnen drie weken
een overgangsregering krijgen. Me
dio 1975 zal de Portugese kolonie
in Oost-Afrika volledig onafhanke
lijk worden. Dit heeft de Portugese
nationale radio gisteren gemeld.
Deze solidariteitsstaking is de eerste
ernstige confrontatie tussen kapitaal en
arbeid op werkelijke of voorgewende
ideologische gronden. Als zodanig zal de
voorlopige regering de ernst van deze
staking niet onderschatten, vooral om
dat deze in strijd is met de regelingen
van de pas afgekondigde stakingswet. De
Portugese communistische partij keurt
de staking om die reden, en omdat het
volgens hen een demagogie betreft van
een minderheid, af.
commerciële groep Borges, welke groep
weigert de directeur af te zetten zonder
rechterlijke uitspraak over de uitge
brachte beschuldiging. Bemiddeling door
de minister van arbeid heeft geen oplos
sing gebracht. De groep Borges ziet in de
pressie van de stakers een gevaarlijk
precedent, dat vergaande gevolgen kan
hebben voor de toekomst van alle kop
stukken en de door deze en andere
monopolies beheerste economie van Por
tugal.
De stakers bij de „Jornal do Comercio”
eisen het aftreden van de directeur,
Carlos Machado, die beschuldigd wordt
van medewerking aan het vorige regime.
Later ontkende de perschef van het
Witte Huis, Terhorst, dat president Ford
van plan was Haig te benoemen tot
opperbevelhebber van de NAVO-strijd-
krachten
LEEUWARDEN (ANP). De Officier
van Justitie in Leeuwarden, mr. G. Nubé
heeft gisteren vier maanden gevangenis
straf, waarvan twee maanden voorwaar
delijk, een geldboete van vierduizend
gulden en een proeftijd van drie jaar
geëist tegen een 52-jarige doktersvrouw
uit Groningen.
Comercio”, waarvan de redactie vorige
week door militairen ontruimd werd en
waarvan de deuren verzegeld werden.
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
JERUZALEM De reis van premier Rabin volgende week woensdag naar Wash
ington luidt, samen met de bezoeken die enkele Arabische ministers van Buitenlandse
Zaken al eerder aan de Amerikaanse hoofdstad Washington hebben afgelegd, de
tweede ronde van het vredesoverleg in Genève in. In Israel bestaat grote onzekerheid
over deze reis van Rabin, of beter gezegd over datgene wat Rabin in Washington
met de Amerikaanse regering gaat bespreken.
Driehonderd kilometer ten noorden van
de havenstad Beira in Mozambique zijn
in een massagraf de resten van 69 ne
gers gevonden. Dit meldt volgens de
Zuidafrikaanse radio het dagblad „Noti-
cias” uit Beira.
Het is juist de Egyptische strategie,
die bestaat uit een combinatie van poli
tieke manoeuvres en militaire dreigin
gen, die het voor Israel zo moeilijk
maakt om de „ware bedoelingen” van
Egypte op hun juiste waarde te taxeren.
Zo zijn de Israëliërs er helemaal niet
gerust op dat de vernietiging van Israel
niet het uiteindelijke doel van Egypte
zal zijn op lange termijn. De Egyptische
houding ten aanzien van Israels bestaan
is op zijn best ambivalent.
De problemen met Egypte zijn relatief
nog het eenvoudigst: de Sinaï-woestijn is
geen inzet van een ideologische discussie
tussen Israel en de Arabieren. Des te
gecompliceerder is de toestand met Jor
danië. Koning Hoessein heeft gezegd:
Jordanië gaat niet naar Genève zonder
dat er eerst een troepenscheiding met
Israel tot stand is gekomen. Ook blijft
Turkse militairen waren daarop te
hulp gekomen en bezetten na een,.vuur
gevecht, dat het hevigste sinds het .be
stand van 16 augustus wordt genoemd,
het dorp. Vólgens een woordvoerder van
de regering in Nicosia zouden de Turken
zonder meer tot actie zijn overgegaan.
Zij zouden ook het dorp Varijhia, nabij
Galine, bezet hebben.
Van de zijde der Verenigde Naties in
Nicosia is gisteren meegedeeld dat verte
genwoordigers van de VN-vredesmacht
die een onderzoek willen instellen naar
een door de Turken ontdekt massagraf
nabij Limassol door leden van de
Grieks-Cyprische nationale garde waren
tegengehouden.
De tienjarige Monique Auriel verkocht
gisteren de eerste UNICEF-kaarten aan
Isaac Forster uit Senegal, die de eerste
rechter is van het Internationale Hof van
Justitie in Den Haag. Links op de foto
de kunstenaar Cees Vlag, die voor de
actie zijn „Vredespaleis” beschikbaar
stelde. De opbrengst van de actie gaat
naar de algemene kas van het Wereld-
kinderfonds, waaruit de meeste lang
lopende projecten worden gefinancierd.
De kaarten kosten per tien stuks f 7,50,
10 en f 12,50. Er zijn minikaarten die
per 25 stuks 8,50 kosten. Voorts is er
een agenda die f 12,50 moet opbrengen.
Minister Van der Stoel die op het
ogenblik met het koninklijke paar in
Finland is, heeft gisteren geen commen
taar willen geven op de berichten uit
Brussel dat hij gekant is tegen de be
noeming van Haig.
Sinaï dwars door midden, volgens een
oud plan van Dajan waarbij de lijn
loopt tussen El Arish en Sjarm El Sheik
in het zuiden. Maar het is duidelijk dat
dit plan voor Egypte volstrekt onaan
vaardbaar is, terwijl het ook niet op
Amerikaanse steun kan rekenen. Het is
daarom niet meer dan een uitgangspunt
bij de onderhandelingen.
Hoe onstabiel de hele situatie is, blijkt
wel uit de recente uitlatingen van de
Egyptische opperbevelhebber generaal
Gamasy dat Egypte zonodig de troepen
van de Verenigde Naties zal opdragen
uit de Sinai te verdwijnen, en opnieuw
ten strijde zal trekken als Israel weigert
zich verder terug te trekken.
NICOSIA. (UPI) Turkse troepen
hebben gisteren na een hevig vuurge-
- vecht twee dorpen in het westelijke deel
van Cyprus bezet.
Volgens een VN-woord voerder in Ni
cosia hadden de Turkse Cyprioten mee
gedeeld dat zij in Galine, een dorpje aan
de noordwestkustt op 50 kilometer ten
wester^van de hoofdstad, door leden van
de Gri.eks-Cyprische nationale garde on
der vuur waren genomen.
de Jordaanse delegatie thuis als de PLO
namens de Palestijnen, en in plaats van
Jordanië, naar Genève gaat.
CAIRO. (DPA) Een wegens land
verraad veroordeelde Egyptenaar is gis-
wren in Cairo opgehangen.
De terechtgestelde is Atte Iskander,
die tot 1967 hoofd was van een rege-
ringsinstantie in Sinaï. Hij zou inlichtin
gen verstrekt hebben aan de Israëlische
geheime dienst.
Het doodvonnis werd al in 1972 uitge
sproken, maar is pas nu, nadat het
beroep was afgewezen, ten uitvoer ge
legd.
De vroeger apotheekhoudende en de
administratie van de praktijk van haar
man bij houdende doktersvrouw wordt
ervan beschuldigd bij twee ziekenfond
sen te hoge bedragen te hebben gedecla
reerd. „Jaarlijks werden er volgens de
boekhouding hoeveelheden tranquillizers
verstrekt waarmee je een olifant plat
zou kunnen krijgen”, aldus mr. Nubé.
De advocaat van de doktersvrouw zei
dat er geen enkele aanwijzing was dat
zijn cliënte zich aan fraude schuldig had
gemaakt. Ook maakte hij bezwaar tegen
het bedrag dat door de ziekenfondsen
was genoemd: zes ton. Een accountants
onderzoek noemde een teveel gedecla
reerd bedrag van 120.000 gulden, inclu
sief rente. Dit bedrag is in april van dit
jaar door de echtgenoot van de vrouw
overgemaakt aan de advocaat van de
twee ziekenfondsen. Deze hebben daarop
niets laten horen, aldus de advocaat.
De Officier vond dat de vrouw willens
en wetens teveel had gedeclareerd. Ze
zou assistentes opdracht hebben gegeven
de declaraties te verhogen.
In goedingelichte kringen in Loesaka,
de hoofstad van Zambia waar vandaag
de derde gespreksronde over de toe
komst van Mozambique begint, was eer
gisteren al vernomen dat een voorlopige
regering onder leiding van het Frelimo
op 25 september de macht in Mozambi
que zal overnemen.
De Portugese minister voor de Over
zeese Gebiedsdelen, Antonio dé Almeida
Santos, zei gisteren in Lissabon dat de
voorlopige regering van Mozambique on-
De Westduitse Justitie maakte gisteren
bekend dat de diefstal eind vorige
maand is ontdekt bij een routine-inspec-
tie.
De daders hadden het slot van een
betonnen bunker op het terrein verbro
ken. Ze zijn er vermoedelijk in een
vrachtauto met de raketten vandoor ge
gaan.
MOSKOU. (UPI) De Russische po
litie heeft gisteren de 51-jarige dissident
Vitaly Rubin in zijn woning gearres
teerd, waardoor hij een hartaanval
kreeg en naar een ziekenhuis gebracht
moest worden, aldus zijn echtegenote
Ina Rubin.
Dat is misschien alleen maar erg han
dig van Kissinger, maar mogelijk zit er
meer achter. In Jeruzalem gelooft men
dat Kissinger zelf nog niet heeft uitge
maakt wat zijn standpunt zal zijn als
Israel en de Arabische landen hun bot
sende eisen in Genève op tafel leggen.
Iets van het aftasten van de mogelijk
heden met het oog op het toekomstige
vredesoverleg is al merkbaar. Zo heeft
premier Rabin drie belangrijke dingen
gezegd: Egypte gaat boven Jordanië, de
tijd van troepenscheidingen is voorbij en
terugtrekken moet op een basis gaan
van de uitwisseling van gebied tegen
vrede: veel vrede: veel gebied terug;
weinig vrede: weinig gebied terug.
Tot nu toe wijst niets erop dat de
Israëliërs concrete plannen aan Egypte
zullen voorleggen in Genève. Egypte eist
in het tweede stadium na de troepen
scheiding in Sinaï Israëlische terugtrek
king ten minste tot de stad El Arish, in
het noorden van de Sinaï-woestijn.
Israel wil in'principe dit tweede stadi
um tevens tot het laatste stadium van
terugtrekking maken: een deling van de
Aangenomen wordt, dat het dorpsbe
woners zijn die al lang geleden zijn
gedood door de inmiddels opgeheven
Portugese geheime politie (DGS), nadat
zij eerst hun eigen graf hadden moeten
graven.
De enige overlevende van het bloedbad
heeft verteld, dat de slachtoffers eerst
gefolterd zijn en toen met vrachtauto’s
naar de plaats van de terechtstelling
zijn gebracht, aldus het blad.
De militaire junta die in de andere
Afrikaanse kolonie van Portugal Angola
regeert, heeft gisteren in een verklaring,
gepubliceerd door het blad „Provincia de
Angola”, de vorming bekendgemaakt
van een voorlopige regering van Angola.
De voorlopige regering zal haar taak
verrichten onder toezicht van de junta.
In de verklaring wordt met geen woord
KAISERSLAUTERN. (DPA) Onbe
kenden hebben zestig tankbestrijdingsra-
ketten gestolen uit een van de grootste
Amerikaanse munitiedepots in Europa.
Het depot ligt bij de Westduitse stad
Kaiserslautern.
WASHINGTON. (UPI en Reuter)
De Verenigde Staten en de DDR heb
ben gisteren officieel diplomatieke be
trekkingen aangeknoopt. Beide landen
hebben besloten over te gaan tot het
uitwisselen van ambassadeurs.
De Israëliërs weten niet precies wat
Amerika van Israel wil. „Amerika wil
van Israel zoveel mogelijk territoriale
concessies”, wordt in politiek Jeruzalem
gezegd, maar men weet niet welke con
cessies precies en de Amerikanen laten
zich daar op dit moment ook niet over
uit. Kissinger heeft alle Arabische mi
nisters van Buitenlandse Zaken die Ra
bin zijn voor geweest, alsmede koning
Hoessein, vriendelijke woorden en begrip
voor hun standpunt laten horen,'zonder
zichzelf te binden.
geveer een week na het akkoord dat
men de komende dagen in Loesaka ver
wacht, benoemd zal worden. Minister
Melo Antunes voegde hieraan toe dat
Portugal Mozambique volgend jaar en
wel op een datum die in Loesaka zal
worden vastgesteld, als onafhankelijke
staat zal erkennen. Hij voorspelde dat de
voorlopige regering, waarin het Frelimo
de meerderheid zal hebben, niet geleid
zal worden door de topman van het
Frelimo, Samora Machel. Volgens hem
zal Machel president worden van de
toekomstige onafhankelijke republiek
Mozambique. Maar, zo zei hij, hierover
zal het Frelimo zelf moeten beslissen.
Van officiële Portugese zijde is mee
gedeeld dat een regionale bevelhebber
van het Frelimo uit het district Tete
In het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken werd een overeen
komst getekend tussen beide landen.
In een na ondertekening gepubliceerd
communiqué wordt gezegd, dat er „in de
naaste toekomst’ onderhandeld zal wor
den over de regeling van aanspraken en
andere nog te regelen financiële aange
legenheden tussen de VS en Oost-Duits-
land.
De Verenigde Staten zullen trachten
financiële compensatie te krijgen voor
Amerikaanse maatschappijen en particu
lieren, die bezittingen verloren of schade
leden in de nazi-tijd in het oostelijke
deel van Duitsland.
Naar het zich laat aanzien zal de 73-
jarige voormalige Amerikaanse senator
John Sherman Cooper de eerste Ameri-
LISSABON Een algemene 24-uurs-proteststaking is uitgebroken btf alle Portu
gese ochtend- en middagkranten, met de gebruikelijke uitzondering die de regel be
vestigt. Deze uitzondering betreft het ochtendblad „O Seculo”. waarvan de mede
werkers verklaarden dat een door een minderheid uitgeroepen solidariteitsstaking
niet in het belang is van het land en evenmin van het krantenbedrjjf.
De nieuwe staking heeft nu een poli
tieke en geen sociale achtergrond. Er
wordt gestaakt u t solidariteit met de
stakers van de ochtendkrant „Jornal do
Minister Van der Stoel zou volgens
het Amerikaanse persbureau UPI dat
zegt de informatie te hebben gekregen
van regeringszijde in Nederland, be
zwaar hebben tegen de chef van de staf
van het Witte Huis vanwege het feit dat
deze lange tijd met de vroegere Ameri
kaanse president Nixon heeft samenge
werkt.
De Nederlandse ambassadeur bij de
NAVO in Brussel A'. Hartogh bevestigde
tegenover UPI dat hem door Den Haag
Drie Portugese ministers Mario So
ares van Buitenlandse Zaken, Antonio
de Almeida Santos van Overzeese Ge
biedsdelen en minister zonder portefeuil
le Ernesto Melo Antunes bevestigden
gisteren in Lissabon dat er nog deze
maand in Mozambique een voorlopige
regering onder leiding van het Frelimo,
het Front voor de Bevrijding van Mo
zambique. zal worden gevormd.
kaanse ambassadeur in Oost-Berlijn
worden. Hij heeft de reputatie van een
liberale Republikein. Hij was tijdens het
bewind van president Eisenhower am
bassadeur der Verenigde Staten in India
en Nepal en maakte in de jaren 1949 en
1950 deel uit van de Amerikaanse VN-
delegatie.
Bekend werd Cooper vooral door zijn
kritische houding tegenover de Ameri
kaanse betrokkenheid bij de oorlog in
Vietnam. Samen met de Democraat
Frank Church diende hij een wétsorit-
werp in, waarin uitbreiding van de
Amerikaanse betrokkenheid tot Laos en
Cambodja afgewezen werd.
De 44-jarige professor in dé economie
dr. Rolf Sieber is benoemd tot de eerste
Oostduitse ambassadeur in de VS.
Voorts wordt George Bush hoofd van
de Amerikaanse vertegenwoordiging in
Peking, Kenneth Rush, die nu de voor
naamste economische adviseur Van het
Witte Huis is, gaat als Amerikaanse
ambassadeur naar Parijs.
gerept over het eerder bekendge
maakte plan van admiraal Countin-
ho, Het hoofd van de junta, om leiders
van de bevrijdingsbewegingen in de
voorlopige regering op te nemen-
gevraagd is om „de meningen van colle
ga’s te horen”. Hij ontkende echter dat
hij enige kennis heeft van verzet van de
Nederlandse minister tegen de benoe
ming.
Volgens UPI heeft minister Van der
Stoel het verzoek aan ambassadeur Har
togh maandag naar Brussel gestuurd. De
ambassadeur die dinsdag van vakantie
terugkeerde, verklaarde gisteren in
Brussel nog niet aan zijn onderzoek te
zijn begonnen.
Ook zou minister Van der Stoel een
soortgelijk verzoek hebben gestuurd aan
de Nederlandse ambassade in Washing
ton. De Nederlandse ambassadeur in
Washington zou inlichtingen moeten
vragen over de militaire achtergrond en
capaciteiten van generaal Haig.
Een woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandse Zaken in Den Haag
verklaarde gistermiddag dat hij aan de
woorden van ambassadeur Hartogh in
Brussel niets heeft toe te voegen. Hij
wees erop dat het gebruikelijk is dat bij
een dergelijke benoeming altijd de rege
ringen van de andere NAVO-landen
worden geconsulteerd.
De mogelijke benoeming van generaal
Haig als opperbevelhebber van de NA-
VO-troepen en van de Amerikaanse
troepen in Europa is gisteren in Witte
Huis-kringen gemeld. Volgens het Witte
Huis bestudeerde president Ford gisteren
„verschillende mogelijkheden inzake de
bestemming van generaal Haig”.
Israel piekert er niet over tot zo’n
troepenscheiding met Jordanië over te
gaan. Dat heeft zowel een fundamentele
als een opportunistische oorzaak van
binnenlandse aard.
Er is een denkwijze in Israel, door
Rabin aangehangen, die vooropstelt dat
vrede met Egypte de sleutel is tot uit
eindelijke vrede in het gehele Midden
oosten. Als met Egypte eenmaal vrede
is gesloten, zo is de redenering, dan
zullen de andere Arabische landen ook
volgen, daar Egypte het machtigste en
belangrijkste Arabische land is.
Daartegenover staan zij <jie de Pales
tijnse kwestie centraal stellen. Minister
van Buitenlandse Zaken Allon is de
belangrijkste representant van deze
zienswijze. Bij dit interne conflict komt
de opportunistische omstandigheid dat
de westelijke oever van de Jordaan door
een belangrijk deel van de Israëlische
bevolking als een deel van het histori
sche vaderland wordt gezien. Premier
Rabin heeft daarom verkiezingen moe
ten beloven voor enige beslissingen ten
aanzien van de Jordaan-westoever geno
men zullen worden.
Niet alleen met dit probleem zit Israel
in zijn maag, ook de vertegenwoordiging
van de Palestijnen is vooralsnog een
onoplosbaar probleem. Het Israëlische
standpunt is simpel: met de PLO wordt
niet onderhandeld. De PLO vertegen
woordigt voor de Israëliërs diegenen die
dood en verderf zaaien onder de Israëli
sche bevolking door terreur.
Palestijnse vertegenwoordiging dus al
leen binnen het kader van het Jordaanse
koninkrijk. En aangezien de PLO voor
koning Hoessein tenminste een even gro
te bedreiging is als voor Israel, is daar
wellicht een aanknopingspunt te vinden
voor onderhandelingen tussen Israel en I
Jordanië.
■i
BRUSSEL. (UPI en ANP) De Ne
derlandse minister van Buitenlandse Za
ken mr. Max van der Stoel zou begon
nen zijn zijn Europese collega-ministers
te vragen of zij in zullen stemmen met
de benoeming van de Amerikaanse ge
neraal Haig tot opperbevelhebber van de
geallieerde strijdkrachten in Europa.
Haig zou generaal Goodpaster moeten
opvolgen.
