bij het Nationale Ballet
Nobelprijs voor twee
Zweedse schrijvers
Bernet Kempers
overleden
KAMPERMAN
TEUFIW"
3
UGiKNllf
„Kwintet” Hans van Manen
Concertgebouw
orkest terug uit
Sovjet-Unie
„Grote Wolf”: goed
begin Proeftheater
1
1
lénig naar
de natuur.
Weg uit
de consumptie
maatschappij!
MNOmC
RUSTPUNT IN DYNAMISCH PROGRAMMA
AFWERKING ONTBREEKT NOG
Hoogleraar muziek
Voorlopige landelijke
raad cultureel werk
MAROON ELECTRONIOS
BONTSPECIALISTEN
Montigny-prijs voor
Phia Berghout
1
Driedaagse conferentie
„Herdenkingen”
als thema van
letterkundigen
Penning Amerikaanse
president Ford
■ft®
if
4 OKTOBER
V R IJ D A G
1974
KUNST
IS
J
I
Nieuwe modelijnen in bont
bij Kamperman!
kleine pasjes opzij op de platte
voet, via bewegingen op de tenen
naar nog hogere niveaus door het
in de lucht gooien van de benen
kwamen we op allerlei sprongen,
draaien en voorbeelden van wat je
met partners (danspartners) kunt
Een scène uit het nieuwe ballet „Kwin
tet" van Hans van Manen.
AMSTERDAM De voorstel
ling van Het Nationale Ballet be
gon donderdagavond veelbelovend
met een uitstekende uitvoering van
„Agon”, een van de meesterwerken
van Balanchine. Het is een schitte
rende staalkaart van alle mogelijk
heden die er in de dans door de
eeuwen heen al toegepast zijn. Van
heeft ze,
ALLE TYPEN
TELEFUNKEN
platenspeler
n Beetje vuurwerk
met Handel.
The Fireworks Music
van Handel spat van de
plaat als u 'm afdraait op
een Telefunken platen
speler.
Loop even binnen bij
uw winkelier en ontdek
de magnifieke weergave,
zowel in het hoge
register, als in de lage
regionen.
■I
j
NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST
uitvoeren. Alles wordt even laco
niek en daardoor humoristisch
naast elkaar gezet zodat het geheel
bijzonder overzichtelijk is en iedere
beweging past dan ook nog uit
stekend bij de muziek van Stra
vinsky.
(ADVERTENTIE)
20.15 uur
Gastdirigenten
Een scène uit „Grote Wolf’ van Proef theater.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
r
EYVIND JOHNSON
(ADVERTENTIE)
Utrecht zal
A.
■''Si,.
HARRY MARTINSON
Gastorkest
Solisten
Kamperman heeft de laatste hand
gelegd aan zijn sublieme winter
collectie.
Bontmantels, volgens de nieuwste
modelijnen gestyleerd, in kort,
driekwart en lang, strak modern of van
een tijdloze luxe. Let eens op de
prachtige verwerking van bont en
voering. Dit is bontcouture op
internationaal niveau!
Wij stellen het op prijs deze prachtige
collectie te tonen!
Ook speciale wensen kunnen wij voor
U realiseren.
1942
van
de
Barrevoetestraat 8 Haarlem
Wagenweg 11 Haarlem Tel. 31 20 86
100 meter van Houtplein, parkeren
voor de deur!
•7^
kendheid om zijn roman „De weg” en
om zijn lang, verhalend gedicht „Ania-
ra” over een reusachtig ruimteschip dat
een reis in het oneindige maakt waarvan
geen terugkeer mogelijk is. Er is een
opera van gemaakt. Als stylistisch ver
nieuwer wordt Martinson vergeleken
met Strindberg. Hij was de eerste uit de
werkende stand afkomstige auteur die
tot lid van de Zweedse academie werd
gekozen, in 1949.
Johnson maakte in de jaren dertig
naam met een reeks autobiografische
romans over zijn harde bestaan in het
noorden van Zweden. Zij vielen op door
vertelkunst en psychologisch inzicht. Tot
zijn bekendste na-oorlogse romans be
hoort „Dromen van rozen en vuur”, naar
een heksenproces in Londen in de 17e
eeuw. In 1944 verscheen een verzameling
korte verhalen van zijn hand onder de
titel „Zeven levens”.
Het is de eerste keer sinds 23 jaar dat
de Nobelprijs voor literatuur in eigen
land is gebleven. Vier Zweedse auteurs
hebben eerder de hoogste lauweren ge
oogst, de eerste was Selma Lagerhof
(1909), de laatste Per Lagerqvist (1951).
AMSTERDAM (ANP). Vanmiddag
is in Amsterdam de prijs van de Helene
de Montigny-Stichting dit keer een
bedrag van 17.622 uitgereikt aan de
harpiste Phia Berghout „voor haar unie
ke werk in de door haar in 1960 opge-
riehte Eduard van Beinum Stichting”.
Abonnement 6 concerten 25,(a.i.) c.j.p. geldig
Losse kaarten 5,(a.i.)
Abonnements- en kaartverkoop aan de kassa van het Concertgebouw,
Lange Begijnestraat 13, van 10-15 uur. Telefonisch 32 09 94 van 12-15 uur.
een compact, theatraal geheel zouden
moeten maken.
dirigent: André Vandernoot
Concertgebouw Haarlem
SERIE C
6 vrijdagavondooncerten op
18 okt., 22 nov., 20 dec.,
24 jan., 21 febr., 21 maart
JERZY KATLEWICZ OTAKAR TRHLIK
PAUL HUPPERTS
RADIO KAMERORKEST
Albert de Klerk, Dorthy de Rooy, Kamiel d’Hooghe,
Bernard Bartelink, Simon C. Jansen, Piet Kiel - orgel
Marilyn Tyler, Henk Smit - zang;
Gerard Jarry, Bouw Lemkes en Jeanne Vos - viool;
Theo Bruins - piano; Henk van Ulsen - voordracht;
m.m.v. Haarlemse Koorunie
AMSTERDAM (ANP). De emeri-
tus-hoogleraar in de muziekwetenschap
pen van de Universiteit van Amsterdam,
prof. dr. K. Ph. Bernet Kempers is op
maandag op 77-jarige leeftijd overleden.
De begrafenis heeft in stilte plaats ge
had.
Het boek van Jacques
Massacrier die zijn goed
betaalde baan er aan gaf,
met zijn gezin de
consumptie-maatschappij
verliet en een nieuw leven
begon op het land,
In 192 bladzijden op royaal
formaat, met 350 teke
ningen van hemzelf, vertelt
hij hoe te leven bij een
terugkeer naar de natuur.
•RNiiUIK
is heerlijk boek
dat laat zien hoe ’t óók zou
bij elke boekhandel
Na 1 januari 1975 24,50
(voor zover nog verkrijg
baar)
De prijs wordt in de regel om de drie
jaar toegekend op aanbeveling van de
rector magnificus van de Universiteit
van Amsterdam, aan degeen „die zich in
buitengewone mate verdienstelijk heeft
gemaakt ten opzichte van het mensdom
in het algemeen”. De beloning werd in
1959 voor de eerste maal uitgereikt aan
dr. Jonas Salk voor zijn ontdekking van
een vaccin tegen kinderverlamming.
De uitreiking aan mevrouw Berkhout
geschiedde in het huis van de stichting
aan de Herengracht.
De harpiste zal binnenkort na het
bereiken van de 65-jarige leeftijd haar
werk op Queekhoven beëindigen. Hon
derden jonge musici uit de gehele we
reld heeft zij daar bij hun muziekstudie
gesteund. Het ligt in haar bedoeling in
Amsterdam een klein muziekcentrum te
vestigen.
Het is uitstekend dat het spel is ont
staan uit improvisaties, maar die moeten
op een gegeven moment vaste contouren
krijgen en afgewerkt worden. De spelers
kwamen nog niet los uit het eigen
kringetje, waarin ze zoveel maanden zo
hard hebben gewerkt; er zit nü ook een
publiek mee te kijken. Maar dit zijn
dingen die ongetwijfeld zullen komen
met een grotere ervaring. Het Proefthe-
ater maakt in ieder geval een veelbelo
vend begin, omdat er zo duidelijk een
vurige kracht achter zit en het over
behoorlijk spelersmateriaal beschikt (Mi-
chiel Kerbosch met name).
De voorstelling is gebaseerd op een
stuk van Harald Muller. Het onderwerp
is de verloedering van een stel jongens
in een oorlogssituatie. Het Proeftheater
kan wel menen dat zo’n toestand ook te
vinden is in een grote stad, maar dat
gaat mij te ver. Die jongens uit het stuk
apen het gedrag van soldaten na en
ontlenen hun amoraliteit aan oorlogsge
weld. Dat is wat anders dan de anonie
me vervreemding, waardoor een grote
stad aan zichzelf gaat lijden. Bovendien
moet zo’n stad op z’n minst een monster
zijn als New York of Tokio; toch echt
geen Amsterdam. Daarom blijft de in
houd van „Grote Wolf” verder van m’n
bed dan het Proeftheater wel zou willen.
Met vodden en vuilnis spelen vier
acteurs kinderlijke maar bloedernstige
spelletjes; honger en dood als inzet.
Militaire hiërarchie houdt hen in stand
en gaandeweg vinden ze ook iets als
vriendschap. De situaties waarin we deze
kinderen zien, zijn te zwaar om zo maar
te verteren. Zeer terecht laat regisseur
Rein Edzard de reeks scènes telkens
onderbreken door drie meisjes in zwarte
pakken met glitterschmink op het ge
zicht. Ze kondigen de scènes aan, zorgen
voor geluiden en duiden de verschillende
bijrolletjes aan van de mensen, die het
viertal op z’n pad ontmoet.
Misschien wordt dit Brechtiaanse
„vervreemdingsmiddel” te vaak of te
slordig toegepast, zodat men de onder
stroom van dramatische spanning in de
scènes met de jongens gaat missen. Maar
vlak voor de pauze en ook erna ont
staan wurgende momenten, waarop je
niet alleen de ontreddering van oorlogs
kinderen kan vóélen, maar ook echt
theater kan ervaren (vergeef me de
clichés). „Grote Wolf” is vanavond en
zaterdagavond weer in de Toneelschuur.
Wie groepstoneel in wording wil zien,
heeft beslist een boeiende avond.
JAC HEIJER
UTRECHT (ANP). Met als thema
„literaire herdenkingen” is donderdag
middag in Utrecht de 24e algemene
conferentie der Nederlandse letteren be
gonnen. Aan deze conferentie nemen
Vlaamse en Nederlandse letterkundigen,
literair-historici en ook vertegenwoordi
gers van het bibliotheekwezen, de uitge
vers en programmamakers van radio- en
televisie deel.
Achtergrond van het thema is dat de
eerstkomende vijftien jaar een aantal
belangrijke sterf- dan wel geboortedata
van grote schrijvers uit zowel noord als
zuid Nederland uit de 17e („gouden”)
eeuw te herdenken zijn. De Vlaamse
literair historicus prof. dr. A. Keersmae-
kers noemde ruim 20 namen van zeer
bekende tot door de kenners gewaar
deerde schrijvers op, onder wie groothe
den als Constantijn Huygens, Jacob
Cats, Spinoza en Joost van den Vondel.
Hij stipte aan, dat een artistiek en
wetenschappelijk verantwoorde uitgave
van de verzamelde werken van de mees
te 17de eeuwse schrijvers nog steeds een
vrome wens is. Van de dichter Bredero
komt er nu zo’n uitgave. De overheid en
de univiersiteiten hebben volgens hem
een taak bij het mogelijk maken van dit
soort uitgaven.
De conferentie bespreekt tot en met
zaterdagmorgen vele mogelijkheden om
ter gelegenheid van geboorte- of sterf
dag van een schrijver van vroeger be
kendheid aan zijn werk te geven, bij
voorbeeld door tentoonstellingen, con
gressen, toneeluitvoeringen, televisiebe
werkingen, radio-documentaires, biogra
fische studies, studies over de inhoud
van het werk, enzovoort.
De conferentie wordt gesloten met de
uitreiking van de prijs der Nederlandse
letteren. Dat gebeurt zaterdagmiddag
door koningin Juliana in het paleis op
de Dam in Amsterdam-
SCHIPHOL. (ANP) Na een succes
volle tournee van acht dagen, waarin zes
concerten werden gegeven (drie in Mos
kou en drie in Leningrad), is het Con
certgebouworkest donderdagavond laat
uit Leningrad op Schiphol teruggekeerd.
Dirigent Bernard Haitink sprak daar
over „verbijsterende indrukken” die hij
in de Sovjet Unie had opgedaan. De reis
werd gemaakt in het kader van het
cultureel verdrag tussen de USSR en
Nederland. Het was de eerste tournee
van het orkest naar Rusland, of er nog
een tweede zal volgen staat nog lang
niet vast. Wel werd aan Haitink ge
vraagd of hij zich beschikbaar wilde
stellen om in Moskou les te geven aan
jeugdige musici, maar hij zei op Schip
hol daar weinig voor te voelen. „Als ze
mij dan werkelijk zo goed vinden, moe
ten ze die leerlingen maar naar Neder
land sturen, dan zal ik ze gaarne hier in
mijn eigen omgeving en in volle vrijheid
alles leren wat ze willen”, zo zei hij.
In Leningrad kreeg hij vlak voor de
terugreis een uitnodiging om het eerste
philharmonische orkest van de stad te
dirigeren en wel zo spoedig mogelijk.
Voorts werd de orkestleiding benaderd
door het hoofd van de afdeling Buiten
landse betrekkingen van het ministerie
van Cultuur met de vraag of het orkest
een tijdstip kan noemen, waarop het
gelegenheid zal hebben voor een tweede
tournee.
„Misschien kunnen wij er over een
paar jaar weer eens heen”, aldus Hai
tink, „met het voorbehoud dat er niets
ernstigs verandert in de politieke of
culturele situatie”.
I
MMS»
Als bij eik meesterwerk blijf je pei
keer dat je dit stuk ziet steeds weer
nieuwe facetten ontdekken, waarbij om
het nog mooier te maken het Nationale
Ballet, na enige stroefheid bij de pre
mière nu een half jaar geleden, er nu
werkelijk bijzonder in op dreef was.
Hartveroverend was Sandor Némethy in
zijn Sarabande, Maria Aradi in haar
Branie Gay en het duo Sonja Marchioli
en Francis Sinceretti in de pas de deux
Dit ballet is overigens zo compact en er
gebeurt zoveel in, dat je om alles te zien
echt ogen te kort komt, zodat het volgen
van dit werk’ nogal vermoeiend is
Ook in het laatste ballet van het
programma was veel te zien. „Etudes”
van Harald Lander bestrijkt een veel
kleiner gebied van de dans dan „Agon”
namelijk alleen de klassieke techniek.
Deze wordt er echter wel uitputtend in
behandeld met een behoorlijke portie
circus waaraan de orkestbewerking van
Czerny’s piano-études een behoorlijk
aandeel hebben. Monique Sand was deze
keer de ster en beschikt daarvoor over
de nodige charme en een ijzeren tech
niek. Het hele ballet werd echter nogal
stijf en voorzichtig uitgevoerd. Misschien
komt dit doordat we nog in het begin
van het seizoen zitten.
Geen enkel van de bovengenoemde
problemen komt echter voor bij „Kwin
tet”, het nieuwe werkstuk' van Hans van
Manen op drie adagio’s voor blaasinstru
menten van W.A. Mozart. Alexandra
Radius en haar vier partners zijn volko
men opgewassen tegen de hun gestelde
eisen zodat de uitvoering zeer glad ver
liep en na de veelheid van dynamische
indrukken van „Agon” werkte „Kwintet”
als een rustpunt omdat het in zeer brede
lijnen is opgezet en uitgewerkt. Ik moet
bekennen, dat ik er niet erg van onder
de indruk kwam en in het derde deeltje
pas af en toe enigszins geboeid werd. Ik
heb de indruk dat er harmonisch in de
muziek van Mozart heel wat meer ge
beurt dan op het toneel. In ieder geval
vroeg de muziek (uitgevoerd door het
Nederlands balletorkest o.l.v. André
Presser) meer mijn aandacht dan het
toneelbeeld. Een groot gedeelte van het
publiek schijnt overigens heel wat gun
stiger over dit ballet te oordelen dan ik,
want het werd met een frenetiek ap
plaus ontvangen.
CONRAD VAN DE WEETERING
STOCKHOLM. (AP, Reuter) Zoals
reeds werd vermoed is de Nobelprijs-
1974 voor literatuur donderdag toege
kend aan de Zweedse schrijvers Harry
Martinson (70) en Eyvind Johnson (74)
gezamenlijk. De prijs is 550.000 kronen
(circa ƒ275.000) groot. Dit is bekendge
maakt door de Zweedse academie der
letteren in Stockholm- De prijs wordt 10
december, de sterfdag van Alfred Nobel,
door koning Carl Gustaf van Zweden
uitgereikt.
DEN HAAG (ANP). De voorlopige
Landelijke Raad voor Cultureel Werk
heeft zijn bestuur samengesteld. De heer
H. J. Zeevalking uit Utrecht zal als
voorzitter optreden.
De overige leden zijn: Mevrouw L.
Muller-Hafkemeijer, Groningen; J.
Hes, Bussum; J. M. Jacobs, Amersfoort;
A. H. W. Oudemans, Deventer; F. J. W.
Stein, Gouda en J. N. Stuifbergen, Bo
venkarspel.
In de raad zijn vertegenwoordigd: de
Nederlandse Jeugdgemeenschap, het Na
tionaal Overleg voor Gewestelijke Cul
tuur, het Nederlands Bibliotheek en
Lektuur Centrum, het Nederlands Cen
trum voor Volksontwikkeling, de Cen
trale Beraden voor de Amateuristische
Kunsten, de samenwerkende vrouwenor
ganisaties, de Nederlandse Bond voor
Sociaal en Cultureel Vormingswerk, het
club- en buurthuiswerk, en het overleg
orgaan voor de vakcentrales.
HAARLEM. „Grote Wolf’ van het
Proeftheater gisteren in première in de
Toneelschuur is een boeiende voorstel
ling door de inzet en vaak ook het spel
van de zeven jonge spelers. Waar het
nog aan ontbreekt is precisie en een
pakkend ritme, die de voorstelling tot
AMSTERDAM (ANP). De beeld
houwer Willem Vis uit Hazerswoude
heeft van de NV Koninklijke Begeer in
Voorschoten opdracht gekregen tot ver
vaardiging van een penning van de hui
dige Amerikaanse president Gerais R.
Ford. De voorzijde van de penning zal
de beeltenis van de president tonen. Op
de keerzijde is het Witte Huis verwerkt
met de tekst „Our long national night
mare is over-our constitution works”.
Deze woorden sprak Ford tijdens zijn
eerste officiële speech als president van
de Verenigde Staten. De 38 mm. pennin
gen worden uitgevoerd in muntgoud en
zilver.
Willem Vis, geboren 1936 in Leiden,
volgde een opleiding aan de Koninklijke
Akademie en de Vrije Akademie in Den
Haag. Hij nam aan vele penningtentoon-
stellingen deel, o.a- in Praag, Helsinki,
Keulen en Den Haag.
Martinson en Johnson zijn buiten
Zweden tamelijk onbekend. Van Martin
son wordt gezegd dat zijn geschriften
„de dauwdrop vangen en de kosmos
weerspiegelen”. Johnson wordt door de
Zweede academie geprezen om zijn
„vertelkunst in dienst van de vrijheid”.
Martinson en Johnson zijn beiden au
todidact. Martinson kreeg vooral be-
K. Ph. Bernet Kempers werd in 1897
in Nijkerk geboren. Aanvankelijk wilde
hij notaris worden, maar stapte van de
notariële wetenschappen over naar de
muziekwetenschappen, die nog niet aan
een Nederlandse universiteit werden ge
doceerd. Hij ontving lessen van onder
andere Bernard Zweers. In 1926 promo
veerde hij aan de universiteit van
München summa cum laude.
Van ’29 tot ’49 was hij leraar muziek
geschiedenis aan het Koninklijk Conser
vatorium in Den Haag en van ’34-53
hoofdleraar aan het Amsterdams Con
servatorium. Van ’29 tot ’37 was hij
tevens privaatdocent aan de Universiteit
van Amsterdam, waaraan hij vervolgens
lector, buitengewoon hoogleraar en in
1953 gewoon hoogleraar in de muziek
wetenschap werd. Hij werd in
geschorst wegens het organiseren
het toonkunstenaarsverzet tegen
„Kulturkammer”-
Prof. Bernet Kempers was bestuurslid
van tal van organisaties op muziekge
bied. Tot zijn publikaties behoorden on
der vele de gezamenlijke werken van
Jacobus Clemens Non Papa, uitgegeven
in opdracht van het American Institute
of Musicology.
Officiële erkenning kreeg hij met zijn
benoeming tot ridder in de orde van de
Nederlandse leeuw, en tot officier in de
orde van Oranje Nassau alsmede door
toekenningen van de zilveren medaille
van het Concertgebouw in Amsterdam.
