Blanke revolte in Angola verwacht
VN-VERGADERING WEIGERT
GELOOFSBRIEVEN Z-AFRIK A
Tsjoe op banket
Dode taal
Katja
uitvoering opgelegd vonnis”
„Strafrechter niet zeker van
„Samenwerking tussen Europa en Afrika nog niet ideaal
Voorzitter Bouteflika beslist over stemrecht
Hulp aan Honduras
komt op gang
Lekkere
drop van
Langenberg
if®
3
BINNENLAND-BUITENLAND
1974
OKTOBER
DINSDAG
1
Niet lang
„Logisch gevolg”
Veiligheidsraad
(2b soorten!)
Volk Gods
Overzicht
Afrikaans
I-
it
n
CIA-agenten
Angola
Jeugd
i 5 E f»
f
Portugese junta meer
1
dan gehalveerd
t
1
(Van onze speciale verslaggevers)
5
e
van
(Van onze Haagse redactie)
(ADVERTENTIE)
de orde
Bisschoppensynode stelt evangelisatie aan
(Van onze redacteur in Rome)
leerd.
ROTTERDAM (ANP) De strafrechter in Nederland krjjgt het steeds moeiljjker.
H(j kan in volkomen vrijheid die straf of maatregel opleggen, die hem het meest ge
past voorkomt. Maar hjj weet lang niet altijd zeker of die straf ook wordt uitgevoerd.
In toenemende mate wordt de opgelegde strafmaatregel niet of op andere wijze ten
uitvoer gebracht dan de rechter voorschreef. Hierdoor ontstaat een situatie, waarbij
de onafhankelijkheid van de strafrechter en zijn verantwoordelijkheid tegenover de
gemeenschap in het gedrang komt.
DE AFRIKAANSE verslaggever, mon
seigneur Sangu uit Tanzania, wees erop
De Algemene Vergadering besloot met
125 stemmen voor, één tegen en negen
tend
met
arde
He.
•eide
iste-
deel
1 de
sten
/an
inse
het
ring
'or-
at
is
Verwacht wordt nu dat de Beweging
der Strijdkrachten nog enkele harde ac
ties zal trachten te ondernemen. Men
zou op het punt staan de zogenaamde
„junta van nationale redding” geheel
terzijde te schuiven met het doel een
revolutionaire raad te vormen, waarin
de belangrijkste bij de staatsgreep be
trokken officieren zitting zullen nemen.
Aan de ontknoping van het dagen
Volgens waarnemers is de wiskundige
Da Costa Gomes, die chef van de gene
rale staf gebleven is, geen lang leven als
president beschoren.
onthoudingen de Veiligheidsraad te vra
gen de toekomstige betrekkingen tussen
Zuid-Afrika en de Verenigde Naties na
der te bestuderen. Alleen Zuid-Afrika
stemde tegen.
n in
*erd,
-Ne-
eren
ge-
te-
uw
lan
het
in-
is
er-
lag
rde
len
on
22
>lh
lo
er
Iten-
imer
over
een
- de
mi-
it bij
actie
van
’t in
leden
ssin-
CIA-
:ste
oor
de
pel
nd.
km
lats
120
;eo-
iter
ira-
in-
sm
lad
rn-
de
de
:h-
>t
e
h
;i
ft
m
n.
id
ti-
id
o-
n-
re
de
e
e
in
da
e-
in
ig
ie
•ici-
uit-
het
ars”
af
men
kers
den.
PEKING (AFP). Premier Tsjoe En
Lai van China, die maandenlang ziek is
geweest, heeft maandag het woord ge
voerd op een banket in Peking ter
gelegenheid van het 25-jarig bestaan van
de volksrepubliek.
De meer dan vierduizend genodigden
brachten hem een ovatie die 50 seconden
duurde. Tsjoe is 76 jaar.
Op korte termijn betekenen deze be
sluiten waarschijnlijk geen aantasting
van Zuid-Afrika’s rechten bij de VN.
Het is vrijwel uitgesloten dat de Veilig
heidsraad Zuid-Afrika’s rechten bij de
VN zal willen beperken. De Verenigde
Staten, Engeland en Frankrijk, die elk
een veto-recht hebben in de Veiligheids
raad, behoren tot de leden die zich van
stemming onthielden inzake de resolutie
voor de verwijzing van de kwestie naar
de Veiligheidsraad.
Theoretisch is het mogelijk een lid
staat die voortdurend de beginselen van
het VN-handvest schendt, uit te stoten
of te schorsen.
Bij de tegenstemmers waren de lidsta
ten van de EEG en de Verenigde Staten.
Het is nog niet duidelijk welke prakti
sche gevolgen dit besluit heeft omdat de
voorzitter van de Algemene Vergadering
deze uitspraak moet interpreteren. Vorig
jaar besliste de toenmalige voorzitter
Leopoldo Benites uit Ecuador dat het
spreek- en stemrecht van Zuid-Afrika
door dit besluit niet werd aangetast.
Maar het is denkbaar dat de huidige
voorzitter Bouteflika uit Algerije tot een
andere conclusie komt.
Voor de stemming had de Zuidafri-
kaanse ambassadeur Botha gezegd dat
de Algemene Vergadering met zo’n be
sluit een daad van confrontatie zou
stellen in een tijdperk van ontspanning.
Zuid-Afrika wil van zijn kant onvrucht-
NEW YORK (REUTER EN AFP).
De Algemene Vergadering van de Ver
enigde Naties heeft gisteren de geloofs
brieven van de Zuidafrikaanse delegatie
geweigerd. Met 98 stemmen voor, 23
tegen en 14 onthoudingen nam de verga
dering de aanbeveling van de commissie
voor de geloofsbrieven over om het
mandaat van de Zuidafrikaanse delega
tie niet te erkennen.
ROME De bisschoppensynode is druk in de weer om een beeld te schetsen van
de huidige situatie in de rooms-katholieke kerk. Nadat eerst monseigneur Lorscheider
vorige week een algemeen beeld van de totale kerk had gegeven, kwamen afgelopen
zaterdag vjjf bisschoppen de situatie in vjjf werelddelen toelichten en gisteren be
gonnen tenslotte bisschoppen van afzonderlijke landen de situatie voor hun eigen
land uiteen te zetten. Ze zullen daarmee tot overmorgen doorgaan. Men gaat voor
lopig niet verder dan het aan de orde stellen van de problemen die de evangelisatie
ondervindt. Oplossingen hoopt men in de loop van deze synode te vinden.
LISSABON-MADRID De 60-jarige generaal Francisco da Costa
Gomes nam gistermiddag zoals gemeld het ambt van president van Por
tugal over na een chaotisch weekeinde, dat zijn climax bereikte met het
aftreden van zijn voorganger, generaal Antonio de Spinola.
Dit zei mr. J. Reuder, president van de
rechtbank in Rotterdam, gisteren tijdens
de installatie van mr. J. van Loo als
rechter. Hij was> blij iemand gevonden te
hebben, die de uiterst ondankbare taak
van strafrechter, op zijn schouders wilde
nemen.
De rechter kan er moeilijk vrede mee
mes, tegen reactionaire manoeeuvres en
complotten”.
HET EUROPESE overzicht van mon
seigneur Etchegaray was, ondanks zijn
Franse hoffelijkheid, een ongemakkelijk
stuk voor Rome. „De kerk verlaat maar
moeilijk haar clericale status om naar
een nieuwe openheid te groeien”, zo zei
hij.
denkt dat monseigneur Etchegaray de
kerk van het tegenhouden van vernieu
wing beschuldigt.
DEN HAAG. Uit alle delen van de
wereld is de laatste dagen de hulpverle
ning voor het door de orkaan Fifi ge
troffen Honduras, op gang gekomen.
gelisatie in de vorm van bevrijding van
de mens. Uit bijna alle overzichten die
tot dusver zijn gegeven, blijkt dat men
in de verschillende landen deze sociale
kant van de verkondiging niet onderge
schikt wil zien aan de loutere prediking.
Monseigneur Etchegaray van Marseil-
De machtsovername duidt op een ver
schuiving naar links, naar een verster
king van de positie van de Beweging der
Strijdkrachten, die door jonge, progres
sieve officieren wordt geleid en door de
linkse regeringspartijen wordt gesteund.
Het was deze organisatie die op 25 april
van dit jaar een staatsgreep uitvoerde en
het fascistische regime, dat bijna vijftig
jaar had standgehouden, verjoeg.
staatshoofd zou de huidige politieke ont
wikkeling tot een totale anarchie leiden
en onder zulke omstandigheden nam hij
liever afscheid van de politiek. Zijn laat
ste wanhoopspoging alsnog een knuppel
in het hoenderhok te gooien, schijnt ove
rigens uitsluitend averechts te hebben
gewerkt.
Uit al deze overzichten valt nu al te
concluderen, dat drie onderwerpen op
deze synode een grote rol gaan spelen.
Het zijn de jeugd, de kleine gemeen
schappen en het evangelisch heil in de
vorm van sociale bevrijding.
Er zijn dezer dagen in Rome woorden
gesproken, die nogal nieuw klinken. Het
revolutionaire ligt alleen in het feit dat
ze in Rome gesproken worden. Of van
deze woorden nog iets rest als de paus
zoals gebruikelijk als vrucht van
de synode een document opstelt, valt te
bezien.
Etchegaray vervolgde: „De synode zal
een teken van oecumenisme moeten stel
len”. Sommigen menen dat hij hiermee
bedoelde dat de rooms-katholieke kerk
zich na deze synode moet melden als lid
van de wereldraad van kerken.
De Etchegaray begon met te zeggen,
dat hem uit de verslagen van de Euro
pese bisschoppenconferentie was geble
ken, dat men nu eist, dat de kerk zich
van haar interne zaken afkeert en zich
wendt tot Christus en de mensen. De
naar binnengekeerde kerk van nu is een
obstakel voor het evangelie. Zij verteert
zichzelf in narcisme.
Kardinaal Krol, namens de Verenigde
Staten sprekend, beleed het Amerikaan
se vertrouwen in de jeugd, die zo dik
wijls als slecht wordt afgeschilderd.
Hij wees op de pinkstergroepen onder de
jeugd, de belangstelling voor religieuze
zaken en hogescholen, de belangstelling
voor mystiek, de vredeskorpsen, enz. De
hand Gods is in de jeugd herkenbaar en
die moeten we grijpen”, zo zei hij.
Monseigneur Scvorc uit Joego-Slavië
belichtte de toestand in een communis
tisch geregeerd land. Hij herinnerde er
aan dat godsdienstige verenigingen in
zijn land niet mogen bestaan, dat een
dialoog met het van staatswege gepous
seerde atheïsme onmogelijk is (ook al
omdat er geen geschoolde mensen van
rooms-katholieke zijde voor aanwezig
zijn), dat de contacten met de orthodoxe
kerken miniem zijn en met de islam
geheel ontbreken, maar hij achtte dit
toch geen onoverkomelijke hinderniMMB
voor evangelisatie.
hebben, dat de tenuitvoerlegging van
zijn vonnis in belangrijke mate afhanke
lijk is van de bereidheid van de admini
stratie om daaraan gevolg te geven, zei
de heer Reuder. Ook de veroordeelde
zelf ontrekt zich steeds meer aan de
straf door ontvluchting.
De hoofdofficier van justitie, mr. J.
de Jong, meende dat de geloofwaardig
heid van de huidige strafrechtspleging in
ernstige mate is aangetast. Dit komt
volgens hem, omdat de aandacht bij de
straftoemeting te zeer gericht is op de
persoonlijke omstandigheden van de da
der en zijn aanpassing aan de samenle
ving. Tegelijkertijd wordt er te weinig
aandacht besteed aan de slachtoffers.
Vele mensen zijn z.l. terecht ongerust
over de te lichte straffen. Ook de politie
raakt verbitterd, omdat zij met een on
derbezet recherche-apparaat de stijgende
criminaliteit moet bestrijden. Door de in
1973 beperkte bevoegdheden met betrek
king tot de opsporing is een sluitende
bewijslevering in bepaalde gevallen niet
meer mogelijk.
Ook de manier waarop de straffen ten
uitvoer worden gelegd maakt de straf
rechtspleging minder geloofwaardig. Het
duurt thans gemiddeld tien maanden
voordat de straf wordt ondergaan. De
achterstand is groot. De officier noemde
het een „bespottelijke” situatie, dat ter
wijl er 4.000 vonnissen nog moeten wor
den uitgevoerd een aantal strafinrichtin
gen als gevolg van bezuiniging leeg
staan en gedeelten van andere gestichten
bij gebrek aan personeel niet gebruikt
kunnen worden. „Wat blijft er van de
preventieve werking van de straf over,
als de veroordeelde vrijwel zeker weet
dat hij kan ontvluchten, omdat de be
veiliging van de gevangenissen over het
algemeen volstrekt tekort schiet?”, zo
vroeg hij zich verder nog af.
De Latijns-Amerikaanse bisschop Pi-
ronio benadrukte, dat de volken van dit
werelddeel het heil dat het evangelie
moet brengen, daar vooral zien als soci
ale bevrijding; en dat behoeft in dat
land geen betoog. „Het doel van de
evangelisatie is bevrijding uit de zonde”,
zo zei hij, „dus ook uit dat wat uit de
zonde voortkomt.” De sociale misstan
den, zo mag men aanvullen.
Gistermorgen begonnen dus de afzon
derlijke bisschoppen de toestand van de
kerk in hun eigen land toe te lichten. Er
kwamen er vijftien aan het woord. Kar
dinaal Höffner van Keulen opende de
rij. Hij was van mening dat de natura
listische denkwijze van de moderne sa
menleving en de materialistische instel
ling van de mensen, de kerk in West-
Duitsland groter schade hebben toege
bracht dan destijds het nationaal-socia-
lisme heeft gedaan.
De aanvallen van destijds hadden zelfs
een intensere geloofsbeleving tot gevolg.
Om de grote vervreemding van de kerk,
die in Duitsland opdringt te beteugelen,
zag ook hij veel heil in de opbouw van
kleine gemeenschappen. Wel vond deze
kardinaal dat deze groepen zich niet in
ontkrachtende kritiek mogen begeven,
wat een vreemde zaak is als men be-
A1 meer dan twintig Nationale Rode
Kruis-verenigingen hebben hulp in de
vorm van mensen en-of geld en goede
ren naar het Rode Kruis van Honduras
gestuurd.
Er werden verleden week vanuit Ne
derland al 3000 dekens naar het getrof
fen gebied verstuurd. Gisteren is per
KLM een zending medicijnen via Pana
ma naar Honduras gevlogen, die een
waarde van ruim f 20.000 vertegen
woordigt. In dit hulppakket zaten onder
meer 1.250.000 waterzuiveringstabletten
voor evenzovele liters water. Daarnaast
werden medicamenten tegen typhus,
darmaandoeningen en longontsteking ge
stuurd.
Verdere hulpzendingen zullen binnen
kort vanuit Nederland naar het getrof
fen gebied gaan. Op het door het Neder
landse Rode Kruis opengestelde giro
nummer 22.000 (ten name van Hondu
ras) is inmiddels al ruim 125.000 bin
nengekomen.
ROME. Het synodereglement wil,
dat alle bischoppen een spreek
beurt in het Latjjn vervullen. Bij
uitzondering mag men zich van
zijn eigen taai bedienen.
Nu is bij vele bisschoppen, die de
Latijnse les al jaren achter zich
hebben, de kennis van deze dode
taal zeer bedroevend. Zo hoort men
bisschoppen uit Zuid-Amerika,
Afrika en Azië dan ook lustig
Spaans of Frans spreken.
Voor sommige bisschoppen, die de mo
derne talen niet machtig zijn en
wier taal door niemand wordt ver
staan bijvoorbeeld het Tsje
chisch is het dan noodzakelijk
om in hemelsnaam maar Latijn te
spreken. Monseigneur Tomasek van
Praag deed dit bijvoorbeeld. Nie
mand heeft zijn Latijn verstaan!
Inmiddels zijn politieke waarnemers
in Zuid-Afrika van mening dat het te
rugtreden van De Spinola als president
een blanke revolte in Angola tot gevolg
kan hebben. Veel blanke Angolezen en
gematigde Afrikanen vrezen dat zij door
Portugal aan de Afrikaanse bevrij
dingsbewegingen zullen worden „ver
kocht”, nu De Spinola, di ehun de nodige
waarborgen gaf, staatshoofd-af is. De
Angolese junta stelde gisteren perscen-
suur in.
In Angola, dat vijf miljoen inwoners
telt, wonen 400.000 blanken. De omstan
digheid dat er tussen de drie Angolese
bevrijdingsbewegingen grote rivaliteit
bestaat, maakt de mogelijkheid van een
blanke opstand nog groter.
In vrijwel alle landen is er onder de
j«ugd een zucht naar geestelijke verdie-
die zich dikwijls uit in belangstel-
De ontwikkelingen in Portugal worden
in het buurland Spanje uiteraard zorg
vuldig gadegeslagen. De Spaanse staats
radio en televisie bleven De Spinola „de
militair met het grootste prestige in Por
tugal” noemen en onderstreepten zijn
verwijzing naar de totale anarchie.
De meer liberale Spaanse kranten
daarentegen staken hun geestdrift voor
„de overwinning van het verenigde Por
tugese volk tegen de fascisten” niet on
der stoelen of banken.
De Spaanse avondkrant „Telexpres”
schreef onder meer: „Na deze mislukte
rechtse putsch in Lissabon is de macht
van de vooruitstrevende officieren en de
linkse partijen versterkt. Dit is een kri
tiek moment, want de ondergang van de
Spinola-mythe en de frustratie die zich
nu meester maakt van de democra
tische conservatieven in Portugal, kun
nen de Portugese toekomst kreupel laten
lopen door een verlamd rechterbeen. De
ze omstandigheid is misschien de reden
waarom het Iberisch schiereiland de
laatste tijd een stortvloed van CIA-
agenten schijnt te ontvangen. Zoals u
ongetwijfeld weet, is het Iberisch schier
eiland een stukje land, door de Pyre
neeën van Europa afgescheiden, waarop
zowel Spanje als Portugal liggen. Het is
moeilijk te geloven dat de CIA-agenten
komen pootjebaden aan de Costa del Sol
of aan de Portugese Algarve”.
Op de achtergrond heeft hij weliswaar
een bemiddelende rol gespeeld bij span
ningen tussen linkse en rechtse groepe
ringen, maar hij blijft een vriend van
De Spinola en een man van de „ouwe
hap”, die onder het totalitaire regime
van Caetano ook reeds chef van de gene
rale staf was.
De manier waarop De Spinola af
scheid nam als president, veroorzaakte
een storm van verontwaardiging in pro
gressieve militaire en politieke kringen.
„Het kwam praktisch neer op een op
roep aan het adres van de reactionairen
in de strijdkrachten en aan dat van de
overgebleven aanhangers van het Sala-
zar-systeem”, zo verzekerde een Portu
gese hoofdredacteur.
De Portugese regering liet dan ook
weten dat er van de toespraak van De
Spinola geen officiële versie zal worden
uitgegeven. Volgens het afgetreden
verhuld gebleven drama is een weekein
de van grote spanning en onrust vooraf
gegaan. Het begon zoals bekend is met
plannen voor een massa-betoging van
behoudende groeperingen ten gunste van
De Spinola, die zelf min of meer recht
streeks had opgeroepen tot een mani
festatie van „de zwijgende meerderheid”.
De zeven leden tellende „junta van
nationale redding” is inmiddels meer
dan gehalveerd. Niet alleen generaal De
Spinola ligt eruit, maar ook de als
conservatief geschetste generaals Manuel
Diogo Neto, Jaime Silverio Marques en
Carlos Galvao de Melo. Volgens radiobe
richten is de laatste zelfs gearresteerd.
Onder „reactionaire elementen”al
dus dezelfde radioberichtenzouden in
totaal 238 arrestaties zijn verricht. De
gevangenen, onder wie zich ministers
van het regime-Caetano zouden bevin
den, zijn overgebracht naar Fort Caxias,
dat tientallen jaren als politieke gevan
genis is gebruikt.
MONSEIGNEUR Marty van Parijs,
die zei dat evangelisatie een opgave was
voor het gehele volk Gods, wees toch
drie kringen aan die op bijzondere wijze
aan dit werk kunnen deelnemen: de
jeugd, de wereld van arbeid en arbeiders
én de werkers in het openbare leven,
zowel politiek, sociaal, wetenschappelijk
als cultureel.
Druk van Amerikaanse zijde heeft een
poging van Zuid-Afrika verijdeld een
zetef te verwerven in het bestuur van
het Internationale Monetaire Fonds. Gis
teren trof de raad van gouverneurs voor
bereidingen voor de verkiezing van een
nieuw leidinggevend college.
Ie, die de toestand van de kerk in
Europa schilderde, zei zelfs dat er geen
ander teken is om getuigenis af te
leggen van het geloof. Men weet echter
uit de openingstoespraak van de paus,
dat Rome de sociale kant van de evan
gelisatie duidelijk ondergeordend aan de
prediking wil zien.
PRESIDENT DA COSTA GOMES
VAN PORTUGAL
„De positie van generaal De Spinola
aan het hoofd van het land”, aldus deze
verklaring, „was onhoudbaar geworden
na de volledige mislukking van de ma
nifestatie van de zwijgende meerder
heid, de volledige ontmanteling van een
De communistische partij van Portu
gal heeft in een verklaring het ontslag
De Spinola „een logisch gevolg”
genoemd van de politieke crisis van de
afgelopen dagen.
bare confrontatie vervangen door
vruchtbare samenwerking, aldus Botha.
Hij waarschuwde dat verwerping van de
Zuidafrikaanse geloofsbrieven een ge
vaarlijk precedent zou zijn.
dat de samenwerking tussen de oude
kerk in Europa en de jonge kerken in
Afrika nog niet ideaal is. Nog steeds
ervaren deze jongen kerken ,nu zij zelf
standig zjjn geworden, iets van de vroe
gere paternalistische houding toen zij
vanuit Europa werden bestuurd.
ling voor de mystiek der oosterse gods
diensten. Zelfs druggebruik willen som
mige bisschoppen zien als een hang naar
het bovenzinnelijke. Hoe kan de kerk
met haar evangelische boodschap aan
sluiting vinden bij de jeugd?
Als zeer positief voor de evangelisatie
beschouwen vele bisschoppen het ont
staan van kleine gemeenschappen, zoals
bijvoorbeeld in Brazilië; vooral dus in
landen waar een groot priestertekort is.
Deze groepen men moet ze wel on
derscheiden van onze basisgemeenten
ontstaan meestal spontaan en richten
zich wel dikwijls op een speciaal en
soms zelfs sociaal doel.
Steeds zoeken zij naar geestelijke in
spiratie. Niet alleen in Latijns-Amerika,
maar ook in Afrika komen ze veelvuldig
voor. Deze groepen, zo vinden vele bis-
schoppeh, zijn een machtig middel om
een nieuwe geest in de kerk los te slaan.
Een derde onderwerp dat waarschijn
lijk de synode zal beheersen, is de evan-
Portugese socialisten en communisten
hebben gisteravond in Lissabon een de
monstratie gehouden om aan de nieuwe
president Da Costa Gomes steun te ver
lenen.
OPMERKELIJK is, dat in alle panora
ma’s, die tot dusver over werelddelen cn
landen zijn gegeven, nadrukkelijk de
jeugd als zeer positief wordt gesigna-
contra-revolutionair netwerk, waarbij
direct of indirect enkele figuren van het
oude regime, uit de financiële wereld en
uit het huidige staatsapparaat betrokken
waren, en na de grote overwinning van
de Beweging der Strijdkrachten en van
de democratische volkskrachten”.
„De communistische partij ziet in het
ontslag van generaal De Spinola een
positieve ontwikkeling, die verhelderend
werkt in de politieke situatie en die
voorwaarden schept voor een vooruit
gang van het proces van democratisering
en dekolonisatie”.
De partij roept op tot waakzaamheid,
want „het facisme en de reactionairen
hebben weliswaar een slag gekregen,
maar zijn nog niet verslagen”.
De Communisten en de democratische
beweging hebben voorts in pamfletten
de bevolking opgeroepen met een beto
ging hun steun te betuigen, „aan de
Beweging van de Strijdkrachten, aan
premier Vasco Goncalves, aan de voorlo
pige regering en aan de nieuwe presi
dent, generaal Fransisco da Costa Go-
#w,-’
’•pr
