Vraaggesprekken met vermoorde Chileense ex-generaal Prats openbaar gemaakt:
GAULLISTEN
VERLIEZEN
TERREIN
Arafat gast in Egypte
Ex-minister van
India Krisjna
Menon overleden
Verenigde Staten hebben
hand in politieke crisis
Breznjev bij viering
25 jaar DDR
ze weer
I
I
wakker krijgen"
re
„We moeten
I
o
Zalman Shazar
overleden
99
II
«a. J
CHRISTEN-DEMOCRAAT:
„PRESSIE AMBASSADEUR”
„Ontspanningspolitiek belangrijk”
achtergrond
ly
4b» i
MAANDAG
7
OKTOBER
1974
BINNENLAND-BUITENLAND
;sen
Waakzaarrt
Bommeldingen
Districten
Volksstemming
Energie
(Van onze redacteur in Londen, Rudolf Bakker)
LONDEN In de nu twee weken durende campagne voor de al
gemene verkiezingen op aanstaande donderdag 10 oktober ligt de
regerende Labourpartij nog steeds hoewel iets teruglopend op
de conservatieve oppositie voor. De opinie-onderzoeken lopen uit
een van 4,5 tot 9,8 percent in het voordeel van Labour. Het aantal
kiezers dat tot nu toe zijn keus niet heeft kunnen bepalen, is echter
bijzonder groot.
Fakkeloptocht
Jasje uit
DEN HAAG (ANP) De Chris-
ten-Democratische partijen in
Wesb-Duitsland en Italië hebben
clandestien grote geldbedragen
Chili binnengesmokkeld om de
staatsgreep tegen wijlen president
Allende te ondersteunen. Deze en
andere opmerkingen komen van de
vorige week in Argentinië vermoor
de Chileense generaal Prats, voor
malig opperbevelhebber van de
strijdkrachten in Chili en minister
van Binnenlandse Zaken tijdens het
bewind van Allende.
Ik J
geld voor staatsgreep tegen Allende
een
i
(Van onze redacteur in Rome)
Labours
i
(Van onze redacteur in Bonn)
BONN De Russische partijleider Leo
nid Breznjev heeft de verhouding tus
sen de Bondsrepubliek en socialistische
staten in Oost-Europa een belangrijk ele
ment genoemd in de ontspanningspoli-
tiek. Breznjev noemde de verdragen tus
sen de DDR en de Bondsrepubliek „een
onderpand voor een, ook in de toekomst,
succesvolle vredespolitiek”.
NEW DELHI. (Reuter) De Indiase
ex-minister van Defensie Krisjna Menon
is zaterdag op 77-jarige leeftijd in New
Delhi overleden. Krisjna Menon was zo
wel in India als op het internationale
politieke toneel een zeer omstreden poli
ticus.
schiet
zeek-
>laats
Jgens
n de
j, via
een
sweer
le bij
erdag
met
ta in
Malta
Cairo
emier
uur
van
politici. Erst moeten tal van onderhan-
delingen tussen beide staten op positieve
wijze zijn beëindigd, aldus de regerings
woordvoerder.
Op tien september, de dag vóór de
coup, verzocht Merino de Amerikaanse
vlooteenheden zich buiten de Chileense
wateren te houden, maar vooraj waak
zaam in de buurt te blijven, aldus Car
los Prats.
Prats is voor zijn dood enkele malen
uitvoerig geïnterviewd door Marlise Si
mons, correspondente voor de Vara in
Latijns-Amerika. Toen werd met Prats
afgesproken dat de inhoud van de ge
sprekken niet openbaar zou worden ge
maakt „omdat dat zeker mijn dood zou
betekenen”.
mensen te arresteren, omdat hij niet
beschuldigd wilde worden van onder
drukking. Toen Prats president Allende
drie dagen voor de coup vertelde dat de
opstand in feite op gang was gezet zou
Allende dat niet hebben geloofd.
Op acht september verklaarde Allende
nog aldus Prats, dat hij eerst wilde
gevolg van het Britse districtenkies
stelsel, waarbij alleen die kandidaat
in het parlement komt die in zijn
eigen district de meeste stemmen op
zich verenigde.
Uit de laatste briefwisseling die Marli
se Simons met Prats voerde- bleek dat de
generaal op 4 september midden in de
nacht is gewaarschuwd dat hij zou wor
den vermoord. Hij zegde toen een eerder
toegezegd interview af, met als reden
„dat ik vanwege belangrijke gebeurte-
onderhandelen en dat hij een volksstem
ming wilde waarbij het volk zou kunnen
beslissen over zijn toekomst.
20 percent van de veertig miljoen
stemmen die aanstaande donderdag
worden uitgebracht.
De Amerikaanse ambassade in Rome
gaf dit weekeinde toe dat dit gesprek
had plaatsgevonden maar ontkende de
woorden van de ambassadeur. Volpe zelf
viert op dit moment vakantie in de
Caraïbische Zee.
Daarnaast was er tijdens het bezoek
van president Leone vorige week aan
Amerika, door Washington sterk op aan
gedrongen dat Italië zich toch vooral
sterk en beter zou wapenen tegen het
communisme. Met name minister Kissin
ger zou de Italiaanse president en diens
minister van Buitenlandse Zaken, Aldo
Moro, hebben ingepeperd zeker niét te
veel toe te geven aan de communisten,
de op één na grootste partij in Italië.
Italië werd dit weekeinde opnieuw
opgeschrikt door bommeldingen. Vrijdag
werd in het toilet van een trein die zou
worden ingezet op de drukke spoorlijn
tussen Milaan en Genua, 2,5 kilo trotyl
gevonden.
n de
inga.
irge-
’vdA
aan
één
dan
van
tij-
van
Onder de eregasten bevond zich Jas-
ser Arafat, de leider van de Palestijnse
verzetsbeweging (links op de foto, naast
president Sadat, rechts de Egyptische
militaire opperbevelhebber maarschalk
Ismail).
korte
rheid
zaca-
OP-
con-
niet
be-
be-
naar
t tot
ehou-
i het
rance
deine
st-la-
aatsje
tegen
ichul-
een
rrest,
staat
ngens
ot dit
vens-
n.
(Van onze redacteur in Parijs)
ROME De Verenigde Staten zouden de hand hebben gehad in de nieuwste poli
tieke crisis in Italië. De linkse christen-democraat Carlo Donat Cattin verklaarde
dat de Amerikaanse ambassadeur John Volpe enkele weken geleden voorstelde dat
er vroegtijdige verkiezingen in Italië zouden moeten worden gehouden, waarna een
nieuwe regeringscoalitie aan de macht zou kunnen komen waarvan de socialisten
geen deel zouden uitmaken.
Onduidelijk is intussen of memoires
van Prats, waarin hij de gebeurtenissen
in Chili tijdens de coup beschreef, gered
zijn of door Chileense agenten buitge
maakt zijn, aldus het Vara-programma.
voor
’ewe-
er-
i hef-
ir dat
,jbj-
Zo konden de liberalen in februari
weliswaar zes miljoen stemmen op
zich verenigen en het toch niet ver
der brengen dan veertien zetels, ter
wijl de Labourpartij met het dubbele
aantal stemmen in dat zelfde parle
ment met niet minder dan 301 zetels
vertegenwoordigd was.
Voor het eerste heeft Fiat, de grootste
automobielfabrikant van Europa, beslo
ten om 76.000 man minder uren te laten
werken, voorlopig tot 1 januari 1975.
Men zal de produktie van auto’s met
200.000 verminderen, terwijl de toezeg
ging van de staat om meer publieke
transportmiddelen te mogen bouwen en
landbouwmachines nog niet is nageko
men.
Ook gisteren is opnieuw duidelijk ge
worden dat de regeringsmeerderheid
overal terrein aan de linkse oppositie
heeft moeten afstaan. Zonder dat de
winst van twee zetels voor de oppositie
nu veel gewicht in de weegschaal zal
kunnen werpen, vormen de uitslagen
van deze tussentijdse verkiezingen voor
president Giscard d’Estaing toch onte
genzegelijk een teken aan de wand.
Zo werd het gevaar bezworen dat de
communisten, aldus de Amerikaanse
ambassadeur hun macht zijdelings zou-
DERGELIJKE voor een buiten
staander vreemde resultaten zijn het
Premier Wilson spreidt een onge
breidelde energie aan de dag, maar
ikort
tter-
i de
ian”.
per- I
eren- 1
lopen
issing
hoof-
com-
heb-
ichets
ichets
G.S.
orgen
vond.
partij I
werd
;e in-
voor
ir te-
noods
n) de
xdale
0 als
n de
oerde
ivond
ver-
voor
üd is
De Chinees-Indiase crisis in 1962 kost
te hem zijn ministerspost. Later weiger
de de Congrespartij Krisjna Menon een
plaats op de kandidatenlijst voor het
parlement te geven maar hij werd in
1969 toch als onafhankelijk lid gekozen.
De strijdkrachten toonden hun hoofd
zakelijk uit de Sovjet-Unie afkomstige
wapentuig, waaronder 36 luchtdoel-
raketten van het type SAM-6 die een
jaar geleden de Israëlische luchtmacht
grote verliezen toebrachten.
1 za-
ssum I
•nstig
staan
peel-
Gisteravond hielden honderdduizend
leden van de communistische jeugdbe
weging in de DDR. de FDJ, een fakkel
optocht in Oost-Berlyn.
oven,
aren.
I hij
eteen
Rot-
PARIJS. Bij de tweede ronde van
de tussentijdse verkiezingen die gisteren
in vier Franse kiesdistricten moesten
worden gehouden, hebben de beide oud-
ministers van president Pompidou, Fon
tanet en Lecat, hun Kamerzetels respec-
tieveljk aan een socialist en een linkse
radicaal moeten afstaan.
Nu Prats is vermoord heeft het Vara-
radioprogramma enkele belangrijke fei
ten uit de interviews met géneraal ‘Prats
zaterdag bekendgemaakt. Volgens Prats
waren er tientallen aanwijzingen dat de
Verenigde Staten direkt met de coup
Chili te maken hadden. Twee christen
democraten, Juan de Dios Cramona en
Andres Zaldivar (twee van de belang
rijkste opponenten van Allende en
gangmakers van de staatsgreep) vertrok
ken drie maanden voor de coup naar de
VS. Hun vliegtickets waren aldus Prats
betaald door de regering van de Ver
enigde Staten.
Volgens Prats heeft de Amerikaanse
International Telegraph and Telefon
Company (ITT) twee maanden voor de
coup tijdens een ontmoeting met Chi
leense industriëlen in Argentinië 400-000
dollar geschonken om de staking van
vrachtwagenchauffeurs in Chili te fi
nancieren.
De Chileense admiraal Toribo Merino
zorgde vlak voor de staatsgreep voor
rechtstreekse kontakten met de Ameri
kaanse marine-attaché in de stad Valpa
raiso.
Twee andere gaullistische ex-minis-
ters, Guena en Torre, hadden‘meer ge
luk en zij zullen, ofschoon hun danhang
toch ook een flinke knauw bleek te
hebben gekregen, hun vroegere plaatsen
in de Nationale Vergadering weer mogen
innemen.
De door de opinieonderzoeken
voorspelde zege voor Labour draagt
bovendien voor deze partij de ongun
stige factor in zich dat vele Labour-
aanhangers nu zullen denken dat het
allemaal wel in kannen en kruiken
is, als gevolg waarvan ze op de
verkiezingsdag rustig thuis bljjven zit
ten.
nissen moet blijven zwijgen”. De Chi
leense ambassade traineerde Prats’ aan
vraag voor een paspoort, waarmee hij
Argentinië zou kunnen verlaten, voor hij
vermoord zou worden.
I
Shneur Zalman Shazar, die van 1963
tot 1973 president van Israel is geweest
(de derde president), is zaterdag over
leden. Shazar is één dag voor zijn 85ste
verjaardag gestorven. Shazar werd op
6 oktober 1889 in het Russische Mir ge
boren en heette oorspronkelijk Shneur
Zalman Roebasjov. Hij studeerde filo
sofie en geschiedenis en vestigde zich in
1924 in Palestina, waar hij zich aansloot
bij de Mapai. Hij had een groot aandeel
in de organisatie van de socialistische
beweging. Shazar is van 1949 tot 1950
minister van Onderwijs geweest.
Een week eerder hadden oud-premier
Messmer, en zijn voormalige minister
voor Industrie; Guichard, hun verkie
zingsstrijd ai in de eerste ronde gewon
nen.
„Europese Christen-democraten gaven
Hij speelde een belangrijke rol in de
strijd voor onafhankelijkheid van India
en was een actief propagandist voor
een marxistisch socialisme.
Met grootscheepse parades hebben
Egypte en Syrië gisteren de oktober-
oorlog van vorig jaar herdacht. In Israel
was het een gewone dag, al waren er bij
zondere veiligheidsmaatregelen getrof
fen.
In augustus van dit jaar verloren
twintig mensen het leven door een ex
plosie in de exprestrein van Rome naar
München tussen Florence en Bologne.
OUD-PREMIER Heath zet zijn
campagne voort in de nieuwe stijl die
zijn adviseurs voor hem hebben uit
gedacht. Hij trekt zijn jasje uit en
discussieert op ongekend milde toon
en te midden van zijn gehoor gezeten
over de verkiezingsthema’s van zijn
partij.
In Egypte werd een indrukwekkende
parade gehouden in de naar wijlen presi
dent Nasser genoemde voorstad van
Cairo.
„De inhoud ervan is zo belangrijk dat
men ze in geen geval tot een politieke
speelbal mag maken”, aldus de Russi
sche partijleider.
Breznjev sprak voor 3800 geestdriftige
Oostduitse communisten in de Seelen-
bindefhalle in Oost-Berlijn, waar giste
ren het politieke hoogtepunt plaatsvond
van de viering van het 25-jarig bestaan
van de DDR. De Russische partijleider
ontving uit handen van partijleider
Erich Honecker de hoogste onderschei
ding van de DDR, de Karl Marx-orde.
Honecker noemde in zijn feestrede
de verdragen, die zijn land met de
Bondsrepubliek heeft afgesloten, een
voorwaarde om op de weg van normali
sering van de betrekkingen tussen beide
landen verdere positieve resultaten te
bereiken. Ook Honecker zag in een
verdere normalisering niet alleen een
postief element voor de beide Duitse
staten, maar ook voor de voortgang van
het ontspanningsproces in Europa. De
Oostduitse partijleider onderstfeepte nog
eens de band met de Sovjet-Unie. „De
overwinning op en de bevrijding van het
nationaal socialisme en het groeien van
de DDR zijn zonder dit bondgenootschap
ondenkbaar”, aldus Honecker.
Het zogenoemde sociale contract
blijft in het centrum van de belang
stelling staan, hoewel Wilson en zijn
verkiezingskandidaten het de laatste
dagen wat achter de coulissen probe
ren te werken, nu iedere dag meer
blijkt dat het in feite al gestorven
was voor het goed en wel op gang
kwam.
Het spreekt dan ook vanzelf dat
liberale leider Thorpe in zijn verkie-
zingstournee blijft hameren op de
noodzaak van kiesrechtshervormingen
en de invoering van het stelsel van
de evenredige vertegenwoordiging
(zoals dat in ons land bestaat). Zijn
doel is het tweepartijensysteem te
doorbreken om coalities mógelijk te
maken, die naar zijn mening in een
crisisperiode als de huidige beter te
gen de moeilijkheden opgewassen zijn.
Verder blijft Thorpe speculeren op
het onbehagen bij vele kiezers voor
zowel de persoon van Labourleider
Wilson als van de conservatieve lei
der Heath. Thorpe blijft rekenen op
ondanks de opinieonderzoeken is hij
niet helemaal zeker van zijn zaak.
Labour moet het hebben van een
grote "opkomst, maar de door het
gehele land duidelijk voelbare verve
ling met dit tweede verkiezingsspek-
takel binnen een half jaar kan de
partij toch nog aan de ondergang
helpen. Wilsons thema’s de afgelopen
week waren voornamelijk de „duiste
re machinaties van de conservatie
ven” die afgelopen winter het land in
duisternis en koude hebben gedom
peld, en zijn eigen „heldenrol” bij het
oplossen van het probleeem, om nog
maar niet te spreken van zijn „schit
terende staat van dienst” in de afge
lopen zes maanden dat Labour over
een minderheidsregering beschikt.
De ware stemming over deze ui
terst saaie verkiezingen worden over-
rigens goed geschetst door een spot
prent in het zondagsblad de Observer:
De samen op een verkiezings-
platform staande Thorpe, Heath en
Wilson zeggen tegen elkaar, terwijl ze
vertwijfeld op hun ingeslapen gehoor
staren: „Het enige waar we voor
moeten zorgen, is dat we ze tegen
aanstaande donderdag weer allemaal
wakker gekregen hebben”.
naak
doen
ge-
reke-
Isnog
beta-
leden
m de
hting
Opinieonderzoeken hebben echter
de laatstè jaren zo dikwijls naast de
roos geschoten, dat hun aanzien is
gedaald. Vooral oppositieleider Heath
herinnerde zich zijn eclatante over
winning in de verkiezingen van 1970,
terwijl de opinieonderzoekers een
overwinning voor de toenmalige La-
bourregering Wilson hadden voor
speld.
Ook bij de verkiezingen van afge
lopen februari vergisten de koffiedik
kijkers zich. Ze voorspelden een
overwinning voor de toenmalige pre
mier Heath. En hoewel de conservatie,
ven de meeste stemmen op zich vere
nigden, kreeg de Labourpartij de
meeste zetels.
Ook werden er plannen bekend van
een poging om bommen tot ontploffing
te brengen in het voetbalstadion van
Genua. In Napels, waar een hevig»
brand woedde in de fabriek van afwas
machines van Ignis, zou de brand zijn
aangestoken door extremisten.
den versterken en de aandrang om hen
in de toekomst op te nemen in een
regeringscoalitie zou afnemen.
Toch ziet men in politieke kringen in
Rome geen heil in vervroegde verkiezin
gen. De partners van een centrum-rege-
ring zouden misschien onvoldoende
steun krijgen van de kiezers, zeker nu
de economische omstandigheden zo
slecht zijn.
Vandaag is het precies 25 jaar geleden
dat de DDR werd gesticht. Dit feit werd
met een grote parade van de „Volks
Armee” gevierd, die werd afgenomen
door Honecker en Breznjev.
In Bonn heeft de Westduitse rege
ringswoordvoerder, Klaus Bölling, naar
aanleiding van het bekértd worden van
een briefwisseling tussen de Westduitse
kanselier Helmut’ Schmidt en de Oost
duitse partijleider, Erich Honecker, be-
lundgemaakt dat voorlopig niet wordt
gedacht aan een ontmoeting tussen beide
De conservatieven hebben een
drastische verlaging van de rente op
hypotheken (als remedie tegen de
woningnood) in het vooruitzicht ge
steld. Bovendien zouden iedere zes
maanden de pensioenen aan het gel
dende prijspeil moeten worden aan
gepast; en dan is de partij met grote
felheid gekant tegen de verregaande
nationalisatieplannen van
linkervleugel Tony Benn.
Heath blijft hameren op zijn plan
om, als hij de verkiezingen gewonnen
heeft, experts van andere politieke
richtingen in zijn kabinet op te ne
men. Zijn doel is een kabinet van
„nationale eenheid”, maar zijn roep
om een dergelijke constructie wordt
steeds minder luid naarmate premier
Wilson categorisch blijft verklaren
dat Labour niet aan een coalitie
denkt. De uitspraken van de liberalen
blijven te vaag dan dat Heath zich
hierop in zijn plannen voor nationale
eenheid kan beroepen.
aan
bur-
Hij
ming
De meest schuldige man iif het "Chili-
drama was, aldus Prats, ex-president
Eduardo Frei. Frei en zijn Amerikaanse
raadgevers hadden besloten, aldus Prats
dat Allende uit de weg moest worden
geruimd, waarna enkele maanden later
„vrije verkiezingen” zouden moeten wor
den gehouden om Frei aan de macht te
helpen.
Prats vertelde de Vara-correspondente
dat hij regelmatig had geprobeerd Frei
van dit voor Chili rampzalige plan af te
brengen. Maar Frei had Prats op onbe
schofte manier te woord gestaan met de
boodschap: „Eerst de arbeiders te ont
wapenen, waarna verder gepraat zou
kunnen worden”.
Uit de vraaggesprekken met Prats
blijkt verder dat de regering-Allende al
lang voor de coup op de hoogte was van
de voorbereidingen voor de staatsgreep.
Allende zou echter geweigerd hebben
Die min of meer rechtstreekse inmen
ging van Amerika wordt nu natuurlijk
door de socialisten en de communisten
benut tijdens de crisis. Het versterkt de
opinie die in die partijen leeft.dat de
christen-democraten nu eigenlijk liever
niet aan een coalitie links van het
centrum willen deelnemen.
- 4
w»
